Στην Ελλάδα ο θεσμός του Κρατικού Παιδικού Σταθμού εμφανίστηκε το 1901 με αρκετά φιλόδοξους στόχους: Να προφυλάξει τα παιδιά των εργαζόμενων μητέρων από τους κινδύνους του δρόμου και να διαδώσει το ελληνικό πνεύμα και την ελληνική γλώσσα στις παραμεθόριες περιοχές της χώρας.

Η αντίληψη αυτή, ευτυχώς, επικράτησε μόνο τα πρώτα χρόνια. Αργότερα, οι έρευνες των ειδικών επιστημόνων έδειξαν ότι ο παιδικός σταθμός δεν πρέπει να είναι μόνο χώρος φύλαξης, αλλά κυρίαρχα χώρος αγωγής, μιας και είχε γίνει πλέον κοινή συνείδηση ότι η προσχολική αγωγή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου.Συγκεκριμένα, πριν από 35 χρόνια - τον Ιούλιο του 1961 - η "Ουνέσκο" και το Διεθνές Γραφείο Αγωγής οργάνωσαν εκπαιδευτικό συνέδριο, το οποίο κατέληξε στα εξής βασικά πορίσματα:

• Είναι ανάγκη να εξασφαλιστεί στο παιδί από την πιο μικρή του ηλικία μια εκπαίδευση κατάλληλη για την πνευματική, ηθική και σωματική του εξέλιξη.
• Οσο κι αν η οικογένεια παραμένει το πιο ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη ενός παιδιού, δεν μπορεί - όσο καλές κι αν είναι οι προϋποθέσεις - να ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες του για αγωγή και εκπαίδευση.
• Η προσχολική αγωγή είναι ένα κοινωνικό αίτημα της εποχής μας - του 1961 δηλαδή - αφού αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των γυναικών που εργάζονται έξω από το σπίτι.
• Η φοίτηση ενός παιδιού στα προσχολικά κέντρα αγωγής - έτσι χαρακτηρίστηκαν οι παιδικοί σταθμοί - προπαρασκευάζει τη φυσική μετάβασή του από την οικογενειακή ζωή στο σχολικό περιβάλλον, ενώ δίνει ταυτόχρονα τη δυνατότητα να διαγνωστούν έγκαιρα ενδεχόμενες πνευματικές ή σωματικές διαταραχές, που βελτιώνονται ή θεραπεύονται πιο εύκολα, όσο πιο νωρίς γίνεται η διάγνωσή τους.

Μετά από 35 χρόνια κι αυτά τα βασικά πορίσματα εκείνου του συνεδρίου στην Ελλάδα ακόμα δεν έχουν κατακτηθεί. Και είναι πραγματικά ντροπή για μια χώρα που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο, να μη διαθέτει σήμερα τον όρο "προσχολική αγωγή" ούτε στα χαρτιά! Συγκεκριμένα ο νόμος 2082/92 καθιερώνει ως ρόλο των ΚΠΣ "τη φύλαξη και την ημερήσια δημιουργική απασχόληση των νηπίων", χωρίς να αναφέρει κουβέντα για την εκπαίδευση και την αγωγή. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ακολουθεί η ερμηνευτική εγκύκλιος του παραπάνω νόμου, η οποία αναφέρει: "Οι σταθμοί δεν είναι ασφαλώς BABIES PARKING (σ. σ.: δηλαδή χώρος για να ...παρκάρουμε τα παιδιά μας), αλλά ούτε εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως τα νηπιαγωγεία!.." (άρθρο 11 του Ν.2082/92, που τιτλοφορείται ..."Εννοιολογικός προσδιορισμός").

"Ο νόμος αυτός διαχωρίζει τα Ελληνόπουλα σε προνομιούχα - των μη εργαζόμενων μητέρων που πηγαίνουν τα παιδιά τους στα νηπιαγωγεία, άρα ακολουθούν εκπαιδευτικό πρόγραμμα - και στα μη προνομιούχα, των εργαζόμενων μητέρων, που πηγαίνουν τα παιδιά τους στους ΚΠΣ",επισήμανε η Α. Γιαννοπούλου. Αίτημα του Πανελλήνιου Συλλόγου Εργαζόμενων ΚΠΣ είναι η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών με τη θεσμοθέτηση της προσχολικής αγωγής και στους ΚΠΣ, καθώς και η πρόσληψη παιδαγωγικού επιστημονικού προσωπικού ανώτερου και ανώτατου επιπέδου.

Η δημιουργία, αλλά και η επαρκής στελέχωση των απαραίτητων βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών θα έπρεπε σίγουρα να ανήκει στις πρώτες προτεραιότητες της πολιτείας. Η επίκληση του περιορισμού των κρατικών δαπανών δεν μπορεί και δεν πρέπει να αφορά τους ΚΠΣ, διότι η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών είναι υποχρέωση τους κράτους προς όλους τους εργαζόμενους και οφείλει να την παρέχει δωρεάν. Δυστυχώς όμως, όλες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις δε δημιούργησαν την απαραίτητη υποδομή. Αντίθετα περιέκοψαν τα κονδύλια για την Πρόνοια, αλλοίωσαν τις εργασιακές σχέσεις, υποβάθμισαν τις παρεχόμενες υπηρεσίες στην κοινωνική πρόνοια και ειδικότερα στην προσχολική αγωγή. Ομως "τολμούν" να κόπτονται, υποκριτικά και προκλητικά, για το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας...

Ρεπορτάζ: Μπέρρυ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗ

"Η κατάσταση στο χώρο μας έχει φτάσει στα όριά της. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες των σημερινών Κρατικών Παιδικών Σταθμών (ΚΠΣ) έχουν υποβαθμιστεί στο έσχατο σημείο. Οχι μόνο δεν μπορούν να προσφέρουν προσχολική αγωγή στα μικρά παιδιά, αλλά ούτε καν φύλαξη...".

Με τα λόγια αυτά, η πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Εκπαιδευτικών Κρατικών Παιδικών Σταθμών, Αγγελική Γιαννοπούλου,όχι μόνο δίνει το "στίγμα" της απαράδεκτης κατάστασης που υπάρχει σήμερα στο σύνολο των ΚΠΣ, αλλά δηλώνει και την αγανάκτηση των εργαζομένων, οι οποίοι "αδυνατούν πλέον να προσφέρουν παραπάνω απ' όσο μπορούν, για να καλύπτουν, όπως κάνουν χρόνια τώρα, τα υπάρχοντα κενά".

Το πρόβλημα των ΚΠΣ είναι λίγο - πολύ γνωστό. Σύμφωνα με στοιχεία του ίδιου του υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, στους 1.350 ΚΠΣ όλης της χώρας, οι κενές θέσεις νηπιαγωγών αγγίζουν τις 1.500.Οι περσινές 700 προσλήψεις νηπιαγωγών δεν μπόρεσαν να καλύψουν τα κενά, δεδομένου ότι με αυτές τις προσλήψεις άρχισαν να λειτουργούν σταθμοί, που ενώ είχαν ιδρυθεί, παρέμεναν για χρόνια κλειστοί. Ο αριθμός των κενών θέσεων μεγαλώνει ακόμα περισσότερο, αν προσθέσουμε και τις 1.700 κενές θέσεις που υπάρχουν στο βοηθητικό προσωπικό των ΚΠΣ (μαγείρισσες και καθαρίστριες). Οσον αφορά τους διαχειριστές, τα κενά έχουν μεγαλώσει και πολλοί σταθμοί, ειδικά στην επαρχία, υπολειτουργούν με μια νηπιαγωγό και ένα άτομο βοηθητικό προσωπικό, οι δε διαχειριστές είναι ελάχιστοι και σχεδόν όλοι έχουν δύο διαχειρίσεις.

"Το πρόβλημα αυτό με τις κενές θέσεις νηπιαγωγών υπάρχει εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα καθημερινά το έργο μας να υποβαθμίζεται. Δεν είναι δυνατόν πέντε χρόνια πριν το 2000 να συμβαίνουν πράγματα, σαν αυτό που συνέβη πρόσφατα στον Β ΚΠΣ Παπάγου. Η διευθύντρια, που εκτελεί και χρέη νηπιαγωγού, αναγκάστηκε να πάει άρρωστη και με πατερίτσες στο σταθμό, γιατί δεν υπήρχε άλλη νηπιαγωγός και ο σταθμός θα έκλεινε. Είναι τρομερά αυτά τα πράγματα", δηλώνει με αγανάκτηση η Α. Γιαννοπούλου.

Και ο Β ΚΠΣ Παπάγου δεν είναι ο μόνος σταθμός που λειτουργεί με μια νηπιαγωγό, που, ταυτόχρονα, εκτελεί και χρέη διευθύντριας. Συγκλονιστικά μεγάλο, όμως, είναι και το ποσοστό των σταθμών που λειτουργούν με μια διευθύντρια και μια νηπιαγωγό, ιδιαίτερα στους ΚΠΣ της επαρχίας. "Οπου υπηρετούν μια διευθύντρια και μια νηπιαγωγός, η δύναμη των νηπίων πρέπει να είναι 25. Το 80%, όμως, των σταθμών αυτών έχουν συνήθως 50 νήπια. Κι όλα αυτά, όταν στις χώρες της Ευρώπης σήμερα η αντιστοιχία αυτή έχει ήδη αλλάξει και μια νηπιαγωγός έχει μόλις 15 νήπια. Στην Ελλάδα ακόμα παλεύουμε να κατακτήσουμε το 1 προς 25", συμπληρώνει η Μ. Λαμπρινού, γενική γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου. Ακόμα εντονότερα είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στους ΚΠΣ που συστεγάζονται με νηπιαγωγεία, αφού η νηπιαγωγός του ΚΠΣ αναγκάζεται να κρατά από τις 12 το μεσημέρι, που λήγει η βάρδια του νηπιαγωγείου, έως τις 4 μμ και τα παιδιά του νηπιαγωγείου. Να σημειωθεί εδώ ότι υπάρχουν αρκετοί ΚΠΣ - όπως ο Α ΚΠΣ Καισαριανής - οι οποίοι είναι εξοπλισμένοι και δε λειτουργούν, επειδή δεν υπάρχει προσωπικό!

Ομως, τα οργανικά και λειτουργικά προβλήματα των ΚΠΣ δεν τελειώνουν μόνο στην έλλειψη προσωπικού. Μακρύς ο κατάλογος και ιδιαίτερα ενδεικτικός μια και καταδεικνύει την εξ ολοκλήρου απουσία, αδιαφορία ή εσκεμμένη εγκατάλειψη των ΚΠΣ - γιατί οι τελευταίες αποφάσεις μάλλον αυτό αποδεικνύουν- από το υπουργείο Πρόνοιας. Το στεγαστικό πρόβλημα είναι ένα από τα σημαντικότερα και πολύχρονα προβλήματα των ΚΠΣ, που καμιά ενέργεια - έστω και αποσπασματική - δεν έχει γίνει για την επίλυσή του τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα, όσο περνάει ο καιρός, τα παλιά, ερειπωμένα κτίρια, χωρίς αυλές, δίπλα σε ρέματα (π. χ. Β ΚΠΣ Νέας Φιλαδέλφειας) γίνονται κυριολεκτικά "παγίδες θανάτου" για τα μικρά παιδιά. Αλλά ακόμη και τα πιο καινούρια κτίρια είναι ουσιαστικά μικρά διαμερίσματα, με αποτέλεσμα να στοιβάζονται 30 νήπια σε αίθουσα 10 τ. μ. (π. χ. Γ ΚΠΣ Νέας Χαλκηδόνας), ενώ η διαρρύθμισή τους - χωρίς αυλές και βοηθητικούς χώρους - δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός παιδικού σταθμού (π. χ. ΚΠΣ πλατείας Βάθης). Ακόμα εντονότερα είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλοι οι ΚΠΣ που συστεγάζονται με νηπιαγωγεία.

Ενα ακόμα σημαντικό πρόβλημα κι ένα από τα πάγια αιτήματα του Πανελλήνιου Συλλόγου Εκπαιδευτικών ΚΠΣ είναι η συστηματική επιμόρφωση των παιδαγωγών. "Εδώ και 30 χρόνια, δεν έχει γίνει ούτε ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο! Κι όλα αυτά, τη στιγμή που όλα αλλάζουν με ραγδαίους ρυθμούς, τη στιγμή που οι σύγχρονες παιδαγωγικές τάσεις κυριαρχούν σε όλη την Ευρώπη", επισημαίνει η Μ. Λαμπρινού. Η άμεση λειτουργία επιμορφωτικών σεμιναρίων σε τομείς παιδαγωγικής, ψυχολογίας, αλλά και πρώτων βοηθειών κρίνεται επιτακτικά αναγκαία, αλλά το υπουργείο εξακολουθεί να κωφεύει και σ' αυτό το ζήτημα...

H αναγκαιότητα της προσχολικής αγωγής - αν και αναγνωρίζεται διεθνώς ως θεμέλιο της πνευματικής, ηθικής και σωματικής εξέλιξης ενός παιδιού - μάλλον δε χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης στην Ελλάδα. Διαφορετικά δεν εξηγείται η άθλια πλέον κατάσταση που επικρατεί στους Κρατικούς Παιδικούς Σταθμούς (ΚΠΣ) της χώρας μας, μια κατάσταση που χρόνο με το χρόνο γίνεται όλο και πιο απελπιστική τόσο για τους γονείς και τα μικρά παιδιά, όσο - και κυρίως - για τους εργαζόμενους σ' αυτούς. Οι ελλείψεις εκπαιδευτικού και βοηθητικού προσωπικού - που ήταν κάποτε το ζητούμενο - πέρασαν σε "δεύτερη" φάση αφού αυτή τη στιγμή το μεγάλο ερώτημα είναι: Η συστηματική και καθόλου τυχαία υποβάθμιση των ΚΠΣ οδηγεί τελικά την προσχολική αγωγή στους ιδιώτες;

Τα γεγονότα αποδεικνύουν πως ήδη το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έχει γίνει. Ο δρόμος άνοιξε με τους νόμους 2218 και 2240 περί Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, όπου όλες οι δημόσιες υπηρεσίες σε επίπεδο Νομαρχίας, μπορούν να ενταχθούν στη δικαιοδοσία του Νομαρχιακού Συμβουλίου και μέσω αυτού να παραχωρούνται σε ιδιώτες. Κάποιοι ΚΠΣ - υπολογίζονται ότι ξεπερνούν τους 350 από τους 1.350 που υπάρχουν συνολικά στη χώρα - έχουν ήδη παραχωρηθεί στους ΟΤΑ, με τον Ν. 2218/94, χωρίς όμως να έχει διευκρινιστεί ακόμη το υπηρεσιακό καθεστώς των υπαλλήλων. Στο σημείο αυτό τίθεται το δεύτερο μεγάλο ερώτημα: Μήπως η άρση της μονιμότητας του προσωπικού των ΚΠΣ βρίσκεται προ των πυλών;

Για να απαντήσει κανείς στα παραπάνω ερωτήματα αρκεί να αναφερθεί στους ΚΠΣ του Βόλου, οι οποίοι έχουν ήδη περάσει στη δικαιοδοσία του δήμου. Παρά τη ρητή διάταξη του Ν.2218/94 (το άρθρο 42 προβλέπει ότι δεν αλλάζει το καθεστώς υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων που υπηρετούν σε ΚΠΣ που παραχωρούνται στους ΟΤΑ) κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών ο Δήμος Βόλου προέβη σε τοποθετήσεις και μετακινήσεις νηπιαγωγών. Διευθύντριες σταθμών με 20 και πλέον χρόνια υπηρεσίας βρέθηκαν υφιστάμενες σε συναδέλφους τους, υπάλληλους των ΟΤΑ, με πολύ μικρότερη προϋπηρεσία (7 - 8 έτη). Και δεν έφτανε μόνο αυτό. Ηδη οι γονείς των μικρών παιδιών πληρώνουν τροφεία μέχρι και 45.000 δραχμές τον μήνα (ποσό ανάλογο μ' αυτό που καταβάλλουν οι γονείς σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς), τη στιγμή που το προσωπικό των ΚΠΣ πληρώνεται από το υπουργείο Υγείας - Πρόνοιας κι όχι απ' τους ΟΤΑ, ο δε νόμος προβλέπει - τουλάχιστον μέχρι σήμερα - την οικονομική τους επιχορήγηση από το υπουργείο για όλα τα έξοδα λειτουργίας τους.

"Πρόκειται για μια κατάσταση τουλάχιστον προκλητική. Δηλαδή ξεκινούν από τους νηπιαγωγούς την άρση της μονιμότητας; ",διερωτάται η Αγγελική Γιαννοπούλου,πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Εκπαιδευτικών των ΚΠΣ. "Είναι γνωστή σε όλους η κατεύθυνση για εφαρμογή της "Λευκής Βίβλου" για άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Θεωρούμε ότι ενταγμένη σ' αυτά τα πλαίσια είναι η δήλωση του πρωθυπουργού ότι "δεν πρέπει να αποτελεί βεβαιότητα η εργασιακή σχέση του δημοσίου υπαλλήλου, γιατί είναι ανασταλτικός παράγοντας στην αποδοτικότητά του"",τονίζει η Μαρία Λαμπρινού,Γενική Γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου.

Οσο για τη νομοθετική ρύθμιση, που έχει συνταχθεί εδώ και έναν χρόνο από αρμόδια επιτροπή, για τη διασφάλιση των υπηρεσιακών δικαιωμάτων και της εργασιακής σχέσης των εκπαιδευτικών των ΚΠΣ και παρά την υπόσχεση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου πως "σύντομα θα κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση", εξακολουθεί να παραμένει στα συρτάρια των αρμοδίων... "Η αργοπορία αυτή μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε ότι δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για κατοχύρωση της υπηρεσιακής μας κατάστασης και πως η άρση της μονιμότητας είναι προ των πυλών", επισημαίνει η Μ. Λαμπρινού. Κάτι πλέον που είναι εφικτό, μιας και το κύριο εμπόδιο για την άρση - το Σύνταγμα - "πλαγιοκοπείται" μέσα από την κατάργηση και συγχώνευση διαφόρων υπηρεσιών και Οργανισμών ή με την αλλαγή της νομικής τους μορφής από Δημοσίου σε Ιδιωτικού Δικαίου...

Οι τελευταίες προσλήψεις προσωπικού δεν μπόρεσαν να καλύψουν τα κενά, αφού οι νεοπροσληφθέντες νηπιαγωγοί χρησιμοποιήθηκαν για να ανοίξουν καινούριοι ΚΠΣ, που ήταν χρόνια εξοπλισμένοι, αλλά δεν υπήρχε προσωπικό να λειτουργήσουν!

Ο όρος "προσχολική αγωγή" δεν υπάρχει στη χώρα μας ούτε καν στα ...χαρτιά

Μαρία Λαμπρινού: "Εδώ και 30 χρόνια, δεν έχει γίνει ούτε ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο στους νηπιαγωγούς"!

Αγγελική Γιαννοπούλου: "Η κατάσταση στο χώρο μας έχει φτάσει στα όριά της..."

Οι ΚΠΣ σήμερα, μετά την υποβάθμιση των υπηρεσιών τους, όχι μόνο δεν μπορούν να προσφέρουν προσχολική αγωγή, αλλά ούτε καν φύλαξη...