Οι απόψεις των ειδικών και των επιστημόνων παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών, αλλά και πρακτικών απέναντι στα ναρκωτικά.

Οι ειδικοί καλούνται πολλές φορές στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης με μεγάλη εμβέλεια και επιρροή και δυστυχώς, θα το πούμε, οι απόψεις "κόβονται και ράβονται" στα μέτρα της άποψης του υπευθύνου του "τοκ - σόου". Υπάρχουν δυστυχώς και τέτοιες περιπτώσεις.

Ετσι εκδηλώσεις με γνήσια επιστημονικά κίνητρα για το πρόβλημα των ναρκωτικών μένουν στο περιθώριο και δεν παίρνουν τη θέση ενημέρωσης που τους αξίζει. Μια τέτοια εκδήλωση ήταν και η εκδήλωση της Ενωσης Ελληνίδων Νομικών, που έγινε στις αρχές του περασμένου Δεκέμβρη στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθήνας.

Το "μειονέκτημα" αυτής της εκδήλωσης ήταν το κύριο συμπέρασμά της: Οτι τα υποκατάστατα δεν αποτελούν θεραπευτική πρόταση και ότι δεν πρέπει να γίνει διάκριση σκληρών και μαλακών. Αυτό όμως το συμπέρασμα δεν ανταποκρινόταν στις τρέχουσες επιδιώξεις και έτσι οι σοβαρές εκείνες διαπιστώσεις έμειναν στην "αφάνεια".

Ο "Ρ" δημοσιεύει τις σημαντικότερες διαπιστώσεις εκείνης της εκδήλωσης ως συμβολή στον προβληματισμό για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών και με δεδομένο ότι το 1994 έγιναν ελάχιστα πράγματα για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών. Ολοι οι ομιλητές τάχτηκαν κατά της διάκρισης μαλακών και σκληρών ναρκωτικών ουσιών, ενώ κοινή ήταν η διαπίστωση ότι με τα υποκατάστατα εξασφαλίζεται η καθυστέρηση του βέβαιου θανάτου και ότι μόνο η πρόληψη μπορεί να εμποδίσει τον πολλαπλασιασμό των χρηστών. Κι εδώ όμως, επισήμαναν, η πολιτεία παραμένει βουβή.

Στη συζήτηση μετείχε και η βουλευτής της ΝΔ, πρώην υπουργός Υγείας - Πρόνοιας και Εθνική Συντονίστρια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Μαριέττα Γιαννάκου - Κουτσίκου,η οποία τόνισε ότι η πολιτική κατά των ναρκωτικών δεν μπορεί να αφορά τους ήδη χρήστες. Στόχος της πολιτείας είναι να εμποδίσει την πλειοψηφία να γίνουν χρήστες κι αυτό επιτυγχάνεται μόνο με την πρόληψη. Η καταστολή στο βαθμό που εμποδίζει ποσότητες ναρκωτικών να μπουν στην αγορά είναι και πρωτογενής πρόληψη. Από την άλλη, χαρακτήρισε αφελής την αντίληψη ότι αν αφεθούν ελεύθερα τα ναρκωτικά, θα αφαιρεθεί το κίνητρο του κέρδους. "Προτάσεις μαζικού χαρακτήρα δεν απαντούν στο πρόβλημα, σημείωσε. Υπάρχουν ναρκωτικά πάμφθηνα και κύριος στόχος των εμπόρων είναι η διεύρυνση της πελατείας. Δεν πρέπει να τους δώσουμε αυτή την ευκαιρία με το να τα αφήσουμε ελεύθερα".

Αναφερόμενη στη διάκριση σκληρών και μαλακών ναρκωτικών ουσιών, είπε ότι δεν ισχύει, αφού δε βρισκόμαστε πια στην εποχή της ηρωίνης. "Υπάρχουν - πρόσθεσε - συνθετικά ναρκωτικά, που δεν έχουν προβλεφτεί στη σύμβαση του ΟΗΕ". Για τη χορήγηση υποκαταστάτων, είπε ότι δεν αποτελεί λύση κι έφερε για παράδειγμα τις ΗΠΑ όπου στην αρχή γινόταν μαύρη αγορά μεθαδόνης.

Σύμφωνα με την Μ. Γιαννάκου - Κουτσίκου, χώρες όπως η Ελλάδα δεν έχουν μηχανισμό για να ανακαλύψουν τους εμπόρους. "Αυτό είναι αμφίβολο με τον τρόπο που κινείται η Δικαιοσύνη. Με τον υπερβολικό φόρτο δουλιάς δεν μπορεί να δει επί της ουσίας μία υπόθεση για καιρό", πρόσθεσε. Ενα άλλο παράδειγμα που έφερε είναι αυτό της Σουηδίας, όπου συλλαμβάνονται όλοι οι χρήστες αν έχουν στην κατοχή τους την παραμικρή ποσότητα. "Είναι από τους πιο αυστηρούς νόμους κι έχει αρχίσει να έχει αποτελέσματα. Ο χρήστης είναι πάντα έμπορος κι αυτό γιατί θέλει να πάρει τη δόση του, γιατί έχει μπει στο κύκλωμα".

Η εισαγγελέας Πρωτοδικών Αθηνών Ξένη Δημητρίου - Βασιλοπούλου χαρακτήρισε μύθους τη διάκριση σκληρών και μαλακών ναρκωτικών και τη χορήγηση υποκαταστάτων. Για τα υποκατάστατα, τόνισε ότι μπορούν να μειώσουν την εγκληματικότητα, αλλά δεν είναι θεραπευτική πρόταση. Είναι πολιτική πρόταση. Από την εμπειρία της, ανέφερε ότι είναι αρκετά τα παιδιά που προτιμούν, σαν περιοριστικό όρο, να παρακολουθήσουν κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα από το να μπουν φυλακή, όπου ως γνωστόν γίνεται διακίνηση ναρκωτικών και δεν τηρείται απολύτως κανένα πρόγραμμα (πρωινό ξύπνημα ή κάποια απασχόληση). Το 78% των παιδιών που παρακολούθησαν για ένα διάστημα κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα έμειναν "καθαροί" για μία πενταετία τουλάχιστον.

Η πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου κατά των Ναρκωτικών, παιδίατρος Ματίνα Παναγιωτοπούλου,τόνισε ότι βασικό για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η πρόληψη, για την οποία μέχρι τώρα έχουν γίνει από τους αρμόδιους γενικόλογες και αόριστες αναφορές. Συμφώνησε με τους προηγούμενους ομιλητές ότι η μεθαδόνη όχι μόνο δε θεραπεύει, αλλά συντηρεί το πρόβλημα και φέρνει το θάνατο. "Αυτό λέει η διεθνής εμπειρία. Στην Ευρώπη, όπου χρησιμοποιήθηκε η μεθαδόνη έχει καταγραφεί πολλαπλασιασμός των χρηστών κι αυτό γιατί είναι εξίσου ισχυρή με την ηρωίνη και διατηρεί το σύνδρομο της εξάρτησης", υπογράμμισε.

Η Μ. Παναγιωτοπούλου θεωρεί αναγκαία τη θεσμοθέτηση της πρόληψης και τον καθορισμό του περιεχομένου της, να υπάρξει πλαίσιο δεοντολογίας των ΜΜΕ και να γίνονται σχετικά σεμινάρια στους εκπαιδευτικούς.

Στη συζήτηση παραβρέθηκε και ο δημοσιογράφος Κώστας Τσαρούχας,ο οποίος δήλωσε ότι η κατάσταση που επικρατεί είναι εξωφρενική. Δείχνοντας την αντίφαση είπε ότι διεθνείς οργανισμοί ξοδεύουν τρισεκατομμύρια κάθε χρόνο για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, όταν σε άλλα κράτη καλλιεργούνται και αποφέρουν τρομακτικά κέρδη.

Ελενα ΦΥΝΤΑΝΙΔΟΥ

Τα παιδιά της Κοινότητας "Διάβαση" έχουν τη δική τους άποψη σχετικά με τις διάφορες θεωρίες που ακούγονται τελευταία. Είναι, μάλιστα, κατηγορηματικοί: "Τα ναρκωτικά, λένε, δεν είναι το πρόβλημα, αλλά το αποτέλεσμα των προβλημάτων".

Τα παιδιά αυτά κατάλαβαν μέσα απ' την ίδια τη ζωή τους, πως "δεν πρέπει να περιμένουν από άλλους αυτό που μπορούν να κάνουν μόνοι τους". Τα παιδιά που αποφάσισαν να δημιουργήσουν το δικό τους μέτωπο, όχι μόνο ενάντια στα ναρκωτικά, αλλά και σε άλλα προβλήματα που τους απασχολούν.

Λίγες μέρες πριν το τέλος του 1994 συναντηθήκαμε με τα μέλη της Ανοιχτής Κοινότητας "Διάβαση", με εκπροσώπους από το "Πρόγραμμα Οικογένειας" και τους κατοίκους της γειτονιάς τους. Σημείο συνάντησης ήταν το καινούριο τους σπίτι, κοντά στην πλατεία Αμερικής. Φτιάξαμε μια μικρή παρέα, κι αρχίσαμε την κουβέντα.

"Αν ενδιαφερόμαστε για το διπλανό μας, αν αγαπάμε αυτό που κάνουμε, τότε έχουμε δημιουργήσει το "μέτωπο", την αντίσταση, κατά των ναρκωτικών. Αυτό επιδιώκουμε",λέει ο Παντελής,μέλος της "Διάβασης" εδώ και δέκα μήνες. Σ' αυτό το "μέτωπο" συμμετέχουν γονείς και ομάδες πρωτοβουλίας της γειτονιάς, οι οποίοι προσφέρουν σημαντική βοήθεια στα μέλη της Κοινότητας με τη συνεργασία τους και τη συμπαράστασή τους. Αυτό, άλλωστε, επισημαίνει και οΣταύρος: "Η βοήθεια των γονιών είναι πολύ σημαντική. Αν δε συμμετείχαν στον αγώνα μας, πολλά απ' αυτά που βλέπετε δε θα ήταν έτσι". Κι η Κατερίνα, μια κοπέλα 19 χρονών, εκπρόσωπος της "Ομάδας Πρωτοβουλίας της Γειτονιάς", λέει με τη σειρά της: "Το καλύτερο όπλο κατά των ναρκωτικών είναι αυτές οι παρεμβάσεις σε θέματα που αφορούν την περιοχή μας. Κοινός μας στόχος είναι η αναβίωση της παραδοσιακής γειτονιάς. Πάντως, είναι αλήθεια ότι, τα παιδιά της "Διάβασης" έχουν ταράξει τα νερά του εφησυχασμού και της απάθειας, σε εποχές που η αλλοτρίωση και η αποξένωση είναι το κύριο χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας".

Πολλές, όμως, ήταν οι δυσκολίες που συνάντησαν τα μέλη της "Διάβασης" και του "Προγράμματος Οικογένειας", στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν αυτή τη γειτονιά. Η κ. Νικοπούλου,μέλος του "Προγράμματος Οικογένειας" της ΑΚ ΔΙΑΒΑΣΗ, καταθέτει τη δική της άποψη: "Στην αρχή τα πράγματα ήταν δύσκολα. Εμείς έπρεπε να ξεφύγουμε απ' το στίγμα ότι είμαστε "γονείς χρηστών". Αποφασίσαμε να αγωνιστούμε μαζί με τα παιδιά και τα καταφέραμε. Ανοίξαμε τις πόρτες μας και καλέσαμε τον κόσμο. Ετσι, κερδίσαμε την εμπιστοσύνη του". "Πριν έρθω σε επαφή με τα παιδιά της Κοινότητας νόμιζα ότι ήταν άτομα μη προσεγγίσιμα, άνθρωποι του περιθωρίου. Οταν τους γνώριζα κατάλαβα ότι μπορούσα να συζητήσω μαζί τους πολύ καλύτερα κι από άτομα που δεν ήταν χρήστες", παραδέχεται η Κατερίνα.

Από την πλευρά του ο Παντελής,μέλος της "Διάβασης" υποστηρίζει: "Οταν ήμασταν χρήστες δεν υπήρχαν σχέσεις. Εμείς αντικαταστήσαμε την αποξένωση με ουσιαστικές παρεμβάσεις. Υπήρχαν άνθρωποι που έμεναν στην ίδια πολυκατοικία και δε γνωρίζονταν. Αυτό θέλουμε να μην υπάρχει. Τώρα υπάρχει μαζική ευαισθητοποίηση. Αυτός ήταν ο στόχος μας, αλλά δε θα μείνουμε εδώ. Ελπίζουμε ως το Μάρτη να δημιουργήσουμε πολιτιστικό στέκι στην Κοινότητα, όπου θα έρχονται άνθρωποι της γειτονιάς, που ενδιαφέρονται για την αναβάθμιση της πόλης μας και της ποιότητας της ζωής μας".

Τη συζήτηση έκλεισε με μια φράση της η Μαρία, μέλος της Κοινότητας, στέλνοντας παράλληλα κι ένα μήνυμα: "Το να λες "καλημέρα" στο δρόμο είναι σημαντικό, ανεξάρτητα αν γνωρίζεσαι με τον άλλο ή όχι. Το να νιώθεις την ανάγκη να το κάνεις είναι μεγάλη υπόθεση".

Κώστας ΠΑΣΑΚΥΡΙΑΚΟΣ

Το τέλος του 1994 συνοδεύτηκε απ' το θλιβερό απολογισμό: Ο "λευκός θάνατος" θέρισε 147 άτομα, κυρίως νέους.

Πολλοί απ' αυτούς τους θανάτους έγιναν πρωτοσέλιδα και άλλοι μονόστηλα, όπως λέμε στη δημοσιογραφική γλώσσα. Αλλοτε έθεσαν τους αρμόδιους προ των ευθυνών και άλλοτε πέρασαν στο "ντούκου". Γενικός, πάντως, επίλογος ήταν η βουβή στάση της πολιτείας, ή, για να ακριβολογούμε, ακούστηκε εν πολλοίς το αντίδοτο των υποκαταστάτων. Μάλιστα, παρουσιάστηκε με τέτοιο τρόπο που στην κοινή γνώμη έχει πολιτογραφηθεί ως πανάκεια. Μια τέτοια αποδοχή αυτού του "μηνύματος" τρομάζει και τους ίδιους τους εμπνευστές του πειράματος. Μήπως, δηλαδή, η προσέλευση είναι τέτοια και δεν μπορέσουν να ανταποκριθούν στη "ζήτηση".

Πέρα, όμως, απ' τους διαλογισμούς του περιορισμού της βλάβης - όπως διατυπώθηκε απ' το υπουργείο Υγείας - υπάρχει και η ουσιαστική, "καθαρή" αντιμετώπιση των ναρκωτικών, που γίνεται σε πρακτικό επίπεδο απ' τις θεραπευτικές κοινότητες, αλλά και σε θεωρητικό επίπεδο από ειδικούς και επιστήμονες.