Η συνεχής αποβιομηχάνιση της χώρας που οδηγεί στην καταστροφή μεγάλων επιχειρήσεων, η έλλειψη σωματείων σε πολλές επιχειρήσεις, το καθεστώς τρομοκρατίας στους χώρους δουλιάς, σε συνδυασμό με την πρακτική του "κυβερνητικού συνδικαλισμού" από τις μέχρι τώρα συνδικαλιστικές ηγεσίες φαίνεται ότι είναι το μεγάλο "αγκάθι" στις σχέσεις συνδικάτων - εργαζομένων.

Χαρακτηριστικά ως προς τα παραπάνω είναι τα συμπεράσματα της έρευνας της ΓΣΕΕ, που παρ' όλα αυτά εμπεριέχουν το αισιόδοξο μήνυμα πως παρά τα παραπάνω προβλήματα, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν σε σημαντικό ποσοστό να πιστεύουν στη συνδικαλιστική δράση και το 88,5% θεωρεί τα συνδικάτα απαραίτητα.

ΑΠΟΜΑΖΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ: Η έλλειψη οποιασδήποτε μορφής συνδικαλιστικής οργάνωσης σε εργασιακούς χώρους, η πολυδιάσπαση της βάσης των εργαζομένων σε μικρές επιχειρήσεις, εμφανίζονται ως τα βασικά αντικειμενικά αίτια των φαινομένων απομάκρυνσης μερίδας των εργαζομένων από τα συνδικάτα.

Τα συνδικάτα του ιδιωτικού τομέα είναι αυτά που κυρίως έχουν πληγεί από τα παραπάνω. Συνολικά μέλη συνδικάτων είναι σήμερα το 35,4% των εργαζόμενων και ασυνδικάλιστοι το 64,6%. Στο δημόσιο τομέα οι εργαζόμενοι - μέλη σωματείων καλύπτουν ποσοστό 77,8% (22,2% εκτός συνδικάτων). Στον ιδιωτικό τομέα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 31,3% % έναντι 68,7% μη συνδικαλισμένων. Οι άνεργοι συνδικαλίζονται σε ποσοστό 28,6%. Στις μικρές επιχειρήσεις μέχρι 5 ατόμων οι συνδικαλισμένοι είναι μόλις 22,1% και στους νέους 10,6%. Οσον αφορά τους κλάδους, τα πιο μειωμένα ποσοστά συμμετοχής στα συνδικάτα παρατηρούνται στους εργαζόμενους στον επισιτισμό (15 - 20%) και στο εμπόριο (16,5%) (χώροι που πλήττονται ιδιαίτερα από την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων), ενώ τα υψηλότερα ποσοστά συνδικαλισμένων στον ιδιωτικό τομέα παρατηρούνται στον κλάδο των οικοδόμων (56,9%).

Οι αιτίες που οδηγούν τους ασυνδικάλιστους εργαζόμενους μακριά από τα σωματεία, σύμφωνα μετά στοιχεία της έρευνας είναι κυρίως οι εξής: Το 36,4% των εργαζομένων εκτός συνδικάτων, δηλώνει ότι δεν υπάρχει σωματείο στο χώρο δουλιάς του.Ενα επίσης μεγάλο ποσοστό (18,9%) δηλώνει ότι "φοβάται" και "δε θέλει να ανακατεύεται". "Δεν έχω χρόνο", απάντησε το 13,1% των ερωτηθέντων. Ενα ποσοστό 20,7% απευθύνει στα συνδικάτα πολιτική κριτική, δικαιολογώντας την απουσία του από αυτά. Τέλος αξίζει να σημειώσουμε πως το 11,1% των ασυνδικάλιστων εργαζόμενων, έχει υπάρξει στο παρελθόν, μέλος σωματείου.

ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ - ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ: Το θέμα αυτό είναι σαφώς συνδεδεμένο με την απομαζικοποίηση. Εδώ τα δύο κύρια στοιχεία που παρατηρούνται είναι ότι το σύνολο των εργαζόμενων είναι επιφυλακτικό απέναντι στα συνδικάτα και το συνδικαλισμό, θεωρώντας τα όμως απαραίτητα. Η επιφυλάξεις που διατηρεί είναι εμφανώς στις πρακτικές κυβερνητικού συνδικαλισμού και λειψής υπεράσπισης των εργατικών συμφερόντων. Οι παραπάνω κατηγορίες απευθύνονται στη ΓΣΕΕ. Συγκεκριμένα:

• Το 39.8% δηλώνει ότι δεν έχει "και τόση εμπιστοσύνη" στα συνδικάτα, ενώ το 34,4% δηλώνει πως τα εμπιστεύεται. Παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης δηλώνει το 20,7%.
• Παρ' όλα αυτά το 58,3% των εργαζόμενων δηλώνει ότι τα συνδικάτα υπερασπίζονται καλύτερα τα συμφέροντα. Το 29,8% δηλώνει το αντίθετο.
• Οσον αφορά τη συνδικαλιστική ηγεσία, δηλαδή τη ΓΣΕΕ, το 64,1% στον δημόσιο τομέα, το 55,5% στον ιδιωτικό και το 51,1% των ανέργων, θεωρούν ότι η συνομοσπονδία είναι εξαρτημένη από την κυβερνητική πολιτική. "Μακριά από τα προβλήματα των εργαζομένων" θεωρεί τη ΓΣΕΕ το 23,3%. Παράλληλα το 35,4% θεωρεί ότι δεν είναι επαρκώς αγωνιστική, ενώ το 18,3% πιστεύει πως υποχωρεί στις πιέσεις της εργοδοσίας. Το 66,3% θεωρεί πως η υπάρχουσα συνδικαλιστική ηγεσία ανταποκρίνεται λίγο ή καθόλου στις ανάγκες των εργαζόμενων. Επίσης το 49,9% δηλώνει ότι η ΓΣΕΕ είναι "πεδίο κομματικών αντιπαραθέσεων". Ιδιαίτερα για την τελευταία διαπραγμάτευση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης, ικανοποιημένοι είναι μόλις το 25% των εργαζομένων, ενώ το 67,7% δηλώνουν λίγο η καθόλου ικανοποιημένοι.

Οι εργαζόμενοι καταδικάζουν με συντριπτική πλειοψηφία την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης. Κάτι παραπάνω από ξεκάθαρο το συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα της ΓΣΕΕ. To 71,1% των εργαζόμενων, συνδικαλισμένων και μη, δηλώνει ότι διαφωνεί με την εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική. Τα ποσοστά είναι εξίσου υψηλά σε όλες της κατηγορίες ηλικιών, ανεξάρτητα από φύλο κλπ. Ιδιαίτερα απογοητευμένοι είναι οι εργαζόμενοι άνω των 55 που απορρίπτουν την οικονομική πολιτική σε ποσοστό 79,5%!

Μάλιστα απορριπτέα είναι όχι μόνο η πολιτική της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, αλλά και τα επιχειρήματα που κατά καιρούς συνοδεύουν την εφαρμογή της! Χαρακτηριστικό είναι ότι το 72,6% των εργαζόμενων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, δηλώνει πως ΔΙΑΦΩΝΕΙ με το ότι "η οικονομία δεν αντέχει μεγαλύτερες αυξήσεις", ενώ το 86,6% θεωρεί ΜΗ παραδεκτό τον ισχυρισμό πως "οι μισθοί φταίνε για την αύξηση του πληθωρισμού". Παράλληλα η οικονομία είναι το Νο 1 πρόβλημα που απασχολεί σήμερα τους εργαζόμενους (64,9%) με δεύτερο το πρόβλημα της ανεργίας (54,8 %).

Ενδεικτικό του προβληματισμού των εργαζόμενων για τα θέματα αυτά είναι ότι για τα ασφαλιστικά, μισθούς, συντάξεις θεωρούν αναγκαία την παρέμβαση των συνδικάτων κατά 97,2%, ενώ υψηλότατο είναι το ποσοστό που ζητά συνδικαλιστική παρέμβαση και στο θέμα των εργασιακών σχέσεων 90,2% και των ιδιωτικοποιήσεων 67,1%.

Το σύνολο σχεδόν των εργαζόμενων απορρίπτει μέτρα καταπολέμησης της ανεργίας, που περιέχονται σε κείμενα της Ευρωπαϊκής Ενωσης ("Λευκή Βίβλος"), ή προωθούνται από τη Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων. Χαρακτηριστικά η προοπτική της μείωσης του χρόνου εργασίας με παράλληλη μείωση αποδοχών, βρίσκει αντίθετο το 85,4% του συνόλου των εργαζομένων!

Αισθητή μείωση παρουσιάζει το ποσοστό των εργαζόμενων, που εμφανίζεται να τάσσεται υπέρ της σύνδεσης μισθού - παραγωγικότητας, συγκριτικά με την προηγούμενη έρευνα που έκανε η ΓΣΕΕ την περίοδο '89 - '90. Ενώ τότε υπέρ της προοπτικής αυτής τασσόταν το 79% των εργαζόμενων, στην έρευνα του '95 το ποσοστό είναι 51,6%.

Εδώ πάντως πρέπει να επισημάνουμε ότι τα σημαντικότερα από τα στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω, από κάποιους στη ΓΣΕΕ, δεν κρίθηκε χτες - κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της έρευνας -... απαραίτητο να δοθούν στη δημοσιότητα.

Θετικά στέκεται απέναντι στους εργατικούς αγώνες η πλειοψηφία των εργαζόμενων, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό και σε ένα βαθμό με δυσπιστία, την αποτελεσματικότητά τους. Παράλληλα η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζόμενων δίνει - σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας της ΓΣΕΕ - και ένα σαφές ιδεολογικό χαρακτηριστικό σε αυτούς, εφόσον θεωρεί ότιτα συμφέροντά της είναι διαφορετικά ή αντίθετα με τα εργοδοτικά συμφέροντα.

Το 53% των μισθωτών δηλώνει ότι συμμετέχει στις κινητοποιήσεις, ενώ το 28,3% δηλώνει πως συμμετέχει "σπάνια". Μόλις το 13,1% δηλώνει πως ποτέ δε συμμετέχει χωρίς παράλληλα να απορρίπτει τις κινητοποιήσεις.Πάντως, στις μεγάλες επιχειρήσεις (πάνω από 100 άτομα) το ποσοστό συμμετοχής σε αγώνες είναι πιο υψηλό. Το ποσοστό μισθωτών που θεωρεί ότι οι κινητοποιήσεις φέρνουν αποτελέσματα είναι 35,9%, ενώ το 49,1% πιστεύει πως οι αγώνες είναι αποτελεσματικοί "όχι τόσο συχνά". Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις κινητοποιήσεις έχουν οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα (42,8%) συγκριτικά με τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα (35,2%). Πάντως, οι μορφές αγωνιστικών κινητοποιήσεων εγκρίνονται από τη συντριπτική πλειοψηφία των μισθωτών: Απεργία (84,3%), συγκέντρωση (85,5%) και πορεία (66,6%). Παράλληλα το μεγαλύτερο μέρος των μισθωτών, πιστεύει ότι "ο απευθείας διάλογος, μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων χωρίς την παρέμβαση της κυβέρνησης ή την προσφυγή στη δικαιοσύνη" είναι σαφώς πιο πρόσφορος για τη λύση εργασιακών προβλημάτων.

Ξεκάθαρη είναι η θέση των μισθωτών, σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζουν την εργοδοτική πλευρά. Σύμφωνα με την έρευνα της ΓΣΕΕ, το 80,5% των εργαζόμενων πιστεύει ότι τα συμφέροντα εργοδοτών και εργαζομένων είναι αντίθετα και διαφορετικά.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το στοιχείο της έρευνας που αναφέρεται στη γνώμη των εργαζόμενων για τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Το 57,3% τις θεωρεί αρνητικές για τους εργαζόμενους, ενώ άγνοια δηλώνει το 16,1%...

"Τα οργανωτικά θέματα δεν αποτελούν την πανάκεια για κάθε... νόσο" για την εκτίναξη ή την καταβαράθρωση του συνδικαλιστικού κινήματος. Τον κυρίαρχο ρόλο παίζει ο προσανατολισμός και η δράση του.Αυτό επισημαίνει μεταξύ άλλων ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ, Γιώργος Μαυρίκος, στο πολυσέλιδο προσχέδιο προβληματισμών που κατέθεσε χτες στην ημερίδα της ΓΣΕΕ για τη σχέση εργαζομένων και συνδικάτων. Ενα κείμενο που καταπιάνεται συνολικά με τα προβλήματα που απασχολούν το συνδικαλιστικό κίνημα, τονίζοντας την ανάγκη της αναζωογόνησής τους, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα καυτά προβλήματα που απασχολούν τους εργαζόμενους. Περιληπτικά ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ, επισημαίνει:

ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ: Εκτός από τους αντικειμενικούς λόγους (απολύσεις, αποβιομηχάνιση), βασικό αίτιο της μείωσης της συμμετοχής των εργαζόμενων είναι "ο κυβερνητικός συνδικαλισμός που από το '74 έχει πλήξει την αξιοπιστία και τη φερεγγυότητα στου σ.κ.",καθώς και "φαινόμενα σύγχρονου εργατοπατερισμού",που αποτρέπουν από τα συνδικάτα τους μισθωτούς. Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Γ. Μαυρίκος, η πάταξη των αντιδημοκρατικών φαινομένων στο συνδικαλιστικό κίνημα (νόθοι αντιπρόσωποι), η αναβάθμιση της λειτουργίας των συνδικάτων, και η κατάργηση του Ταμείου Εργατικών Στελεχών, είναι μέτρα που άμεσα πρέπει να παρθούν, προκειμένου να βελτιωθεί η εικόνα των συνδικάτων στους εργαζόμενους.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ ΤΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ: "Οπως ο ΣΕΒ δεν είναι ουδέτερος, έτσι δεν μπορεί να είναι ουδέτερα και τα συνδικάτα", τονίζει ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ, σημειώνοντας ότι η ανάγκη "ταξικής προοπτικής" είναι το κύριο χαρακτηριστικό που πρέπει να αποκτήσει το συνδικαλιστικό κίνημα, παράλληλα με την ανάπτυξη επίμονων αγώνων σε αντίθεση με το κεφάλαιο και τους πολιτικούς του εκπροσώπους. Σαν βασικά μέτωπα πάλης επισημαίνει πως πρέπει να είναι το βιοτικό - εισοδηματικό επίπεδο των εργαζόμενων, η ανεργία και η οργάνωση των ανέργων, η απόκρουση των επιλογών της "Λευκής Βίβλου" και το ασφαλιστικό. "Η αποστολή του σ.κ. δεν είναι του συν - διαχειριστή, του συν - δαιτημόνα του συν - εταίρου", σημειώνει ο γγ της ΓΣΕΕ, "εκπροσωπώντας την πιο πρωτοπόρα τάξη, με το ριζοσπαστισμό και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της, έχει από τη φύση του ανατρεπτικό χαρακτήρα και περιεχόμενο".

Παράλληλα, ο Γ. Μαυρίκος, σημειώνει πως το σ.κ. πρέπει να επιδιώκει την ανάπτυξη κοινών αγώνων με τους συμμάχους της, "οι ΕΒΕ και οι ΜΜΕ, πλήττονται θανάσιμα από την πολύχρονη λιτότητα, έχουν λοιπόν κάθε συμφέρον να δράσουν μαζί μας", δηλώνει χαρακτηριστικά.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ: Ενα σωματείο στον κλάδο παραγωγής και την επιχείρηση, ένα Εργατικό Κέντρο στο νόμο, μια ομοσπονδία στον κλάδο παραγωγής είναι οι στόχοι, σημειώνεται. Παράλληλα, η ενοποίηση των ομοσπονδιών σε 21 καθώς και η ενοποίηση ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ είναι μερικά από τα μέτρα που προτείνονται.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΡΧΑΙΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ επισημαίνει την ανάγκη της εφαρμογής ενιαίου συστήματος απλής αναλογικής, καθώς και της ενιαίας περιόδου διεξαγωγής αρχαιρεσιών στις οργανώσεις. Επίσης τονίζει την πάγια θέση της ΕΣΑΚ για αντιπροσωπευτικά προεδρεία.

Οι γυναίκες και οι νέοι εργαζόμενοι, αποτελούν δύο κατηγορίες που τα ποσοστά συμμετοχής τους στο συνδικαλιστικό κίνημα είναι ιδιαίτερα χαμηλά. Ανάμεσα στους συνδικαλισμένους εργαζόμενους μόλις το 23,6% είναι γυναίκες, ενώ στις γραμμές των συνδικάτων οι ηλικίες από 16 έως 24 ετών είναι... σπάνιο είδος, αφού το αντίστοιχο ποσοστό είναι 10,6%!

Ελάχιστοι (3,2%) νέοι είναι συνολικά μέλη σωματείων στο χώρο εργασίας τους, ενώ λίγο πιο ανεβασμένο είναι το ποσοστό (5,3%) των νέων που συνδικαλίζονται σε κλαδικά σωματεία.

Οι γυναίκες σε ποσοστό 76,4% μένουν έξω από τα συνδικάτα. Στο χώρο εργασίας τους είναι συνδικαλισμένες σε ποσοστό 10,2%, ενώ σχεδόν το ίδιο ποσοστό παρατηρείται και στις κλαδικές οργανώσεις (10,5%).

Πάντως, αξίζει να σημειώσουμε πως παρά την απομάκρυνσή τους από το συνδικαλιστικό κίνημα, νέοι και γυναίκες δηλώνουν σήμερα αντίθετοι με την εφαρμοζόμενοι κυβερνητική πολιτική σε ποσοστό 70,9% και 74,9% αντίστοιχα. Επίσης το 76,8% των νέων και το 77,5% των γυναικών, πιστεύουν πως οι απεργιακοί αγώνες είναι - στον ένα ή τον άλλο βαθμό - αποτελεσματικοί.

Με... κολπάκια, προσπάθησε χτες στην παρουσίαση της έρευνας της ΓΣΕΕ, να δικαιολογήσει τη μέχρι τώρα πολιτική που ακολουθεί η συνομοσπονδία, ο πρόεδρός της Χρ. Πρωτόπαππας, για να καταλήξει στο ότι πρέπει να συνεχιστεί η ίδια πορεία...

Κατ' αρχήν προσπάθησε να αξιοποιήσει το στοιχείο της έρευνας που υποστηρίζει ότι ο κοινωνικός διάλογος είναι μέσο επίλυσης εργασιακών προβλημάτων. Είναι σαφές ότι κάθε συνδικάτο - μικρό ή μεγάλο - θα διαπραγματευθεί με την εργοδοσία για χίλια δυο πράγματα. Το στοιχείο που προέκυψε από την έρευνα είναι ότι οι εργαζόμενοι θέλουν αυτός ο διάλογος να αποδίδει αποτελέσματα, όπως και κάθε άλλη μορφή συνδικαλιστικής διεκδίκησης. Ομως ο Χρ. Πρωτόπαππας, θέλησε να παρουσιάσει το εν λόγω στοιχείο σε αντιπαράθεση με τις εργατικές κινητοποιήσεις γενικώς, κάτι που δεν προκύπτει ούτε κι από τη φύση του συγκεκριμένου ερωτήματος της έρευνας.Επίσης σε άλλο σημείο του κειμένου, οι εργαζόμενοι δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν θετικά τις έννοιες "παραγωγικότητα" και "ανταγωνιστικότητα". Ποιος άραγε μισθωτός μπορεί να διαφωνήσει με αυτές τις έννοιες, όταν δε φορτώνονται - όπως γίνεται - αποκλειστικά στη δική του υπερεκμετάλλευση και εξόντωση; Παρ' όλα αυτά, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ ονόμασε την εκτίμηση αυτή "νέου είδους ταξική αντίληψη" περί... συμμετοχής (; ) προκειμένου και πάλι να δικαιολογήσει τη μέχρι σήμερα - σχετική - πρακτική της πλειοψηφίας της διοίκησης της συνομοσπονδίας.

Συνιστούμε - τουλάχιστον - να κοιτάξει καλύτερα την έρευνα που έκανε η οργάνωση στην οποία προεδρεύει, παρά να προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα...

"Μισθωτοί και συνδικαλισμός στην Ελλάδα". Ετσι τιτλοφορείται η έρευνα που έκανε για λογαριασμό της ΓΣΕΕ η εταιρία δημοσκοπήσεων PRC. Η έρευνα έγινε στο χρονικό διάστημα 23/1 - 13/2 1995 με τη συνεργασία 30 ερευνητών.

Η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν αυτή της "τυχαίας, στρωματοποιημένης, διασταδιακής δειγματοληψίας". Το δείγμα ανέρχεται σε 2.260 άτομα και έγινε αποκλειστικά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όπου συγκεντρώνεται και πάνω από το 50% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Η πραγματοποίηση της έρευνας ήταν στα πλαίσια των προσυνεδριακών ενεργειών της ΓΣΕΕ.