ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 2 Απρίλη 1995
Σελ. /48
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ξεκίνημα με βασιλικές περγαμηνές

Ο Κ. Καραμανλής εμφανίστηκε πρωταγωνιστής στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας στις 5/10/1955, έχοντας την εύνοια των Αμερικανών και των ανακτόρων. Αποτέλεσε το διάδοχο του Παπάγου στο δεξιό "Συναγερμό", αμέσως μετά το θάνατο του τελευταίου, όχι γιατί τον εξέλεξε το κόμμα στο οποίο ανήκε, αλλά γιατί τον ήθελαν οι ΗΠΑ και του άνοιξαν το δρόμο τα ανάκτορα. Η παρέμβαση του Παλατιού για την ανάδειξη του Καραμανλή ήταν από τις πιο προκλητικές στη νεοελληνική πολιτική ιστορία. Μετά το θάνατο του στρατάρχη τα ανάκτορα δίνουν στον Καραμανλή την εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης, παρά το γεγονός, ότι ο Παπάγος λίγο πριν πεθάνει όρισε διάδοχό του τον Στ. Στεφανόπουλο και παρά το ότι οι στοιχειώδεις κανόνες δημοκρατικής τάξης απαιτούν από τα κόμματα να εκλέγουν μόνα τους τους αρχηγούς τους, μέσα από τις εσωτερικές τους διαδικασίες. Μαζί με την εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση, το Παλάτι δίνει στον Καραμανλή και το δικαίωμα να διαλύσει τη Βουλή και να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, στην περίπτωση που ο "Συναγερμός" δεν τον ακολουθήσει και δεν πάρει ψήφο εμπιστοσύνης. Ο Π. Πιπινέλης από τους ακραιφνείς βασιλικούς, πρωτεργάτης της πρωθυπουργοποίησης του Καραμανλή και αργότερα υπουργός της χούντας, δικαιολογούσε αυτού του είδους τις παρεμβάσεις του Παλατιού στα πολιτικά κόμματα και στην πολιτική ζωή του τόπου, λέγοντας πως "ο βασιλιάς μπορεί να διορίσει πρωθυπουργό ακόμα και τον κηπουρό του".Αυτό ακριβώς το δόγμα αποδέχτηκε και ο Καραμανλής για να γίνει διάδοχος του Παπάγου. Κι αυτή τη λογική την κράτησε προσαρμοσμένη στα μέτρα της εποχής και μετά τη μεταπολίτευση, όταν με το Σύνταγμα του 1975 έδινε στον ανώτατο άρχοντα της χώρας, δηλαδή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τεράστιες εξουσίες, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα να διαλύει τη Βουλή.

Ο μύθος του ανορθωτή

της οικονομίας

Ο Καραμανλής, μετά την αναρρίχησή του στην πρωθυπουργία, κυβέρνησε τη χώρα για δύο τετραετίες (1955 - 1963), που οι υμνητές του θεωρούν ότι ήταν κάτι σαν τον χρυσό αιώνα του Περικλή. Σ' αυτό το χρονικό διάστημα ισχυρίζονται ότι ανορθώθηκε η χώρα και η οικονομία της. Η πραγματικότητα βεβαίως είναι εντελώς διαφορετική και φυσικά πολύ δύσκολο να την περιγράψει κανείς μέσα σε λίγες γραμμές. Θα επιχειρήσουμε να δώσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά της. Σ' αυτή τη... χρυσή οκταετία η Ελλάδα έγινε πραγματικό ξέφραγο αμπέλι για το ξένο κεφάλαιο, ενώ χάθηκε η δυνατότητα για μια ανεξάρτητη ανάπτυξή της. Τα έργα, τα οποία έγιναν ήταν κυρίως έργα υποδομής, που εξυπηρετούσαν είτε τις ανάγκες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ είτε το ξένο κεφάλαιο στους αρπαχτικούς του σκοπούς. Η λεγόμενη οικονομική σταθερότητα, που τάχα επιτεύχθηκε, δεν είναι παρά ένας μύθος. Στο διάστημα αυτής της οκταετίας, το δημόσιο χρέος έφτασε σε τεράστια ύψη, η μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική, πήρε τεράστιες διαστάσεις, το υδροκέφαλο τέρας που λέγεται Αθήνα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, με την ενίσχυση ουσιαστικά της επίσημης πολιτείας, αφού το κεφάλαιο χρειαζόταν φτηνό εργατικό δυναμικό. Συνολικά, η οικονομία της χώρας ενίσχυσε την περίοδο εκείνη όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του εξαρτημένου, στρεβλού και συμπληρωματικού χαρακτήρα της. Βεβαίως, η πορεία αυτή δεν ολοκληρώθηκε επί διακυβέρνησης της ΕΡΕ. Συνεχίστηκε και μετέπειτα. Αλλά αυτό σε καμιά περίπτωση δεν απαλλάσσει την Καραμανλική πρώτη οκταετία.

Οικονομική υποτέλεια

και... ανάπτυξη

Σχολιάζοντας την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα, για την περίοδο που μιλάμε, ο Γάλλος ιστορικός Μεϊνό στο έργο του "Πολιτικές Δυνάμεις στην Ελλάδα" (σελ. 419) αναφέρει: "Με την ευρύτητα της διεισδύσεως που έχει ήδη πραγματοποιηθεί, αποτελεί ίσως ευφημισμόν η χρήση του όρου "προσπάθειες". Παρά τη μετριοπάθεια που χρησιμοποιούμε, δεν έχουμε αμφιβολίες για το γεγονός ότι η Ελλάς υφίσταται σήμερα τον κίνδυνο να μετατραπεί σε οικονομική αποικία ξένου κεφαλαίου".Η πραγματικότητα είναι ακριβώς αυτή. Χαρακτηριστικό της παράδειγμα η σύμβαση για τη βιομηχανία Αλουμινίου, γνωστή ως σύμβαση ΠΕΣΙΝΕ, που υπογράφηκε τον Αύγουστο του 1960. Πρόκειται για μια αποικιοκρατικού χαρακτήρα σύμβαση, που παραχωρούσε τον ελληνικό βωξίτη στα ξένα συμφέροντα. Η διάρκεια της συμβάσεως ήταν για 50 χρόνια. Η εταιρία που συστάθηκε για την εκτέλεση του έργου ήταν κατά 50% με γαλλικά κεφάλαια, κατά 17% με αμερικανικά, ενώ το ελληνικό δημόσιο συμμετείχε με 12% και ο Νιάρχος, που πρόσφερε τις υπηρεσίες του για την... ευτυχή κατάληξη της σύμβασης, αντιπροσωπεύτηκε με το 21%. Εκτός των άλλων, ο αποικιοκρατικός χαρακτήρας της σύμβασης φαίνεται και από το εξής: Επειδή η βιομηχανία αλουμινίου είναι γενικά ηλεκτροβόρα, η κυβέρνηση της ΕΡΕ ανέλαβε την υποχρέωση να πουλά στην ΠΕΣΙΝΕ το ρεύμα που χρειαζόταν για τη λειτουργία της εννέα φορές φτηνότερο απ' ό,τι το έπαιρναν οι άλλες βιομηχανίες. Ακόμη, επειδή η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα ήταν ανεπαρκής για την ηλεκτροδότηση της βιομηχανίας αλουμινίου, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να κατασκευάσει με κρατική δαπάνη όλα τα απαραίτητα ηλεκτροπαραγωγικά έργα. Και μόνο αυτό το στοιχείο είναι αρκετό για να καταλάβει ο αναγνώστης πώς έγινε ο εξηλεκτρισμός της χώρας και ποιον - πρωτίστως - στόχευε να υπηρετήσει.

Μετά

τη μεταπολίτευση

Η αντικομμουνιστική σφραγίδα στην πολιτική πρακτική του Καραμανλή υπάρχει και μετά τη μεταπολίτευση, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών από εποχή σε εποχή. Οι υμνητές του συνήθως αντικρούουν αυτή την εκτίμηση με το επιχείρημα της νομιμοποίησης του ΚΚΕ. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Πώς θα συνέχιζε να παραμένει παράνομο το ΚΚΕ, όταν είχε ολοφάνερα αποδειχθεί ο κάλπικος, αντιλαϊκός και αντιδημοκρατικός χαρακτήρας του "κομμουνιστικού κινδύνου"; Οταν, στο όνομα των διωγμών εναντίον του, οι αστοί πολιτικοί βρέθηκαν κι αυτοί στην παρανομία με την απαγόρευση της πολιτικής τους δράσης; Η νομιμοποίηση του ΚΚΕ δεν ήταν ζήτημα της καλής θέλησης ή μη του Καραμανλή. Ηταν στοιχειώδης όρος για την έξοδο από τη δικτατορία και την επάνοδο στις νέες αναπόφευκτα συνθήκες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αποτελούσε ώριμο καρπό της έντονης αντιδικτατορικής δράσης των κομμουνιστών και όλου του λαού. Ομως, αν και το ΚΚΕ νομιμοποιήθηκε, δε σταμάτησαν οι διώξεις εναντίον του. Ο Καραμανλισμός της μεταπολίτευσης διατήρησε το ρόλο του ασφαλίτη στα πολιτικά πράγματα της χώρας, καθώς και την αστυνομική περικύκλωση του κόμματος. Οι φάκελοι όλο και γεμίζουν από το υλικό των χαφιέδων και του χωροφύλακα. Το Κόμμα συνεχίζει να έχει χιλιάδες μέλη και στελέχη του στην πολιτική προσφυγιά, αφού δεν επιτρέπεται ο ελεύθερος επαναπατρισμός των πολιτικών προσφύγων. Η ΕΑΜική αντίσταση συνεχίζει να θεωρείται προδοτική και δεν αναγνωρίζεται. Ο Καραμανλής δεν υπήρξε ποτέ ο πολιτικός της λήθης, αλλά ο πολιτικός της μνήμης, που κάθε φορά την προσάρμοζε στις επικρατούσες συνθήκες. Μια μερίδα όψιμων υμνητών του - μεταξύ αυτών και κάποιοι πρώην αριστεροί - ισχυρίζεται πως ο Καραμανλής μετά το 1974 είναι ένας άλλος Καραμανλής, που εξιλεώνει τον πρώτο. Επιχείρημα, βέβαια, φτηνό και ανούσιο, αφού συγκρίνουν ανόμοιες εποχές και συνθήκες.

Πατριάρχης

του δικομματισμού

και της καλπονοθίας

Μετά τις εκλογές του 1958, ο Γ. Παπανδρέου προσεγγίζει τον Κ. Καραμανλή και του ζητάει να συνεργαστούν. Η απάντηση του τελευταίου, όπως μας τη δίνει ο βιογράφος του Μ. Ζενεβουά, είναι αρνητική: "Θα εξασθενούσατε έτσι - απαντάει στον Γ. Παπανδρέου - μιαν εθνική αντιπολίτευσι που η χώρα επίσης χρειάζεται. Δύο ισχυρά κόμματα, το ένα στην εξουσία το άλλο εξασφαλίζοντας για το γενικό καλό ένα ισορροπημένο αντίβαρο, το ένα διαδεχόμενο το άλλο και ξαναπαίρνοντας τα ηνία, όταν η φυσική φθορά της εξουσίας θα επέβαλε μιαν αλλαγή, ιδού ο υγιής κοινοβουλευτισμός που ονειρεύομαι".

Στο όνειρό του αυτό ο Κ. Καραμανλής έδωσε ό,τι μπορούσε και πριν και μετά τη μεταπολίτευση. Σημαντικό ρόλο γι' αυτό έπαιξαν τα καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα που εφάρμοσε. Με το εκλογικό σύστημα του 1956, το λεγόμενο τριφασικό, η ΕΡΕ, αν και ήρθε δεύτερο κόμμα, πήρε την πλειοψηφία στη Βουλή. Το 1958, σε συνεργασία με το Κέντρο και τους Αμερικανούς, προωθείται καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα που ενισχύει τα δύο πρώτα κόμματα και καταποντίζει τα μικρότερα. Στόχος είναι η συντριβή της ΕΔΑ. Ομως αντί αυτού η ΕΔΑ καταλαμβάνει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Για τη συντριβή της το λόγο έχουν πλέον το κράτος και το παρακράτος. Καλπονοθευτικά ήταν και τα συστήματα στις εκλογές του 1961, καθώς και σ' αυτές που έγιναν μετά τη μεταπολίτευση. Μάλιστα πριν τις εκλογές του '61 η κυβέρνηση του Καραμανλή, τα ανάκτορα και οι Αμερικανοί πρότειναν ως εκλογικό σύστημα το "σύστημα των συγγενών κομμάτων". Σύμφωνα μ' αυτό, τα κόμματα θα χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες: Τα εθνικόφρονα και τα μη εθνικόφρονα. Ολες οι έδρες θα πήγαιναν προς την κατηγορία εκείνη που πλειοψήφησε και θα μοιράζονταν αναλογικά ανάμεσα στα κόμματα που την αποτελούσαν. Τελικά αυτές οι εκλογές έγιναν με τη βία και την... πειθώ του παρακράτους και του περιστρόφου του χωροφύλακα.

Ο "αντιχουντικός"

Καραμανλής

Αξιοσημείωτο στην πολιτική δράση του Καραμανλή είναι ο βίος και η πολιτεία του στη διάρκεια της χούντας. Δεν ηγείται καμιάς αντιδικτατορικής κίνησης και ούτε επιδιώκει να δημιουργήσει τέτοια. Αντίθετα διαχωρίζει τον εαυτό του από ομάδες της Δεξιάς που αναπτύσσουν αντιχουντική δράση με δήλωσή του το 1969, που ξεκαθαρίζει ότι καμία οργάνωση δεν είναι εξουσιοδοτημένη να τον εκπροσωπεί. Στις λιγοστές δηλώσεις του σ' όλη τη διάρκεια της χούντας τονίζει τον κίνδυνο να ξεφύγουν οι εξελίξεις από τον έλεγχο. Γι' αυτό και ζητάει από τους χουντικούς να αποχωρήσουν οικειοθελώς, αφού ο άλλος τρόπος αποχώρησής τους από την εξουσία είναι η ανατροπή. Ως αιτία της χούντας δε βλέπει ούτε τους Αμερικανουύ, ούτε την ντόπια ολιγαρχία. Αιτία γι' αυτόν είναι οι φιλοδοξίες ορισμένων αξιωματικών και η χρεοκοπία της δημοκρατίας (συνέντευξη στη "MONDE", 29/11/67). Αλλά και πριν τη χούντα, όταν είναι φανερός ο κίνδυνος δικτατορίας, ο Καραμανλής προτείνει από το Παρίσι για την αποτροπή της - αντί του εκδημοκρατισμού σε βάθος της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας - τον κοινοβουλευτικό ολοκληρωτισμό. Δηλαδή κυβέρνηση με έκτακτες εξουσίες, ψηφισμένη από τη Βουλή (Μ. Ζενεβουά: "Η Ελλάς του Καραμανλή", πρόλογος Κ. Τσάτσου, σελ. 20).

Η πραγματική εικόνα

του Κ. Καραμανλή

Ο Κ. Καραμανλής έχει δικαίως μάλλον εμφανιστεί ως ο μεγαλύτερος αστός πολιτικός της μεταπολεμικής Ελλάδας. Και τούτο όχι μόνο γιατί είχε ικανότητες. Υπήρχαν ίσως κι άλλοι, με μεγαλύτερες ικανότητες απ' αυτόν. Ο Καραμανλής, όμως, απέδειξε ότι μπορεί να διακρίνει και να υπηρετεί με μεγάλη συνέπεια και προσήλωση, σε κάθε στιγμή, αυτό που συνέφερε την αστική τάξη. Η συμβολή του στη σταθεροποίηση του ελληνικού καπιταλισμού και της ξένης εξάρτησης, τόσο μετά τον εμφύλιο όσο και μετά τη χούντα, είναι καθοριστική. Διατήρησε και ενίσχυσε την αμερικανική και ΝΑΤΟική παρουσία στη χώρα και επέβαλε την ένταξη στην ΕΟΚ. Είναι άλλωστε ο άνθρωπος που απερίφραστα διατύπωσε το δόγμα του "ανήκομεν εις τη Δύσιν". Η αστική τάξη έχει κάθε λόγο να τον υμνεί.

Η ... προσφορά σε αριθμούς

Αποκαλυπτικοί της... προσφοράς του Κ. Καραμανλή και του... θαύματος που επικαλούνται οι υμνητές του είναι και μια σειρά αριθμοί της εποχής εκείνης. Αριθμοί, που φανερώνουν τον αντιλαϊκό χαρακτήρα της πολιτικής του.

Ο "Συναγερμός" παρέδωσε στον Καραμανλή 350 εκατ. δρχ. δημόσιο χρέος και αυτός παρέδωσε την Ελλάδα με 23,5 δισ. δημόσιο χρέος. Η μετανάστευση την περίοδο 1951 - 1954 ήταν 72.445. Την περίοδο 1954 - 1961 οι μετανάστες έφτασαν τους 191.555 και στην τετραετία 1961 - 1965 τους 478.096. (Ν. Ψυρούκης: "Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας", τόμος β, σελ. 39). Η ανεργία και η υποαπασχόληση από τη μια μεριά ωθούν στους αυξητικούς ρυθμούς της μετανάστευσης και της αστυφιλίας και από την άλλη αποδεικνύουν ότι ο παράδεισος του Καραμανλή, για τον οποίο γίνεται λόγος σήμερα, μάλλον κάπως αλλιώς ήταν. Με στοιχεία του Εργατικού Κέντρου Αθήνας, το 1960 οι άνεργοι εργατοϋπάλληλοι φτάνουν τις 250.000 και μόνο το 20% απ' αυτούς έπαιρνε επιδότηση. Σύμφωνα ακόμη με στοιχεία της κυβερνητικής ΓΣΕΕ, το κόστος ζωής στο διάστημα 1953 - 1960 είχε αυξηθεί κατά 80%, ενώ οι αμοιβές των εργαζομένων κατά 50 - 55%. Η αγοραστική τους δύναμη δηλαδή είχε μειωθεί κατά 25 - 30%

Στο διάστημα 1953 - 1961 οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 180% (ΕΔΑ: υλικά β Συνεδρίου 1963). Η αύξηση αυτών των στρατιωτικών δαπανών φυσικά δεν αφορούσε τις αμυντικές ανάγκες της χώρας, αλλά τα ΝΑΤΟικά συμφέροντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αμερικανική βοήθεια την περίοδο 1944 - 1963 σπαταλήθηκε κατά 53,7% για στρατιωτικούς σκοπούς, ενώ τίποτα δεν πήγε στη βιομηχανία. Ακόμη το εμπορικό έλλειμμα της χώρας σ' όλη την Καραμανλική οχταετία παραμένει αρκετά υψηλό. Π. χ. 288,5 εκατ. δολάρια είναι το 1960 και 326,9 το 1961. Επίσης το 1961 οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν το 41,7% των εισαγωγών και τα προϊόντα που εξάγονται είναι κυρίως αγροτικά (καπνός, βαμβάκι, σταφίδα). Τα καθαρώς βιομηχανικά, αν αφαιρέσουμε τα μισοκατεργασμένα μέταλλα, προϊόντα που εξάγονται αντιπροσωπεύουν το 5% με 10% του συνόλου των εξαγωγών γενικά. Η απασχόληση την ίδια χρονιά κατανέμεται ως εξής: 53,6% του ενεργού πληθυσμού απασχολούνται στην πρωτογενή παραγωγή και 18,9% στη δευτερογενή. Η πρωτογενής παραγωγή συμμετέχει στο εθνικό εισόδημα κατά 31%, η δευτερογενής κατά 27% και οι υπηρεσίες κατά 41% (βλέπε: Σπ. Λιναρδάτος: "Από τον εμφύλιο στη χούντα". τόμος Δ σελ. 63 - 64).

Αξίζει, τέλος, να δώσουμε και την εικόνα που παρουσίαζε η Αθήνα εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσαν στη Βουλή (22 - 24/2/1961) οι Γ. Μαύρος και Ι. Ζίγδης η πρωτεύουσα συγκέντρωνε: το 42% του εθνικού εισοδήματος, το 63% της βιομηχανίας, το 43% των δημοσίων υπαλλήλων, το 61,3% των γιατρών και του υγειονομικού προσωπικού. Επίσης απορροφούσε το 80% των εισαγωγών της χώρας και είχε πάνω από το 85% των ειδικευμένων γιατρών.

Ο καθηγητής Α. Αγγελόπουλος έγραφε για την εικόνα της ελληνικής οικονομίας το 1961 (Σπ. Λιναρδάτου, στο ίδιο σελ. 65): "Τελικόν αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής των τελευταίων ετών υπήρξεν η δημιουργία μιας προσόψεως ευημερίας, όπισθεν της οποίας δεν παύουν να υπάρχουν πρωτόγονοι βιωτικαί συνθήκαι διά μέγα μέρος του πληθυσμού.... ".

Ο αντικομμουνισμός και το παρακράτος

Aπό τους σημερινούς υμνητές του ο Καραμανλής παρουσιάζεται ως ο άνθρωπος που προώθησε τη λήθη και τη συμφιλίωση στη χώρα, τον κατευνασμό στα εμφυλιοπολεμικά πάθη. Στην πιο καλή περίπτωση αναγνωρίζουν σ' αυτόν αντικομμουνιστική στάση, αλλά την εξηγούν ως σημείο των καιρών που ο ίδιος προσπάθησε να το ξεπεράσει. Η πραγματικότητα, βεβαίως, είναι εντελώς διαφορετική. Ο Καραμανλής όχι μόνο δεν προωθεί τη λήθη και τη συμφιλίωση, αλλά αντίθετα πάνω στα εμφυλιοπολεμικά αντικομμουνιστικά σύνδρομα έστησε ολόκληρη την πολιτεία του της πρώτης οκταετίας. Διατηρεί σε ισχύ τους νόμους 509 και 375 και στέλνει τους κομμουνιστές στα στρατοδικεία με την κατηγορία του κατασκόπου. Διατηρεί τα πιστοποιητικά των κοινωνικών φρονημάτων και τους τόπους εξορίας. Θεωρεί την ΕΔΑ υποκατάστατο του ΚΚΕ και παρόλο, που αυτή είναι νόμιμο κόμμα, δεν έχει μαζί της καμία πολιτική επαφή. Χρησιμοποιεί στο έπακρο το κράτος για τον αντικομμουνιστικό του αγώνα, ενώ την ίδια στιγμή ένα πολυπλόκαμο παρακράτος λειτουργεί ασύδοτο, τρομοκρατεί και δολοφονεί (βλέπε δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρ. Λαμπράκη). Ενα παρακράτος, που το 1961 στήριξε τις εκλογές της βίας και νοθείας (Σχέδιο "ΠΕΡΙΚΛΗΣ") και που αποτέλεσε μετέπειτα τη δύναμη κρούσης της χούντας των συνταγματαρχών. Πρωταγωνιστικό ρόλο σ' αυτό το παρακράτος έπαιξε και ο Γ. Παπαδόπουλος.

Ορισμένα σύντομα παραδείγματα είναι αρκετά, για να δείξουν ποια λήθη και ποια συμφιλίωση έφερε ο Καραμανλής. Από το 1953 ως τις εκλογές του 1958 εκτοπίστηκαν 81 άτομα. Το 1958, σε διάστημα έξι μηνών από τις εκλογές εκτοπίστηκαν 175. Από το Μάη του '58 ως τις αρχές του Νοέμβρη του ιδίου έτους εκτοπίστηκαν στον Αη Στράτη 110 μέλη και στελέχη της ΕΔΑ με την κατηγορία της παράνομης δράσης. Η αυξητική τάση των εκτοπίσεων αυτή την περίοδο εξηγείται από το γεγονός ότι η ΕΔΑ στις εκλογές του 1958 αναδείχτηκε σε αξιωματική αντιπολίτευση. Επίσης μετά απ' αυτές τις εκλογές, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σ. Κωνσταντόπουλου ("Ελεύθερος Κόσμος" 11/8/1968), που υπήρξε σύμβουλος του Καραμανλή και μετέπειτα ιδεολογικός εγκέφαλος της χούντας, συγκροτείται από τον πρωθυπουργό αφανής επιτροπή αντικομμουνιστικού αγώνα στην οποία συμμετέχει και ο Γ. Παπαδόπουλος. Στις 5/12/1958 έξω από τα γραφεία της ΕΔΑ συλλαμβάνεται ο Μ. Γλέζος, οποίος θα δικαστεί τον Ιούνη του 1959 με την κατηγορία της παροχής βοήθειας σε κατασκοπία και θα καταδικαστεί σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτοπισμό και 8 χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Μαζί του θα καταδικαστούν ως κατάσκοποι σε ισόβιά οι Γ. Τρικαλινός και Λ. Βουτσάς. Την άνοιξη του 1960 γίνονται οι περίφημες δίκες κατασκοπίας με κατηγορούμενους τον Χ. Φλωράκη, τον Γ. Ερυθριάδη, την Ρ. Κουκούλου, τον Κ. Λουλέ, την Α. Παρτσαλίδου, τον Κ. Φιλίνη κ.ά. Και ενώ γίνονται όλα αυτά η κυβέρνηση παρουσιάζεται, το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς, επιεικής απέναντι σε εγκληματίες πολέμου της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα, στο όνομα των δήθεν καλών σχέσεων με την τότε Δ. Γερμανία. Ετσι, παρόλο που συλλαμβάνονται, αποφυλακίζονται ο Γκούντερ Κόλβες, ο οποίος είχε διαπράξει φρικτά εγκλήματα κατά αμάχων στη διάρκεια της κατοχής στην Κρήτη και ο δήμιος της Θεσσαλονίκης Μέρτεν.

Ο ρόλος του στο Κυπριακό

Η πολιτεία του Κ. Καραμανλή, σχετικά με το Κυπριακό, είναι αποκαλυπτική των γενικότερων πολιτικών του θέσεων. Ολες του οι κινήσεις και χειρισμοί κινούνταν πάντα στα πλαίσια της αποδοχής και ενίσχυσης της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Υποστηρίζεται, μάλιστα βάσιμα, πως για να αναδειχτεί σε διάδοχο του Παπάγου, έδωσε εγγυήσεις ότι θα έλυνε το Κυπριακό, σύμφωνα με τις επιταγές των ξένων "συμμάχων". Στις 15/3/1957 διακήρυττε στη Βουλή πως "η Ελλάς είναι υποχρεωμένη να διεξάγη τον κυπριακόν αγώνα εις τα πλαίσια των συμμαχιών της" (Γ. Ζωίδη - Τ. Αδάμου: "Η πάλη της Κύπρου για τη λευτεριά", σελ. 158). Ετσι δε διστάζει να τσακίσει το κίνημα υπέρ της Κύπρου στην Ελλάδα, που στη δεκαετία του 1950 παίρνει αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά. Στις 9 Μάη του 1956 οργανώνεται ένα τεράστιο συλλαλητήριο στην Αθήνα για τη σωτηρία δύο Κυπρίων αγωνιστών, του Μ. Καραολή και του Α. Δημητρίου, που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο από τις αγγλικές δυνάμεις κατοχής. Οταν ο κόσμος κινείται προς την αγγλική πρεσβεία, η Αστυνομία χτυπάει στο ψαχνό. Αποτέλεσμα των συγκρούσεων είναι 4 νεκροί από σφαίρες και 165 επίσημα αναγνωρισμένοι τραυματίες, πολλοί από τους οποίους οφείλουν τον τραυματισμό τους στις σφαίρες της Αστυνομίας. Η κυβέρνηση αποδίδει το αιματοκύλισμα σε αναρχικά στοιχεία που εφάρμοσαν "τη γνωστή εκ του παρελθόντος τακτικήν" και παρεισέφρησαν στο συλλαλητήριο. Οποιος γνωρίζει από την ορολογία της εποχής καταλαβαίνει ότι με τα... αναρχικά στοιχεία υπονοούνται οι κομμουνιστές...

Το 1959 υπογράφονται οι συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου για την Κύπρο, που δίνουν στο νησί το καθεστώς της εξαρτημένης ανεξαρτησίας και αποτέλεσαν την αντικειμενική βάση για τις κατοπινές τραγικές περιπέτειές του. Βάσει αυτών των συμφωνιών, η Αγγλία διατηρεί τις βάσεις της στην Κύπρο με κυριαρχικά δικαιώματα. Οι ΗΠΑ πατούσαν το πόδι τους στο νησί, μέσω της Ελλάδας και της Τουρκίας, που γίνονταν εγγυήτριες δυνάμεις και είχαν το δικαίωμα να διατηρούν στρατεύματα στο νησί. Εγγυήτρια δύναμη βάσει των συμφωνιών ήταν και η Αγγλία. Ο τρόπος επίσης, με τον οποίο οργανώνεται το κράτος και η σχέση που έχουν μ' αυτό, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, υπονομεύουν την ύπαρξη και λειτουργία του, πράγμα που αποδείχτηκε και στην πράξη. Το πού οδήγησαν αυτές οι συμφωνίες είναι γνωστό. Ο Καραμανλής όμως θεωρούσε την υπογραφή τους ως την ευτυχέστερη στιγμή της ζωής του. Η προσήλωσή του στη λογική του "ανήκομεν εις την Δύσιν" συνεχίστηκε και στη μεταπολιτευτική περίοδο. Δικό του πρώτα και κύριο έργο είναι το "κλείσιμο" του φακέλου της Κύπρου και η απόκρυψη των τεράστιων και εγκληματικών ευθυνών του αμερικανικού και αγγλικού ιμπεριαλισμού στην κυπριακή τραγωδία.

Η ... προσφορά σε αριθμούς

Αποκαλυπτικοί της... προσφοράς του Κ. Καραμανλή και του... θαύματος που επικαλούνται οι υμνητές του είναι και μια σειρά αριθμοί της εποχής εκείνης. Αριθμοί, που φανερώνουν τον αντιλαϊκό χαρακτήρα της πολιτικής του.

Ο "Συναγερμός" παρέδωσε στον Καραμανλή 350 εκατ. δρχ. δημόσιο χρέος και αυτός παρέδωσε την Ελλάδα με 23,5 δισ. δημόσιο χρέος. Η μετανάστευση την περίοδο 1951 - 1954 ήταν 72.445. Την περίοδο 1954 - 1961 οι μετανάστες έφτασαν τους 191.555 και στην τετραετία 1961 - 1965 τους 478.096. (Ν. Ψυρούκης: "Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας", τόμος β, σελ. 39). Η ανεργία και η υποαπασχόληση από τη μια μεριά ωθούν στους αυξητικούς ρυθμούς της μετανάστευσης και της αστυφιλίας και από την άλλη αποδεικνύουν ότι ο παράδεισος του Καραμανλή, για τον οποίο γίνεται λόγος σήμερα, μάλλον κάπως αλλιώς ήταν. Με στοιχεία του Εργατικού Κέντρου Αθήνας, το 1960 οι άνεργοι εργατοϋπάλληλοι φτάνουν τις 250.000 και μόνο το 20% απ' αυτούς έπαιρνε επιδότηση. Σύμφωνα ακόμη με στοιχεία της κυβερνητικής ΓΣΕΕ, το κόστος ζωής στο διάστημα 1953 - 1960 είχε αυξηθεί κατά 80%, ενώ οι αμοιβές των εργαζομένων κατά 50 - 55%. Η αγοραστική τους δύναμη δηλαδή είχε μειωθεί κατά 25 - 30%

Στο διάστημα 1953 - 1961 οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 180% (ΕΔΑ: υλικά β Συνεδρίου 1963). Η αύξηση αυτών των στρατιωτικών δαπανών φυσικά δεν αφορούσε τις αμυντικές ανάγκες της χώρας, αλλά τα ΝΑΤΟικά συμφέροντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αμερικανική βοήθεια την περίοδο 1944 - 1963 σπαταλήθηκε κατά 53,7% για στρατιωτικούς σκοπούς, ενώ τίποτα δεν πήγε στη βιομηχανία. Ακόμη το εμπορικό έλλειμμα της χώρας σ' όλη την Καραμανλική οχταετία παραμένει αρκετά υψηλό. Π. χ. 288,5 εκατ. δολάρια είναι το 1960 και 326,9 το 1961. Επίσης το 1961 οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν το 41,7% των εισαγωγών και τα προϊόντα που εξάγονται είναι κυρίως αγροτικά (καπνός, βαμβάκι, σταφίδα). Τα καθαρώς βιομηχανικά, αν αφαιρέσουμε τα μισοκατεργασμένα μέταλλα, προϊόντα που εξάγονται αντιπροσωπεύουν το 5% με 10% του συνόλου των εξαγωγών γενικά. Η απασχόληση την ίδια χρονιά κατανέμεται ως εξής: 53,6% του ενεργού πληθυσμού απασχολούνται στην πρωτογενή παραγωγή και 18,9% στη δευτερογενή. Η πρωτογενής παραγωγή συμμετέχει στο εθνικό εισόδημα κατά 31%, η δευτερογενής κατά 27% και οι υπηρεσίες κατά 41% (βλέπε: Σπ. Λιναρδάτος: "Από τον εμφύλιο στη χούντα". τόμος Δ σελ. 63 - 64).

Αξίζει, τέλος, να δώσουμε και την εικόνα που παρουσίαζε η Αθήνα εκείνη την εποχή. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσαν στη Βουλή (22 - 24/2/1961) οι Γ. Μαύρος και Ι. Ζίγδης η πρωτεύουσα συγκέντρωνε: το 42% του εθνικού εισοδήματος, το 63% της βιομηχανίας, το 43% των δημοσίων υπαλλήλων, το 61,3% των γιατρών και του υγειονομικού προσωπικού. Επίσης απορροφούσε το 80% των εισαγωγών της χώρας και είχε πάνω από το 85% των ειδικευμένων γιατρών.

Ο καθηγητής Α. Αγγελόπουλος έγραφε για την εικόνα της ελληνικής οικονομίας το 1961 (Σπ. Λιναρδάτου, στο ίδιο σελ. 65): "Τελικόν αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής των τελευταίων ετών υπήρξεν η δημιουργία μιας προσόψεως ευημερίας, όπισθεν της οποίας δεν παύουν να υπάρχουν πρωτόγονοι βιωτικαί συνθήκαι διά μέγα μέρος του πληθυσμού.... ".

Ο αντικομμουνισμός και το παρακράτος

Aπό τους σημερινούς υμνητές του ο Καραμανλής παρουσιάζεται ως ο άνθρωπος που προώθησε τη λήθη και τη συμφιλίωση στη χώρα, τον κατευνασμό στα εμφυλιοπολεμικά πάθη. Στην πιο καλή περίπτωση αναγνωρίζουν σ' αυτόν αντικομμουνιστική στάση, αλλά την εξηγούν ως σημείο των καιρών που ο ίδιος προσπάθησε να το ξεπεράσει. Η πραγματικότητα, βεβαίως, είναι εντελώς διαφορετική. Ο Καραμανλής όχι μόνο δεν προωθεί τη λήθη και τη συμφιλίωση, αλλά αντίθετα πάνω στα εμφυλιοπολεμικά αντικομμουνιστικά σύνδρομα έστησε ολόκληρη την πολιτεία του της πρώτης οκταετίας. Διατηρεί σε ισχύ τους νόμους 509 και 375 και στέλνει τους κομμουνιστές στα στρατοδικεία με την κατηγορία του κατασκόπου. Διατηρεί τα πιστοποιητικά των κοινωνικών φρονημάτων και τους τόπους εξορίας. Θεωρεί την ΕΔΑ υποκατάστατο του ΚΚΕ και παρόλο, που αυτή είναι νόμιμο κόμμα, δεν έχει μαζί της καμία πολιτική επαφή. Χρησιμοποιεί στο έπακρο το κράτος για τον αντικομμουνιστικό του αγώνα, ενώ την ίδια στιγμή ένα πολυπλόκαμο παρακράτος λειτουργεί ασύδοτο, τρομοκρατεί και δολοφονεί (βλέπε δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρ. Λαμπράκη). Ενα παρακράτος, που το 1961 στήριξε τις εκλογές της βίας και νοθείας (Σχέδιο "ΠΕΡΙΚΛΗΣ") και που αποτέλεσε μετέπειτα τη δύναμη κρούσης της χούντας των συνταγματαρχών. Πρωταγωνιστικό ρόλο σ' αυτό το παρακράτος έπαιξε και ο Γ. Παπαδόπουλος.

Ορισμένα σύντομα παραδείγματα είναι αρκετά, για να δείξουν ποια λήθη και ποια συμφιλίωση έφερε ο Καραμανλής. Από το 1953 ως τις εκλογές του 1958 εκτοπίστηκαν 81 άτομα. Το 1958, σε διάστημα έξι μηνών από τις εκλογές εκτοπίστηκαν 175. Από το Μάη του '58 ως τις αρχές του Νοέμβρη του ιδίου έτους εκτοπίστηκαν στον Αη Στράτη 110 μέλη και στελέχη της ΕΔΑ με την κατηγορία της παράνομης δράσης. Η αυξητική τάση των εκτοπίσεων αυτή την περίοδο εξηγείται από το γεγονός ότι η ΕΔΑ στις εκλογές του 1958 αναδείχτηκε σε αξιωματική αντιπολίτευση. Επίσης μετά απ' αυτές τις εκλογές, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σ. Κωνσταντόπουλου ("Ελεύθερος Κόσμος" 11/8/1968), που υπήρξε σύμβουλος του Καραμανλή και μετέπειτα ιδεολογικός εγκέφαλος της χούντας, συγκροτείται από τον πρωθυπουργό αφανής επιτροπή αντικομμουνιστικού αγώνα στην οποία συμμετέχει και ο Γ. Παπαδόπουλος. Στις 5/12/1958 έξω από τα γραφεία της ΕΔΑ συλλαμβάνεται ο Μ. Γλέζος, οποίος θα δικαστεί τον Ιούνη του 1959 με την κατηγορία της παροχής βοήθειας σε κατασκοπία και θα καταδικαστεί σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτοπισμό και 8 χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Μαζί του θα καταδικαστούν ως κατάσκοποι σε ισόβιά οι Γ. Τρικαλινός και Λ. Βουτσάς. Την άνοιξη του 1960 γίνονται οι περίφημες δίκες κατασκοπίας με κατηγορούμενους τον Χ. Φλωράκη, τον Γ. Ερυθριάδη, την Ρ. Κουκούλου, τον Κ. Λουλέ, την Α. Παρτσαλίδου, τον Κ. Φιλίνη κ.ά. Και ενώ γίνονται όλα αυτά η κυβέρνηση παρουσιάζεται, το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς, επιεικής απέναντι σε εγκληματίες πολέμου της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα, στο όνομα των δήθεν καλών σχέσεων με την τότε Δ. Γερμανία. Ετσι, παρόλο που συλλαμβάνονται, αποφυλακίζονται ο Γκούντερ Κόλβες, ο οποίος είχε διαπράξει φρικτά εγκλήματα κατά αμάχων στη διάρκεια της κατοχής στην Κρήτη και ο δήμιος της Θεσσαλονίκης Μέρτεν.

Ο ρόλος του στο Κυπριακό

Η πολιτεία του Κ. Καραμανλή, σχετικά με το Κυπριακό, είναι αποκαλυπτική των γενικότερων πολιτικών του θέσεων. Ολες του οι κινήσεις και χειρισμοί κινούνταν πάντα στα πλαίσια της αποδοχής και ενίσχυσης της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης. Υποστηρίζεται, μάλιστα βάσιμα, πως για να αναδειχτεί σε διάδοχο του Παπάγου, έδωσε εγγυήσεις ότι θα έλυνε το Κυπριακό, σύμφωνα με τις επιταγές των ξένων "συμμάχων". Στις 15/3/1957 διακήρυττε στη Βουλή πως "η Ελλάς είναι υποχρεωμένη να διεξάγη τον κυπριακόν αγώνα εις τα πλαίσια των συμμαχιών της" (Γ. Ζωίδη - Τ. Αδάμου: "Η πάλη της Κύπρου για τη λευτεριά", σελ. 158). Ετσι δε διστάζει να τσακίσει το κίνημα υπέρ της Κύπρου στην Ελλάδα, που στη δεκαετία του 1950 παίρνει αντιιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά. Στις 9 Μάη του 1956 οργανώνεται ένα τεράστιο συλλαλητήριο στην Αθήνα για τη σωτηρία δύο Κυπρίων αγωνιστών, του Μ. Καραολή και του Α. Δημητρίου, που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο από τις αγγλικές δυνάμεις κατοχής. Οταν ο κόσμος κινείται προς την αγγλική πρεσβεία, η Αστυνομία χτυπάει στο ψαχνό. Αποτέλεσμα των συγκρούσεων είναι 4 νεκροί από σφαίρες και 165 επίσημα αναγνωρισμένοι τραυματίες, πολλοί από τους οποίους οφείλουν τον τραυματισμό τους στις σφαίρες της Αστυνομίας. Η κυβέρνηση αποδίδει το αιματοκύλισμα σε αναρχικά στοιχεία που εφάρμοσαν "τη γνωστή εκ του παρελθόντος τακτικήν" και παρεισέφρησαν στο συλλαλητήριο. Οποιος γνωρίζει από την ορολογία της εποχής καταλαβαίνει ότι με τα... αναρχικά στοιχεία υπονοούνται οι κομμουνιστές...

Το 1959 υπογράφονται οι συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου για την Κύπρο, που δίνουν στο νησί το καθεστώς της εξαρτημένης ανεξαρτησίας και αποτέλεσαν την αντικειμενική βάση για τις κατοπινές τραγικές περιπέτειές του. Βάσει αυτών των συμφωνιών, η Αγγλία διατηρεί τις βάσεις της στην Κύπρο με κυριαρχικά δικαιώματα. Οι ΗΠΑ πατούσαν το πόδι τους στο νησί, μέσω της Ελλάδας και της Τουρκίας, που γίνονταν εγγυήτριες δυνάμεις και είχαν το δικαίωμα να διατηρούν στρατεύματα στο νησί. Εγγυήτρια δύναμη βάσει των συμφωνιών ήταν και η Αγγλία. Ο τρόπος επίσης, με τον οποίο οργανώνεται το κράτος και η σχέση που έχουν μ' αυτό, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, υπονομεύουν την ύπαρξη και λειτουργία του, πράγμα που αποδείχτηκε και στην πράξη. Το πού οδήγησαν αυτές οι συμφωνίες είναι γνωστό. Ο Καραμανλής όμως θεωρούσε την υπογραφή τους ως την ευτυχέστερη στιγμή της ζωής του. Η προσήλωσή του στη λογική του "ανήκομεν εις την Δύσιν" συνεχίστηκε και στη μεταπολιτευτική περίοδο. Δικό του πρώτα και κύριο έργο είναι το "κλείσιμο" του φακέλου της Κύπρου και η απόκρυψη των τεράστιων και εγκληματικών ευθυνών του αμερικανικού και αγγλικού ιμπεριαλισμού στην κυπριακή τραγωδία.

"Εργο" του Κ. Καραμανλή και η τσιμεντοποίηση της πρωτεύουσας, που αφέθ

"Εργο" του Κ. Καραμανλή και η τσιμεντοποίηση της πρωτεύουσας, που αφέθηκε έρμαιο στα συμφέροντα των οικοπεδοφάγων και των τσιφλικάδων του Λεκανοπεδίου

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ
Ο επίγειος "Θεός" της αστικής τάξης

Μύθοι και πραγματικότητα

Η αποχώρηση του Κ. Καραμανλή από την Προεδρία της Δημοκρατίας και την ενεργό πολιτική συνοδεύτηκε με μια τεράστια εκστρατεία "αγιοποίησής" του. Δημοσιεύματα επί δημοσιευμάτων, πολυσέλιδα αφιερώματα στον Τύπο, πολύωρες εκπομπές στα κανάλια, ένας λιβανωτός που ίσως δεν έχει προηγούμενο για ζώντα πολιτικό, έστω κι αν αυτός τελειώνει την επίσημη πολιτική του καριέρα. Η ιστορία και στην περίπτωση του Κ. Καραμανλή, όπως όλα δείχνουν, επιχειρείται να ξαναγραφεί. Ας δούμε, μέσα από τα πραγματικά γεγονότα, ποιος ήταν ο Καραμανλής και γιατί σήμερα τον φτιασιδώνουν με τόση σπουδή.

"Εργο" του Κ. Καραμανλή και η τσιμεντοποίηση της πρωτεύουσας, που αφέθ

"Εργο" του Κ. Καραμανλή και η τσιμεντοποίηση της πρωτεύουσας, που αφέθηκε έρμαιο στα συμφέροντα των οικοπεδοφάγων και των τσιφλικάδων του Λεκανοπεδίου

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ
Ο επίγειος "Θεός" της αστικής τάξης

Μύθοι και πραγματικότητα

Η αποχώρηση του Κ. Καραμανλή από την Προεδρία της Δημοκρατίας και την ενεργό πολιτική συνοδεύτηκε με μια τεράστια εκστρατεία "αγιοποίησής" του. Δημοσιεύματα επί δημοσιευμάτων, πολυσέλιδα αφιερώματα στον Τύπο, πολύωρες εκπομπές στα κανάλια, ένας λιβανωτός που ίσως δεν έχει προηγούμενο για ζώντα πολιτικό, έστω κι αν αυτός τελειώνει την επίσημη πολιτική του καριέρα. Η ιστορία και στην περίπτωση του Κ. Καραμανλή, όπως όλα δείχνουν, επιχειρείται να ξαναγραφεί. Ας δούμε, μέσα από τα πραγματικά γεγονότα, ποιος ήταν ο Καραμανλής και γιατί σήμερα τον φτιασιδώνουν με τόση σπουδή.

Ο Κ. Καραμανλής, με το Παλάτι και τους χουντοβασιλικούς αξιωματικούς, την εποχή της παντοδυναμίας του

Ο Γρ. Λαμπράκης δίνει τη μάχη της ζωής, λίγο μετά τη δολοφονική επίθεση που δέχεται από το παρακράτος της Δεξιάς, έργο του Κ. Καραμανλή και του Παλατιού

Ο Κ. Καραμανλής, με το Παλάτι και τους χουντοβασιλικούς αξιωματικούς, την εποχή της παντοδυναμίας του

Ο Γρ. Λαμπράκης δίνει τη μάχη της ζωής, λίγο μετά τη δολοφονική επίθεση που δέχεται από το παρακράτος της Δεξιάς, έργο του Κ. Καραμανλή και του Παλατιού



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ