Τα θεμέλια για την ιδιωτικοποίηση της Εθνικής Τράπεζας - όπως και άλλων κρατικών τραπεζών και ΔΕΚΟ - είχαν τεθεί από το 1991, επί κυβέρνησης της ΝΔ. Πρόσχημα ήταν η "εξυγίανση" του προβληματικού χαρτοφυλακίου της Εθνικής Τράπεζας. Ας μην ξεχνάμε ότι η Εθνική Τράπεζα είχε αξιοποιηθεί στο παρελθόν από τα κόμματα που εναλλάσσονταν στην κυβερνητική εξουσία, σαν το "μεγάλο πλυντήριο" που ξέπλεναν τις βρωμιές τους οι διάφοροι μεγαλοεπιχειρηματίες από τα παλιά και νέα "τζάκια", με τα δανεικά και αγύριστα σε βάρος της Εθνικής Τράπεζας και της εθνικής οικονομίας, γενικότερα. Και αποτελεί κοινό μυστικό ότι η πολιτική που ακολούθησαν όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις και οι διοριζόμενες από την εκάστοτε κυβέρνηση διοικήσεις στην Τράπεζα έχει προκαλέσει τεράστια προβλήματα στην Εθνική Τράπεζα.Τεκμήριο, αλήθεια, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και η αποκάλυψη που είχε κάνει τον Ιούλη του 1991 ο τότε διοικητής της ΕΤΕ Μιχάλης Βρανόπουλος (δολοφονήθηκε το 1992), που είχε αποκαλύψει ότι "η Εθνική, τα τελευταία 20 χρόνια, δάνεισε, χωρίς επιστροφή, το ποσό των 2.326 δισ. δραχμών".Πρόκειται, κατά κύριο λόγο, για δανεικά και αγύριστα - τα γνωστά ως "θαλασσοδάνεια" - που είχε χορηγήσει η Τράπεζα στη μεγάλη ιδιωτική πρωτοβουλία.

Η πολιτική "κοινωνικοποιήσεων" των χρεών που είχαν βάλει στις επιχειρήσεις τους οι διάφοροι μεγαλοσχήμονες της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, καθώς και οι διαγραφές ή οι χαριστικές ρυθμίσεις (που γίνονταν με τις ευλογίες των κυβερνώντων), η Εθνική είχε χαρακτηριστεί σαν "χάρτινη τίγρης", καθώς την έπνιγαν (και δυστυχώς εξακολουθούν να την πνίγουν) τα επισφαλή δάνεια.

Ενα πρώτο βήμα, για την ενίσχυση του δείκτη φερεγγυότητας της Εθνικής και την ενίσχυση της ρευστότητας της τράπεζας, έγινε το 1991. Η τότε κυβέρνηση της ΝΔ είχε καταρτίσει σχέδιο αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΤΕ κατά 120 δισ. δραχμές, με την έκδοση ομολογιακού δανείου αντίστοιχου ύψους, μετατρέψιμου σε μετοχές. Το δάνειο αυτό καλύφθηκε ολόκληρο από το υπουργείο Οικονομικών, με τη σύναψη σύμβασης με την Εθνική. Η σύμβαση προέβλεπε ότι κάθε χρόνο - αρχής γενομένης από το Νοέμβρη του 1994 και κάθε επόμενο Νοέμβρη - θα μετατρέπεται το 20% των ομολόγων σε μετοχές και θα αυξάνεται ανάλογα το μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας, χωρίς όμως ποτέ μέχρι σήμερα να διευκρινιστεί αν το υπουργείο Οικονομικών θα κρατούσε στο χαρτοφυλάκιό του τις επιπλέον μετοχές της Εθνικής (που θα προέκυπταν από τη μετατροπή των ομολόγων) ή αν θα τις πούλαγε σε ιδιώτες.

Στην ουσία δηλαδή, η τότε κυβέρνηση της ΝΔ, με την έκδοση του συγκεκριμένου ομολογιακού δανείου της ΕΤΕ, έθετε τα θεμέλια για την άλωση και της Εθνικής Τράπεζας από το ιδιωτικό κεφάλαιο, υπηρετώντας πιστά την πολιτική της για "λιγότερο κράτος". Στα πλαίσια αυτά, εκδόθηκε και το ομολογιακό δάνειο των 119 δισ. δραχμών το 1991 (επί διοίκησης Βρανόπουλου), που έδινε τη δυνατότητα στον υπουργό Οικονομικών να πουλήσει μέχρι το 1998 ομολογίες αξίας 102,1 δισ. δραχμών σε ιδιώτες, εν γνώσει της τότε κυβέρνησης ότι έτσι θα μειωθεί δραστικά τη συμμετοχή του δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΤΕ και ο έλεγχός της θα περάσει στα χέρια της μεγάλης ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Και αυτό, είναι κάτι που δεν το είχε κρύψει ο τότε υπουργός Οικονομικών της ΝΔ Γ. Παλαιοκρασσάς, αλλά και άλλα στελέχη του οικονομικού επιτελείου της ΝΔ, ποτέ δεν είχαν πει πως στις προθέσεις της κυβέρνησής τους δεν ήταν να περάσει στα χέρια των ιδιωτών και ο έλεγχος της Εθνικής Τράπεζας με την πώληση των 8 εκατ. ομολόγων που ήταν μετατρέψιμα σε μετοχές.

Τα σχέδια της ΝΔ δεν "περπάτησαν", καθώς τον Οκτώβρη του 1993 επανήλθε το ΠΑΣΟΚ στην κυβερνητική εξουσία και το θέμα "πάγωσε". Ομως, με την αλλαγή κυβέρνησης δεν πάγωσαν ούτε τα μεγάλα προβλήματα της Εθνικής, που απαιτούσαν γενναία αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, ούτε τα σχέδια για τη μερική ιδιωτικοποίησή της.Αντίθετα, εντάθηκαν οι πιέσεις από τους εκπροσώπους των πολυεθνικών και των κάθε είδους συνεταίρων τους στην Ελλάδα(ΣΕΒ κλπ.), για ιδιωτικοποίηση της Εθνικής και των μεγάλων κρατικών τραπεζών.

Το γεγονός ότι η αλλαγή της κυβέρνησης δε σήμανε και αλλαγή πολιτικής, επιβεβαιώνεται από τον τρόπο, με τον οποίο χειρίστηκε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το όλο θέμα της εξυγίανσης της Εθνικής Τράπεζας και ό,τι έχει να κάνει με το ιδιοκτησιακό της καθεστώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αναζήτησε και αναζητά την αντιμετώπιση των προβλημάτων της Εθνικής - και της ελληνικής οικονομίας, γενικότερα - με μέτρα και πολιτικές που δε διαφέρουν σχεδόν σε τίποτε από τα μέτρα και τις πολιτικές των κυβερνήσεων της ΝΔ. Και δε θα μπορούσαν να υπάρξουν ουσιαστικές διαφορές, αφού η πολιτική και των δύο κομμάτων έχει προσδεθεί στον αυτόματο πιλότο των Βρυξελλών και του Μάαστριχτ.

Αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνεται, στην περίπτωση της Εθνικής, με τον τρόπο που "ρύθμισε" η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τις εκκρεμότητες του ομολογιακού δανείου του 1991. Η "ρύθμιση" των εκκρεμοτήτων, που συμφώνησαν τον Ιούλη του 1996 η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών με τη διορισμένη από την κυβέρνηση διοίκηση της ΕΤΕ, εναπέθετε την τύχη του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Εθνικής στην πολιτική βούληση της εκάστοτε κυβέρνησης (σήμερα του ΠΑΣΟΚ, αύριο ίσως της ΝΔ ή κάποιου συνασπισμού κομμάτων κλπ.). Η σύμβαση προβλέπει πως από το 1997 μέχρι και το 2001 το νέο ομολογιακό δάνειο ύψους 102,1 δισ. δραχμών της ΕΤΕ (8.076.371 ομολογίες της τράπεζες) θα μετατραπεί υποχρεωτικά σε μετοχές με ρυθμό 20% το χρόνο.

Στην ουσία, δηλαδή, είχαμε μια ανανέωση των σχεδίων της ΝΔ, που απλά μετέθεταν το χρονοδιάγραμμα άλωσης της Εθνικής από τους ιδιώτες κατά 5 χρόνια. Ετσι, η δυνατότητα πώλησης των περίπου 8 εκατ. ομολόγων που ήταν μετατρέψιμα σε μετοχές, αντί να γίνει στην περίοδο 1994 - 1997 θα γίνει στην περίοδο 1997 - 2001. Αυτή είναι η ουσία της σύμβασης που υπέγραψαν το 1996 το υπουργείο Οικονομικών με την Εθνική Τράπεζα. Μια σύμβαση, η οποία δίνει τη δυνατότητα στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, να πουλήσει τις 8.076.371 μετοχές της ΕΤΕ σε ιδιώτες με ρυθμό 1.615.724 μετοχές το χρόνο.

Και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έκανε την αρχή, με την απόφασή της να αναθέσει σε 3 ξένους χρηματιστηριακούς οίκους την πώληση των πρώτων 1.615.724 μετοχών της ΕΤΕ στο εξωτερικό, μέσα σε ένα χρόνο.

Οπως αναφέρεται στην έκθεση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας με τον απολογισμό για τα αποτελέσματα της τράπεζας (χρήση 1996), "το μετοχικό κεφάλαιο στις 31 - 12 - 96 ήταν 87.914 εκατ. δραχμές". Στην ίδια έκθεση αναφέρεται ότι το μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας, "αποτελείται από 15.883.352 κοινές ονομαστικές μετοχές με δικαίωμα ψήφου και ονομαστική αξία 5.535 δραχμών ανά μετοχή. Το μετοχικό κεφάλαιο, μαζί με το αποθεματικό από τη διαφορά της έκδοσης μετοχών υπέρ το άρτιο, το συνολικό μετοχικό κεφάλαιο της ΕΤΕ, ανέρχεται σε 115.093 εκατ. δραχμές, καλύπτοντας το 40,51% των συνολικών ιδίων κεφαλαίων στις 31 Δεκεμβρίου 1996".

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο "Ρ"(τα είχαμε δημοσιεύσει σε σχετικό άρθρο μας το καλοκαίρι 1996 για να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την τύχη του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Εθνικής Τράπεζας), το δημόσιο είχε χάσει, ουσιαστικά, τον έλεγχό του στην Εθνική Τράπεζα. Σύμφωνα με στοιχεία του Συλλόγου Εργαζομένων στην Εθνική Τράπεζα, ο ευρύτερος δημόσιος τομέας, είχε στα χέρια του πέρσι γύρω στο 49% του μετοχικού της κεφαλαίου, ενώ το υπόλοιπο 51% είχε περάσει στα χέρια των ιδιωτών.Συγκεκριμένα, οι παρακάτω φορείς του δημοσίου, που το 1996 κατείχαν το 43,7% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΤΕ (είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους πάνω από 100.000 μετοχές) ήταν οι εξής:

• Τα ασφαλιστικά ταμεία του δημοσίου και δημόσια νοσοκομεία,στα χαρτοφυλάκια των οποίων βρίσκονταν 3.147.398 μετοχές, ήτοι το 19,8% του μετοχικού της κεφαλαίου.
• Το υπουργείο Οικονομικών,που κατείχε στο χαρτοφυλάκιό του 833.255 μετοχές ή το 5,2% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΤΕ.
• Το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με 758.554 μετοχές ήτοι το 4,8% του μετοχικού κεφαλαίου.
• Η Εθνική Ασφαλιστική με 694.116 μετοχές ήτοι το 4,4% του μετοχικού κεφαλαίου.
• Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με 693.183 μετοχές ήτοι το 4,4% του μετοχικού κεφαλαίου.
• Διάφοροι Εκκλησιαστικοί φορείς με 257.344 μετοχές ήτοι το 1,6% του μετοχικού κεφαλαίου.
• Η Ιερά μονή Πετράκη με 154.186 μετοχές ήτοι 1% του μετοχικού κεφαλαίου.
• Η ασφαλιστική εταιρία "Αστέρας" με 156.046 μετοχές ήτοι το 1% του μετοχικού κεφαλαίου.
• Ο Σύλλογος Εργαζομένων και συνταξιούχων ΕΤΕ με 136.561 μετοχές ή το 0,9% του μετοχικού κεφαλαίου.
• Το Κληροδότημα Ν. Ζώσιμα με 103.158 μετοχές ή το 0,6% του μετοχικού κεφαλαίου.

Επίσης στο χαρτοφυλάκιο ορισμένων άλλων φορέων του δημοσίου (καθένας από τους οποίους κατείχε λιγότερες από 100.000 μετοχές της ΕΤΕ), βρισκόταν μετοχές που αντιστοιχούσαν στο 5,1% του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΤΕ. Μεταξύ των φορέων αυτών είναι η Εθνική Κτηματική Τράπεζα (83.769), η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού - ΔΕΗ (68.977), ο Ερμής - Αμοιβαία Κεφάλαια Εμπορικής (62.612), η Εμπορική Τράπεζα Ελλάδας (46.514), η Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδας (35.300), ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών (22.655), η ΕΤΕΒΑ (25.525), το Χρηματιστήριο Αθηνών (20.692) κλπ.

Από πέρσι μέχρι φέτος, το μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής Τράπεζας αυξήθηκε δύο φορές κατά 100 δισ. δραχμές συνολικά ή κατά5.093.984 μετοχές.Συγκεκριμένα:

• Πριν ένα μήνα αυξήθηκε το μετοχικό κεφάλαιο της ΕΤΕ κατά 80 δισ. δραχμές με την έκδοση 3.478.260 μετοχών.Η αύξηση αυτή, γνώρισε μεγάλες δυσκολίες, λόγω και της κρίσης που εκδηλώθηκε σε χώρες της Νοτιανατολικής Ασίας που είχε συγκεκριμένες παρενέργειες και στην ελληνική οικονομία.
• Πριν ένα μήνα, επίσης, το μετοχικό κεφάλαιο της ΕΤΕ αυξήθηκε κατά 20 δισ. δραχμές ή κατά 1.615.724.Η αύξηση αυτή έγινε με τη μετατροπή του πρώτου πακέτου (20%) των ομολόγων της Εθνικής - που έχει στα χέρια του το υπουργείο Οικονομικών - σε μετοχές. Η σύμβαση Εθνικής και υπουργείου Οικονομικών προβλέπει ότι από το Νοέμβρη του 1997 μέχρι και το Νοέμβρη του 2001 το ομολογιακό δάνειο των 100 δισ. δραχμών (εκδόθηκε το 1991 και ανανεώθηκε το 1996) θα μετατρέπεται σε μετοχές με ρυθμό 20% το χρόνο, με τη μετατροπή ομολόγων αξίας 20 περίπου δισ. το χρόνο σε μετοχές.

Από τα στοιχεία που προαναφέραμε, δεν είναι καθαρή η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η σύνθεση του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Δεν είναι δηλαδή σαφές, ποιος και σε ποιο βαθμό ελέγχει σήμερα την ΕΘνική Τράπεζα, ούτε είναι καθαρό αν έχει διατηρηθεί στα επίπεδα του 1991, αν αυξήθηκε ή αν μειώθηκε η συμμετοχή του δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιό της.Αν δε μετείχαν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου που έγινε πρόσφατα οι φορείς του δημοσίου, κατά το ποσοστό που τους αναλογούσε, τότε μειώθηκε η συμμετοχή τους. Οι πληροφορίες πάντως λένε, ότι τελικά, η πρόσφατη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου των 80 δισ. δραχμών, σώθηκε από τους φορείς του δημοσίου (Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, εκκλησιαστικοί φορείς, Πανεπιστήμιο Αθηνών, το προσωπικό της τράπεζας κλπ) οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στην "έκκληση" της κυβέρνησης να διαθέσουν κάποια σεβαστά ποσά για την αγορά των νεοεκδιδόμενων μετοχών της ΕΤΕ.

Οι όποιες προσπάθειες κατέβαλλε ο "Ρ" για να συγκεντρώσει στοιχεία, γύρω από τις αλλαγές που σημειώθηκαν στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΤΕ, δεν καρποφόρησαν. Τόσο η διοίκηση της ΕΤΕ όσο και η ηγεσία του Συλλόγου Εργαζομένων στην τράπεζα, μας δήλωσαν άγνοια,για τις μεταβολές που σημειώθηκαν στο μετοχικό κεφάλαιο. Τόσο η διοίκηση της τράπεζας όσο και του Συλλόγου εργαζομένων, είπαν πως "δε φαίνεται να 'χει αλλάξει η περσινή σύνθεση του μετοχικού κεφαλαίου τηςς ΕΤΕ". Απλά υπαινίχθηκαν ότι ενισχύθηκε ελάχιστα η θέση του ιδιωτικού τομέα (από 51% πέρσι σε 52% φέτος) και μειώθηκε αντίστοιχα η συμμετοχή του ευρύτερου δημόσιου τομέα (από 49% σε 48%). Ομως κανείς δεν ήταν σε θέση ή δεν ήθελε να μας διαβεβαιώσει κατηγορηματικά ότι δεν ενισχύθηκε το μερίδιο του ιδιωτικού τομέα σε βάρος του δημόσιου ή το αντίστροφο, γεγονός που προκαλεί ερωτηματικά.

Αυτό που ξέρουμε όμως, είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να κάνει πράξη την πολιτική του "λιγότερου κράτους", με την πώληση είτε ολόκληρων επιχειρήσεων του δημοσίου (ανεξαρτήτως αν είναι ή όχι στρατηγικής σημασίας) είτε με την πώληση μεγάλων πακέτων μετοχών αυτών των επιχειρήσεων. Και αυτό, είναι κάτι που φρόντισε να μας το υπενθυμίσει η κυβέρνηση του "νέου" ΠΑΣΟΚ, προαναγγέλλοντας την πρόθεσή της να περιορίσει τη συμμετοχή του δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΘνικής. Και η πρόθεση αυτή εκφράστηκε με επίσημη ανακοίνωση που μας πληροφόρησε ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να αναζητήσει στο εξωτερικό αγοραστές, για την πώληση των 1.6 εκατ. μετοχών της ΕΤΕ (είναι οι μετοχές που προέκυψαν από μετατροπή του πρώτου πακέτου 20% του ομολογιακού δανείου της ΕΤΕ σε μετοχές).

Αν και όταν υλοποιηθεί η συγκεκριμένη απόφαση - προς το παρόν η κυβέρνηση ανέθεσε σε ξένους οίκους να βρουν υποψήφιους αγοραστές αυτών των μετοχών της ΕΤΕ, που αντιστοιχούν στο 7,7% του "νέου" μετοχικού της κεφαλαίου - τότε θα έχουμε και νέα μείωση της συμμετοχής του δημοσίου σε ποσοστά πολύ χαμηλότερα από το 48% που εκτιμάται ότι ήταν τον περασμένο μήνα (Πριν την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου)! Και αν αφεθεί η κυβέρνηση, ανεμπόδιστη στο καταστροφικό της έργο, είναι πολύ πιθανό σύντομα να βρεθεί η Εθνική Τράπεζα κάτω από τον πλήρη έλεγχο κάποιας πολυεθνικής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την Ελλάδα, την ελληνική οικονομία και τους εργαζόμενους. Ο κίνδυνος αυτός είναι υπαρκτός, καθώς μέχρι το έτος 2001 - που θα μετατραπεί το 100% του ομολογιακού δανείου της ΕΤΕ σε μετοχές με ρυθμό 20% το χρόνο - κανείς δεν αποκλείει τα 8 περίπου εκατ. μετοχών που αντιστοιχούν στο ομολογιακό δάνειο να περάσουν στο πολυεθνικό κεφάλαιο. Αν δηλαδή αφεθεί ανεμπόδιστη η σημερινή κυβέρνηση να εκπληρώσει την πολιτική του "λιγότερου κράτους", τότε είναι πολύ πιθανό, να δούμε τη συμμετοχή του ευρύτερου δημόσιου τομέα στο μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής, να περιορίζεται το έτος 2001 σε κάτω από 30% και γιατί όχι και κάτω από... 20%!