Μπορεί να καθυστέρησε λίγο, μάλλον λόγω θερινής ραστώνης, ο νέος πρόεδρος της ΝΔ να ξεκαθαρίσει τον προγραμματικό λόγο και την ιδεολογικοπολιτική φυσιογνωμία του κόμματός του, όμως δεν απογοήτευσε αυτούς που είχαν "ποντάρει" στην υποψηφιότητά του. Λίγους μήνες μετά ήταν αρκετοί για να καταδειχτεί ότι πρόκειται για ένα "καθαρόαιμο άτι" του νεοφιλελευθερισμού, που καθόλου τυχαία δεν ανέλαβε να διαχειριστεί τις τύχες του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης και να επηρεάσει γενικότερα το πολιτικό σκηνικό.

Από την αρχή όμως ο Κ. Καραμανλής φρόντισε να δώσει το στίγμα που τον διαφοροποιούσε από τον προκάτοχό του, ότι δηλαδή δεν είναι "λαϊκιστής". Μεταξύ των πρώτων δηλώσεών του ήταν ότι τάσσεται κατά των "δυναμικών" τρόπων διεκδίκησης των αιτημάτων - έστω και δίκαιων - των λαϊκών μαζών. "Αδειασε" έτσι την απεργία των γιατρών, τις κινητοποιήσεις ενάντια στον Καποδίστρια, αλλά και τις κινητοποιήσεις των αγροτών, ενώ ιδιαίτερα σκληρός ήταν με τις καταλήψεις πανεπιστημιακών σχολών. Θα αποτελούσε παράλειψη, αν δεν επισημαινόταν η εχθρική στάση του απέναντι στις κινητοποιήσεις των κατοίκων της ΒΑ Χαλκιδικής ενάντια στη "χρυσή επένδυση" της TVX. Δε χρειαζόταν να κάνει τίποτα περισσότερο για να αντιληφθεί και ο τελευταίος πολίτης ότι η νέα ηγεσία της ΝΔ ήταν αποφασισμένη να βάλει πλάτες στην πράξη και όσο περνούσε από το χέρι της, για να επιβληθούν οι νεοφιλελεύθερες επιλογές της κυβέρνησης.

Δεν περιορίστηκε όμως στην αποδοκιμασία των λαϊκών κινητοποιήσεων. Πρόσφερε πλήρη κάλυψη και συναίνεση στις σκληρές αντιλαϊκές ρυθμίσεις που προωθούσε η κυβέρνηση μέσω του κοινωνικού διαλόγου - απάτη. Από την αρχή συμμετείχε στις σχετικές επιτροπές και προσπαθούσε να πιέσει ώστε να συμπεριληφθούν "ριζικές τομές", εννοείται από νεοφιλελεύθερη σκοπιά, όπως το ασφαλιστικό, ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας κ. ά. Δε δίστασε επίσης να χειροκροτήσει την απόφαση της κυβέρνησης για τη διάλυση του λεγόμενου κράτους πρόνοιας, με τη συγχώνευση ή κατάργηση εκατοντάδων δημόσιων υπηρεσιών.

Ταυτόχρονα, όμως, ξεκίνησε τις επαφές του με τους εκπροσώπους των εργοδοτικών οργανώσεων (ΣΕΒ, ΕΒΕΑ, εφοπλιστές, κλπ.), με προφανή σκοπό να ενσωματώσει, αυτούσιες σχεδόν, τις θέσεις τους στο πρόγραμμα του κόμματός του, γεγονός που φάνηκε το επόμενο διάστημα. Φυσικό επακόλουθο ήταν να "οργανώσει" τις σχέσεις του με τους μεγαλοεκδότες, με τους οποίους είχε συχνές επαφές, με αποκορύφωμα την "ξενάγησή" του στο Μέγαρο Μουσικής από τον ίδιο τον Χρ. Λαμπράκη.

Παράλληλα με την παροχή πολιτικής συναίνεσης και στήριξης στη νεοφιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης Σημίτη, ξεκίνησε την προσπάθεια της συγκεκριμενοποίησης των "κυβερνητικών" θέσεων του κόμματός του. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα οφθαλμοφανές. Η ηγεσία της ΝΔ έχει "διολισθήσει" σε σκληρές νεοφιλελεύθερες λύσεις, επιδιώκοντας αφ' ενός να καταγραφεί η "διαφορετικότητά" της από την κυβέρνηση Σημίτη, αλλά και από την άλλη να ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση, από τις συγκεκριμένες θέσεις. Αποτέλεσμα να "νομιμοποιεί" αντιλαϊκά μέτρα της κυβέρνησης και να πιέζει για σκληρότερα, ενώ συμβάλλει στη μετατόπιση του άξονα της πολιτικής ζωής σε νεοσυντηρητικότερες κατευθύνσεις.

"Σταθμοί" στο ξεκαθάρισμα της ιδεολογικοπολιτικής φυσιογνωμίας της ΝΔ μπορούν να θεωρηθούν οι ομιλίες του Κ. Καραμανλή στη ΔΕΘ, στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο, αλλά και οι προτάσεις του κόμματός του για την αναθεώρηση του Συντάγματος, καθώς και η υιοθέτηση των θέσεων του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για την ανεργία και το νέο κοινωνικό μοντέλο στην ΕΕ.

Κατ' αρχήν επιχειρεί να αναγορεύσει τη θεωρία και στάση του απέναντι στο κράτος ως κυρίαρχο ζήτημα, το οποίο, ταυτόχρονα, τον ξεχωρίζει δήθεν από τον Κ. Σημίτη. Εμφανίζεται ένθερμος προπαγανδιστής του "περιορισμένου και ισχυρού κράτους". Αποστολή και ρόλος αυτού του κράτους είναι να "ενθαρρύνει τις δημιουργικές δυνάμεις" - διάβαζε τις δυνάμεις της αγοράς - να τις στηρίζει απλόχερα με "κίνητρα", να τις απαλλάξει από φορολογικές επιβαρύνσεις, να απλοποιεί τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, να καταργήσει, δηλαδή, ακόμα και υποτυπώδεις ελέγχους κ. ο. κ. Ταυτόχρονα, το κράτος πρέπει να σταματήσει την "κοινωνική προσφορά" του, να απαλλαγεί από το λεγόμενο "κράτος πρόνοιας", κατακρεουργώντας τις κοινωνικές δαπάνες, κατεδαφίζοντας το ασφαλιστικό σύστημα κ. ο. κ. Ταυτόχρονα, ο τομέας αυτός πρέπει να παραδοθεί άνευ όρων στο κεφάλαιο. Βασική προτεραιότητα του κόμματός του είναι η "άμεση και δραστική περικοπή των δαπανών του δημοσίου τομέα" και συγχρόνως οι σαρωτικές αποκρατικοποιήσεις και το ξεπούλημα των πάντων. Η συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος στην ΚΟ επιβεβαίωσε ότι η ηγεσία του κόμματος υιοθετεί και στηρίζει τις πλέον σκληρές νεοφιλελεύθερες θέσεις, όπως η κατάργηση της δωρεάν εκπαίδευσης στην Ανώτατη Παιδεία, η άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, το χτύπημα του δικαιώματος της απεργίας κτλ.

Με αφορμή το οξύτατο πρόβλημα της ανεργίας, η ηγεσία της ΝΔ επιχειρεί να περάσει την άποψη ότι η επίλυσή του συνδέεται με τη λήψη μέτρων υπέρ της "παραγωγικότητας" και "ανταγωνιστικότητας", δηλαδή ελαστικές εργασιακές σχέσεις, μερική απασχόληση και ό,τι προτείνει περίπου ο ΣΕΒ. Δε διστάζει να δημαγωγήσει όμως γύρω από το ζήτημα αυτό, ιδιαίτερα στη νεολαία, ενώ ολοφάνερη είναι η δημαγωγική τακτική του και στα προβλήματα των αγροτών και των μικρομεσαίων.

Με τις θέσεις αυτές ο Κ. Καραμανλής ίσως κατάφερε να βρεθεί "πιο δεξιά" από τον Κ. Σημίτη και να αποφεύγει τον ιδεολογικοπολιτικό αφοπλισμό του, αλλά μεγάλωσε το χάσμα με τη λαϊκή βάση του κόμματός του, που διαπιστώνει ότι δεν μπορεί να περιμένει τίποτα καλό από την πολιτική της.

***

***

Το ίδιο, όσον αφορά τις "αστείρευτες" αντιλαϊκές διαθέσεις της κυβέρνησης, αποδεικνύει και η στάση της στο πλαίσιο της ΕΕ. Μέχρι τώρα η "βελόνα" είχε κολλήσει στο ρεφρέν "θυσίες για να μπούμε στην ΟΝΕ". Αλλά μετά το Λουξεμβούργο επισημοποιήθηκε ότι η Ελλάδα ανήκει και τυπικά στην όπισθεν ταχύτητα της ΕΕ. Στα "μπαγκάζια" του ευρωενωσιακού τρένου, που στη θέση του μηχανοδηγού κάθονται μόνο οι "εντός ΟΝΕ" χώρες, δηλαδή - ουσιαστικά - μόνο η Γερμανία. Που σημαίνει ότι η κυβέρνηση κρατά προσδεμένο το λαό στο πλαίσιο αυτού του ιμπεριαλιστικού οργανισμού, τάζοντάς του συνεχή λιτότητα και συναινώντας ακόμα πιο ανοιχτά, ώστε τις αποφάσεις για το μέλλον αυτού του τόπου να τις παίρνει ένα όλο και πιο κλειστό κλαμπ πλουτοκρατών. Ενα συνονθύλευμα, στο οποίο οι "δικοί μας", οι εγχώριοι κεφαλαιοκράτες και η κυβέρνηση, καταθέτουν τις δικές τους "επιδόσεις" στην απομύζηση του ελληνικού λαού. Με άλλα λόγια, πριν η λιτότητα εφαρμοζόταν για μπούμε στην ΟΝΕ, από σήμερα για να μη χάσουμε την ΟΝΕ και αύριο για να μη βγούμε από την ΟΝΕ.

***

***

Αυτό το πρόβλημα η κυβέρνηση θα το βρει μπροστά της, πολύ πιο έντονο, μέσα στο 1998. Η λαϊκή δυσανασχέτηση και αντίσταση στην ακολουθούμενη πολιτική δε θα είναι άσχετη και για τις όποιες διεργασίες εκδηλωθούν εντός του ΠΑΣΟΚ μέσα στο νέο έτος, όπου αναμένεται νέος γύρος εσωκομματικών αναμετρήσεων στις αρχαιρεσίες των νομαρχιακών οργανώσεων και στο συνέδριο της νεολαίας του κόμματος.

Νίκος ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Στις 21 Μάρτη, όταν ο Κ. Καραμανλής εκλέχθηκε πανηγυρικά πρόεδρος της ΝΔ, το σύνολο σχεδόν των εφημερίδων και ΜΜΕ προέβλεπε "ρήξη" με τον Κ. Μητσοτάκη και την ομάδα του και "ξεκαθάρισμα λογαριασμών". Λίγους μήνες μετά επιβεβαιώνεται πανηγυρικά ότι ο Κ. Μητσοτάκης είναι ένθερμος υποστηρικτής του προέδρου της ΝΔ και διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι "η ΝΔ επανέρχεται στη φιλελεύθερη γραμμή". Αντίθετα ο "καραμανλικός" Μ. Εβερτ "απομακρύνεται" διαρκώς από τη Ρηγίλλης, πασχίζοντας να φιλοτεχνήσει ένα "φιλολαϊκό" και"υπερπατριωτικό" προφίλ. Ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής στην πράξη έχει αποδείξει ότι οι θέσεις του είναι πιο κοντά ή ταυτίζονται με αυτές του επιτίμου προέδρου της ΝΔ, παρά σε αυτές του προκατόχου του.

Οι ανακατατάξεις που σημειώθηκαν στις εσωκομματικές ισορροπίες της ΝΔ είναι απόρροια της γραμμής πλεύσης που χάραξε η νέα ηγεσία του κόμματος και της στοχοπροσήλωσής της στις αξίες και τα ιδανικά του νεοφιλελευθερισμού. Μπορεί τυπικά ο Κ. Καραμανλής να μην έχει αλλάξει την ταμπέλα του "ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού", αλλά είναι εξόφθαλμο ότι το περιεχόμενο της ιδεολογίας και της πολιτικής του κόμματος είναι εξόχως νεοφιλελεύθερο.Στη βάση αυτή έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη των δηλωμένων σκληρών ηγετικών στελεχών, όπως οι Κ. Μητσοτάκης, Στ. Μάνος, Γ. Σουφλιάς, αλλά και ο Α. Ανδριανόπουλος, οι οποίοι δε διστάζουν να διακηρύσσουν δημόσια ότι ο νέος πρόεδρος "βαδίζει στη σωστή κατεύθυνση", έστω και αν διατηρούν επιφυλάξεις με τους ρυθμούς που αυτό γίνεται και το βαθμό "καθαρότητας" στη φυσιογνωμία του κόμματος.

Τα παραπάνω δε σημαίνουν σε καμία περίπτωση ότι ο Κ. Καραμανλής έχει ξεκαθαρίσει το εσωκομματικό τοπίο, πολύ περισσότερο ότι έχει "αποκαταστήσει την ενότητα" του κόμματός του. Πέρα από τις φιλοδοξίες ηγετικών στελεχών, αρκετά από αυτά, όπως και αρκετοί βουλευτές, προτιμούν να εκφράζουν απευθείας τα συμφέροντα ισχυρών οικονομικών παραγόντων, χωρίς να "περιμένουν" την ηγεσία. Οι ερωτήσεις που καταθέτουν οι βουλευτές της ΝΔ στη Βουλή, όπως και ορισμένες εσωκομματικές διαδικασίες (εκλογή προέδρου ΟΚΕ Βιομηχανίας), επιβεβαιώνουν ότι η Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ είναι "διαβρωμένη" από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.

Από την άλλη, ο Κ. Καραμανλής δεν αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και κινδύνους από τους εκπροσώπους της "άκρας Δεξιάς", αφού φροντίζει να κρατά κάποιες φραστικές αποστάσεις από τους κυβερνητικούς χειρισμούς στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, ενώ στην πραγματικότητα συμπλέει με την πολιτική υποτέλειας στις ΗΠΑ και την ΕΕ. Παράλληλα, τους συναγωνίζεται σε αντικομμουνισμό, όπως έδειξε και η υποδοχή της Ερώτησης των "57" για τον Αρη Βελουχιώτη, ενώ μπορεί να αντιπαραθέσει την "αυτόχθονο" καταγωγή του από την παράταξη.

Τις εσωκομματικές ισορροπίες επιχείρησε να διατηρήσει με τη θεσμοθέτηση του άτυπου οργάνου των επτά τομεαρχών. Ο επόμενος "ανασχηματισμός" των τομεαρχών, ίσως, επιβεβαιώσει τις νέες εσωκομματικές ισορροπίες.

Εννέα μήνες μετά την ανάδειξη του Κ. Καραμανλή στην ηγεσία της ΝΔ, οι προσδοκίες που είχε καλλιεργήσει η άρχουσα τάξη, μέσω και των συγκροτημάτων Τύπου, δικαιώνονται πλήρως. Η νέα ηγεσία έχει τροχιοδρομήσει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε ακραιφνείς νεοφιλελεύθερες θέσεις, προκειμένου να εκφράσει αυθεντικά τις επιθυμίες και τα σχέδια της εγχώριας οικονομικής ολιγαρχίας, αλλά και των ΗΠΑ και της ΕΕ και να κερδίσει έτσι την εμπιστοσύνη τους σε μια προοπτική εξουσίας.

Παράλληλα, με την αντιπολιτευτική τακτική που έχει χαράξει προσφέρει πολιτική συναίνεση και έμπρακτη στήριξη στα αντιλαϊκά μέτρα της κυβέρνησης, ενώ, ταυτόχρονα, πιέζει μέσω συγκεκριμένων υποδείξεων, προτάσεων, αλλά και "κριτικής" υψηλών τόνων, για την άμεση υλοποίηση των πλέον σκληρών νεοφιλελεύθερων επιλογών. Εχοντας υιοθετήσει πλήρως τις θέσεις του ΣΕΒ και των Βρυξελλών για την πορεία πλεύσης της χώρας, προπαγανδίζει και νομιμοποιεί την αντιλαϊκή επέλαση ως τη μόνη διέξοδο από την κρίση! Είναι τέτοια η αντιπολιτευτική δράση της ΝΔ, ώστε από το δικό της χώρο έχει ομολογηθεί ότι λειτουργεί ως "πολιτική ασπίδα της κυβέρνησης Σημίτη". Η γραμμή πλεύσης της ηγεσίας της ΝΔ έχει αντίκτυπο στις εσωκομματικές ισορροπίες, οι οποίες πλέον αλλάζουν με κυριότερο γνώρισμα τη "θριαμβευτική" επιστροφή του Κ. Μητσοτάκη στη Ρηγίλλης.

Από την άλλη, όμως, οι ελπίδες που υποτίθεται ότι ενσάρκωσε ο Κ. Καραμανλής, με την ανάδειξή του στην ηγεσία του κόμματος, για να θέσει το κόμμα "σε τροχιά εξουσίας", φαίνεται ότι δύσκολα θα πραγματοποιηθούν, ακριβώς λόγω του αποκρουστικού αντιλαϊκού προσώπου της ηγεσίας της ΝΔ, η οποία δε διστάζει να περιφρονεί επιδεικτικά τη λαϊκή βάση του κόμματος.

Στην απόφασή της η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, στις 4 Οκτώβρη 1997, αναφέρονταν, μεταξύ άλλων, για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης: "Η δυσκολία της ΝΔ να παίξει το γνωστό της για 15 χρόνια ρόλο της αντιπολίτευσης και μάλιστα της αξιωματικής, γίνεται ακόμα πιο έντονη και μετά την εκλογή του νέου αρχηγού. Είναι ολοφάνερο ότι η πλήρης ταύτιση της πολιτικής των δύο κομμάτων σε θέματα στρατηγικής οδηγεί σε μια ανούσια αντιπαράθεση... Η ηγεσία της ΝΔ δε θέλει να δημιουργήσει προβλήματα στην κυβέρνηση, προκειμένου να υλοποιήσει μέτρα και στόχους που το σύστημα σήμερα έχει ζωτική ανάγκη να προχωρήσουν". Η ηγεσία της ΝΔ δεν μπορούσε βέβαια να διαψεύσει αυτές τις εκτιμήσεις...