Νέες αποκαλύψεις για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην Αργεντινή, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας (1976 - '83), συγκλονίζουν την κοινή γνώμη της χώρας.

Σοκ προκάλεσε, κατ' αρχάς, μια συνέντευξη που παραχώρησε ο Αλφρέδο Αστίζ, γνωστός ως "άγγελος του θανάτου", σε δημοσιογράφους της εβδομαδιαίας εφημερίδας "Τρες Πούντος", όπου, χωρίς ίχνος μεταμέλειας και εντελώς αναίσχυντα, δήλωσε ότι "είναι ο πιο καλά εκπαιδευμένος άνθρωπος σε ολόκληρη τη χώρα για να δολοφονήσει έναν πολιτικό ή δημοσιογράφο". Το 1977 είχε εισχωρήσει στην οργάνωση "Μητέρες της Πλατείας Μάη" και κατάφερε να "εξαφανίσει" μερικές από αυτές, επειδή, δήθεν, ενεργούσαν βάσει διαταγών που έπαιρναν από το αντάρτικο κίνημα. Μεταξύ αυτών και την Ασουσένα Βιγιαφλόρ, ιδρύτρια της παραπάνω οργάνωσης, που μέχρι σήμερα απαιτεί από την κυβέρνηση τη διαλεύκανση των περιπτώσεων εξαφάνισης 30.000 περίπου ατόμων. Σύμφωνα με τον Αστίζ, "δεν υπήρχε άλλος τρόπος" αφού λόγω έλλειψης στοιχείων δε θα μπορούσαν να τις οδηγήσουν στο δικαστήριο.

Ο Αστίζ θεωρείται υπεύθυνος και για την εξαφάνιση δύο Γαλλίδων καλογριών και μιας 16χρονης Σουηδέζας. Για τα παραπάνω καταδικάστηκε ερήμην σε ισόβια κάθειρξη από γαλλικό δικαστήριο. Ωστόσο, στην Αργεντινή δεν έχει να φοβηθεί και πολλά ο πληρωμένος δολοφόνος, αφού εκεί ισχύει, από το 1989, ένας νόμος που παρέχει αμνηστία σε στρατιωτικούς που συμμετείχαν στην καταστολή κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσαν οι δηλώσεις του "αγγέλου του θανάτου" στη Μαδρίτη, όπου ο δικαστής Μπαλτάζαρ Γκαρσόν διεξάγει έρευνα για την τύχη 600 Ισπανών πολιτών, που "εξαφανίστηκαν" στην Αργεντινή, στην Ουρουγουάη και τη Χιλή και που, καθώς φαίνεται, έπεσαν θύματα των "κυνηγόσκυλων" του Αστίζ. Ενας πρώην συνεργάτης του Αστίζ, ο Αδόλφο Φρανσίσκο Σιλίνγκο, συνεργάζεται, στο μεταξύ, με τις ισπανικές ανακριτικές αρχές, μετά από αποκαλύψεις που έκανε, το 1995, στην εφημερίδα "Πάχινα 12", όπου είχε αναφέρει πολλές λεπτομέρειες για τις κατασταλτικές πρακτικές που χρησιμοποιούσαν οι στρατιωτικοί. Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Σιλίνγκο, πολλοί αντικαθεστωτικοί είχαν υποβληθεί σε βασανιστήρια, τους νάρκωναν και στη συνέχεια τους πετούσαν από τα αεροπλάνα του Ναυτικού στη θάλασσα. Μόνο στο κέντρο βασανιστηρίων του Πολεμικού Ναυτικού έχουν εξαφανιστεί, με αυτόν τον τρόπο, κατά τις εκτιμήσεις του Σιλίνγκο, γύρω στα 2.000 άτομα.

Στη συνέχεια εμφανίστηκε άλλος ένας στρατιωτικός, ο στρατηγός Μαρτίν Αντόνιο Μπάλσα, ανώτατος διοικητής του στρατού, ο οποίος πήρε αποστάσεις από τις κατασταλτικές μεθόδους και ανέλαβε την ευθύνη του στρατού για τα λάθη του παρελθόντος. Ο Μπάλσα μίλησε για τουλάχιστον 10.000 δολοφονίες κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Ακόμα ο Μπάλσα όρισε έναν νέο κώδικα συμπεριφοράς, σύμφωνα με τον οποίο "κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει μία ανήθικη διαταγή ή μία διαταγή που παρεκκλίνει από τους νόμους ή τους στρατιωτικούς κανονισμούς".

Ωστόσο, στα παραπάνω έρχονται να προστεθούν και άλλες συγκλονιστικές αποκαλύψεις για εγκλήματα κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, που αφορούν σε περιουσίες και χρήματα φυλακισμένων. Πληροφορίες στρατιωτικών εν αποστρατεία, οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πρώην κρατουμένων - που είχαν περάσει από την Ανώτατη Σχολή Μηχανικής του Πολεμικού Ναυτικού (ESMA), το μεγαλύτερο κέντρο βασανιστηρίων - συγκεντρώθηκαν σε μία εκτενή έκθεση που δημοσιεύτηκε την 1η Φλεβάρη στην καθημερινή εφημερίδα του Μπουένος Αϊρες "Κλαρίν" με τίτλο "Το βρώμικο χρήμα". Στο εν λόγω δημοσίευμα αναφέρεται ότι Αργεντινοί στρατιωτικοί οικειοποιήθηκαν, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας, 60.000.000 δολάρια (!), σε χρήματα και ακίνητα, περιουσίες που ανήκαν σε κρατούμενους στην Ανώτατη Σχολή Μηχανικής του Πολεμικού Ναυτικού.

Αλλά αυτά τα 60.000.000 δολάρια, τα λεγόμενα "λάφυρα του πολέμου", θα 'λεγε κανείς, ωχριούνμπροστά στα θύματα. Σύμφωνα με υπολογισμούς των ανθρωπιστικών οργανώσεων, περίπου 5.000 άτομα πέρασαν από το Σπίτι των Αξιωματικών της ESMA. Λίγο περισσότερα από 200 άτομα επέζησαν, πολλοί πέθαναν στην αίθουσα των βασανιστηρίων και άλλοι αναχώρησαν για τις "πτήσεις θανάτου", όπου οι κρατούμενοι - αγνοούμενοι ρίχνονταν στο κενό από αεροπλάνα που πετούσαν σε μεγάλο ύψος.

Με τις κλεμμένες ιδιοκτησίες, η Ομάδα Επιχειρήσεων 3.3.2 του Ναυτικού, που αποτελούνταν από 120 άνδρες και τελούσε υπό τις διαταγές του ναυάρχου Εμίλιο Μασέρα, δημιούργησε μία εταιρία ακινήτων για την επιδιόρθωση και μετέπειτα πώληση των κατοικιών που είχαν κατάσχει από τους κρατούμενους - αγνοούμενους. Οι στρατιωτικοί υποχρέωναν "τον κρατούμενο να υπογράψει μία εξουσιοδότηση, με την οποία "επέτρεπε" την πώληση της κατοικίας του", εξηγεί μία πρώην κρατούμενη στα μπουντρούμια της ESMA, η Νίλντα Νοέμι Ακτις Γκορέτα. Σε μερικές περιπτώσεις, όταν - παρά τις ιδιαίτερα φιλότιμες προσπάθειες των βασανιστών να αποσπάσουν τις πολυπόθητες εξουσιοδοτήσεις - οι κρατούμενοι έχαναν τις αισθήσεις τους ή, μάλλον, άφηναν την τελευταία τους πνοή, οι δήμιοι προχωρούσαν στην πλαστογράφησή τους. Μερικά από αυτά τα στοιχεία αποκαλύφθηκαν με την εμφάνιση τραπεζικών λογαριασμών στην Ελβετία στο όνομα παλαιών Αργεντινών στρατιωτικών.

Τα λεγόμενα "λάφυρα του πολέμου", σύμφωνα με πηγές της εφημερίδας "Κλαρίν", προήλθαν, μεταξύ άλλων, από:

- Το "ξάφρισμα" των κατοικιών των κρατουμένων: οι στρατιωτικοί έπαιρναν ό,τι έβρισκαν σε χρήματα, κοσμήματα, έπιπλα, πίνακες ζωγραφικής, ηλεκτρικές συσκευές και άλλα αντικείμενα αξίας.

- Την κλοπή αυτοκινήτων των κρατουμένων που στη συνέχεια συμπεριλαμβάνονταν στο στόλο των οχημάτων της Ομάδας Επιχειρήσεων 3.3.2 του Ναυτικού ή πωλούνταν με χαρτιά που πλαστογραφούσαν μέσα στην ESMA.

- Από χρήματα που βρέθηκαν σε σπίτια επιχειρήσεων των μοντενέρος ή σε τραπεζικούς λογαριασμούς αυτής της αντάρτικης ομάδας. Σύμφωνα με τον πρώην μοντένερο Ρομπέρτο Σιρίλο Περδία, γύρω στα 25 με 30 ηγετικά στελέχη της οργάνωσης είχαν συλληφθεί έχοντας επάνω τους χρήματα ύψους 20.000 - 50.000 δολαρίων ο καθένας τους, τα οποία, φυσικά, "τσέπωσαν" οι στρατιωτικοί.

- Την οικειοποίηση των ακινήτων των κρατουμένων και αγνοουμένων.

Εν μέσω όλων αυτών των αποκαλύψεων αυξάνονται συνεχώς, στη χώρα, οι φωνές για πλήρη διαλεύκανση των εγκλημάτων κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας. Η πλειοψηφία των Αργεντινών (78,4%), σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση που δημοσίευσε η εφημερίδα "Λα Νασιόν", είναι υπέρ της άρσης των νόμων - που είχε εγκρίνει η κυβέρνηση του Ραούλ Αλφονσίν, πριν από 11 χρόνια - με βάση τους οποίους απαλλάσσονταν 1.100 στρατιωτικοί που ήταν αναμεμειγμένοι σε εγκλήματα τα οποία διαπράχτηκαν στη δικτατορία. Οι δεδομένοι, όμως, στενοί δεσμοί μεταξύ των σημερινών κυβερνώντων και των υπευθύνων της δικτατορίας δυσχεραίνουν κατά πολύ την όλη υπόθεση. Αλλωστε, ο ίδιος ο Πρόεδρος Μένεμ είχε δηλώσει ότι θα εμποδίσει, με κάθε τρόπο, την πιθανή άρση των παραπάνω νόμων. Ετσι, ενώ είχε προγραμματιστεί μία συζήτηση στη Βουλή, την Τετάρτη 4 Φλεβάρη, το κυβερνητικό κόμμα αποφάσισε να αναστείλει τη συζήτηση. Ωστόσο δεν κατέστη σαφές αν η αναμενόμενη συζήτηση -που απασχολεί έντονα την κοινή γνώμη ιδιαίτερα τον τελευταίο μήνα - δε θα πραγματοποιηθεί ποτέ ή αναβάλλεται για άγνωστο χρόνο. "Είναι ντροπή. Είναι να τραβάει κανείς τα μαλλιά του!", φώναζαν εξαγριωμένοι οι συγγενείς των αγνοουμένων που είχαν συγκεντρωθεί έξω από το Κοινοβούλιο.

Είναι πλέον ηλίου φαεινότερον ότι η πολιτική τάξη της Αργεντινής δεν έχει την απαιτούμενη πολιτική βούληση ώστε να προχωρήσει σε μία, σε βάθος, έρευνα και στη συνέχεια στην τιμωρία όσων παράφορα καταπάτησαν τα ανθρώπινα δικαιώματα χιλιάδων ατόμων. Αυτό φαίνεται, άλλωστε, και από αντιδράσεις που υπάρχουν, για το ίδιο θέμα, στους κόλπους της Ριζοσπαστικής Ενωσης των Πολιτών (UCR), το κόμμα του Ραούλ Αλφονσίν, σήμερα στην αντιπολίτευση, που δημιούργησε πριν από τις τελευταίες εκλογές συμμαχία με το FREPASO, και προβάλλει "κεντροαριστερό" προφίλ.

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ

Πρόσφατα 155 Γερμανοί και άλλοι καθηγητές των οικονομικών επιστημών ύψωσαν τη φωνή τους ενάντια στην εισαγωγή του ΕΥΡΩ την 1 Γενάρη 1999. Προστέθηκαν στους τέσσερις συναδέλφους τους που είχαν προηγούμενα προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης με ένσταση κατά της εισαγωγής του κοινού νομίσματος στις χώρες της ΕΕ. Και οι δύο ομάδες των καθηγητών, με τα επιχειρήματα που προβάλλουν, ναι μεν υπολείπονται σε σχέση με τη γνώμη της πλειοψηφίας των Γερμανών που δεν αντιτίθενται μόνο στο ΕΥΡΩ αλλά και στη συμφωνία του Μάαστριχτ, στην τωρινή μορφή της. Ωστόσο έχυσαν νερό στο μύλο της κοινής γνώμης που ανησυχεί για τις λίγες ή περισσότερες θέσεις της. Από δημοσκοπήσεις βγαίνει αυτό το τελευταίο συμπέρασμα, γιατί ο κόσμος θεωρεί το μάρκο γερό νόμισμα και φοβάται ότι θα αντικατασταθεί με ένα νόμισμα αβέβαιης σταθερότητας, ότι μετά την εισαγωγή του θα ακολουθήσουν ανατιμήσεις, ότι σε κάθε περίπτωση τα κάτω στρώματα της κοινωνίας θα χάσουν και κερδισμένοι θα βγουν οι μεγαλοεξαγωγείς βιομήχανοι, οι τράπεζες και οι κομπιναδόροι των χρηματιστηρίων.

Ποια όμως είναι τα συγκεκριμένα επιχειρήματα των τεσσάρων και των 155;

Τυπικά οι τέσσερις προσέφυγαν στο δικαστήριο της Καρλσρούης γιατί αυτό το ίδιο με απόφασή του το 1993 καθόριζε ότι η συμφωνία του Μάαστριχτ για την εισαγωγή στη νομισματική ένωση είναι σύμφωνη με το γερμανικό Σύνταγμα, αλλά ταυτόχρονα δήλωνε ότι αποδεκτή μπορεί να γίνει μια αυστηρή "κοινότητα σταθερότητας". Εδώ είναι το ένα επιχείρημά τους και το δεύτερο ότι οι ίδιοι σαν πολίτες θεωρούν ότι καταπατείται το συνταγματικό δικαίωμά τους για οικονομική σταθερότητα.

Ο ένας από τους τέσσερις, ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης Βίλχελμ Χάνκελ, της έδρας της νομισματικής και αναπτυξιακής πολιτικής, σε συνέντευξή του σε εφημερίδα στις 15/1 εξήγησε τους ουσιαστικούς λόγους της ένστασής τους κατά του ΕΥΡΩ. Είπε περιληπτικά τα εξής: Είναι ένας εντελώς ασυνήθιστος τρόπος ότι η κυβέρνηση βάζει σε κυκλοφορία ένα νόμισμα αντί ενός άλλου, χωρίς να ρωτήσει προηγούμενα το λαό ή έστω να το διαφωτίσει επαρκώς. Οτι στο Μπούντεσταγκ συμφωνούν όλα τα κόμματα με τον κυβερνητικό τρόπο ενέργειας, εκτός από το ΚΟΔΗΣΟ. Με αμελή τρόπο, συνέχισε, ξεκινάει μια υπόθεση που δεν πρόκειται να λειτουργήσει. Αν δεν έχει εξασφαλιστεί η σταθερότητα (του νέου νομίσματος) η εισαγωγή του στην καθορισμένη ημερομηνία είναι χωρίς μεγάλη σημασία. Ενα κοινό χρήμα από τη Λαπωνία ως το Νότο θα οδηγήσει σε νέες αποδοκιμασίες. Τώρα, πρόσθεσε, οι χώρες με πληθωρισμό προσαρμόζονται στην πολιτική της (γερμανικής) Ομοσπονδιακής Τράπεζας. Είναι όμως ανοιχτό ζήτημα, αν και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα έχει τα ίδια αποτελέσματα.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο θα ασχοληθεί στα τέλη Φλεβάρη με την ένσταση των τεσσάρων. Αλλά όχι για να αποφασίσει σχετικά με το περιεχόμενό της, αλλά αν απλώς θα την κάνει δεκτή. Και αν την αποδεχτεί, πάλι υπάρχει ζήτημα. Γιατί οι τέσσερις προβάλλουν όπως προαναφέραμε σαν επιχείρημα ότι προσβάλλεται το συνταγματικό τους δικαίωμα της οικονομικής σταθερότητας. Αλλά κατά τη γνώμη έγκυρων νομικών, τέτοια συνταγματική πρόβλεψη δεν υπάρχει.

Οι 155 (Γερμανοί και από άλλες χώρες) οικονομολόγοι με την ανοιχτή επιστολή τους ζητάνε την αναβολή της εισαγωγής του ΕΥΡΩ με τα εξής επιχειρήματα: Ορισμένες χώρες έχουν καθυστερήσει στις προετοιμασίες για την έναρξη της εισαγωγής του ΕΥΡΩ, ότι το ΕΥΡΩ θα έχει αρνητικές συνέπειες στην αγορά εργασίας, ότι είναι λειψή η αποτελεσματική δύναμη του συμφώνου σταθερότητας.

Στην "ευρωπαϊκή ενσωμάτωση" δεν υπάρχει, κατά τη γνώμη τους, εναλλακτική λύση, το ίδιο και για τη νομισματική ένωση, τουλάχιστον για τις χώρες - πυρήνα της Ευρώπης. Αλλα στις ίδιες τις μεγάλες χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, δεν έχει προχωρήσει αρκετά η σταθεροποίηση των δημόσιων προϋπολογισμών. Το "σύμφωνο σταθερότητας" δεν μπορεί να εγγυηθεί μόνιμη "πειθαρχία στους προϋπολογισμούς" και μια και κυρώσεις δεν προβλέπονται αυτόματα, δύσκολα θα βρεθεί μια ειδικευμένη πλειοψηφία για εφαρμογή του συμφώνου, αν περισσότερες χώρες παραβιάσουν ταυτόχρονα τα ελλειμματικά όρια. Ετσι το σύμφωνο δεν μπορεί να εγγυηθεί σταθερότητα. Το 4ο από τα 7 επιχειρήματα των 155 αναφέρει: "Από το έτος Μάαστριχτ 1991 τα διαρθρωτικά προβλήματα στην Ευρώπη οξύνθηκαν. Η ανεργία αυξήθηκε και άλλο. Η Γερμανία και η Γαλλία, ακριβώς οι κινητήρες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δεν είναι καλά εξοπλισμένες για την ενδυναμωμένη διαρθρωτική αλλαγή και τη σκληρότερη ανταγωνιστικότητα στη νομισματική ένωση. Το ΕΥΡΩ δε λύνει το πρόβλημα της ευρωπαϊκής απασχόλησης... ".

Γι' αυτούς και άλλους λόγους οι 155 προτείνουν την αναβολή της νομισματικής ένωσης "για μερικά χρόνια". Η διαρκής επιτυχία του ΕΥΡΩ, υποστηρίζουν, είναι σημαντικότερη από το χρονικό σημείο της εισαγωγής του. Επίσης στο Ντίσελντορφ είχε ως πριν λίγο καιρό την έδρα της μια πρωτοβουλία "υπέρ του D - Μάρκου" και κατά του ΕΥΡΩ. Σε ολοσέλιδη αγγελία σε εφημερίδες έγραφε: "Ο Κολ και ο Λαφοντέν θέλουν να επιβάλλουν το ΕΥΡΩ, παρότι 70+εε του πληθυσμού το απορρίπτουν απολύτως. Το FDP (ο Κίνκελ λέει: "Το D - Mάρκο είναι χωριάτικο νόμισμα") και οι Πράσινοι είναι επίσης υπέρ του ΕΥΡΩ... Οι πολιτικοί έχουν καταστρέψει τα δημόσια οικονομικά μας κατά τέτοιο τρόπο, ώστε μια μόνη διέξοδο βλέπουν: να εξοφλήσουν το αυξημένο δημόσιο χρέος μέσω ενός ενισχυμένου πληθωρισμού, δηλαδή του ΕΥΡΩ. Οπως συνήθως σε βάρος μας. Ο πληθυσμός θα ζημιωθεί και μόνο η μεγάλη βιομηχανία που κάνει εξαγωγές και προπαντός οι μεγάλες τράπεζες, και ούτε αυτές ενιαία, είναι υπέρ του ΕΥΡΩ".

Τα επιχειρήματα, λοιπόν, είναι πολλά και ποικίλα και τις αμφιβολίες τις εκφράζουν άνθρωποι και ιδρύματα, που βασικά είναι υπέρ της λεγόμενης ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης, αλλά προοιωνίζονται βαριές συνέπειες για τα πλατιά λαϊκά στρώματα και τις εθνικές οικονομίες.

Παρ' όλα αυτά, ο καγκελάριος Χέλμουτ απαντώντας έμμεσα στους 155 δήλωσε ότι παραμένει η "κατεύθυνση πορείας", ότι ισχύει το χρονοδιάγραμμα. Δηλαδή το Μάη θα καθοριστεί ποιος το 1999 θα συμπράξει στο ΕΥΡΩ. Και από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καλιφόρνιας είναι απίθανο να μπουν εμπόδια προς αυτή την πορεία.

Θ. ΒΟΡΕΙΟΣ

* * *

** *

* * *

Αντώνης ΔΑΜΙΓΟΣ