Η συλλογική αντίδραση στην κατάσταση που βιώνουμε, η ανάγκη ανάπτυξης του μαζικού κινήματος ως βασική εγγύηση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, αλλά και οι αξιόλογες δυνατότητες (ποσοτικές και ποιοτικές) που υπάρχουν για μια τέτοια ανάπτυξη,είναι τα βασικά στοιχεία που αναδεικνύονται από έρευνα της ΔΗΜΕΛ, που δημοσιεύει σήμερα ο "Ρ". Τουλάχιστον το 62,2% των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ της άποψης ότι "η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και πρέπει ν' αντιδράσουμε", ενώ την ίδια στιγμή τουλάχιστον το 34,7% του εκλογικού σώματος πιστεύει ότι λύσεις στα υπαρκτά προβλήματα μπορούν να αναζητηθούν μέσα από την ανάπτυξη του μαζικού κινήματος και όχι από τη σημερινή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ή μια κυβέρνηση της ΝΔ.

Η έρευνα έγινε το πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη και η ιδιαιτερότητά της βρίσκεται στο μεγάλο δείγμα των ατόμων που ερωτήθηκαν για την πραγματοποίησή της. Ρωτήθηκαν συνολικά 1.280 άτομα από τις δύο εκλογικές περιφέρειες της Αθήνας και του Πειραιά.

Η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος δείχνει να παίρνει - με βάση τα στοιχεία της έρευνας - μια κεντρική πολιτική διάσταση,καθώς ο πρωταγωνιστικός ρόλος του αναγνωρίζεται από σημαντικό ποσοστό και των ψηφοφόρων των "κομμάτων εξουσίας", του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Ταυτόχρονα, όλο πιο σταθερά φαίνεται να υποχωρεί η εμπιστοσύνη των πιο πάνω ψηφοφόρων και κυρίως του ΠΑΣΟΚ στη δυνατότητα αυτών των κομμάτων να προωθήσουν λύσεις στα συσσωρευμένα προβλήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 42,3% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ εμπιστεύεται τη λύση των προβλημάτων στη σημερινή κυβέρνηση και λιγότεροι από τους 3 στους 4 ψηφοφόρους της ΝΔ εμπιστεύονται, για το ίδιο θέμα, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Θα κοιτάξουμε να ανέλθουμε ατομικά με κάθε τρόπο, θα ακολουθήσουμε το "ρεύμα" για να επιβιώσουμε ή η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και πρέπει να αντιδράσουμε;.

Η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων, το 62,2%,τάσσεται υπέρ της τρίτης επιλογής, δηλαδή υπέρ της αντίδρασης απέναντι σ' αυτή την κατάσταση.

Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτή η επιλογή εκφράζεται πλειοψηφικά σε όλους τους χώρους, γεγονός που δείχνει τάση εξαφάνισης της ανοχής στις κυβερνητικές επιλογές, ότι η συντριπτική πλειοψηφία του λαού δεν είναι διατεθειμένη να δεχτεί μοιρολατρικά τις καταστροφικές κυβερνητικές επιλογές. Το υψηλότερο ποσοστό καταγράφεται στο χώρο του ΚΚΕ (89%). Ακολουθούν οι ψηφοφόροι του ΔΗΚΚΙ (74,7%), του ΣΥΝ (69,1%), του ΠΑΣΟΚ (57,5%), ενώ τελευταίοι έρχονται οι ψηφοφόροι της ΝΔ με 55,9%.

Η επιλογή "να ακολουθήσουμε το ρεύμα για να επιβιώσουμε" (γενικό ποσοστό 20,8%), εντοπίζεται βασικά στους ψηφοφόρους των "κομμάτων εξουσίας" - ΠΑΣΟΚ (25,9%) και ΝΔ (23,4%).

Το μικρότερο ποσοστό (13,3%) συγκεντρώνει η επιλογή "να ανέλθουμε με κάθε τρόπο", η οποία συγκεντρώνει διψήφιο ποσοστό στους χώρους της ΝΔ (18, 4%), του ΣΥΝ (16,4%) και του ΠΑΣΟΚ (11,9%).

Από τις απαντήσεις στο επόμενο ερώτημα, αναδεικνύεται κυρίαρχη επιλογή η ενεργητική συλλογική αντίδραση με στόχο τη βελτίωση της κατάστασης ("να αντιδράσουμε όλοι για να βελτιωθεί η κατάσταση" (53,6%), ενώ η επιλογή "η βελτίωση της κατάστασης είναι υπόθεση των κομμάτων" συγκεντρώνει το 21,1% και παρατηρείται περισσότερο στους χώρους του ΣΥΝ με 28,5% και της ΝΔ με 24,9%. Η άποψη "να στηρίξουμε τις επιλογές των υπευθύνων", προβάλλεται από το 16,1% των ερωτηθέντων και υποστηρίζεται κυρίως στους χώρους του ΠΑΣΟΚ (19,2%) και του ΣΥΝ (18,2%). Οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ τάσσονται κατά 81,8% υπέρ της συλλογικής αντίδρασης και ακολουθούν οι ψηφοφόροι του ΔΗΚΚΙ με 62,1%.

Σε ό,τι αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του μαζικού κινήματος, η άποψη "να ενδιαφερθούμε για τα κοινά προβλήματα",υπερέχει συντριπτικά (74,8%) έναντι της άποψης "να ενδιαφερθούμε για το προσωπικό μας συμφέρον" (11,3%). Επίσης, η άποψη "να μείνουμε πιστοί σε πολιτικά ιδανικά" υπερέχει με 10,6% της άποψης να "αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες για γρήγορο κέρδος" που συγκεντρώνει μόλις 1,6%.

Στην ανάπτυξη του μαζικού κινήματος βλέπει εξάλλου η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων (47,7%) το σημαντικότερο παράγοντα για τη λύση των προβλημάτων, γεγονός που δείχνει ότι η αντίδραση στη σημερινή κατάσταση η οποία καταγράφεται από τα προαναφερθέντα στοιχεία, παίρνει ή μπορεί να πάρει οργανωμένο χαρακτήρα.Η αποδοχή αυτής της άποψης για τον πρωταγωνιστικό ρόλο που μπορεί να παίξει το μαζικό κίνημα, υποστηρίζεται περισσότερο από το χώρο του ΚΚΕ (84,5%), ακολουθεί το ΔΗΚΚΙ με 71,8%, ο ΣΥΝ με 67,1%, το ΠΑΣΟΚ με 43,7% και η ΝΔ με 34,6%. Ωστόσο, θεωρείται σημαντικό το γεγονός ότι πάνω από 1 στους 3 ψηφοφόρους της ΝΔ συμφωνεί με την άποψη για το μαζικό κίνημα.

Συνολικά, η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος προκρίνεται ότι μπορεί να βοηθήσει καλύτερα στη λύση των προβλημάτων, ακόμα και όταν το ερώτημα τίθεται σε σχέση με τη σημερινή κυβέρνηση ή με μια κυβέρνηση της ΝΔ.

Την ανάπτυξη του μαζικού κινήματος βλέπει ως εγγύηση το 89,1% των ψηφοφόρων του ΚΚΕ. Η σημερινή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν επιλέγεται ούτε καν από τους μισούς ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, ενώ μια κυβέρνηση της ΝΔ συγκεντρώνει στο χώρο της ποσοστό 72,2%, ποσοστό ωστόσο που δε φανερώνει δυναμική για κόμμα αξιωματικής αντιπολίτευσης που διεκδικεί την κυβερνητική εξουσία. Επομένως, συμπεραίνεται, ότι η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος παίρνει κεντρική πολιτική διάσταση.

Η δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε από τη ΔΗΜΕΛ ΑΕ μεταξύ 1-11/4/1998 στις εκλογικές περιφέρειες Α, Β Αθήνας και Α, Β Πειραιά. Ο πληθυσμός της έρευνας ήταν άτομα ηλικίας 18 μέχρι 65 ετών με εκλογικό δικαίωμα στις εν λόγω περιφέρειες. Η έρευνα έγινε με τη μέθοδο των προσωπικών ερωτήσεων με βάση γραπτό δομημένο ερωτηματολόγιο σε δείγμα 320 ατόμων σε κάθε περιφέρεια. Συνολικά το δείγμα ήταν (4χ320) 1.280 άτομα. Τα δείγματα επιλέχθηκαν να είναι ισομεγέθη (ίδιες στατιστικές αποκλίσεις), ώστε τα αποτελέσματα της κάθε περιφέρειας όπως και η σύγκριση μεταξύ τους να είναι στατιστικά αξιόπιστα. Τα αποτελέσματα στο σύνολο σταθμίστηκαν ανάλογα με το ειδικό βάρος κάθε περιφέρειας.

Τις συνεντεύξεις πραγματοποίησαν 15 ερευνητές. Ο έλεγχος διενεργήθηκε στο 15% περίπου των ερωτηματολογίων.

Η επιλογή του δείγματος ήταν τυχαία και κατευθυνόμενη ως προς το φύλο και την ηλικία.

Ορισμένες αποκλίσεις του δείγματος ως προς το φύλο και τις ομάδες ηλικιών(18 - 30, 31 - 45, 46 - 65) διορθώθηκαν με αντίστοιχες σταθμίσεις με βάση τα στοιχεία της ΕΣΥΕ από την απογραφή του 1991. Το δείγμα επιπλέον σταθμίστηκε ως προς τα πολιτικά κόμματα, με βάση τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών του 1996. Επομένως, τα συνολικά αποτελέσματα προκύπτουν από σύνθετη στάθμιση τεσσάρων παραμέτρων, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις πραγματικές αναλογίες του πληθυσμού ως προς το φύλο, τις τρεις ηλικιακές ομάδες, τα κόμματα και τις εκλογικές περιφέρειες.

Η επεξεργασία των στοιχείων πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια ειδικού software που αναπτύχθηκε στην εταιρία για τη συγκεκριμένη έρευνα, καθώς και του "SPSS for Windows".

Η κατανομή των ψηφοφόρων των κομμάτων στο δείγμα, δηλαδή, η βάση των πινάκων είναι η εξής:

Οι απόψεις για το ρόλο, τη σημασία και την προοπτική του μαζικού κινήματος είναι άρρηκτα δεμένες με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση του κάθε ψηφοφόρου. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά από αυτή την άποψη είναι τα στοιχεία των δύο συγκεκριμένων πινάκων, στους οποίους τέθηκε το ερώτημα της προηγούμενης ενότητας "η πολιτική διάσταση" (η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, μια κυβέρνηση της ΝΔ, ή η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος δίνει λύσεις στα προβλήματα) και οι απαντήσει δίνονται ταξινομημένες με κριτήριο την "εισοδηματική τάξη" (αυτοτοποθετήθηκαν οι ψηφοφόροι των κομμάτων) και το κατά πόσο αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεργίας.

Τα στοιχεία και οι τάσεις αυτές ενισχύονται ακόμα περισσότερο αν με τον ίδιο τρόπο ταξινομηθούν οι απαντήσεις του πίνακα της ενότητας "τα ποιοτικά χαρακτηριστικά" και την επιλογή "η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τη λύση των προβλημάτων", όπου τέτοια απάντηση δίνουν το 36,9% όσων θεωρούν ότι έχουν μεσαία εισοδήματα, το 66,9% των χαμηλοεισοδηματιών και το 66,9% όσων αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας.

Η ανάγκη για την ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, σαν επιλογή, είναι μακρά πρώτη από οποιαδήποτε άλλη εκδοχή ως προοπτική για την προώθηση λύσεων στα προβλήματα που υπάρχουν. Το σχετικό ποσοστό του 34,7% μάλιστα εμφανίζεται σε τέτοια μόνο επίπεδα κύρια εξαιτίας των ψηφοφόρων της ΝΔ που επιλέγουν αυτή την επιλογή μόνο κατά 13,3%.

Χαρακτηριστικό της δυσφορίας που προκαλεί η κυβερνητική πολιτική είναι και το γεγονός ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν επιλέγεται ως λύση ούτε καν από τους μισούς ψηφοφόρους της (42,3%), ενώ δυναμικής στερείται και η προοπτική της ΝΔ, αφού λιγότεροι από τους 3 στους 4 ψηφοφόρους της βλέπουν μια νεοδημοκρατική κυβέρνηση ως λύση στα υπάρχοντα προβλήματα. Σημασία στο σχετικό πίνακα έχει και το "φλερτ" που εκδηλώνεται περίπου από το 7% των ψηφοφόρων του ΣΥΝ προς την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

Με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο οι ψηφοφόροι γυρίζουν την πλάτη στα "εκσυγχρονιστικά" ιδανικά του ατομικισμού και του εύκολου κέρδους. Παρά την πλύση εγκεφάλου, στην οποία υπόκεινται καθημερινά οι εργαζόμενοι, παρά τη φιλοσοφία της "αρπαχτής" και του "εύκολου κέρδους", που με κάθε τρόπο προωθούν οι θιασώτες των νόμων της αγοράς, το 74,8% των ερωτηθέντων εξακολουθεί να πιστεύει ότι εκείνο που πρέπει να ενδιαφέρει είναι "τα κοινά προβλήματα".

Το ποσοστό μάλιστα εκείνων που περιφρονούν την ιδεολογία που λανσάρει η κυρίαρχη ιδεολογία είναι πολύ μεγαλύτερα, αφού η επιλογή "να μείνουμε πιστοί σε πολιτικά ιδανικά", που χάριν της δημοσκόπησης τοποθετήθηκε στον αντίποδα του "εύκολου κέρδους", και το αντίθετο του "προσωπικού συμφέροντος" δηλαδή το "ενδιαφέρον για τα κοινά προβλήματα" συγκεντρώνουν από κοινού ένα ποσοστό 85,4%.

Η δυναμική των ποιοτικών χαρακτηριστικών φαίνεται και από τα υψηλά ποσοστά που συγκεντρώνει η άποψη ότι η ανάπτυξη του μαζικού κινήματος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τη λύση των προβλημάτων.

Τα στοιχεία είναι ο πλέον αδιάψευστος μάρτυρας. Οι ψηφοφόροι, οι εργαζόμενοι της Αθήνας και του Πειραιά, ανεξάρτητα από το κόμμα της προτίμησής τους, δε δείχνουν πλέον καμιά ανοχή στα αντιλαϊκά σχέδια. Από αυτή την άποψη, ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι απαντήσεις που δόθηκαν στο ερώτημα που αφορά το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η άσχημη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί.

Κυρίαρχη επιλογή είναι ότι "η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο και πρέπει ν' αντιδράσουμε". Το έτσι κι αλλιώς υψηλό ποσοστό αποδοχής της άποψης αυτής, που είναι 62,2%, προσλαμβάνει ακόμα και ποιοτικά χαρακτηριστικά, αν δει κανείς ότι μια τέτοια στάση αφορά και το 57,5% των πολιτών, που το 1996 επέλεξαν να δώσουν την ψήφο τους στο ΠΑΣΟΚ, στοιχείο που δείχνει τάση εξαφάνισης της ανοχής προς την κυβερνητική πολιτική, ακόμα και από τους ψηφοφόρους του κυβερνώντος κόμματος.

Το υψηλό ποσοστό της αγωνιστικής επιλογής απέναντι στα προβλήματα, σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό των απαντήσεων στις άλλες ερωτήσεις, υποδηλώνουν ταυτόχρονα τις διαθέσεις των εργαζομένων, η πλειοψηφία των οποίων δεν είναι διατεθειμένη να δεχτεί μοιρολατρικά τις όποιες κυβερνητικές επιλογές.

Την Τρίτη:

Η συνέχεια της έρευνας με νέα στοιχεία και πίνακες