"Χωρίς εκπλήξεις" - όπως, εξάλλου, αναμενόταν - ήταν η ομιλία του πρωθυπουργού και προέδρου του ΠΑΣΟΚ Κ. Σημίτη στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), που έγινε χτες το βράδυ. Η συνέχιση του γενικότερου πλαισίου των πολιτικών λιτότητας, με την πολύμορφη συμπίεση των λαϊκών εισοδημάτων και τις δραστικές περικοπές των κρατικών κοινωνικών δαπανών και τον επόμενο χρόνο - όπως προαναγγέλθηκε από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο και υπουργό Τύπου Δ. Ρέππα την Πέμπτη μετά τη συνεδρίαση της Κυβερνητικής Επιτροπής και της Πολιτικής Γραμματείας του ΠΑΣΟΚ - θεωρείται για την κυβέρνηση ένα το κρατούμενο.

Το 1999 αποτελεί το "κρίσιμο" έτος, ενόψει του "εθνικού" στόχου της ένταξης της Ελλάδας στην ΟΝΕ και πάνω στον κεντρικό αυτό άξονα θα κινηθούν οι επιμέρους πολιτικές της κυβέρνησης. Αυτό ήταν, σε ελεύθερη μετάφραση, το επιχείρημα που πρόβαλε με την ομιλία του στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός, για να δικαιολογήσει την εμμονή της κυβέρνησης στη συνέχιση της ίδιας πολιτικής, που θέλει τους εργαζόμενους να υφίστανται τις ίδιες ή και περισσότερες θυσίες στο όνομα της ΟΝΕ. Στα πλαίσια αυτά, τα κυβερνητικά στελέχη έχουν φροντίσει να ξεκαθαρίσουν ότι "ο βασικός στόχος είναι αδιαπραγμάτευτος" και πως για την επίτευξή του θα ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα...

Αυτό απλά σημαίνει ότι η μέγκενη της λιτότητας θα σφίγγει ανάλογα με τις συγκυρίες (π.χ. διεθνής κρίση).

Οι πολιτικές, τις οποίες τα κυβερνητικά επιτελεία είχαν φροντίσει να κάνουν γνωστές, πριν τουλάχιστον εκδηλωθεί η διεθνής κρίση - η οποία δημιούργησε στην κυβέρνηση κατάσταση πανικού - προβλέπουν: Πρώτον, μείωση του πληθωρισμού στο 2,5% μέχρι το τέλος του 1999, που αποτελεί πρώτο και βασικό στόχο. Δεύτερον, μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε επίπεδα κάτω του 2% του ΑΕΠ. Τρίτον, μείωση των μακροπροθέσμων επιτοκίων. Τέταρτον, την προώθηση των "διαρθρωτικών" αλλαγών μέσω του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων.

Στα πλαίσια της επίτευξης των στόχων αυτών, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προωθεί:

• Την εφαρμογή για το 1999 ενός κρατικού προϋπολογισμού, που θα στηρίζεται σε αύξηση των φορολογικών εσόδων σε επίπεδα διπλάσια του προβλεπόμενου ΑΕΠ της χώρας.
• Τη συρρίκνωση των δαπανών κοινωνικού χαρακτήρα με ιδιαίτερη έμφαση στις περικοπές των επιχορηγήσεων προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, τα προνοιακά ιδρύματα, τις αστικές συγκοινωνίες, φορείς της δημόσιας παιδείας κλπ.
• Τη νέα συμπίεση των εισοδημάτων των εργαζομένων του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ηδη, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας έχει στείλει εγκύκλιο στις διοικήσεις των ΔΕΚΟ, όπου τίθεται ανώτατη οροφή 2% των δαπανών προσωπικού κατ' άτομο. Τα δε σενάρια για το "στενό" δημόσιο τομέα κάνουν λόγο για ονομαστικές αυξήσεις 2% - 2,5%, ενώ υπάρχουν και προτάσεις για μηδενικές αυξήσεις!
• Δημιουργία σημαντικών αποθεμάτων, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν στην περίπτωση που η διεθνής κρίση συνεχιστεί. Στο μοναδικό κονδύλι που η κυβέρνηση δεν κάνει έκπτωση, είναι αυτό των δαπανών για τόκους, μια και πρόκειται για την πληρωμή των ελληνικών τραπεζών και των ξένων κερδοσκοπικών κεφαλαίων.

Δεδομένη θεωρείται, επίσης, και η νομισματική - συναλλαγματική πολιτική. Η Τράπεζα της Ελλάδας, σταθερή στις επιλογές της "σκληρής" δραχμής, θα συνεχίζει να κρατά υψηλά τα επιτόκια παρέμβασης, ενώ στην ισοτιμία της δραχμής ως προς τα ξένα νομίσματα τίθεται το όριο των 347 δραχμών ανά ECU, το οποίο δεν μπορούν να υπερβούν. Αν η δραχμή ξεπεράσει το όριο αυτό και υποτιμηθεί περαιτέρω, "καίγεται", καθώς η διατήρηση της ισοτιμίας αυτής αποτελεί όρο για την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ.

Ο μεγάλος και αστάθμητος παράγοντας, βέβαια, είναι η διεθνής κρίση, η συνέχιση της οποίας για μεγάλο διάστημα απειλεί, όχι απλώς να ακυρώσει τον ένα ή τον άλλο κυβερνητικό στόχο, αλλά ολόκληρο το κυβερνητικό πρόγραμμα.

Θ. Κ.

Δουλιές με φούντες άνοιξε το τελευταίο διάστημα η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης, καθώς ανασκουμπώθηκε για τα καλά και τρέχει να "συμμαζέψει" απ' όπου και όπως μπορεί τις τιμές σε είδη που επηρεάζουν τον πληθωρισμό. Στην πραγματικότητα το υπουργείο Ανάπτυξης τρέχει και δε φτάνει κυνηγώντας τα αποτελέσματα της ίδιας της πολιτικής της: αυτής της "απελευθέρωσης" της αγοράς και της διαμόρφωσης των τιμών που έχει "απελευθερώσει" την απληστία και την ασυδοσία των μεγαλοεπιχειρηματιών σε βάρος των λαϊκών εισοδημάτων, που τα τελευταία χρόνια αναγκάζονται να ξοδεύουν όλο και περισσότερα χρήματα για να καλύψουν όλο και λιγότερες ανάγκες. Και όσο η λειτουργία της "ελεύθερης αγοράς"... "περιοριζόταν" σ' αυτό, η κυβέρνηση δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα. Το αντίθετο μάλιστα. Είχε να το λέει για τα "ευεργετικά αποτελέσματα του ανταγωνισμού" που συγκρατεί τις τιμές και δίνει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να επιλέγουν το φτηνότερο και καλύτερο! Οι επιχειρηματίες θησαύριζαν ανενόχλητοι και όλα δούλευαν "ρολόι".

Τους τελευταίους μήνες, όμως, που τα πράγματα ζορίζουν και η κυβέρνηση πρέπει να προσαρμοστεί στις άνωθεν εντολές για μείωση του πληθωρισμού, άρχισε ως εκ θαύματος να βλέπει τις τιμές που έχουν φτάσει στα ύψη σε βασικά είδη λαϊκής κατανάλωσης και να διαπιστώνει ότι "υπάρχουν περιθώρια μείωσης των τιμών". Ετσι, το προηγούμενο διάστημα ξεκίνησε ένας μαραθώνιος επαφών μεταξύ του υφυπουργού Ανάπτυξης Μ. Χρυσοχοϊδη και εκπροσώπων μιας σειράς κλάδων του εμπορίου.

Η αρχή έγινε με τους ιδιοκτήτες σούπερ μάρκετ, όταν τον Ιούλη ανακοινώθηκε "συμφωνία κυρίων" για μείωση στις τιμές των προϊόντων πέντε ειδών: στα αλλαντικά, στα όσπρια, στο ρύζι, στα ζυμαρικά και στα χαρτικά. Η ανακοίνωση έκανε λόγο για μειώσεις 5% - 10%. Βεβαίως, οι ιδιοκτήτες σούπερ μάρκετ είχαν από την αρχή ξεκαθαρίσει τη θέση τους προς αποφυγήν παρεξηγήσεων: θα μειώσουμε εάν μειώσουν και οι βιομήχανοι στο αντίστοιχο ποσοστό. Το αποτέλεσμα αυτής της "συμφωνίας" που με υπερηφάνεια διακήρυσσε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου στέφτηκε από παταγώδη αποτυχία, αφού όπως αποδείχτηκε οι "μειώσεις" ήταν ή ανύπαρκτες ή ανάξιες λόγου. Μάλιστα, δεν έλειψαν και φαινόμενα και καταγγελίες όπως μειώσεις σε τιμές που μόλις μερικές μέρες πριν την εφαρμογή της "συμφωνίας" είχαν... αυξηθεί. Χαρακτηριστικό, δε, είναι το γεγονός ότι την ίδια ακριβώς μέρα που το υπουργείο Ανάπτυξης έδινε στη δημοσιότητα μια λίστα με μειώσεις σε δεκάδες προϊόντα, η πλειοψηφία των οποίων κυμαίνονταν μεταξύ 8% και 10%, ο πρόεδρος των ιδιοκτητών σούπερ μάρκετ δήλωνε ότι οι μειώσεις που είχαν πραγματοποιηθεί κινούνταν στην πλειοψηφία τους γύρω στο 5% και προειδοποιούσε ότι δε θα κρατήσουν πάνω από δύο με τέσσερις μήνες το πολύ! Ακολούθησε επαφή του υφυπουργού Ανάπτυξης με εκπροσώπους του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ) πριν από δυο βδομάδες περίπου, στη διάρκεια της οποίας οι βιομήχανοι επανέλαβαν αυτό που με ανακοίνωσή τους είχαν φροντίσει να ξεκαθαρίσουν μία μέρα πριν τη συνάντηση: ότι δεν έχουν καμία αντίρρηση να μειωθεί ο πληθωρισμός, αλλά οι ίδιοι δεν μπορούν να κάνουν κάτι γι' αυτό και δεν κάνουν ούτε ένα βήμα πίσω από τα κεκτημένα τους. Παρέπεμψαν, μάλιστα, στα τεράστια κέρδη των σούπερ μάρκετ για μείωση των τιμών, που, όπως είπαν, ξεπερνούν και το 70% με βάση τις εκπτώσεις που τους κάνουν οι βιομηχανίες μέχρι και 52% σε κάποια είδη. Στα "διαλείμματα" όλης αυτής της διαδικασίας ανακοινώθηκαν και κάποιες άλλες "συμφωνίες κυρίων", στα ανταλλακτικά και στα λιπαντικά αυτοκινήτων, που δε μένει παρά να τις δούμε στην εφαρμογή τους.

Οπως και να έχει πάντως, ένα είναι βέβαιο. Οτι εφόσον η κυβέρνηση επιμένει να λιβανίζει την "ελεύθερη αγορά" και να μη βάζει χέρι στην ασυδοσία των μεγαλοεπιχειρηματιών, τόσο των βιομηχάνων όσο και των μεγαλολιανεμπόρων, οι όποιες "συμφωνίες κυρίων" φαίνεται να επιτυγχάνονται, κι αυτές κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και με το αζημίωτο για τους επιχειρηματίες που "συμφωνούν", θα είναι προσωρινές ή κενό γράμματα. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν εφαρμόζονται σε επίπεδα της τάξης των 20 - 30 δρχ. είναι εμπαιγμός για τα λαϊκά εισοδήματα.

Μελίνα ΖΙΑΓΚΟΥ