Ξεκινώντας για την Κούβα, ξέρεις ότι ξεκινάς για ένα ταξίδι ζωής. Φτάνοντας στην Κούβα και κοιτάζοντας γύρω σου, αυτόματα σού έρχονται στο μυαλό τα λόγια του Χριστόφορου Κολόμβου, όταν στις 24 Οκτώβρη του 1492 αποβιβαζόταν στο στολίδι της Καραϊβικής: "Είναι το ομορφότερο νησί που είδαν ποτέ ανθρώπινα μάτια".Αγγίζοντας το πρώτο χέρι Κουβανού που σε καλωσορίζει, αισθάνεσαι να αγγίζεις τη ζεστασιά ενός χαρούμενου, ενός ανοιχτού λαού, που "έντυσε" μια επανάσταση με τα χρώματά του και της έδωσε τη δική του γοητεία. Περιπλανώμενος κάτω από τον καυτό ήλιο της Αβάνας, νιώθεις να σε διαπερνά, σαν την υγρασία που κάνει τα πρωινά της να χάνονται σε μαγικά πέπλα, η ευαισθησία και η εξωτική ιδιαιτερότητα του Κουβανού.

Ενός μικρού λαού, που, κάνοντας τη δική του μαρτυρική διαδρομή - μέσα από τη γενοκτονία των Ισπανών κατακτητών, της δουλείας, της φεουδαρχίας και του καπιταλισμού στην πιο χυδαία και απάνθρωπη μορφή του - έφτασε να βάλει "τη θέση του" τον μεγάλο κτηνώδη γείτονα.

Ενός μικρού λαού, που σήμερα απέναντι στο ασφυκτικό "μπλόκο" (έτσι λένε οι Κουβανοί το αμερικάνικο εμπάργκο) του αχόρταγου Γολιάθ, αντιτάσσει ό,τι πιο αήττητο διαθέτει: Ενα απέραντο ειλικρινές χαμόγελο, ένα διαρκές πανηγύρι, μια πολύχρωμη ομορφιά ανθρώπων και πραγμάτων, έναν πηγαίο ερωτισμό. Μια μαγευτική - πανταχού και πάντα παρούσα - μελωδία που κουβαλάνε μαζί τους οι σημερινοί κάτοικοι της Κούβας από τις φυλές των πρώτων ανθρώπων που έζησαν στο νησί και μαζί μια απόφαση: Να συνεχίσει να αποφασίζει ο ίδιος για το τι θα γίνει στη χώρα του. Να μην ξαναγίνει η Κούβα το ανυπόληπτο μπορντέλο των ΗΠΑ και η λέσχη της αμερικάνικης μαφίας, όπως ακούσαμε ξανά και ξανά τις λίγες μέρες που ζήσαμε στο Νησί της Επανάστασης.

Το "μπλόκο", όμως, είναι παντού. Σαν το τερατώδες φάντασμα, που πλανιέται πάνω από αυτόν τον όμορφο τόπο, που πληρώνει ακριβά την απόφασή του να μην υποταχθεί, ακόμα και όταν έχασε τα μεγάλα στηρίγματα που βρήκε στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Είναι παντού, για να αποκαλύπτει στα μάτια και του πιο δύσπιστου επισκέπτη πόσο θρασύτατα υποκριτικές είναι οι φωνές για "δικαιοσύνη" αυτών που στερούν από ένα λαό στοιχειώδη πράγματα, όπως τα φάρμακα, τα καύσιμα, ακόμα και το ψωμί, που - υποχρεωτικά - παρέχεται με δελτίο... Και αυτό, την ίδια ώρα που είναι ολοφάνερη μια εκτεταμένη και όχι και τόσο υπόγεια επιχείρηση να βάλουν ξανά στο "χέρι" μοχλούς της οικονομίας της Κούβας, εκμεταλλευόμενοι την ασφυκτική κατάσταση που δημιουργούν στην οικονομία και στο λαό με το γενικό "μπλόκο".

Μέσα σ' αυτήν τη - φαινομενικά τουλάχιστον - αντιφατική κατάσταση, παίζει σοβαρό ρόλο με "τι μάτια" βλέπεις την Κούβα. Παρακολουθήσαμε από κοντά και όλως τυχαίως τη συμπεριφορά ξένων "επενδυτών" με τις μαύρες τσάντες που συναντάς στις ρεσεψιόν μεγάλων ξενοδοχείων. Αυτοί δεν έχουν συνήθως ανησυχίες και ενδιαφέροντα άλλα, πέραν του πού μπορούν να επενδύσουν, πόσα μπορούν να βγάλουν και από πού, τι ρίσκο μπορούν να αναλάβουν στη χώρα αυτού του "απρόβλεπτου" λαού, με τους "τρελούς" κομαντάντε.

Παρακολουθήσαμε, επίσης, τις σκέψεις ανθρώπων, που καμιά απολύτως σχέση δεν έχουν με την επανάσταση και τις ιδέες της, αλλά που φέρονται με όλον το σεβασμό, που, έτσι κι αλλιώς, επιβάλλει στον όποιο επισκέπτη η Κούβα του Τσε και του Φιντέλ. Ανθρώπους, που, με βάση τα δικά τους βιώματα, προσπάθησαν να συγκρίνουν την Κούβα με δυτικοευρωπαϊκά δεδομένα, μέτρα και σταθμά. Με το πόσα παίρνουν, πόσα παίρνω. Με αγωνιώδη ερωτήματα για την παραγωγικότητα, το κατά κεφαλήν εισόδημα. Με μια μεγάλη απορία για το πώς είναι δυνατόν να είναι τόσο αξιοπρεπής, τόσο καθαρή και τόσο μελωδική η φτώχεια ανθρώπων που αμείβονται από 7 έως 45 δολάρια το μήνα. Για το πώς μπορεί να στέκεται όρθια μια πολιορκημένη χώρα, έστω και αν τελευταία σημειώνει βήματα ανάκαμψης. Και εκεί που το μυαλό - το μαθημένο να τα μετρά όλα με το δολάριο και την ισοτιμία του - μπλοκάρει κυριολεκτικά απέναντι στις απλές απαντήσεις Κουβανών, αλλά και Ελλήνων που ζουν στην Κούβα, για μια σύνθετη και αρκετά απόμακρη για μας πραγματικότητα, ακούσαμε συχνά το σχόλιο "οι άνθρωποι ζουν στον κόσμο τους".

Μπορεί. Είναι άσχημος και άδικος, όμως, αυτός ο "κόσμος τους" και πώς θα ήταν τα πράγματα δίχως το σαραντάχρονο ουσιαστικά αποκλεισμό, ο οποίος σ' εκείνο που διαφέρει κάθε φορά είναι ο βαθμός ασφυξίας που επιβάλλει;

Στην ολιγοήμερη επίσκεψή μας στην Κούβα, είχαμε την ευκαιρία να 'ρθουμε σε επαφή με τους πιο νευραλγικούς τομείς για τη ζωή ενός λαού και την ταυτότητα μιας χώρας. Την παιδεία και την υγεία.Εκεί που η Κούβα έχει κερδίσει το στοίχημα και μάλιστα με κριτήρια πολύ πιο αυστηρά από αυτά που χρησιμοποιούμε για τις χώρες της Κεντρικής και της Λατινικής Αμερικής.

"Το να είσαι μορφωμένος είναι ο μόνος τρόπος να είσαι ελεύθερος",έλεγε ο Χοσέ Μαρτί το 1884. "Αν δεν ξέρεις, μάθε. Αν ξέρεις, δίδαξε",ήταν το σύνθημα της Επανάστασης.

Η επαφή μας με το εκπαιδευτικό σύστημα της Κούβας έγινε μέσω του πλέον ευαίσθητου τομέα του, με την επίσκεψή μας σε σχολείο για παιδιά ειδικών αναγκών (προβλήματα στην όραση). Είδαμε παιδιά που πιθανότατα σε άλλες, αναπτυγμένες, χώρες θα προσπαθούσαν να επιβιώσουν με το χέρι απλωμένο στη ζητιανιά, να μαθαίνουν και να θεραπεύονται συγχρόνως σ' ένα πρότυπο σχολείο. Και ακούσαμε από αυτές τις χαρούμενες "πασχαλίτσες" το πιο γλυκό μάθημα ιστορίας για την πατρίδα τους και το σχολείο τους.

Τα επιτεύγματα της επανάστασης στον τομέα της υγείας και της ιατρικής, είναι πασίγνωστα σε όλον τον κόσμο και δεν είναι λίγοι οι Ευρωπαίοι που πάνε στην Κούβα για να εξασφαλίσουν φάρμακο κυρίως για κάποια σπάνια πάθηση. "Ολοι έχουν το δικαίωμα στη φροντίδα και την προστασία της υγείας. Το κράτος εγγυάται αυτό το δικαίωμα",γράφει το σοσιαλιστικό Σύνταγμα της Κούβας. Οι εκστρατείες ομαδικού εμβολιασμού του πληθυσμού που "θέριζαν" οι επιδημίες, από τα πρώτα βήματα της επανάστασης, έχουν δημιουργήσει μια παράδοση που σήμερα συνεχίζεται με νέες πρωτοποριακές ανακαλύψεις στον τομέα αυτό σε διεθνές επίπεδο, όπως θα διαπιστώσει κανείς και με την επίσκεψη στο παγκοσμίου φήμης Κέντρο Γενετικής και Βιοτεχνολογίας στην Αβάνα.

Το πρότυπο του Τσε,το σύνθημα "Θα προσφέρω τις υπηρεσίες μου, όπου έχει ανάγκη η επανάσταση", ακολουθήθηκε από στρατιές Κουβανών γιατρών. Στο Περού, στη Νικαράγουα, στη Χιλή, στο Βιετνάμ, στη Σομαλία, στην Αλγερία... έγιναν πασίγνωστες και αγαπήθηκαν οι ιατρικές αποστολές από την Κούβα, που συνεχίζει και τώρα στις συνθήκες του πιο σκληρού αποκλεισμού αυτή την υπέροχη παράδοση. Ετσι, μαζικές ήταν αποστολές γιατρών στις χώρες που πλήγηκαν πρόσφατα από τον καταστροφικό τυφώνα (Ονδούρα, Νικαράγουα...).

Η έλλειψη που παρατηρείται σε φάρμακα, λόγω του αποκλεισμού, στη χώρα, που έχει να παρουσιάσει θεαματικά επιτεύγματα στο σύστημα υγείας, είναι κάτι που εξοργίζει.

"Ελέγχει σήμερα ο Φιντέλ την κατάσταση;",είναι ένα ερώτημα που τίθεται από κάθε επισκέπτη. "Ρωτήστε τον κόσμο", είναι μια από τις προσφιλείς απαντήσεις των αξιωματούχων, επιβεβαιώνοντας ότι η κουβανική επανάσταση είναι μια από τις πιο ανοιχτές και ειλικρινείς επαναστάσεις. "Ο Φιντέλ ελέγχει απολύτως την κατάσταση", ακούσαμε από ξένους διπλωμάτες. "Ολος ο κόσμος είναι με τον Φιντέλ. Αλλοι, γιατί είναι σοσιαλιστές και κομμουνιστές και τον αγαπούν και άλλοι γιατί φοβούνται τι θα γίνει χωρίς τον Φιντέλ", ακούσαμε από απλούς Κουβανούς.

Αυτό, το "τι θα γίνει χωρίς τον Φιντέλ",είναι το άλλο κρίσιμο ερώτημα που τίθεται από πολλές πλευρές και με διαφορετικούς τρόπους, αλλά που στην ουσία του - έτσι όπως έχουν σήμερα τα πράγματα στην Κούβα - είναι ταυτόσημο με το ζήτημα που έθεσε από την πρώτη στιγμή η κουβανική επανάσταση: "Ποιος θα αποφασίζει για το τι θα γίνει στην Κούβα. Ο λαός της ή τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα και οι Ηνωμένες Πολιτείες;".Στο ερώτημα αυτό, ο λαός έχει δώσει μέχρι σήμερα ξανά και ξανά την απάντησή του, πληρώνοντάς τη με πολλές θυσίες και πολύ αίμα. Τώρα παλεύει για να λήξει το "μπλόκο", για να κερδίσει - και κερδίζει - την ευρύτερη αλληλεγγύη πάνω σ' αυτό το σκοπό, για να μπορέσει να δημιουργήσει και να αναπτυχθεί παραπέρα σε συνθήκες ισοτιμίας και σοσιαλισμού και όχι να γίνει νεοαποικία των ΗΠΑ. Το δείχνει αυτό με την καρτερία του στις στερήσεις, με μια αξιοθαύμαστη αξιοπρέπεια - τη μεγαλύτερη ίσως κατάκτηση που του έδωσε η επανάσταση - αλλά και με μια ευρηματικότητα στο να εξασφαλίζει τα προς το "ζην", έτσι που σε ορισμένες περιπτώσεις να επιβεβαιώνεται αυτό που λέγεται, ότι, τελικά, ο Ελληνας και ο Κουβανός έχουν πολλά κοινά στοιχεία, πέραν του ήλιου και της θάλασσας...

Ισως να είναι και αυτό που "φταίει" για το γεγονός, που, από την ώρα που αποχαιρετάς την Κούβα, σε καταλαμβάνει η επιθυμία να επιστρέψεις. Ναι, η Κούβα δε σε γοητεύσει απλά, σε αιχμαλωτίζει.

Μαίρη ΕΥΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Περπατώντας στην Κούβα, γίνεσαι δέσμιος της πιο καταπληκτικής και της πιο αρμονικής και όμορφης πολυχρωμίας. Στη φύση, στα κτίρια, αλλά κυρίως στους ανθρώπους της.

Λευκοί, μιγάδες, μαύροι, όλες "οι φυλές του Ισραήλ", που ζουν και εργάζονται σε συνθήκες πλήρους ισοτιμίας, χωρίς ίχνος κυριολεκτικά ρατσισμού. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Το αντιρατσιστικό πνεύμα - έμφυτο σε μεγάλο βαθμό λόγω της ιστορικής εξέλιξης στην Κούβα - εκφράστηκε από όλους τους ηγέτες της Κούβας. "Ο άνθρωπος έχει μεγαλύτερη σημασία από τον λευκό άνθρωπο, τον μιγά άνθρωπο, τον μαύρο άνθρωπο",διακήρυττε ο Χοσέ Μαρτί, ενώ η επανάσταση ανέτρεψε κάθε θεσμό ρατσισμού που υπήρχε στην Κούβα.

Εξαμελής αντιπροσωπεία της Επιτροπής Φιλίας Ελλάδας - Κούβας της Ελληνικής Βουλής επισκέφθηκε πρόσφατα την Κούβα, όπου συναντήθηκε με τον αντιπρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου και πρόεδρο της Ολυμπιακής Επιτροπής Κούβας κ. Fernadez,τον πρόεδρο Εξωτερικών Υποθέσεων της Κουβανικής βουλής κ. Lezcano,την υφυπουργό Εξωτερικών Κα Del Los Angeles,την πρόεδρο της Επιτροπής Εκπαίδευσης - Πολιτισμού - Επιστημών - Τεχνολογίας Κα Ruiz,καθώς και με άλλους παράγοντες της δημόσιας ζωής.

Η ελληνική αντιπροσωπεία πρόσφερε στην Κούβα ποσότητες φαρμάκων, καθώς και ένα συμβολικό ποσό σε σχολείο παιδιών με ειδικές ανάγκες.

Το άγαλμα του Χοσέ Μαρτί και της Κούβας, που σπάει τα δεσμά της εξάρτησης, στην κεντρική πλατεία του Ματάνζας, της "Αθήνας της Κούβας", όπως ονομάζεται η πόλη, λόγω της μεγάλης παράδοσης στα γράμματα και στον πολιτισμό. Σ' αυτήν την πλατεία, ο Φιντέλ είχε εκφωνήσει τον πρώτο του λόγο στις 7/1/1959 από το μπαλκόνι του τοπικού κυβερνείου

Η πρόσοψη του παγκοσμίου φήμης εργοστασίου πούρων στην Αβάνα, "RARTAGAS". Σε όλη τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας, ένας εργαζόμενος - εκ περιτροπής - διαβάζει (μυθιστόρημα, ποίημα, ειδήσεις, σχόλια...) και οι υπόλοιποι ακούνε από μικροφωνική εγκατάσταση. Μια παράδοση, που συνεχίζεται από τότε που υπάρχει το εργοστάσιο

Τα παιδιά που έχουν ειδικό πρόβλημα υγείας στην Κούβα δε ρίχνονται στη ζητιανιά. Σε ειδικά σχολεία, κατακτούν το δικαίωμα στην υγεία και στη μόρφωση

Η έλλειψη καυσίμων βάζει σε κίνηση κάθε είδους τροχοφόρο..

Κάθε γωνία και πλατεία, κάθε πλατεία και ζωντανή μουσική από συγκροτήματα, που δίνουν στο πανέμορφο κέντρο της Αβάνας την αίσθηση ενός συνεχούς πανηγυριού