Φιλιππίνες

Νυν Πρόεδρος, πρόθυμος σκλάβος, αναζητεί δεσμώτη...

Τον ερχόμενο Μάη - μεταξύ άλλων -, η Γερουσία των Φιλιππίνων πρόκειται να συζητήσει την κύρωση μιας αμυντικής συμφωνίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες: Ενός "ανώδυνου" υπό το φως μιας πρώτης και ανυποψίαστης ανάγνωσης κειμένου, με τον τίτλο "Συμφωνία για τις Επισκεπτόμενες Δυνάμεις" (Visiting Forces Agreement, πιο γνωστή με τα αρχικά της VFA). Ωραία. Ο Πρόεδρος της χώρας, η εξοχότης του Τζόζεφ Εστράντα, θεωρεί την έγκρισή της "σίγουρη" και "αναγκαία". Πολύ ωραία. Ο Σύνδεσμος Εργοδοτών των Φιλιππίνων θεωρεί ότι "θα έχει σταθεροποιητικό αποτέλεσμα για τη χώρα, αφού θα μειώσει τους κινδύνους από την εσωτερική και εξωτερική επιθετικότητα" προς το καθεστώς. Πάρα πολύ ωραία. Εξέχοντες πολιτικοί και επιχειρηματίες προειδοποιούν ότι η μη υπογραφή της θα "έθετε εν κινδύνω" τις σχέσεις της κυβέρνησης με την Ουάσιγκτον, που αποτελεί τον κυριότερο εμπορικό εταίρο των νήσων, ενώ αντίθετα διακηρύσσουν πως η υπογραφή της και η τελεσίδικη έγκρισή της θα τις επανεπιβεβαιώσει και θα τις ισχυροποιήσει περαιτέρω. Ακόμη πιο ωραία. Οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η συμφωνία θα επιφέρει οπωσδήποτε "εξασφάλιση" των Φιλιππίνων, έναντι οικονομικών θυελλών όπως αυτή που σάρωσε τη Νοτιοανατολική Ασία την τελευταία διετία. Υπέροχα. Πλην όμως, υπάρχει ένα μικρό εμπόδιο: Ενα διόλου ευκαταφρόνητο τμήμα του λαού έχει ξεσηκωθεί εναντίον της Συμφωνίας - μαζί και ορισμένοι άθλιοι αριστεροί, οι οποίοι προειδοποιούν για την αποκατάσταση μιας σχέσης νεοαποικιακού τύπου, με ιδιαίτερα επικίνδυνες και ανυπολόγιστες συνέπειες, όχι μόνο για τις ίδιες τις Φιλιππίνες, αλλά και για την υπόλοιπη Ασία. Κάπου εδώ χαλάει αυτό το ονειρεμένο σκηνικό.

Στην πραγματικότητα, η VFA έχει προκαλέσει αισθήματα οργής σε πολύ, πάρα πολύ κόσμο στα νησιά των Φιλιππίνων, το τμήμα του λαού δηλαδή το οποίο βλέπει τον "εκδημοκρατισμό" της χώρας, που κατακτήθηκε με το αίμα του, να καθίσταται όλο και περισσότερο γράμμα κενό, και την εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που για τα τέσσερα πέμπτα του αιώνα που τελειώνει ήταν απόλυτη, να επανέρχεται με τρόπο ατιμωτικό. Στα μέσα του περασμένου Μάρτη, όταν η Γερουσία συζητούσε για 6η φορά τα περί της VFA - η υπογραφή στην οποία έχει ήδη μπει και η κύρωση της οποίας εκκρεμεί από τις αρχές του 1998 -, έξω από το κτίριο χιλιάδες αριστεροί, νέοι, απλοί πολίτες, μέλη γυναικείων οργανώσεων, ιερωμένοι και καλόγριες πραγματοποίησαν διαδήλωση εναντίον της. Η ένταση ήταν εμφανέστατη: "Εχουμε συγκεντρώσει 767.000 υπογραφές εναντίον της Συμφωνίας", έλεγε ένας αρχιεπίσκοπος έξω από το κτίριο. Εντός αιθούσης, ένας γερουσιαστής, ονόματι Τεοντόρο Κάζινο, δε δίσταζε να δηλώσει ότι στην ουσία η VFA "μετατρέπει τους Φιλιππινέζους σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην ίδια τους τη χώρα" και "υποθηκεύει την εθνική ανεξαρτησία" των Φιλιππίνων (1). Τόσο εκτός όσο και εντός κτιρίου, οι τοποτηρητές της τάξεως επενέβησαν: Στο δρόμο, με μέτρα αστυνομικής καταστολής της διαδήλωσης, και εντός της Γερουσίας, αποκλείοντας κάθε ενδεχόμενο να υπάρξει δημοψήφισμα για την κύρωση της VFA...

Αφ' ότου η Συμφωνία ήρθε στον αφρό, η συζήτηση γι' αυτήν έχει ανάψει. Ενάμιση χρόνο πριν, ένας ακαδημαϊκός καθηγητής κλήθηκε να μιλήσει (2) σε μια εκδήλωση της Σχολής Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Δε μάσησε τα λόγια του: "Θα έλεγα στον Πρόεδρο Εστράντα τουλάχιστον να επαναδιαπραγματευτεί τη Συμφωνία, αντί να την προωθήσει στη Γερουσία προς κύρωση". Πρόσθεσε πως εάν "οι Αμερικανοί αρνηθούν την επαναδιαπραγμάτευση του κειμένου, τότε πρέπει να το στείλει εκεί που ανήκει, στον κάλαθο των αχρήστων". Στην αποδοχή της VFA ως έχει, εξήγησε, "ελλοχεύουν τρεις κίνδυνοι. Πρώτον, η παραβίαση του Συντάγματος. Δεύτερον, η κατάργηση των νόμων μας για χάρη των Αμερικανών. Και τρίτον, η εμπλοκή μας σε περιφερειακές συγκρούσεις".

Αναλυτικότερα: Οσον αφορά το Σύνταγμα των Φιλιππίνων (1987), αυτό προβλέπει (άρθρο ΙΙ, παρ. 8) "ελευθερία από πυρηνικά όπλα". Αλλά η VFA δεν παραχωρεί δικαίωμα επιθεώρησης των αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων από αξιωματούχους της φιλιππινέζικης κυβέρνησης. Με πιο απλούς όρους, το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκαταστήσουν πυρηνικά ή όχι στις νήσους αφήνεται στη διακριτική τους ευχέρεια. Οσον αφορά τη δίωξη Αμερικανών στρατιωτικών ή "υπαλλήλων" του αμερικανικού στρατού, αν εγκληματήσουν στο έδαφος των Φιλιππίνων, η VFA (συγκεκριμένα το άρθρο V, που είναι και το σημαντικότερο του πολύ "προσεγμένου" κειμένου) αναφέρει πως "αναγνωρίζοντας την ευθύνη των στρατιωτικών αρχών των Ηνωμένων Πολιτειών να διατηρούν την καλή τάξη και την πειθαρχία μεταξύ των δυνάμεών τους, οι αρχές των Φιλιππίνων, κατόπιν αιτήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών, θα απεμπολούν το πρωταρχικό δικαίωμά τους να ασκούν τη δικαιοδοσία τους, εκτός από περιπτώσεις ειδικής σπουδαιότητας για τις Φιλιππίνες. Αν η κυβέρνηση των Φιλιππίνων κρίνει μια υπόθεση ως ειδικής σπουδαιότητας, θα κοινοποιεί αυτήν την κρίση στις Ηνωμένες Πολιτείες εντός είκοσι (20) ημερών αφού οι αρχές των Φιλιππίνων λάβουν την αίτηση των Ηνωμένων Πολιτειών". Το άρθρο στην πραγματικότητα δίνει στις ΗΠΑ, κατά τρόπο απόλυτο, το δικαίωμα να αποφασίζουν ποίου τύπου εγκλήματα του προσωπικού τους - στρατιωτικών και "συμβούλων", ή πρακτόρων - θα είναι δυνατόν να δικαστούν από δικαστήρια των Φιλιππίνων! Τέλος, όσον αφορά το τρίτο, την εμπλοκή σε περιφερειακές συγκρούσεις, δεν είναι πουθενά στη Συμφωνία ξεκάθαρο τι είδους "δραστηριότητες" θα έχουν οι δυνάμεις των ΗΠΑ, και εναντίον ποίου. Με το θέμα των πλούσιων σε πετρέλαιο νησιών Σπράτλι, στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, ανοιχτό, τον περιφερειακό συσχετισμό δύναμης υπό διαμόρφωση, και δεδομένο το γνωστό τυχοδιωκτισμό της Ουάσιγκτον, οι Φιλιππίνες μπορεί μια χαρά να δουν μια ωραία πρωία πυραύλους "Κρουζ" να εκτοξεύονται από το έδαφός τους, χωρίς να έχουν δώσει καμία σχετική άδεια και χωρίς προηγουμένως να γνωρίζουν την ύπαρξη τέτοιων όπλων στις νήσους!..

Είναι αυτοί οι ισλαμιστές που απεργάζονται μια, κατά τα άλλα, αντιΝΑΤΟική μορφή καταστροφής της ανθρωπότητας στο όνομα αρχέγονων δοξασιών του Ισλάμ. Γι' αυτό και σε διεθνείς διασκέψεις προτείνουν τη δημιουργία ενός νέου πολεμικού ισλαμικού μιλιταρισμού. Είναι η άλλη όψη του ιμπεριαλιστικού νομίσματος. Είναι η όψη που έγινε υποχείριο του ιμπεριαλισμού στον πόλεμο της Βοσνίας. Αυτή η όψη εξακολουθεί με τις ένοπλες συμμορίες του Κοσσυφοπεδίου να δημιουργεί προϋποθέσεις διάλυσης κρατών με βομβαρδισμούς και εξανδραποδισμούς.

Επαναλαμβάνεται: Η Γιουγκοσλαβία χωράει όλα τα παιδιά της. Αυτό γίνεται όλο και πιο φανερό από τις βίαιες μεταφορές Αλβανοφώνων σε άλλα κράτη.

Μέρα τη μέρα αποκαλύπτεται ότι οι ιμπεριαλιστικοί βομβαρδισμοί σκάβουν όλο το γιουγκοσλαβικό έδαφος, ανεξαρτήτως εθνικής προέλευσης. Βελιγράδι και Πρίστινα ανταμώνουν στο κοινό νεκροταφείο των παιδιών τους. Το ορθόδοξο χριστιανικό Πάσχα και το μουσουλμανικό Ραμαζάνι μοιάζει να συναντιούνται στην άκρη του κόσμου νικώντας χώρο και χρόνο. Μόνο που αυτή η συνάντηση έχει πολύ αίμα, πόνο και δάκρυα. Η Σέρβα μητέρα και η Αλβανόφωνη μητέρα βλέπουν τα παιδιά τους να θυσιάζονται στο Μολώχ μιας αυθαίρετης παγκόσμιας εξουσίας. Αυτή η εξουσία τυράννησε επί χιλιάδες χρόνια την ανθρωπότητα με ψεύτικες φιλοσοφικές και θρησκευτικές δοξασίες και εθνικιστικούς φανατισμούς. Τώρα προσπαθεί με την πολεμική βία να ξεριζώσει κάθε μορφή λαϊκής παράδοσης και πολιτισμού. Θέλει να μεταβάλει την ανθρωπότητα σε κινούμενη αγέλη ως προϋπόθεση στην απρόσκοπτη παγκόσμια επιβολή της. Δεν έχει γι' αυτήν σημασία ο όρος προέλευση του ανθρώπου μαζί με την ιστορία του. Σημασία έχει ο μεταμορφωμένος αυτός άνθρωπος να λειτουργεί ως απειροελάχιστο στοιχείο, ένας κόκκος της άμμου, ενός μαύρου απρόβλεπτου αιώνιου κενού. Είναι το άκρον άωτον μιας κλωνοποιημένης ζωής, ενός κλωνοποιημένου ανθρώπου.

Εδώ τα όρια ζωής και θανάτου γίνονται δυσδιάκριτα. Ο πόλεμος, από πατήρ πάντων μεταβάλλεται σε δολοφόνο των πάντων. Το γενεσιουργό αίτιο θανατώνεται οριστικά. Τα πάντα μπαίνουν στην τροχιά του αιώνιου και αναλλοίωτου, που ο Κ(χ)ρόνος τρώει τα παιδιά του. Δεν είναι τυχαία η θορυβώδης παρέμβαση της ελληνικής κυρίως ορθόδοξης εκκλησίας εναντίον της καταστροφής που επιχειρείται στη Σερβία.

Οι ταγοί της χριστιανικής ορθοδοξίας αντιστέκονται από κοινού με τους παραδοσιακούς εθνικόφρονες εναντίον εκείνων που στήριξαν κι αυγάτισαν.

Είναι η στιγμή που απλές λέξεις όπως "ιμπεριαλισμός", "μιλιταρισμός", "αδελφοσύνη", "διεθνισμός", "ολιγαρχία", "πατριδοκάπηλοι" και "εθνοκάπηλοι" μπαίνουν στην ημερήσια διάταξη για πρακτική χρήση.

Η ιστορική ερώτηση είναι μία: Θα μπορέσουν οι λαοί να ενωθούν σε κοινό μέτωπο κατά της παγκόσμιας ολιγαρχίας.

Αντώνης ΔΑΜΙΓΟΣ

Το γυναικείο κίνημα των Φιλιππίνων πρωτοστατεί στις εκδηλώσεις εναντίον της VFA - κι έχει πολλούς και καλούς λόγους. Θεωρεί, σύμφωνα με μια ανάλυση που κυκλοφόρησε πρόσφατα (3), ότι η παροχή "εκ των προτέρων ατιμωρησίας" στο προσωπικό του στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών θα επιφέρει ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης όσον αφορά την πορνεία γυναικών και παιδιών, γενικότερα των "μπίζνες του σεξ", και φυσικά της διακίνησης ναρκωτικών. Η ως σήμερα παρουσία των στρατιωτικών των ΗΠΑ, "στην Οκινάουα, στην Κορέα και στη χώρα μας", σημειώνεται, αποτελεί επαρκή απόδειξη. Κατά μιαν άλλη πηγή, άλλωστε, "εκκρεμούν δίκες για 3.211 εγκλήματα στρατιωτικών των Ηνωμένων Πολιτειών, μόνο από το 1980 έως το 1987".

Παρεμπιπτόντως, οι μπίζνες των ναρκωτικών ήδη έχουν συντείνει στη διαφθορά, σε ανατριχιαστικό βαθμό, των αρχών στις Φιλιππίνες. Σε μια πρόσφατη έκθεση του αρχηγού της Αστυνομίας της Μανίλας προς τον υφυπουργό Δημόσιας Τάξης της χώρας (4), "αποκαλύφθηκε" ότι πάνω από 100 εκλεκτά στελέχη των αρχών έχουν... δεύτερη δουλιά: "ενέχονται σε υποθέσεις διακίνησης ναρκωτικών". Στην ίδια έκθεση, ο αρχηγός δεν παρέλειψε να εκφράσει τη δυσφορία του, επειδή "ο Τύπος με τις αναφορές του δυσχεραίνει το πρόγραμμα βελτίωσης της δημόσιας εικόνας" της αστυνομίας (που εάν δεν είναι τίμια, πρέπει πάντως να φαίνεται τέτοια)... Λίγες ημέρες αργότερα, ένας αστυνομικός επιθεωρητής δολοφονούσε σε ένα νοσοκομείο - με άψογο στιλ μαφιόζου εκτελεστή - έναν τραυματία που μπορούσε να καταθέσει εναντίον του ίδιου και συναδέλφων του, για διάφορα "θαυμαστά" τους έργα. Και μια εφημερίδα διατύπωνε το ερώτημα: "μπορούμε ακόμα να εμπιστευόμαστε την αστυνομία;" (5). Σημειωτέον ότι οι δυνάμεις της τάξης έχουν δεχτεί τις πολυετείς "συμβουλευτικές" υπηρεσίες των αντίστοιχων Σωμάτων των ΗΠΑ, και όπερ έδει δείξαι...

Η VFA προσφέρει... πεδίον δόξης λαμπρόν στους εξ Αμερικής ορμώμενους επίδοξους νέους "παίκτες" στη βιομηχανία των ναρκωτικών - τη χαίνουσα πληγή της κοινωνίας των Φιλιππίνων. Σύμφωνα με επίσημες στατιστικές, το 1972 υπήρχαν περίπου 20.000 χρήστες ναρκωτικών στα νησιά. Το 1989, ο αριθμός είχε εκτοξευτεί στους 480.000. Και πέρσι, ο αριθμός εκτιμάται ότι ξεπέρασε τα 1,7 εκατ. ανθρώπων. Σε μια πρόσφατη έρευνα, 1,2 εκατ. νέοι από 15-29 χρόνων εκτιμήθηκε ότι κάνουν χρήση ναρκωτικών (6). Εκρηγνυόμενη βιομηχανία, με... εξαίρετες προοπτικές - και τζίρο δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Να είναι άραγε τυχαίο ότι η στρατιωτική παρουσία των Αμερικανών στην Ασία, από τις αρχές της δεκαετίας του '70 και εδώ, συνέπεσε με τη ραγδαία "ανάπτυξη" της εν λόγω βιομηχανίας; Μπα. Καταπώς είχαν σημειώσει σε ανύποπτο χρόνο δύο Αμερικανοί ακαδημαϊκοί (7), επρόκειτο για μια "παράλληλη δραστηριότητα" με εξέχουσα σημασία. Συνεκτιμώντας το ότι η VFA προσφέρει περίπου πλήρη και εκ των προτέρων αμνηστία στους Αμερικανούς "επισκέπτες" στις Φιλιππίνες, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τι επιφυλάσσει το μέλλον: την πιθανότατη επαναφορά του "Χρυσού Τριγώνου" στην κορυφή της "παραγωγικής βάσης" της βιομηχανίας ναρκωτικών, σε παγκόσμιο επίπεδο...

Ηδη ένα χρόνο πριν, το Κομμουνιστικό Κόμμα των Φιλιππίνων, που έχει υποστεί άγριες διώξεις για δεκαετίες - με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον, εννοείται, που ήθελε να διατηρήσει τη Μανίλα στον "ελεύθερο κόσμο" με κάθε κόστος - με ανακοίνωση της Κεντρικής του Επιτροπής (8) προέβη σε μερικές "δυσάρεστες" παρατηρήσεις, όσον αφορά τη συμφωνία. Σημείωσε ότι η VFA "σχεδόν μετατρέπει ολόκληρη τη χώρα σε μια τεράστια στρατιωτική βάση των ΗΠΑ, καθώς οχήματα και αεροσκάφη των ΗΠΑ, στρατιωτικό υλικό συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών όπλων, και στρατιωτικό προσωπικό θα μπορούν να εισέρχονται και να εξέρχονται της χώρας κατά βούληση και το προσωπικό των ΗΠΑ θα μπορεί να διαπράττει εγκλήματα ελεύθερα, με αμνηστία, πέρα από κάθε αρμοδιότητα του νομικού συστήματος των Φιλιππίνων".

Η συμφωνία αυτή, προσέθεσε, όπως και άλλες που οι Ηνωμένες Πολιτείες υπογράφουν σε ολόκληρο τον κόσμο, στην πραγματικότητα εξυπηρετεί "την παγκόσμια στρατιωτική στρατηγική της προ-τοποθέτησης δυνάμεων των ΗΠΑ σε σημαντικές περιοχές στον κόσμο, χωρίς το κόστος της διατήρησης μόνιμων βάσεων. Και κάνει εφικτή την έντονη στρατιωτική παρουσία και δραστηριότητα των ΗΠΑ στις ξενίστριες χώρες (host countries)". Κάλεσε, ήδη από τότε, σε κινητοποίηση εναντίον της εφαρμογής ενός τέτοιου "ιμπεριαλιστικού σχήματος", προειδοποιώντας για "σοβαρές συνέπειες".

Ωστόσο, παρά την πολιτική και λαϊκή μαζική κινητοποίηση κατά της VFA η κυβέρνηση του προέδρου Εστράντα μοιάζει κάθε άλλο παρά διατεθειμένη να "ανεχθεί" (!) συζήτηση επί της ουσίας. Δέχεται, άλλωστε, βαρύτατες πιέσεις. Για παράδειγμα, των Αμερικανών διπλωματών στη χώρα, οι οποίοι επισείουν "προβλήματα ασφαλείας", τόσο εγχωρίως όσο και σε περιφερειακό επίπεδο.

Επτά χρόνια μετά την οριστική "αποτίναξη" της αμερικανικής αποικιοκρατίας, γράφει ένας Φιλιππινέζος αναλυτής, με την κατάργηση των βάσεων, οι παιάνες έπαυσαν, η περιπόθητη "εθνική ανεξαρτησία", που επιζητούνταν από το 1898, μοιάζει ψευδαίσθηση. Είναι σαν η ηγεσία της χώρας, σαρκάζει, να αποζητεί ξανά τη σκλαβιά της, για να βρει ρόλο στη Νέα Τάξη Πραγμάτων (9). Τραγική ειρωνεία; Ασύγγνωστη ευήθεια; Ποιος ξέρει...

Τα νησιά Σπράτλι αποτελούν "μήλον της Εριδος" για πολλούς στη Νότια Κινεζική Θάλασσα - το υπέδαφός τους εκτιμάται ότι είναι πλούσιο σε υδρογονάνθρακες, αλλά παραμένει αναξιοποίητο, αφού τα διεκδικούν εκτός των Φιλιππίνων και της Κίνας, το Βιετνάμ, η Μαλαισία, η Ταϊβάν και το Μπρουνέι. Πρόσφατα, ο Πρόεδρος Εστράντα συναντήθηκε με τον Κόφι Ανάν, το γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, και συζήτησε την πιθανότητα να "φέρει το ζήτημα προς επίλυση στον Οργανισμό" - κάτι που η Κίνα αρνείται.

Λίγες ημέρες αργότερα, άρχισαν να "διαρρέουν" στον Τύπο των Φιλιππίνων πληροφορίες περί "ενίσχυσης της κινεζικής στρατιωτικής παρουσίας" στην επαρχία Γκουανγκτζού, η οποία στόχο "ασφαλώς" έχει τον "εκφοβισμό" της Μανίλας. Δοθείσης της αδυναμίας των Φιλιππίνων να αντιπαραταχθούν στρατιωτικά στην Κίνα, υπονόησαν φιλοκυβερνητικοί αναλυτές, είναι σαφής η ανάγκη "αμερικανικής βοήθειας". Ιδού λοιπόν που το... ατράνταχτο επιχείρημα της "εθνικής ασφάλειας" (φοριέται πολύ τελευταία και στα μέρη μας) αντιπαρατάσσεται στις ανησυχίες των "αφελών" περί εθνικής ανεξαρτησίας...

Μπ. Γ.

1. Ρεπορτάζ της αγγλόφωνης εφημερίδας των Φιλιππίνων The Inquirer, Senate winds up hearings on VFA, 12/3/1999.

2. Ομιλία του Φραντσίσκο Νεμέζο, καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου των Φιλιππίνων, στη Σχολή των Ενόπλων Δυνάμεων των Φιλιππίνων (NDCP), με τίτλο What's wrong with the Visiting Forces Agreement?, 18/10/1998. Ο Νεμέζο είχε διωχτεί στο παρελθόν λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων και πιο πρόσφατα αποκλείστηκε δύο φορές από ανάλογες εκδηλώσεις, με το αιτιολογικό ότι αποτελούσε "κίνδυνο ασφαλείας" για τους δόκιμους αξιωματικούς, κατόπιν εισηγήσεων της υπηρεσίας αντικατασκοπίας.

3. The Coalition Against Trafficking in Women - Asia Pacific, κείμενο υπό τον τίτλο Visiting Forces Agreement Between the United States and the Philippines, Γενάρης 1999.

4. Ρεπορτάζ της εφημερίδας The Manila Times, 105 Manila police in drug trade, 23/3/1999.

5. Κύριο άρθρο στην The Manila Times, Watching over local cops, 31/3/1999.

6. The Inquirer, Catch both local and foreign drug traffickers, 8/2/1999.

7. Βλ. Νόαμ Τσόμσκι και Εντουαρντ Σ. Χέρμαν, "Λουτρά Αίματος", 1973, ελλ. έκδοση "Ηριδανός", και ειδικά τις σελίδες 42 - 50 και 59 - 65.

8. Central Committee, Communist Party of the Philippines (CPP), ανακοίνωση υπό τον τίτλο EXPOSE AND OPPOSE THE VISITING FORCES AGREEMENT AND ALL SCHEMES TO PROMOTE US IMPERIALIST INTERVENTION AND AGGRESSION!, 28/2/1998.

9. Αρθρο του Andrian E. Cristobal στην εφημερίδα The Inquirer, The way we were - and are, 12/3/1999.

10. Βλ. ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press, Filipino President Talks With Annan, 17/3/1999, και την εφημερίδα Philippines Star, China beefs up troops in Spratlys, 31/3/1999.

Αντιαμερικανικές κινητοποιήσεις στη Μανίλα

Οι μπίζνες των ναρκωτικών ήδη έχουν συντείνει στη διαφθορά, σε ανατριχιαστικό βαθμό, των αρχών στις Φιλιππίνες. Σε μια πρόσφατη έκθεση του αρχηγού της Αστυνομίας της Μανίλας προς τον υφυπουργό Δημόσιας Τάξης της χώρας, "αποκαλύφθηκε" ότι πάνω από 100 εκλεκτά στελέχη των αρχών έχουν... δεύτερη δουλιά: "ενέχονται σε υποθέσεις διακίνησης ναρκωτικών"!