"Γρεβενοσέλι",τιτλοφορείται το περιοδικό για την ιστορία, τη λαογραφία και τον πολιτισμό των Τζουμέρκων,που έφτασε στα χέρια μας, το 22ο τεύχος του οποίου έχει αφιερωθεί στον ήρωα αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και ποιητή Νίκο Παπακόγκο,με την ευκαιρία των πενήντα χρόνων από τη θυσία του. Το αφιέρωμα, εκτός από βιογραφικό σημείωμα του πρόωρα χαμένου ποιητή, το οποίο υπογράφει η Βάγια Παπακόγκου,περιλαμβάνει εισαγωγικό σημείωμα του περιοδικού για τον Ν. Παπακόγκο, κείμενα του Δημοσθένη Γ. Κόκκινου και του Μπάμπη Κλάρα (αδελφού του Αρη Βελουχιώτη, αγωνιστή και κριτικού) και δεκαέξι ανέκδοτα ποιήματα του Ν. Παπακόγκου.

Ο Ν. Παπακόγκος γεννήθηκε το 1918 στο χωρίο Δραμίζι των Τρικάλων Θεσσαλίας, στο οποίο υπηρετούσε ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Κόγκος, σα δάσκαλος και παπάς.

• Δύο πατέρας του μετατίθεται στο χωρίο του, το Παχτούρι, στην κεντρική Πίνδο, τοοποίο είναι περιτριγυρισμένο από βράχια, αλλά και δασωμένα με οξιές και έλατα βουνά. Τοπίο που επηρέασε την ποίηση του Ν. Παπακόγκου.

Ανυπότακτος χαρακτήρας από παιδί ο ποιητής, αποβλήθηκε αρκετές φορές από το σχολείο, συνήθως γιατί έγραφε σατιρικά στιχάκια για τους καθηγητές και τη βίαιη μέθοδό τους. Λόγω αποβολών πέρασε από πέντε γυμνάσια, με προτελευταίο το 4ο Γυμνάσιο Πειραιά, όπου το 1933 οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Το 1940 μπήκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά με την εισβολή των Ιταλών γύρισε στο χωριό του για να αγωνιστεί και στη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή Πίνδου - Κόζιακα. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας ήρθε στην Αθήνα και εντάχθηκε στο βοηθητικό προσωπικό του "Ριζοσπάστη".Το Δεκέμβρη του '46 ξαναβγήκε στο βουνό (στον Κόζιακα). Τον Απρίλη του 1947 πιάστηκε από τμήμα του τάγματος Γαλάνη, βασανίστηκε επί τρεις μέρες στη Μεσοχώρα Τρικάλων και στις 27 του Απρίλη εκτελέστηκε από τους Μάυδες, στη θέση Αρμύρες. Να σημειώσουμε ότι ο γιος του ήρωα, ο Κωστής Ν. Παπακόγκος, είναι επίσης ποιητής και πεζογράφος.

Η ποίηση του Ν. Παπακόγκου, ποίηση αυθεντική, αισθαντική, ορμητική, κινήθηκε σε ένα ευρύ θεματικό και μετρικό, ομοιοκατάληκτο φάσμα. Αλλοτε λυρική, θυμίζει τη χάρη του Κρυστάλλη. Αλλοτε λεβέντικα δεκαπεντασύλλαβη, θυμίζει τη δημοτική μας ποίηση. Αλλοτε σαρκαστική οχτασύλλαβη θυμίζει το σατιρικό Βάρναλη.

Δίνουμε λίγα δείγματα της ποίησης του Ν. Παπακόγκου: "Η πλάση κλαίει και θλίβεται. / Γλυκιά, ανοιξιάτικη βροχή. / Από βαθιά συγκίνηση/ να μου λυγάει νιώθω η ψυχή (...) " (από το "Η πλάση κλαίει"). "Δυο αθώα ζητιανάκια/ όμορφα και ταπεινά, / τα κακόμοιρα κρυώνουν, η καρδιά μου τα πονά. (... ) " (από το"Ζητιανάκια").

"Πέταξε δόξα ελληνική ψηλά στην Ελασσόνα, / χαιρέτησε την κλεφτουριά, τους θρυλικούς αντάρτες, / στεφάνωσε τον άφταστο κι ηρωικόν αγώνα, / που κάνουν με τους φασιστές και με τους λαογδάρτες/. (... ) Για πέταξε ψηλότερα, προς τα Τζουμέρκα τράβα, / στο ηρωικό Τετράκωμο τη μάχη ν' αγναντέψεις, / μέρες ο ανταρτοπόλεμος όλο φωτιά και λάβα, / της νίκης της περίλαμπρης διξόδεντρα να δρέψεις" (από το "Η μάχη του Τετρακώμου").

"Ελα, φίλε Κοθωνιάτη, / να μιλήσουμε κομμάτι, / να τα πούμε ένα ένα/ τωρινά και περασμένα/. Πάντοτε φτωχός γυρνούσες/ και με βάσανα περνούσες, / δούλευες για την μπομπότα/ δίχως γίδια, δίχως πράτα/. Μες στις τρώγλες κατοικούσες / κι όταν μαύρε, αρρωστούσες/ σ' έδιωχνε σα να 'σουν σκύλος/ ο αφεντικός ο φίλος... / Για να λείψουν τα δεινά σου/ και να ζήσουν τα παιδιά σου/ σε καινούρια κοινωνία, / δίχως ψέμα κι αδικία / πάλεψε με τον εργάτη, / γκρέμισε τον πλουτοκράτη, / πάρε τ' άρματα στο χέρι/ κι όρμησε σαν το ξεφτέρι/. Γίνε πια θεριό κι αγρίμι/ να μη σε θαρρούν ψοφίμι. / Η λαϊκή δημοκρατία είναι η μόνη σωτηρία!" (από το "Ο Κοθωνιάτης", που το απάγγελλαν οι ΕΠΟΝίτες σε γιορτές και λαϊκές συνάξεις στα ελεύθερα χωριά της Πίνδου).

ΤΙΜΟΥ ΠΕΡΛΕΓΚΑ

***

Σου υποσχέθηκα ότι κάθε χρόνο τέτοιες μέρες θα τα λέμε. Θέλω να σου πω ότι αυτές τις μέρες είμαι πολύ οργισμένος. Γυρνώ στους δρόμους και μιλάω μεγαλόφωνα, βρίζω. Χίτλερ.

Οι φονιάδες 'φτασαν στη γειτονιά μας, Τίμο, η ανθρωπότητα ζει έναν εφιάλτη. Δολοφονούν εν ψυχρώ, σκοτώνουν γυναικόπαιδα και τους ειρωνεύονται κι από πάνω, τους λένε, δηλαδή, ότι τους σκοτώνουν για το καλό τους, για την ειρήνη.

Κι όλοι οι ηγέτες της "πολιτισμένης" Ευρώπης σκύβουν το κεφάλι. Προχτές, ακόμα, 18 υπουργοί Εξωτερικών... κι ούτε ένας, ούτε ένας, έτσι για δείγμα, για να τιμήσει τα παντελόνια του, ούτε ένας δεν είπε "όχι" σ' αυτό το έγκλημα.

Δε σου λέω για τους δικούς μας, Χατζηαβάτηδες!

Από τη μια υπογράφουν να γίνουν οι βομβαρδισμοί κι από την άλλη αυτοχρίζονται πρεσβευτές της ειρήνης.

Ναι, ρε Τιμάκο, σε τέτοια σχιζοφρένεια οδήγησαν την πολιτική και κοινωνική ζωή της πατρίδας μας. Να κλαις με μαύρο δάκρυ για τους άμοιρους και δύο φορές γι' αυτούς που θα τους ξαναψηφίσουν.

***

Ενας νέος θα είναι εισηγητής για τον Ντίνο, θα μιλήσει για τη ζωή του, γι' αυτό τον ενενηντάχρονο ανήσυχο νεαρό που ακόμα γκρινιάζει, γιατί δεν τα κάνανε ακόμα καλύτερα, αφού μπορούσανε.

Το Μαλαινάκι μας είναι αρρωστούλα, αλλά λέμε ότι θα τ' αντέξει κι αυτό. Ο μπάρμπα - Στέλιος κρατάει ακόμα άνθια στο μυαλό, αλλά οι 90 χειμώνες του λύγισαν λίγο το κορμί.

Καλά, Τίμο, καλά πάμε.

Τα παιδιά μας είναι στους δρόμους με ορμή και πάθος και όσοι από μας έχουμε ακόμα λίγο μυαλό, τ' ακολουθάμε.

Ανακοχλασμός στην κοινωνική ζωή, ευτυχώς, γιατί κοντεύαμε να πνιγούμε μέσα στα λασπόνερα του βολέματος.

Για το κόμμα, Τίμο, 20.000 δραχμές. Δύσκολοι καιροί και ανεργία. 15.000 εγώ και 5.000 ο Γιάννος απ' το χαρτζιλίκι του.

Βασίλης ΚΟΛΟΒΟΣ

Το Κέντρο Ερευνας και Πρακτικών Εφαρμογών του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος"Δεσμοί" διοργανώνει συμπόσιο εργασίας με τίτλο "Η σκηνοθετική προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού δράματος από τον Δημήτρη Ροντήρη" που θα πραγματοποιηθεί στις 19,20, 21, 23/4 στη Στοά του Βιβλίου,στο πλαίσιο του κύκλου "Η ερμηνεία του αρχαίου ελληνικού δράματος στον 20ό αιώνα: η ματιά του σκηνοθέτη".Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Δημήτρη Ροντήρη (1899 - 1981). Στο συμπόσιο εργασίας παίρνουν μέρος: Ελένη Βαροπούλου, Απόστολος Βέττας, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Ιων Ζώτος, Δημήτρης Σπάθης, Γιάννης Τσιώλης.Τη μέθοδο εργασίας του σκηνοθέτη θα αναλύσουν μαθητές, συνεργάτες, όπως οι: Αλέκος Αλεξανδράκης, Ελένη Ζαφειρίου, Θάλεια Καλλιγά, Βάσω Μανωλίδου, Ασπασία Παπαθανασίου, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Μενέλαος Παλλάντιος, Αλέξης Σολομός, Φοίβος Ταξιάρχης, Λεωνίδας Τριβιζάς, Ελένη Χατζηαργύρη κ. ά. Στις 23/4 θα πραγματοποιηθεί ελεύθερη συζήτηση με θέμα την τέχνη του ηθοποιού. Συμμετέχουν: Γιώργος Αρμένης, Κώστας Γαλανάκης, Λυδία Κονιόρδου, Ολια Λαζαρίδου, Στάθης Λιβαθινός, Μηνάς Χατζησάββας.Την επιστημονική επιμέλεια έχουν αναλάβει οι Κώστας Γεωργουσόπουλος καιΑσπασία Παπαθανασίου.

Την προσεχή Δευτέρα, στις 7μ.μ., στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, οι εκδόσεις "Ψαθά" και η ΕΣΗΕΑ με την ευκαιρία των 20 χρόνων από το θάνατο του αξέχαστου κωμωδιογράφου, χρονογράφου και πεζογράφου Δημήτρη Ψαθά,θα παρουσιάσουν την τρίτη έκδοση του αυτοβιογραφικού και ιστοριογραφικού έργου του "Η γη του Πόντου",που αφηγείται τα δεινά της προσφυγιάς.

Το έργο του Ψαθά θα παρουσιάσει ο δήμαρχος Αθηναίων Δημήτρης Αβραμόπουλος,ενώ για την πολύπλευρη προσωπικότητα του Ψαθά θα μιλήσει ο αντιπρόεδρος της ΕΣΗΕΑ Νίκος Καραντηνός.Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσουν οι ηθοποιοί Νίκος Γαλανός, Νάντια Μουρούζη, Ελένη Φιλίνη.Η εκδήλωση θα κλείσει με έκθεση βιβλίων του Ψαθά και δεξίωση.

Τιμητικά διπλώματα και μετάλλια σε 12 εκδότες και βιβλιοπώλες, με αγωνιστική ιστορία και τεράστια συμβολή στη διάδοση του βιβλίου, θ' απονείμει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών - Βιβλιοπωλών,σε εκδήλωση που διοργανώνει στις 22/4 (7μμ) στην Παλαιά Βουλή (Σταδίου 13). Θα τιμηθούν οι: Βασίλης Καϊλας, Νότης Καραβίας, Νικόλαος Μακρυγιάννης, Ελλη Μητροπούλου, Μανώλης Μπαρμπουνάκης, Δημήτρης Παπαδήμας, Δημοσθένης Πετρούτσος, Γιώργος Ραγιάς, Παναγιώτης Ραγιάς, Λάμπης Ράππας, Δημήτρης Σφετούδης και Δημήτρης Φυλακτός.

Να σημειώσουμε ότι την ερχόμενη Τρίτη (20/4), στις 7μμ, στην ΕΣΗΕΑ (Ακαδημίας 22) θα παρουσιαστεί το βιβλίο του προέδρου της ΠΟΕΒ Γιώργου Δαρδανού "Οταν η γάτα γλείφει τη λίμα".Πρόκειται για έκδοση με κείμενα που αφορούν γενικότερα το βιβλίο, την κριτική, τις βιβλιοθήκες, την κρατική πολιτική, την ενιαία τιμή βιβλίου, την αναγνωστική συμπεριφορά των Ελλήνων, το παρελθόν - παρόν - μέλλον των ελληνικών εκδοτικών οίκων και βιβλιοπωλείων. Στην εκδήλωση θα θιγούν και καίρια ζητήματα για τα εκδοτικά πράγματα της χώρας. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Γιώργος Βάμβαλης.Ομιλητές θα είναι οι Κωστής Κάπελας, Νίκος Καρατζάς, Αντώνης Καρκαγιάννης, Αικατερίνη Καρύδη, Βασίλης Κρεμμυδάς.