Στη μελέτη του ποιητή Γιάννη Καραβίδα για το συγγραφικό έργο της Ναταλίας Αποστολοπούλου με τίτλο: "Η Ναταλία Αποστολοπούλου και η γυναίκα της Αντίστασης" τονίζεται ότι: α) κάποια κείμενα ξεχωρίζουν, γιατί γίνονται αρωγοί της ιστορικής αλήθειας και β) όπως αναφέρει ο μεγάλος γλύπτης Ροντέν, πρώτα πρέπει να είσαι άνθρωπος κι ύστερα καλλιτέχνης. Αυτό το ποιόν της γραφής, χαρακτηρίζει και τα πέντε βιβλία της συγγραφέως. Οπως σημειώνει κι η Ελλη Αλεξίου, "τούτες οι ιστορίες είναι από κείνες που χτυπούν κατευθείαν την πόρτα της καρδιάς".

Ορθώνεται εδώ η πραγματικότητα, αιμάτινη, περήφανη, αγωνιστική, "αδούλωτη", προσδοκώντας, ακόμα και στα φριχτά κολαστήρια της Μακρονήσου. Μετατρέποντας τον πόνο, την οιμωγή, την αγωνία, το φόβο σε δημιουργία, σε τραγούδι, θέατρο, μορφωτικά προγράμματα, σ' ένα αγάντα κι αύριο όλα θα πάνε καλύτερα. Ενα πλήθος από νέες γυναίκες, με μικρά παιδιά ή όχι, με τους άντρες τους στην εξορία επίσης ή στον ένοπλο αγώνα, αλλά κι από γερόντισσες ανταρτομάνες με γιους σκοτωμένους ή να μάχονται στην πρώτη γραμμή για τη λευτεριά του δίκιου. Κι όλες, νιες ή γριές, γραμματισμένες ή αγράμματες, αναφέρονται σ' αυτές τις μαρτυρίες με τ' όνομά τους - με τη γνώση τους ν' απορρέει ακέραια απ' το νου ή την καρδιά, σοφές και θυμόσοφες, όλες δοξασμένες για την ενιαία δύναμη της συλλογικής τους ψυχής απέναντι στο χρέος.

Η εργασία του Γιάννη Καραβίδα, ακριβόλογη, περιεκτική, φλογισμένη από το πάθος της αλήθειας και της κοινωνικής δικαιοσύνης - αξίες που εκφράζουν και τον γράφοντα και την Ν. Αποστολοπούλου, συμπληρώνεται με τρία, επικά θα λέγαμε, ποιήματα με χαρακτηριστικούς τίτλους: "Μαρία Δημάδη", "Ελένη", "Το δικό μας κόμμα".

"Τότε ήταν π' ορκιστήκαμε/ ισότητα αιμάτων/ για να μη συμβαίνει το αφύσικο/ μεταξύ των ζωντανών/ άλλοι να ζουν τη ζωή τους/ κι άλλοι το θάνατό τους" (Εκδόσεις "Εντός" 1999).

Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

• "Το ελιξίριο του έρωτα (και άλλες ιστορίες)", τιτλοφορεί το νέο βιβλίο του (με διηγήματα) ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, εκλεκτός εικονογράφος και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, Γιάννης Στεφανίδης (Εκδόσεις "Σίγμα").
• Από την "Εστία" κυκλοφόρησαν: Το αυτοβιογραφικό βιβλίο του διάσημου Αγγλου σκηνοθέτη Πίτερ Μπρουκ "Ενας άλλος κόσμος. Σαράντα χρόνια θεατρικής αναζήτησης (1947 - 1987)".Το βιβλίο του πρωτοπόρου για πολλά χρόνια δημιουργού μετέφρασε η Ελένη Καραμπέτσου.Σε νέα αναθεωρημένη έκδοση κυκλοφόρησε η νουβέλα του θεατρικού συγγραφέα, πεζογράφου και μεταφραστή Παύλου Μάτεσι "Αφροδίτη".Το μυθιστόρημα του Βασίλη Αργυρόπουλου "Το τραγούδι του Ντάνιελ".
• Από τον "Καστανιώτη" κυκλοφόρησαν: Το μυθιστόρημα - επαναστατικό μανιφέστο του κορυφαίου Γάλλου διανοητή και πολύπλευρου συγγραφέα Αντρέ Μαλρώ "Οι κατακτητές", το οποίο αναφέρεται στην κινέζικη επανάσταση και είχε προκαλέσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Λέοντα Τολστόι (1931) για τα πολιτικά και κοινωνικά του σύμβολα (Μετάφραση Αλέξης Ζήρας). Στη σειρά "Κλασική Βιβλιοθήκη", το μυθιστόρημα του Αλαίν Φουρνιέ "Ο μεγάλος Μωλν" (την εξαίρετη μετάφραση έκανε ο Παύλος Μάτεσις). Τάκης Βαρβιτσιώτης "Τα δώρα των Μάγων" (ποίηση). Ρούλα Κακλαμανάκη "Λίγο πριν, λίγο μετά" (ποίηση). Βασίλης Γκουρογιάννης "Ο θίασος των Αθηναίων" (μυθιστόρημα με θέμα την αρχαία τραγωδία). Στέφανος Σταμάτης "Την τελευταία κραυγή την άκουσε μια πόρνη" (μυθιστόρημα). Χοσέ Δονόσο "Το παπαδοπαίδι" (μετάφραση Βασίλης Ιατρίδης,μυθιστόρημα). Μίλοραντ Πάβιτς "Καπέλο από δέρμα ψαριού" (μετάφραση Ζώγια Μαυροειδή,μυθιστόρημα του σύγχρονου Σέρβου συγγραφέα).
• Από τις Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών κυκλοφόρησαν δύο βιβλία από τις ομιλίες που διοργάνωσε το "Πολιτικό Βήμα" του Πανεπιστημίου. Το ένα έχει τίτλο "Το Κυπριακό σήμερα" (ομιλίες των Γ. Βασιλείου, Β. Λυσσαρίδη, Δ. Χριστόφια, Ν. Αναστασιάδη, Σπ. Κυπριανού, Γλ. Κληρίδη). Το δεύτερο τιτλοφορείται "ΜΜΕ και δεοντολογία" (ομιλίες Δ. Τσοβόλα, Ν. Κωνσταντόπουλου, Κ. Μητσοτάκη, Κ. Σκανδαλίδη, Ντ. Μπακογιάννη).
• Από το "Ινστιτούτο του Βιβλίου" - Α. Καρδαμίτσα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Πιερ Μπουρντιέ "Νόστιμον ήμαρ (Οκτώβριος 1996)",σε επιμέλεια Νίκου Παναγιωτόπουλου.Πρόκειται για τις πέντε διαλέξεις και συνεντεύξεις που έδωσε στην Ελλάδα ο Π. Μπουρντιέ (10/1996) με την ευκαιρία της αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών (Μετάφραση Λίλυ Στυλιανούδη - Καίτη Διαμαντάκου - Απόστολος Βερβερίδης).
• Από τον "Κέδρο" κυκλοφόρησαν: Κώστας Αρκουδέας "Ποτέ στον ίδιο δρόμο" (μυθιστόρημα). Ντάβιντ Αλμπαχάρι "Δόλωμα" (μετάφραση από τα σέρβικα Γκάγκα Ρόσιτς,μυθιστόρημα, βραβείο "ΝΙΝ" και "Balkanika" '99"). Ιορντάν Ραντίτσκοφ "Το εύηχον σκεύος" (μετάφραση από τα σέρβικα Πάνος Σταθογιάννης (μυθιστόρημα - έπαινος "Balkanika").
• Από τις εκδόσεις "Ιδμων" κυκλοφόρησαν: Θανάσης Κ. Καπετανάκης "Φυλάξου σύντροφε - Προχωράμε" (ποιητική συλλογή). Γιάννης Στεφανάκις "Λίθινη εποχή" (λιθογραφίες του Γ. Στεφανάκι και ανέκδοτα κείμενα των Ν. Βαλαωρίτη, Ε. Κακναβάτου, Μ. Κατσαρού, Π. Κυπαρίσση, Μ. Μουντέ, Π. Μπουκάλα.Πρόλογος Μ. Ζ. Κασιμάτης.
• Από τα "Ελληνικά Γράμματα" κυκλοφόρησε ένας τόμος με τίτλο Μενέλαος Λουντέμης "Τα ποιητικά του".Πρόλογος Μίκη Θεοδωράκη.
• Από τις εκδόσεις "Φιλίστωρ" κυκλοφόρησαν: Ρόμολο Γκαλιμπέρτι "Τρύπια άρβυλα (Από τη Μεραρχία Πινερόλο στους αντάρτες του ΕΛΑΣ)" (πρόλογος Μαουρίτσιο Μάγκρι,μετάφραση Αντόνιο Σολάρο, ιστορική μαρτυρία). Ελένη Νίκα - Μανωλιτσάκη "Η πάνινη κούκλα" (μυθιστόρημα).
• Από τον "Πατάκη" κυκλοφόρησαν: Δημήτρη Βακά "Στην καρδιά των Βαλκανίων" (μετάφραση - προσαρμογή Αλκηστης Δήμα,αυτοβιογραφική μαρτυρία). Ζ. Μ. Γκ. Λε Κλεζιό "Το χρυσόψαρο" (μετάφραση Αθηνά Ψαροπούλου,μυθιστόρημα).

Η αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης Χαρούλα Χωραφάκη και συντρόφισσα στον αγώνα και τη ζωή του Νίκανδρου Κεπέση ονειρευόταν να γράψει ένα βιβλίο με τίτλο "Η εργοδοσία του Ε. Ε. Σταυρού και ο συνδικαλισμός". Ο θάνατός της (11/96) "εμπόδισε" αυτό το όνειρο, το οποίο έγινε όνειρο και του συντρόφου της. Ο Ν. Κεπέσης, ψάχνοντας το πλούσιο αρχείο της, που περιείχε και τα στοιχεία για τον ΕΕΣ, "ανακάλυψε και ένα ημερολόγιό της (70 σελίδες) για ένα ταξίδι με τον σύντροφό της στην ΕΣΣΔ το 1975, σαν προσκεκλημένοι της Πανενωσιακής Ενωσης Βετεράνων του Πολέμου".

Ο Ν. Κεπέσης, θεωρώντας το ημερολόγιο "εντυπωσιακό και γλαφυρό" και ως προς το περιεχόμενό του "χρήσιμο και ενδιαφέρον", φρόντισε να το εκδώσει ατόφιο, για να μάθουν οι σημερινοί νέοι της πατρίδας μας "για τη ζωή τότε, στη Ρωσία, την Ουκρανία και τις άλλες Ομόσπονδες Δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ, για να σχηματίσουν γνώμη για τον υπαρκτό σοσιαλισμό, για το τι έχασε ο λαός της ΕΣΣΔ, μαζί με τον κόσμο ολόκληρο". Για την τεράστια προδοσία απέναντι στην οικουμένη, των Γκορμπατσόφ, Γιέλτσιν, Σεβαρντνάτζε και λοιπών ομοίων τους...

Το ημερολόγιο της Χαρούλας Χωραφάκη - Κεπέση αποτυπώνει με αυθεντικότητα, απλότητα, ευαισθησία, αλλά και κριτική αντίληψη και γνώση, ό,τι έζησε, ό,τι είδε, ό,τι άκουσε, ό,τι ένιωσε σ' αυτό το "αξέχαστο" ταξίδι. Το πραγματικό κοινωνικό παλλαϊκό σύστημα Υγείας, τη ζωή τις πόλεις, στα καταστήματα, στις αγορές, στα πανεπιστήμια, στις κρατικές υπηρεσίες, στα ξενοδοχεία, στα σανατόρια ανάπαυσης και διακοπών, σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, στα κέντρα ψυχαγωγίας και πολιτισμού των Πιονέρων. Παντού και για όλο το σοβιετικό λαό, τα αξιοζήλευτα έργα του σοσιαλισμού. Εργα, που ρημάζει η επέλαση του πιο άγριου καπιταλισμού σε βάρος όλων των λαών της πρώην ΕΣΣΔ.

Α. Ε.

Συλλογή, γεμάτη λυρικούς τόνους και απόηχο ευαίσθητης εξομολόγησης είναι οι "Κραδασμοί Σιωπής". Ανθρώπινη και τρυφερή η Σ. Κ. Π. στοχάζεται με ειλικρίνεια, ιδιαίτερα πειστική, δίνει τα δικά της προσωπικά μηνύματα. Θεματικά, η ποίησή της απλώνεται σε μια πλατιά γκάμα αισθημάτων και εικόνων. Η γραφή της είναι στρωτή, μελετημένη, με αρκετά ποιητικά ευρήματα. Ωστόσο, υπάρχει μια ωραιοποίηση ψυχολογικών καταστάσεων, που οδηγούν σε διεργασίες ποιητικής κατάθεσης. Η έκδοση ανήκει στο περιοδικό "Πνευματική Ζωή", που προβάλλει εύστοχα τη Νεοελληνική Λογοτεχνία.

Ο Σ. Κ. με το πέμπτο βιβλίο του, "Το Ημερολόγιο του τελευταίου Αυγούστου", αναδεικνύει μια ποιητική διαλεκτική και υποστυλώνει την πίστη του αναγνώστη, σε ό,τι ονομάζουμε καλή ποίηση.

Οταν ο δημιουργός γοητεύει και σαγηνεύει τον αναγνώστη, όταν τον προβληματίζει και στέλνει άμεσα τα μηνύματά του, τότε η ποίηση έχει επιτελέσει την αποστολή της. Το θέμα, ωστόσο, παραμένει σχεδόν πάντα υποκειμενικό. "Το ημερολόγιο του τελευταίου Αυγούστου" κατατάσσεται σε αυτή την κατηγορία. Τα άτιτλα ποιήματα της συλλογής διαθέτουν πληρότητα και ευφορία. Αφαιρετικός κι αποφθεγματικός, ο Σ. Κ. χειρίζεται τη γραφή του με ευαισθησία και καθαρό λόγο. Ερωτας, ζωή, μοναξιά, καλοκαίρι με πάθος, ταξίδια καρδιάς κι αιώνιας αναζήτησης, είναι τα υλικά με τα οποία κεντάει τον καμβά των στίχων του. "Στους ρυθμούς της παλίρροιας/ Λευτερώντονται της αγρύπνιας τα πάθη". (Εκδόσεις "Ιδμων",1997).

Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ

"Αφιέρωμα στον Ν. Γρηγοριάδη" είναι το πρώτο βιβλίο της ΠΕΦ για "ποιητές και πεζογράφους, που ανάλωσαν τη ζωή τους και στο Σχολείο. Το να έχουν θητεύσει (και) στο σχολείο οι επιλεγόμενοι είναι πολύ δεσμευτικό. Θα ήταν καλύτερα, αν επιλέγονταν ονόματα, όχι τόσο στενά συνδεόμενα με το εκπαιδευτικό επάγγελμα. Η πρόθεση να τιμηθούν οι παρουσιαζόμενοι, δεσμεύει την κριτική παρουσίαση στα όρια μιας μορφολογικής στενά τεχνικής (στιχουργικής) διερεύνησης, όπως συμβαίνει κι εδώ.

Πάντως, ο Νίκος Γρηγοριάδης φαίνεται να είναι ποιητής με πολλές αρετές: "Επαιζε τη φυσαρμόνικά του στο παράθυρο/ αγλαϊσμένος απ' τη μουσική/ - δεκαοχτώ χρονώ. Ο Αρχάγγελος/ που πήγαινε να πάρει τον απεγνωσμένο γέρο/ στάθηκε μες στο φως μαρμαρωμένος".

Καλός στίχος, καλή εικόνα, ραφιναρισμένη συγκίνηση. Αντιπαρερχόμαστε βέβαια τα λεκτικά παράδοξα: αγλαϊσμένος, απεγνωσμένος κ.ά.

Οι τεχνικές αρετές είναι πολλές: "Δεν κλίνω το κεφάλι μου στον Κύριο, / (...) Ομως για σας, αδέλφια μου, προσπέφτω. / Φορτώστε μου όλα τα φορτία τα βαριά, / ώσπου να σωριαστώ θεμέλιο". Και: "Εις το όνομα της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος/ ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ και Τάγματα/ των σεραφείμ Ελασιτών/ και των χερουβείμ Ελασιτισσών/ ομνύω να κρατώ/ καθαρή και ευωδιασμένη τη μνήμη μου/ ραντίζοντάς τη με αγιασμένο δάκρυ". Αλλά και οι απορίες που αλλού προκαλεί: "Εσύ καλά έκανες κι αντιστάθηκες/ - κέφι σου και καπέλο σου που διάλεξες/ ηρωικό το θάνατό σου και καμαρώνεις/ νεκρός. Εγώ όμως τι χρωστώ/ να με κυνηγούν λυτοί και δεμένοι/ ζωντανό;".

Μανώλης ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ