Από τα πολιτικά κόμματα της εποχής, το Κόμμα των Φιλελευθέρων ήταν αυτό που άρχισε τον πόλεμο και το Λαϊκό τον συνέχισε, παρά τις αντίθετες διακηρύξεις στις εκλογές του Νοέμβρη του 1920, που νίκησε τον φιλελεύθερο Βενιζέλο. Εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της ολιγαρχίας, τα δύο κόμματα είναι οι βασικοί υπεύθυνοι για το ξερίζωμα του μικρασιατικού ελληνισμού από τις εστίες του, την προσφυγιά, αλλά και τη θυσία χιλιάδων στρατιωτών στο μέτωπο. Ηταν η άμεση συνέπεια της οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης και υποτέλειας της χώρας από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και της στενής σύνδεσης των συμφερόντων της ντόπιας ολιγαρχίας με αυτά των ιμπεριαλιστών. Μόνο το Κόμμα της εργατικής τάξης, από την πρώτη στιγμή αντιτάχθηκε σθεναρά και κατήγγειλε την ιμπεριαλιστική εκστρατεία, ενώ κάλεσε τους στρατευμένους που καλούνταν να υπηρετήσουν τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών της Αντάτ να οργανωθούν και να αντισταθούν στον άδικο πόλεμο. Η δημιουργία τότε των "Σοβιέτ των στρατιωτών" είναι και η έμπρακτη απόδειξη της συνεισφοράς των κομμουνιστών για το σταμάτημα του πολέμου.

Παραθέτουμε παρακάτω τρία ιστορικά ντοουμέντα - κείμενα των πρώτων χρόνων του κόμματος της εργατικής τάξης:

Η φωνή των στρατιωτών του Μετώπου

(Για τις ομάδες των κομμουνιστών στρατιωτών του Μετώπου, η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή 20 Σεπτέμβρη '20)

"Αφού τόσον καιρό εστρώσαμε της Βαλκανικής, της Ρωσίας και της Ανατολής τα βουνά και τους κάμπους με τα κουφάρια μας και με το σκοτωμένο αίμα μας εβάψαμε το χώμα και τις πέτρες τους, αφού οι αφέντες που κυβερνάνε μας δέσανε με τις βαριές αλυσίδες της οργανωμένης βίας σαβανώνοντας τα σπιτικά μας με τη μαυρίλα της δυστυχίας, έρχονται τώρα με την απαίσια ικανοποίηση του θριάμβου των να μας ζητήσουνε ψήφο ευγνωμοσύνης για το μεγάλωμα της "Πατρίδος" και για την απελευθέρωση των "υπόδουλων αδελφών..."".

Και συνεχίζουν οι κομμουνιστές στρατευμένοι:

"Οι αγνές πατριωτικές συγκινήσεις παγώσανε πολύ νωρίς, απ' τη στιγμή που μέσα στη φρίκη της παγκόσμιας αλληλοσφαγής αντικρύσαμε τη μαύρη αλήθεια στη ζωντανή πραγματικότητα, έξω από τα σύννεφα του ιδεαλισμού, στα οποία βυθίζουνε το νου του δύσμοιρου και άμαθου λαού οι κυβερνώσες κοινωνικές λύμες. Κι όταν πια, ενώ εμείς τραβούσαμε τον θανατερό δρόμο του μαρτυρίου μας με τα νύχια των στρατοκρατικών κοράκων στη σάρκα μας, είδαμε αυτή την παρασιτική τάξη αποχαλινωμένη μέσα στην αποκλειστική ικανοποίηση του ωμού προσωπικού συμφέροντος και τον άπληστο θησαυρισμό πλούτου, όταν είδαμε αυτούς τους κυβερνητικούς πάτρωνές τους μ' όλο το φκιασίδι του φιλεργατισμού των να ρίχνουν στο τέλος κάθε πρόσχημα δίνοντας τις πιο οιχτρές αναχρονιστικές λύσεις στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, εργατικά, αγροτικά και αρπάζοντας τον ιδρώτα και το αίμα των αδελφών μας εργατών και χωρικών για να χτίζουν παλάτια και να γεμίζουν τις κάσες των πλουτοκρατών". Και η ανακοίνωση των κομμουνιστών στρατιωτών συνεχίζει:

"Οι αληθινοί πατριώτες είμαστε εμείς. Οχι γιατί σκοτωθήκαμε και σκοτώσαμε άλλους ανθρώπους και ματώσαμε και ταλαιπωρηθήκαμε για τα συμφέροντά σας κάτω από την πίεση της βίας σας, αλλά γιατί το κήρυγμα της μεγάλης αλήθειας πούρχεται από κει πάνω (σ. σ εννοείται η Σοβ. Ρωσία) μας εσφυρηλάτησε την καρδιά μας με τη θέληση της αγαπημένης πατρίδας μας αναγεννημένης κ' ευτυχισμένης με τη δύναμη την ακαταμάχητη που χρειάζεται στους μεγάλους απολυτρωτικούς αγώνες, με την αγάπη για όλους τους δυναστευμένους ανθρώπους του κόσμου και για τη λευτεριά και για την παντοτεινή ειρήνη και για την αδελφοσύνη. Αυτή είναι η πατρίδα για την οποία έχουμε την ανώτερη θέληση και δύναμη να πολεμήσουμε. Και θα πολεμήσουμε γι' αυτήν".

"Είσαστε γελασμένοι αφέντες! Ο Βορράς είναι αγέρας πολύ δυνατός κι ορμητικός κι αδύνατα φτερά μπροστά του είναι τα πλάνα ιδανικά σας".

Οταν ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος της Μικρασίας έχει πια κριθεί και έχουν χυθεί ποταμοί από αίμα, το ΚΚΕ σε διακήρυξή του προς τον εργαζόμενο λαό της χώρας, που αποκαλείται "Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος" και γράφεται με αφορμή τα δέκα χρόνια από τη λήξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου (1914 - 18), στις 3 Αυγούστου 1924, κάνει μια πολύ βαθιά και γλαφυρή ανάλυση για τις ίδιες αιτίες του Παγκόσμιου Πολέμου και της Μικρασιατικής σφαγής για τα συμφέροντα της πλουτοκρατίας, ντόπιας και ξένης.

Είναι χαρακτηριστικά τα αποσπάσματα:

"Εργάτες, αγρότες, πρόσφυγες

Για τα οικονομικά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα των τότε έξι μεγάλων δυνάμεων(Γαλλίας, Αγγλίας, Γερμανίας, τσαρικής Ρωσίας, Ιαπωνίας και Αμερικής) επετσοκόφτηκαν δώδεκα εκατομμύρια και έμειναν σακάτηδες τριάντα εκατομμύρια. Από μας δε, πενήντα χιλιάδες σκοτωμένοι, εβδομήντα χιλιάδες σακάτηδες και ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες.Πρέπει να σας ξαναθυμίσουμε την Ουκρανία, τον Σαγγάριο, το Καλέ Γκρότο, το Αφιόν, την Αλμυρή Ερημο; Μήπως απ' όσα σας αναπτύξαμε από τις στήλες αυτές και από όσα επίσημα έγγραφα δημοσιευτήκανε δεν είναι πια φως φανερό πως στη Μικρασία πολεμήσαμε όχι για το ξεσκλάβωμα "δούλων αδελφών", αλλά σαν μισθοφόροι χωροφύλακες για τα συμφέροντα του αγγλικού ιμπεριαλισμού που ενδιαφερότανε για τα Στενά(δρόμος των Ινδιών) και τα πετρέλαια Μοσσούλης; Η ελληνική πλουτοκρατία, έχοντας κι αυτή μερτικό από τα κέρδη και τα συμφέροντα της αγγλικής κεφαλαιοκρατίας, με επικεφαλής τον τυχοδιώκτη Βενιζέλο στην αρχή, και κατόπιν με τον αλκοολικό Κωνσταντίνο και τον αγύρτη Γούναρη, μας έσυρε στην τυχοδιωκτική εκείνη εκστρατεία της Μικρασίας".

Σε άλλο σημείο, απευθυνόμενη η Διοικούσα Επιτροπή του Κόμματος προς τους εργαζόμενους, εύστοχα σημειώνει:

"Εργάτες, αγρότες

Γυρίστε γύρω σας. Ιδέτε την κακομοιριά σας, ιδέτε τα χάλια σας. Κοιτάξτε τους πρόσφυγες. Σκεφτήτε βαθιά για το κατάντημα τους και κατόπιν μελετήσετε τα λόγια μας. Το Κόμμα μας, το Κομμουνιστικό Κόμμα, αψηφώντας καταδιώξεις, φυλακίσεις, εξορίες, καταδίκες, πάντα εστάθηκεν ο σημαιοφόρος των δίκαιων του εργαζόμενου λαού. Ποτέ δε σας απέκρυψε την αλήθεια. Και πάντα ήταν και είναι ο πρόμαχος των καταπατούμενων δικαιωμάτων σας. Το Κομμουνιστικόν Κόμμα είναι το μόνο κόμμα που καταδίκασε τον πόλεμο της Μικρασίας και αγωνίστηκε για να τελειώση μιαν ώρα αρχύτερα... ".

Και συνεχίζει:

"Νέοι πόλεμοι είναι αναπόφευκτοι εφ' όσον μας διοικούν τα αστικά κόμματα. Εφ' όσον δεν παίρνουμε εμείς την εξουσία. Κι ακόμα το Κομμουνιστικό Κόμμα βροντοφωνεί μέσα στις μάζες του εργαζόμενου λαού: Δεν είμαστε εμείς οι κομμουνιστές, ψευτοειρηνιστές. Δε φωνάζουμε σαν σχολαστικοί δάσκαλοι, κάτω οι πόλεμοι. Η κραυγή αυτή δε θα πη τίποτα. Εμείς οι κομμουνιστές βροντοφωνούμε: Πόλεμος κατά του πολέμου.Το σύνθημά μας αυτό πρέπει να το προσέξετε. Γιατί θα πη πως αν μας αναγκάση η πλουτοκρατία να φορέσουμε το χακί για ένα καινούριο πόλεμο, τότε θα γυρίσουμε τα όπλα εναντίον της. Θα κηρύξουμε τον ένοπλο εμφύλιο πόλεμο".

Οι κομμουνισταί στρατιώται του Μετώπου

Προς όλους τους στρατιώτας της Ελλάδας

(Το Εκτελεστικό Συμβούλιο των σοβιέτ των στρατιωτών της Ελλάδος, 29 Σεπτ. '20)

"Σύνδουλοι στρατιώτες, σκλάβοι της κεφαλαιοκρατίας!

Και πάλιν ερχόμαστε να σας μιλήσουμε ελεύτερα και άφοβα. Με την ίδια όπως και πρώτα αγνή πρόθεση και αδελφική συμπόνια. Με την ίδια πίστη στην τίμιά σας συνείδηση. Εγιναν επί τέλους οι εκλογές. Το αγριεμένο κύμα της λαϊκής βαρυγκώμιας έπνιξε τον Βενιζέλο. Και τώρα ο λαός με αλαλαγμούς χαράς πανηγυρίζει τη νίκη του. Θαρρεί κανείς πως το πέσιμο του Βενιζέλου του εξασφάλισε την παντοτινή ευτυχία.

Εμείς εδώ πάνω, που των πολέμων οι φρίκες και του στρατού τα ατέλειωτα βάσανα εσκλήρυναν την καρδιά μας, συνηθίσαμε να βλέπουμε ψυχρότερα τα πράματα και νάμαστε πιο συγκρατημένοι στους άκαιρους ενθουσιασμούς. Γι' αυτό θέλουμε να βαθύνουμε βαθύτερα στη σημασία της μεταβολής αυτής. Τι θέλησε να χτυπήση στο πρόσωπο του Βενιζέλου ο λαός με την ψήφο του της 1ης Νοεμβρίου; Κατά πρώτο λόγο απαλλάχτηκε από έναν απαίσιο πολεμικό εφιάλτη του. Σε καιρό που με νωπές ακόμα τις πληγές μας από τους βαλκανικούς πολέμους βλέπουμε ολοφάνερα μέσα στον αλληλοσπαραγμό των εθνών το στυγερό έγκλημα που οι κεφαλαιοκράτες του κόσμου διέπρατταν κατά των δύσμοιρων λαών τους, για να εξασφαλίσουν ο καθένας τους την οικονομική κοσμοκρατορία, εδώ στην Ελλάδα ο Βενιζέλος είχε τον κυνισμό να διακηρύξει απερίφραστα ότι πρέπει να θυσιαστούμε για τα συμφέροντα της αγγλογαλλικής κεφαλαιοκρατίας. Και το κατάφερε με τα καταχθόνια μέσα που όλοι ξέρουμε. Μα η οργή εμάνιασε και εθέριεβε μέσα μας, ώσπου προχθές ξέσπασε, κι αποτίναξε απ' τα στήθη μας τον πολεμικό εκείνο δαίμονα.

Και τώρα που ερρίξαμε τον Βενιζέλο, έπαψε τάχα να μας φοβερίζη το φάντασμα του πολέμου; Θάναι ολέθρια πλάνη να το πιστέψουμε. Οχι! Ο πόλεμος θα εξακολουθή, να ρουφάη το αίμα και κάθε ζωτική δύναμη του λαού, εν' όσω θα υπάρχη αστικό κράτος που δεν είναι παρά η χτηνωδέστερη εκδήλωση της οικονομικής κυριαρχίας του δυνατού επάνω στους αδυνάτους, η οργανωμένη βία μιας ληστρικής τάξεως της πλουτοκρατίας.Οταν οι "μεγαλοπράγμωνες πολιτικοί" και οι "πατέρες του έθνους" ασυνείδητα όργανα της τάξης αυτής, ρητορεύουν κομπιαστικά για "εθνικές διεκδικήσεις" και "εθνικά συμφέροντα" υπονοούν τα συμφέροντα αυτής της κυβερνώσης ολιγαρχίας των πλουσίων. Κι όταν πάλι διαδηλώνουν περήφανα την "εθνική ζωτικότητα και αυτοθυσία", στα δικά μας κορμιά υπαινίσσονται με συχαμερό κυνισμό, πούναι καταδικασμένα να ποτίσουν με το τίμιό τους αίμα τα "απελευθερωθείσας χώρας", τις πλούσιες δηλαδή εκτάσεις όπου τα ίδια τα κοράκια της πλουτοκρατίας θα εξαπλώνουν αύριο την εμπορική τους και βιομηχανική τους εκμετάλλευση".

Τα ντοκουμέντα αντλήθηκαν από τον 1ο Τόμο του έργου "ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα", Εκδόσεις "Σύγχρονη Εποχή", 1974

Η νεότερη ιστορία μάς διδάσκει ότι οι ιμπεριαλιστές ανάβουν τη φωτιά του πολέμου, προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν τη δική τους συμβολή στην εφαρμογή των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων, με ανεπανόρθωτες για το λαό συμφορές.

Στη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή από το 1919 έως το 1922, η ελληνική πλουτοκρατία και οι κυβερνήσεις της, στο όνομα της... "απελευθέρωσης των σκλαβωμένων αδελφών", αξιοποιήθηκαν από τις δυνάμεις της Αντάτ (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Ιταλία) για να κυριαρχήσουν στις πλούσιες πετρελαιοφόρες περιοχές της Μοσούλης. Ιδιαίτερη σημασία έχει η στάση που κράτησαν οι τότε πολιτικές δυνάμεις της χώρας και το νεαρό κόμμα της εργατικής τάξης της χώρας μας, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ - Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Δ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ