Η ΔΕΗ είναι μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, από αυτές που δε φτιάχνουν οι ιδιώτες, ή που τις καταστρέφουν όταν πέσουν στα χέρια τους, καθώς παίρνουν πολλά από αυτές και δίνουν ελάχιστα. Υπάρχει ήδη το προηγούμενο των ΗΠΑ, όπου το μεγάλο μπλακ άουτ στην Καλιφόρνια αποκάλυψε μια παρατεταμένη εγκατάλειψη του δικτύου από την τοπική ιδιωτική ηλεκτρική εταιρεία. Μόλις πριν από μερικές βδομάδες ένα μεγάλο μέρος της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής «βυθίστηκε» για δύο ώρες στο σκοτάδι, εξαιτίας βλάβης στο γερμανικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, με ευθύνη μιας από τις πέντε μεγαλύτερες ιδιωτικές εταιρείες της Ευρώπης, της γερμανικής «EON Ruhrgas AG». Μετά από αυτό οι κυβερνήσεις Γαλλίας και Γερμανίας μίλησαν για εκσυγχρονιστικό κενό στις ενεργειακές υποδομές.

Αυτά είναι τα αποτελέσματα της διαβόητης «απελευθέρωσης» των αγορών, αυτό είναι το «πρότυπο» που ενστερνίζονται οι διοικούντες τη ΔΕΗ, που είναι παράλληλα ο βασικός παραγωγός και προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Η εμπλοκή της στο νέο περιβάλλον ξεκίνησε τυπικά τουλάχιστον, από τη στιγμή που μετατράπηκε σε «Ανώνυμη Εταιρεία» το 2001. Είναι η χρονική στιγμή της επισημοποίησης μιας επιχειρηματικής πρακτικής που νωρίτερα είχε εκφραστεί με την εργολαβοποίηση, τη μείωση του προσωπικού, το χτύπημα των εργασιακών σχέσεων και θα συνεχιζόταν, ποιοτικά αναβαθμισμένη, με τις αλλεπάλληλες μετοχοποιήσεις, το «σπάσιμο» των δραστηριοτήτων της σε επιμέρους τομείς - την αρπαγή στο ενδιάμεσο των χρημάτων της ασφάλισης των εργαζομένων - την επέκτασή της σε κλάδους εκτός ηλεκτρικής ενέργειας, όπως οι τηλεπικοινωνίες και τελευταία τα... κτηματομεσιτικά, καθώς κρίθηκε ότι δεν της είναι απαραίτητα όλα της τα ακίνητα.

Η ΔΕΗ ΑΕ έχει μπει κι αυτή στη διαδικασία εξόδου από τα στενά σύνορα της Ελλάδας και αναζητά επενδυτικές ευκαιρίες στο χάος που έχει προκληθεί στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, οι οποίες πιέζονται από την ΕΕ να «απελευθερώσουν» τις αγορές τους και πουλάνε ό,τι μπορούν, όσο πιο γρήγορα μπορούν. Ετσι, προωθείται η εξαγορά του σταθμού παραγωγής Μπόμπολ Ντοβ στη Βουλγαρία και «έκλεισε» η συνεργασία με την περίφημη «ΚΟΝΤΟΥΡ ΓΚΛΟΜΠΑΛ» αμερικανικών συμφερόντων. Αμερικανοί εξάλλου έχουν στην κατοχή τους και μετοχές της ΔΕΗ. Την περασμένη Πέμπτη ανακοινώθηκε και η συνεργασία με τον ιταλικό ενεργειακό κολοσσό «ΕΝΕΛ» για τη διεκδίκηση ουσιαστικά της ηλεκτροπαραγωγής στο Κόσσοβο.

Αυτή τη στιγμή η ΔΕΗ είναι κάτι παραπάνω από τη... ΔΕΗ. Ο όμιλος αποτελείται από τις εταιρείες:

• ΔΕΗ ΑΕ
• ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΑΕ
• ΔΕΗ ΡΟΔΟΣ ΑΕ
• ΔΕΗ ΚΡΗΤΗ ΑΕ
• ΔΕΗ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΕ(10/2000)
• TELLAS ΑΕ (κοινοπραξία με τον ιταλικό τηλεπικοινωνιακό κολοσσό «ΓΟΥΙΝΤ ΣΠΑ»... αραβικών συμφερόντων)
• SENCAP ΑΕ (μαζί με την ΚΟΝΤΟΥΡ ΓΚΛΟΜΠΑΛ)

Η ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΑΕ έχει συστήσει εταιρικά σχήματα με τις ιδιωτικές εταιρείες ΡΟΚΑ, ΤΕΡΝΑ, ΔΙΕΚΑΤ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ - ΤΕΒ, ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΕ. Παράλληλα, η ΔΕΗ κατέχει το 28,6% της ΛΑΡΚΟ.

Η ίδια η ΔΕΗ ΑΕ επιμερίζεται σε πέντε επιχειρησιακές μονάδες, τις Γενικές Διευθύνσεις Ορυχείων, Παραγωγής, Μεταφοράς, Διανομής, Εμπορίας. Συνολικά τα περιουσιακά της στοιχεία είναι τεράστια, όπως και οι επιδόσεις της. Το 2005 είχε: 207.299 χλμ δικτύου διανομής μέσης και χαμηλής τάσης, καθώς και 11.373 χλμ δικτύου υψηλής τάσης. Παρήγαγε 67,30 εκατ. τόνους λιγνίτη. Η εγκαταστημένη της ισχύ ήταν 12.276 MW. Επίσης διαθέτει: 34 μεγάλους θερμικούς και υδροηλεκτρικούς σταθμούς και 3 αιολικά πάρκα στο διασυνδεδεμένο σύστημα (ηπειρωτική χώρα). Ακόμη 60 αυτόνομους σταθμούς στα νησιά (38 θερμικούς, 2 υδροηλεκτρικούς, 15 αιολικά πάρκα και 5 φωτοβολταϊκούς σταθμούς). Με όλα αυτά παράγει περίπου το 96% της ηλεκτρικής ενέργειας και έχει περίπου 7 εκατ. πελάτες.

«Απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σημαίνει αναγκαστική και βίαιη επιβολή των ιδιωτών στην ηλεκτροπαραγωγή, με ταυτόχρονη κατάργηση κάθε κρατικής παρουσίας και παρέμβασης που να στρέφεται εναντίον τους. Δημιουργεί μια «αρένα» αντιπαράθεσης επιχειρηματικών συμφερόντων. Και οι μονομάχοι συγκεντρώνονται ήδη. Σύμφωνα με τις επίσημες τοποθετήσεις του υπουργείου Ανάπτυξης, τα επόμενα λίγα χρόνια αναμένονται ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις περίπου 4,5 δισ. ευρώ στον ενεργειακό τομέα στην Ελλάδα. Το ποσό αυτό έμμεσα θα χορηγηθεί όλο από το Δημόσιο, καθώς το μερίδιο του ιδιωτικού τομέα θα του επιστραφεί με διάφορους τρόπους.

Σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο, ιδιωτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής συνολικής ισχύος 900 MW θα πριμοδοτηθούν για την κατασκευή και τη λειτουργία τους με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους, ακόμη ευνοϊκότερους κι από αυτούς που ισχύουν για τους υπόλοιπους ιδιώτες παραγωγούς. Ο πρώτος διαγωνισμός προκηρύχτηκε ήδη από τον ΔΕΣΜΗΕ για μια μονάδα τουλάχιστον 360 MW. Βασικό κριτήριο επιλογής του σχήματος που θα κατασκευάσει τη μονάδα είναι το εγγυημένο έσοδο που θα ζητήσει. Σε κάθε περίπτωση, η επιδότηση δεν μπορεί να είναι χαμηλότερη από 75.000 ευρώ ανά MW ανά έτος, ενώ το ανώτερο ύψος της είναι 92.000 ευρώ! Ανώτερο όριο είναι το 70% της ισχύος ή τα 300 MW, που σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας ξεκινά με ελάχιστα εξασφαλισμένα έσοδα 22,5 εκατ. ευρώ το χρόνο και με ανώτερο όριο τα 27,6 εκατ. ευρώ! Η διάρκεια της σύμβασης για το εγγυημένο έσοδο της μονάδας είναι τα 12 χρόνια με αυξομείωση σε συνδυασμό με το χρόνο έναρξης λειτουργίας.

Πρέπει να επισημανθεί ότι τα προσδοκώμενα κέρδη είναι ακόμη μεγαλύτερα. Για παράδειγμα, η μονάδα των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη, από ζημιογόνα το πρώτο τρίμηνο του 2006 έφτασε συνολικά στο 9μηνο να έχει 20 εκατ. ευρώ κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων! Μεσολάβησε η απόφαση της ΡΑΕ, με την οποία άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού της λεγόμενης Οριακής Τιμής, της χονδρικής τιμής πώλησης του ηλεκτρικού ρεύματος, (αυξήθηκε κατά 73% από τον Γενάρη μέχρι τον Αύγουστο!) με αποτέλεσμα να προσφέρεται ηλεκτρικό ρεύμα στον ΔΕΣΜΗΕ, με υψηλή τιμή και να το αγοράζει η ΔΕΗ που το προσφέρει στη συνέχεια στους πελάτες της με... χαμηλότερη τιμή! Ετσι θέλουν να «δουλέψουν» όλοι.

Στο διαγωνισμό εκτιμάται ότι θα υπάρξει μεγάλη συμμετοχή από επιχειρηματικά σχήματα που έχουν συνάψει ελληνικές εταιρείες μεταξύ τους και με συνεταίρους μεγάλες ενεργειακές επιχειρήσεις του εξωτερικού. Ενδεικτικά, εμπλέκονται οι Βαρδινογιάννης, Κοπελούζος, Μυτιληναίος, Μπόμπολας, Στασινόπουλος, Κόκκαλης, Λάτσης, Αγγελόπουλος, Αλαμανής. Οι ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ, όμιλος Μυτιληναίου, ΙΝΤΡΑΚΑΤ (πιθανόν), ΗΡΩΝ (ΤΕΡΝΑ), ΕΛΠΕ, «Χαλυβουργική», ΕΝΕΛΚΟ, ΒΙΟΧΑΛΚΟ, HE&D, ΑΛΦΑ ΑΛΦΑ ΕΝΕΡΤΖΥ είναι μερικά από τα αντίστοιχα εταιρικά σχήματα. Μέσα σε αυτά διαπλέκονται ήδη ή επιζητούν συμμετοχή, (ή καλούνται να συμμετάσχουν) η γαλλική EDF, οι γερμανικές EON και RWE, οι ιταλικές ENEL και EDISON και η ισπανική IBERDROLA. Ουσιαστικά, αυτές οι ξένες εταιρείες είναι και οι «παίκτες», καθώς ήδη σε επίπεδο ΕΕ των «15» οι 5 ισχυρότεροι όμιλοι κατέχουν το 55% της αγοράς. Η γενική εκτίμηση όλων των εμπλεκομένων με την ενέργεια είναι ότι θα κυριαρχήσουν 3-4 όμιλοι. Το ελληνικό κεφάλαιο επιζητά συνεργασία με έναν από τους «μεγάλους» που θα επικρατήσουν, για να αποτελέσει τμήμα του.

Η προκήρυξη σήμανε και την έκρηξη ενός διαπραγματευτικού μαραθωνίου και επαφών για τη σύναψη νέων συμμαχιών με τις ξένες εταιρείες, μερικές από τις οποίες δραστηριοποιούνται και τώρα στην Ελλάδα στις ΑΠΕ. Η κατάσταση είναι ακόμη ρευστή, ενώ οι στόχοι μπορεί να διαφοροποιηθούν, αφού θα ακολουθήσουν και άλλοι δύο διαγωνισμοί. Επιπρόσθετα, θα προκηρυχτεί αργότερα ένας ακόμη διαγωνισμός για 400MW με ανάλογους όρους, όπου εκεί θα μπορεί να συμμετάσχει και η ΔΕΗ κατά 50%.

Στο μεταξύ:

• Η «Κόρινθος Πάουερ» είναι κοινή εταιρεία της ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ και της ισπανικής ΙΜΠΕΡΝΤΡΟΛΑ, η οποία πρόσφατα απέκτησε το 70% της εταιρείας και διεκδικεί με αξιώσεις την κατακύρωση του διαγωνισμού.
• Ο όμιλος Μυτιληναίου συνεργάζεται με τη γαλλική ΑΛΣΤΟΜ και διεκδικεί - σε αντιπαράθεση με τον όμιλο Κοπελούζου, που συνεργάζεται με την ιταλική ΑΝΣΑΛΝΤΟ - την κατασκευή της νέας μονάδας της ΔΕΗ στο Αλιβέρι. Το σχήμα αυτό μάλλον θα ενεργοποιηθεί και στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Ο Μυτιληναίος, όμως, σύστησε κοινοπραξία με την ΕΛΤΕΧ του Μπόμπολα για τη διεκδίκηση του λιγνιτωρυχείου της Βεύης.
• Στην ΕΛΤΕΧ ανήκει η HE&D, η οποία συνεργάζεται με την ιταλική ΕΝΤΙΣΟΝ και τη ΒΙΟΧΑΛΚΟ του Στασινόπουλου που εκτιμάται ότι μπορεί να συμμετάσχει στο διαγωνισμό.
• Η ΕΝΕΛΚΟ είναι κοινή εταιρεία της ιταλικής ΕΝΕΛ και του Κοπελούζου.
• Τα ΕΛΠΕ φέρονται να συζητούν με όλους. Με τη ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ αρχικά, αλλά και με τη γερμανική RWE, αλλά και με την κοινοπραξία Μυτιληναίου - Κοπελούζου για γενικότερη συνεργασία...
• Η ΤΕΡΝΑ έχει ήδη μέσω της ΗΡΩΝ μια μονάδα αεροστροβίλων ισχύος 120 MW.