Η πρόταση της ΝΔ
Από αυτές τις προτάσεις γίνεται φανερό ότι η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να ανοίξει διάπλατα τις πόρτες της εκπαίδευσης, όλων ανεξαιρέτως των βαθμίδων, στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι με την πρότασή της για την παράγραφο 7, ουσιαστικά εκχωρεί το σύνολο της επαγγελματικής εκπαίδευσης στους ιδιώτες (ενώ το Σύνταγμα δίνει μέχρι τώρα τη δυνατότητα για Δημόσιες Δωρεάν Ανώτερες Επαγγελματικές Σχολές, μετά τη βασική εκπαίδευση, πράγμα που δεν εφαρμόστηκε ποτέ).
Παράλληλα, στην πρότασή της για την παράγραφο 8 αναφέρει: «Εν όψει του ότι η παράγραφος 8 αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη του συστήματος ιδιωτικής εκπαίδευσης στη Χώρα μας, πρέπει αυτή να αναδιατυπωθεί προς την κατεύθυνση της αποσαφήνισης ότι η παιδεία παραμένει δημόσιο αγαθό και η παροχή της από μη κρατικούς φορείς σε όλες τις βαθμίδες γίνεται μόνο κατά παραχώρηση από το Κράτος». Αλήθεια, τι νόημα έχει να διασφαλίζεται στο Σύνταγμα ότι η παιδεία είναι δημόσιο αγαθό όταν θα πουλιέται και θα αγοράζεται πανάκριβα; Αρκεί να σκεφτούμε ότι σήμερα, το κόστος ενός τίτλου επαγγελματικής εκπαίδευσης από ΙΕΚ μπορεί να φτάνει και τα 5.000 ή 6.000 ευρώ (φανταστείτε πόσο θα φτάσουν τα δίδακτρα στα πανεπιστήμια...) για να καταλάβουμε ότι τα περί «δημοσίου αγαθού» είναι σκέτες φανφάρες.
Επιπλέον, η ΝΔ προτείνει την αναθεώρηση της παραγράφου 1 του άρθρου, προκειμένου να προστεθεί ότι η Παιδεία «στηρίζεται στα θεμέλια του ελληνικού πολιτισμού και κατ' επέκταση του ευρωπαϊκού πολιτισμού». Ομως, αυτό που αποκαλείται «ελληνικός πολιτισμός» δεν είναι σε καμιά περίπτωση ένα ενιαίο πράγμα. Για παράδειγμα, το έπος που έγραψε ο λαός μας την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης κι έπειτα η ηρωική προσπάθειά του μέσα από το Δημοκρατικό Στρατό να διαφεντέψει μόνος του τον τόπο του και να χτίσει μια δίκαιη κοινωνία, είναι από τα κορυφαία στοιχεία του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού που απουσιάζουν παντελώς (ακόμα και ως πληροφορία) από το εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι φανερό ότι η πρόταση της ΝΔ για την προσθήκη στη συγκεκριμένη παράγραφο, αποτελεί έναν μεγαλοϊδεατισμό χωρίς νόημα.
Ακόμα, προτείνει να προστεθεί νέα παράγραφος, στην οποία θα κατοχυρώνεται συνταγματικά η αξιολόγηση. Η προσπάθεια αυτή στοχεύει στο να κατοχυρωθούν και συνταγματικά οι αναδιαρθρώσεις στην ανώτατη εκπαίδευση, έτσι ώστε αν κάποιο ίδρυμα, κάποιος σύλλογος φοιτητών ή πανεπιστημιακών κ.λπ. προσπαθήσει να αντισταθεί στην επιβολή τους να θεωρηθεί η στάση του αντισυνταγματική. Συμπληρώνουν, εξάλλου, ότι με την προσθήκη αυτή «τίθεται το αναγκαίο συνταγματικά έρεισμα, ώστε η ανώτατη παιδεία της Χώρας μας να ανταποκριθεί με επιτυχία στις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού και διεθνούς εκπαιδευτικού περιβάλλοντος» (βλέπε απαιτήσεις του κεφαλαίου).
Στην πρότασή της, η ΝΔ καταλήγει ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 θα «συμβάλλει (...) στην ανάδειξη της Χώρας μας σε κέντρο παιδείας και πολιτισμού για ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή», «διευρύνει τις εκπαιδευτικές επιλογές και ευκαιρίες των νέων, συμβάλλει στην καταπολέμηση της παραπαιδείας»! Είναι ολοφάνερη η προσπάθεια, με ωραία και μεγάλα λόγια, ακόμα και με χοντροκομμένα ψέματα (όπως τα περί παραπαιδείας) να παραπλανηθεί ο λαός για να δεχτεί ως «δώρο» τον εκπαιδευτικό εφιάλτη που του ετοιμάζουν.
Ομως, ο κύριος στόχος της αναθεώρησης δεν είναι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αλλά τα δημόσια. Η αναθεώρηση γίνεται ακριβώς για να δημιουργηθεί μια ενιαία αγορά για δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα, που θα συμπαρασύρει τελικά τα δημόσια να λειτουργούν όπως τα ιδιωτικά.
Η λειτουργία, βέβαια, με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια δεν είναι ξένη, ακόμα και σήμερα, σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Η χρόνια κρατική υποχρηματοδότηση, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου, έχει ήδη ανοίξει την πόρτα των ιδρυμάτων σε ιδιωτικές πηγές χρηματοδότησης, κυρίως στον τομέα της έρευνας και πιο δειλά (με σεμιναριακές μορφές) στον τομέα της διδασκαλίας. Κι όταν οι ιδιώτες μπαίνουν μέσα στην εκπαίδευση, πέρα από τα άμεσα κέρδη τους, βασικό μέλημά τους είναι να καθορίσουν το περιεχόμενό της, ώστε να ετοιμάσουν τους εργάτες που θα έχουν αύριο στη δούλεψή τους, να διαβρώσουν συνειδήσεις, να εξασφαλίσουν πατέντες και επιστημονικές ανακαλύψεις προς το συμφέρον τους, που πάντα είναι στην αντίθετη κατεύθυνση από τα συμφέροντα του λαού. Τα ιδρύματα, έτσι, χάνουν σιγά σιγά τον κοινωνικό τους χαρακτήρα και σπρώχνονται να νομιμοποιούν με επιστημονικό περίβλημα ό,τι συμφέρει το κεφάλαιο.
Μπορεί βέβαια, να έχει γίνει η αρχή της εισβολής των ιδιωτών στην ανώτατη εκπαίδευση, όμως δεν έχουν κυριαρχήσει ακόμα. Γι' αυτό χρειάζονται την αναθεώρηση του άρθρου 16. Μαζί με τις αναδιαρθρώσεις που θα προχωρούν σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, θα επιταχυνθεί αυτή η εισβολή και σε λίγα χρόνια θα έχει αλλάξει πια εντελώς η λειτουργία και ο χαρακτήρας της ανώτατης εκπαίδευσης. Τα πράγματα όμως θα δυσκολέψουν δραματικά για την εργατική τάξη και συνολικά για το λαό καθώς:
Οπως η ΝΔ, έτσι ακριβώς και το ΠΑΣΟΚ, ζητάει την αναθεώρηση των παραγράφων 5 και 6 του άρθρου 16, ώστε «να παρέχεται η δυνατότητα σύστασης ΑΕΙ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και από ιδιώτες». Προσθέτει, δε, ότι «αυστηρός στόχος της νέας ρύθμισης πρέπει να είναι η δημιουργία ενός εθνικού συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης, με ενότητα και ομοιογένεια». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα θα λειτουργούν σε ενιαία αγορά, με τις ίδιες αρχές και τους ίδιους κανόνες: Τους κανόνες της καπιταλιστικής αγοράς!
Πέρα όμως από την ουσιαστική και τυπική ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης, και το ΠΑΣΟΚ στην πρότασή του για την αναθεώρηση αφήνει να εννοηθεί ότι ο ιδιωτικός τομέας θα κατακλύσει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, προτείνει την πλήρη κατάργηση της παραγράφου 7 του άρθρου 16 (με πρόσχημα ότι δημιουργεί μπέρδεμα μετά την «ψευτοανωτατοποίηση» των ΤΕΙ), απαλλάσσοντας το κράτος από την ευθύνη του για εξασφάλιση επαγγελματικής εκπαίδευσης και κάθε άλλης ειδικής εκπαίδευσης.
Οπως και η ΝΔ βέβαια, ντύνει την πρότασή του με «σάλτσες», προτείνοντας την αναθεώρηση της παραγράφου 2, ώστε να προστεθεί στους σκοπούς της Παιδείας η ανάπτυξη της «ανθρωπιστικής, κοινωνικής και δημοκρατικής συνείδησης». Οταν όμως οι ιδιώτες θα έχουν τον πρώτο λόγο στα εκπαιδευτικά πράγματα και η Παιδεία θα πουλιέται και θα αγοράζεται πανάκριβα, οι διακηρύξεις που προτείνει το ΠΑΣΟΚ να προστεθούν είναι εκ των προτέρων χωρίς περιεχόμενο.
Κείμενα: Γιάννα ΣΤΡΕΒΙΝΑ
Το βασικό επιχείρημα που περιλαμβάνεται και στη γραπτή πρόταση της ΝΔ υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 16 είναι ότι δήθεν «περιορίζει σημαντικά τη "μετανάστευση" μεγάλου αριθμού Ελλήνων φοιτητών σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού, η οποία επιφέρει οικονομική αιμορραγία στις οικογένειές τους».
Πρόκειται για συνειδητό ψέμα που λέει η ΝΔ εδώ και χρόνια, προκειμένου να παραπλανήσει το λαό. Στην πραγματικότητα γνωρίζουν και οι ίδιοι που τα λένε αυτά ότι δεν πρόκειται να ιδρυθούν στη χώρα μας μεγάλα και αξιόπιστα ιδιωτικά πανεπιστήμια (όπως δεν έγινε σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα), καθώς το κόστος μιας τέτοιας επένδυσης είναι τεράστιο και ασύμφορο για το κεφάλαιο. Τα μόνα που θα υπάρξουν είναι τα μαγαζιά τύπου ΙΕΚ και κολεγίων, που θα αναγνωριστούν ως πανεπιστήμια. Αυτά όμως υπάρχουν και λειτουργούν και σήμερα.
Οι νέοι που φεύγουν εκτός Ελλάδας για να σπουδάσουν, δεν αναζητούν ένα οποιοδήποτε ίδρυμα για να τρυπώσουν, αλλά ψάχνουν συγκεκριμένες ειδικότητες (πρώτη ζήτηση οι ιατρικές)και ιδρύματα με κύρος. Γιατί τι λόγο έχει να ξενιτευτεί κάποιος για να σπουδάσει σε ένα αμφιβόλου ποιότητας ίδρυμα;
Εφόσον όμως και μετά την αναθεώρηση, τέτοια ιδρύματα δεν πρόκειται να δημιουργηθούν, πώς θα ανακοπεί η φοιτητική μετανάστευση;