Μια φορά κι έναν καιρό...

Δεν είναι η πρώτη φορά που η στήλη θα βαδίσει πλάι στον Γιάννη Καιροφύλλα και θα τον χρίσει ξεναγό της στο μικρό, κυριακάτικο οδοιπορικό της.

Δεν είναι η πρώτη φορά, μα ούτε και η τελευταία, που με αφάνταστη ανυπομονησία θα επιχειρήσουμε να διασχίσουμε αλλά και να... κερδίσουμε την «καρδιά» της Αθήνας.

Μα ίσως να είναι η πρώτη φορά, που σκαρφαλώνοντας «Στης Πλάκας τις ανηφοριές», θα περπατήσουμε με σκοπό να ηρεμήσουμε. Φυσικά θα νοσταλγήσουμε και θα αναπολήσουμε αλλά συνάμα θα προσπαθήσουμε να αποσπάσουμε τα καλά κρυμμένα «μυστικά» αυτής της πιο παλιάς, της πιο γοητευτικής περιοχής, που στη διαδρομή του χρόνου γνώρισε δόξες και μεγαλεία αλλά και εγκατάλειψη και ασπλαχνία. Καταστροφές και βανδαλισμούς, από παλιούς και από σύγχρονους εισβολείς! Από ξένους αλλά και ντόπιους. Ενώ εκείνη, η Πλάκα, θα υπομένει καρτερικά και στωικά. Γιατί άντεξε και αντέχει. Αντιστάθηκε και αντιστέκεται στις εισβολές και στις προσβολές που της έγιναν και της γίνονται, χωρίς ποτέ να πάψει γενναιόδωρα να μας χαρίζει, αυτό που τόσο πολύ μας λείπει: τη γοητεία της. Δώρο πολύτιμο για μας τους έρημους κατοίκους της Αθήνας. Για μας, τους ισόβια καταδικασμένους στην κακογουστιά, τους πολιορκημένους και ισοπεδωμένους από τα σίριαλς και τα τηλεπαιχνίδια, σε μας τους εξαθλιωμένους, τους αγχωμένους από το άγχος της καθημερινότητας και την απουσία της ποιότητας ζωής. Αμαθείς τουρίστες στην ίδια μας την πατρίδα, νιώθουμε. Πάμε να πιούμε έναν καφέ η ό,τι τραβάει η ψυχή μας στη συνοικία των θεών;

Πάμε να μάθουμε για τα χτεσινά και τα προχτεσινά, για τα βυζαντινά και τα αρχαία; Πάμε να δούμε τα σημερινά, και να διακρίνουμε έστω και θολά τα αυριανά;

Πάμε να συναντήσουμε την αιώνια ομορφιά; Ενα αληθινό παραμύθι, μας καλεί να το ζήσουμε για λίγες ώρες. Πάμε:

Η προέλευση του ονόματός της από πού προέρχεται άραγε;

Ο Γιάννης Καιροφύλλας στο βιβλίο του «Στης Πλάκας τις ανηφοριές» που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2006 από τις «Εκδόσεις Φιλιππότη», σημειώνει:

«Πώς της έβγαλαν της συνοικίας αυτής το όνομα Πλάκα; Αυτό το ερώτημα κάνουν πολλοί και στα χρόνια μας. Το "Πλάκα" βέβαια είναι ένα τοπωνύμιο. Μια ονομασία που προκάλεσε στο παρελθόν πολλές ζωηρές συζητήσεις, ακόμη και αντεγκλήσεις μεταξύ ερευνητών, μια ονομασία βέβαια, που περιοριζόταν, τα πρώτα χρόνια τουλάχιστον, στην περιοχή που είναι και σήμερα το μνημείο του Λυσικράτους, το αποκαλούμενο από τους νεότερους "Φανάρι του Διογένη". Ο πιο γνωστός στους παλαιότερους και σπουδαίος Αθηναιογράφος Δημ. Γρ. Καμπούρογλου υποστήριζε, ότι η ονομασία Πλάκα οφείλεται σε μια μεγάλη μαρμαρόπλακα, που βρέθηκε κάποτε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Αλεξανδρινού, που υπήρχε στις ανατολικές υπώρειες της Ακρόπολης, κοντά στην οδό Θέσπιδος. Ο Σισιλιανός θεωρεί ότι μάλλον η ονομασία προέρχεται από το αρβανίτικο "Πλιάκα", που σημαίνει γριά, παλιά. Ο Κώστας Μπίρης υποστηρίζει ότι η λέξη Πλάκα προήλθε από τους Αρβανίτες μισθοφόρους του στρατού, που έμειναν μετά τα Ορλοφικά άνεργοι και οι Τούρκοι τους εγκατέστησαν ως εποίκους γύρω από μνημείο του Λυσικράτους. Ο Α. Χατζής πιστεύει ότι η ονομασία έχει σχέση με τη μορφή του εδάφους σε εκείνο το σημείο και σημαίνει επίπεδος γη, πεδιάς».

Μα απ' όπου κι αν προέρχεται η ονομασία του ...ρόδου, σημασία καμιά δεν έχει, τίποτε δεν μπορεί να αφαιρεθεί από το κάλλος και το «χρώμα» του.

«Το σπίτι αυτό ήταν των αρχιτεκτόνων Σταμάτη Κλεάνθη και Σάουμπερτ και ανήκε μέχρι το Νοέμβρη του 1831 σε μια Τουρκάλα, τη Σαντέ Χανούμ. Εκτιμήθηκε μάλιστα εκείνα τα χρόνια η αξία του σε 40.000 γρόσια. Οι δυο αρχιτέκτονες το επισκεύασαν, του άλλαξαν κάπως τη διαρρύθμιση και το χρησιμοποίησαν για κατοικία. Οπως αναφέρεται σε ιστορικά κείμενα, εκεί έμειναν επίσης για ένα διάστημα και ο βοηθός τους αρχιτέκτονας Λέδερ και ο Δανός επίσης αρχιτέκτονας Χριστιανός Χάνσεν. Το εμβαδόν του οικοπέδου ήταν περίπου 1.000 πήχεις και διέθετε δυο πηγάδια και πολλούς λάκκους και πιθάρια, για την αποθήκευση νερού, λαδιού, κρασιού». Λίγα χρόνια αργότερα, το σπίτι αυτό θεωρήθηκε από τους αρμόδιους ως το καταλληλότερο οίκημα για να στεγαστεί το Πανεπιστήμιο. Το Μάη του 1837 έγιναν τα εγκαίνια. Είχε 33 καθηγητές, 52 φοιτητές και 75 τακτικούς ακροατές. Το δικαίωμα εγγραφής είχε οριστεί σε 10 δραχμές. Πώς όμως να το πληρώσουν τα παιδιά αφού δεν είχαν δεκάρα; Ο πρύτανης Σχινάς, μας λέει πάντα ο συγγραφέας, προθυμοποιήθηκε να βάλει από τα δικά του 320 δραχμές, τελικά όμως η κυβέρνηση έδωσε εντολή να μην εισπραχθεί τίποτε. Τελικά τα μαθήματα παρακολούθησαν τακτικά μόνον 18 φοιτητές και από αυτούς ελάχιστοι πήραν δίπλωμα.

Καθώς κατεβαίναμε την οδό Κυδαθηναίων, την Αδριανού, την Τριπόδων και όλους αυτούς τους μεγάλους αλλά και μικρούς δρόμους, δεν ήμασταν μόνοι. Πλάι μας ήταν ο Ροΐδης, ο Παπαδιαμάντης, ο Δροσίνης, ο Ρώμας, ο Κλεάνθης και πολλοί άλλοι σύγχρονοί τους αλλά και πολύ αρχαιότεροι και φυσικά, οι νεότεροι. Παραισθήσεις; Εστω. Εκεί στους νεότερους χρόνους της Πλάκας δε χρειάστηκε να καταφύγουμε στο ενδιαφέρον βιβλίο που διαβάζαμε. Ξέραμε. Υπήρξαμε αυτόπτες μάρτυρες του τρομερού εγκλήματος!.. Σε δόσεις γινόταν...

Η τελική καταστροφή της Πλάκας συντελέστηκε κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας. Μόνον όποιος έχει ζήσει εκεί, και εκείνη την εποχή, είναι σε θέση να μαρτυρήσει το... μαρτύριο της συνοικίας αλλά και των κατοίκων. Οι περισσότεροι, οι πιο εύποροι, αγανάκτησαν, τα μάζεψαν και έφυγαν. Οι νεόπλουτοι καραδοκούσαν την ευκαιρία. Και όταν το θύμα τους, ο φτωχός ιδιοκτήτης, λιποθυμούσε οικονομικά, τότε εκείνοι έσπευδαν να τον... «βοηθήσουν» και να τον απαλλάξουν από το «βάρος» της πιο πολύτιμης γης «αντί πινακίου φακής». Τι τα θέλουμε και τα σκεπτόμαστε αυτά; Ας μη συννεφιάζουμε, ας μη χαλάμε τη βόλτα μας και την καρδιά μας. Σε ένα από τα καφενεία της πλατείας -Μουσών λεγόταν τότε. Τώρα;- θα πιούμε τον καφέ μας και θα συνεχίσουμε με ησυχία την ανάγνωση του εξαιρετικού αυτού βιβλίου. Και μετά; Πορεία. Στης Πλάκας τις ανηφοριές. Φυσικά.

Τ.Δ.

Στη σειρά «Bιβλία με πολύχρωμη εικονογράφηση», των εκδόσεων ΠΑΤΑΚΗ, κυκλοφορούν δύο παιδικά βιβλία - διασκευές αγαπημένων μυθιστορημάτων των κλασικών συγγραφέων, Ιουλίου Βερν και Τζόναθαν Σουίφτ. Την απόδοση και στα δύο έκανε η Μελίνα Καρακώστα. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά: Ο Λονδρέζος Φιλέας Φογκ βάζει στοίχημα ότι μπορεί να κάνει το γύρο του κόσμου σε ογδόντα μέρες και... η περιπέτεια ξεκινάει. Μαζί με τον Πασπαρτού, τον πιστό υπηρέτη του, ταξιδεύουν με τρένα και πλοία για να κερδίσουν το στοίχημα. Σουέζ, Ερυθρά Θάλασσα, Βομβάη, Καλκούτα, Χονγκ Κονγκ, Γιοκοχάμα, Σαν Φρανσίσκο, Ν. Υόρκη, Λίβερπουλ είναι η διαδρομή, με στόχο το Λονδίνο. Τι θα κάνουν όμως όταν σταματήσει το τρένο ή όταν χάσουν το καράβι; Πώς θα ξεμπλέξουν από τις καταστάσεις στις οποίες βρίσκονται μπλεγμένοι, σε κάθε πόλη που φτάνουν; Θα τα καταφέρουν, τελικά, να επιστρέψουν εγκαίρως στο Λονδίνο; Πρόκειται για το έργο του Ιουλίου Βερν «Ο γύρος του κόσμου σε ογδόντα μέρες».

Το δεύτερο βιβλίο αρχίζει ως εξής: «Ημουν δεκατεσσάρων χρονών όταν ο πατέρας μου μ' έστειλε στο Κέμπριτζ να τελειώσω το σχολείο (...). Αφού παντρεύτηκα κάποια δεσποινίδα Μαρί Μπάρτον, άσκησα την ιατρική ως χειρουργός στα καράβια και για έξι χρόνια ταξίδευα συνεχώς. Κι έτσι στις 4 Μαΐου του 1699, δέχτηκα την πρόταση του καπετάνιου Ουίλιαμ Πρίτσαρντ και μπάρκαρα στην Αντιλόπη, που ετοιμαζόταν να σαλπάρει για τις θάλασσες του Νότου». Γλιτώνοντας σαν από θαύμα από ένα ναυάγιο, ο χειρουργός μας πέφτει σε βαθύ ύπνο στην όχθη μιας άγνωστης γης. Οταν ξυπνάει, βλέπει προς μεγάλη του δυσαρέσκεια πως είναι δεμένος στο έδαφος. Εκείνη τη στιγμή αντικρίζει μπροστά του ένα ανθρώπινο πλάσμα, έξι δάχτυλα ψηλό... Ετσι αρχίζει η μεγάλη του περιπέτεια. Δεν είναι άλλο από το πασίγνωστο μυθιστόρημα του Τζ. Σουίφτ «Ο Γκιούλιβερ στη χώρα των Λιλιπούτειων». Ιδανικά βιβλία για μικρούς αναγνώστες που δεν έτυχε ως τώρα να «ταξιδέψουν» με κλασικά έργα κλασικών δημιουργών.

Μια σουπίτσα, νόστιμη, κρεμώδης, εύκολη και υγιεινή, είναι ό,τι πρέπει για σήμερα. Χρειαζόμαστε 500 γρ. αρακά φρέσκο (γίνεται και με κατεψυγμένο), 1 μεγάλο καρότο, 1 μικρό κρεμμύδι, λίγο αλεύρι, λάδι και άνηθο. Ξεκινάμε: κόβουμε το κρεμμύδι και το καρότο και τα βράζουμε μαζί με τον αρακά σε αλατισμένο νερό. Οταν είναι έτοιμα τα σουρώνουμε, αλλά κρατάμε το νερό στο οποίο έβρασαν. Επειτα αλέθουμε τα λαχανικά στο μπλέντερ. Στη συνέχεια, βάζουμε λίγο λάδι σε μια κατσαρόλα και όταν ζεσταθεί, ρίχνουμε μια γεμάτη κουταλιά της σούπας αλεύρι ανακατεύοντας διαρκώς για 2 λεπτά. Μετά ρίχνουμε τα λαχανικά, λίγο αλάτι και όσο νερό (από εκείνο που φυλάξαμε) χρειαστεί προκειμένου να γίνει μια πηχτή σούπα. Οταν πάρουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, την κατεβάζουμε από τη φωτιά, ρίχνουμε ψιλοκομμένο άνηθο και την απολαμβάνουμε ζεστή. Σε όποιους αρέσουν οι ξινές γεύσεις, ας ρίξουν και μπόλικο λεμόνι.