Γρηγοριάδης Κώστας

Με αφορμή τη νέα κρίση που ξέσπασε στον ελληνικό κινηματογράφο και ευρύτερα στον καλλιτεχνικό χώρο μετά τις αποφάσεις πλήθους σημαντικών φορέων να μη συμμετάσχουν στο «Γ' Κινηματογραφικό Συνέδριο» αρνούμενοι να αποτελέσουν το άλλοθι της αντιδραστικής κυβερνητικής πολιτικής στον πολιτισμό, ο «Ρ» παρουσιάζει σήμερα τρεις παρεμβάσεις: Του Γεράσιμου Αραβανή, επικεφαλής του Πολιτιστικού Τμήματος της ΚΕ του ΚΚΕ, που εντάσσει αυτή την κρίση στο πλαίσιο των εντεινόμενων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στον πολιτισμό. Του Λεωνίδα Βαρδαρού, προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος - Ακροάματος, ο οποίος εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η ΠΟΘΑ αποχώρησε από το συνέδριο, και του σκηνοθέτη Νίκου Αντωνάκου.

«Οταν μας κάλεσε η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών να συμμετάσχουμε, σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσαμε να συμβάλουμε σε ένα συνέδριο όπου οι φορείς θα πούνε την άποψή τους για τι κινηματογράφο θέλουν, χωρίς την κηδεμονία του υπουργείου. Εξαρχής θέσαμε δύο θέματα: 1) Να είναι συνέδριο των φορέων, με το ΥΠΠΟ να βοηθά μόνο οικονομικά. 2) Να μη συμμετέχουν οι θεσμικοί φορείς στην οργάνωσή του - τώρα συμμετέχουν με διάφορους τρόπους. Φυσικά, θα μπορούσαν να συμμετάσχουν με παρεμβάσεις τους. Αυτή τη θέση είχαμε και για τους ξένους συμμετέχοντες. Προτείναμε τη συμμετοχή των αντίστοιχων ευρωπαϊκών φορέων των εργαζομένων και διαφωνήσαμε στη συμμετοχή των θεσμικών φορέων της ΕΕ. Απ' ό,τι μαθαίνουμε τώρα κλήθηκαν να συμμετάσχουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

Επιμέναμε για συνέδριο των φορέων των εργαζομένων και των δημιουργών του χώρου. Διαφωνήσαμε στο να καθορίσει ο υπουργός τον τίτλο και το περιεχόμενο του συνεδρίου. Ακόμη και η διεξαγωγή του στο Μέγαρο Μουσικής παραπέμπει σε κοσμική εκδήλωση παρά σε συνέδριο που θα ασχοληθεί με σοβαρά προβλήματα. Προτείναμε να γίνει στα γραφεία της Εταιρείας Σκηνοθετών ή στο Πάντειο. Το αποκορύφωμα αυτής της κυβερνητικής τακτικής ήταν όταν ο υπουργός ανακοίνωσε το συνέδριο σε συνέντευξη Τύπου στο Μέγαρο. Εμείς δηλώσαμε ότι δε θα κάτσουμε να φωτογραφιστούμε, εμφανιζόμενοι σα να έχουμε τις ίδιες απόψεις με το υπουργείο.

Τους τελευταίους μήνες συνέβησαν γεγονότα που ακύρωναν στην πράξη τις δεδηλωμένες προθέσεις του υπουργείου, όπως η αποκάλυψη ότι η κυβέρνηση ενέταξε το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου στο νόμο περί ΔΕΚΟ. Είχε δρομολογήσει δηλαδή το παραγωγικό κομμάτι του κινηματογράφου στην ιδιωτικοποίηση. Και ενώ είχαμε συμφωνήσει το θέμα αυτό να τεθεί προς συζήτηση στο συνέδριο, μόλις προχθές ο υπουργός επαναβεβαίωσε την κυβερνητική απόφαση για ένταξη του ΕΚΚ στις ΔΕΚΟ. Η συνολική πολιτιστική πολιτική του ΥΠΠΟ (Φεστιβάλ Αθηνών, Λυρική Σκηνή, Εθνικό Κέντρο Θεάτρου - Χορού κλπ.) έχει σαν αποτέλεσμα να δέχονται επίθεση οι καλλιτέχνες του τόπου μας. Στον κινηματογράφο, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο του ΥΠΠΟ ουσιαστικά δε λειτούργησε. Ο νόμος για την απόδοση του 1,5% από τα κέρδη των τηλεοπτικών επιχειρήσεων για την κινηματογραφική παραγωγή παραμένει "παγωμένος", όπως και η χρηματοδότηση του Κέντρου επί δύο χρόνια. Με τέτοια πολιτική χρειάζεται δραστική αντίσταση από τους καλλιτεχνικούς φορείς.

Εμείς προσπαθήσαμε να εξαντλήσουμε όλα τα περιθώρια για ένα ουσιαστικό συνέδριο. Είδαμε, όμως, ότι το ΥΠΠΟ επιδιώκει να μας χρησιμοποιήσει ως "άλλοθι" για να δείξει ότι συναινούμε με την πολιτική του. Η πολιτεία έχει πάρει τις αποφάσεις της και το μόνο που θέλει είναι να συμφωνήσουμε με αυτές. Γι' αυτό και το ΥΠΠΟ διαφημίζει το συνέδριο ...ως οργανωμένο από το ίδιο.

Τα δύο συνέδρια για τον κινηματογράφο που είχε διοργανώσει η ΠΟΘΑ είχαν ενώσει το χώρο και βοήθησαν σημαντικά στην ανάπτυξη του ελληνικού κινηματογράφου. Τα πορίσματα του πρώτου συνεδρίου συνέβαλαν σημαντικά στο νόμο επί υπουργίας Μερκούρη. Ωστόσο, οι σημαντικές επισημάνσεις του δεύτερου συνεδρίου όχι μόνο δεν υιοθετήθηκαν, αλλά ο νέος νόμος επί υπουργίας Βενιζέλου έβαλε και τις αντιδραστικές βάσεις για την πολιτική της σημερινής κυβέρνησης. Πολιτική που σκοπεύει στη μεταφορά της ευθύνης του πολιτισμού από το κράτος στους ιδιώτες. Βλέπουμε την πλήρη εξάπλωση των ιδιωτών στο χώρο του πολιτισμού, ακόμη και σε τομείς που μέχρι χθες ήταν ευθύνη της πολιτείας. Μόνο ένα συνέδριο των ανθρώπων που μοχθούν για τον κινηματογράφο μπορεί να δώσει προοπτικές αγωνιστικής διεξόδου από αυτή την κατάσταση».

«Το κακό που μπορεί να συμβεί είναι να αλληλοτρώγονται οι εργαζόμενοι. Χειρότερο είναι, στο όνομα της ενότητας, να σιωπάς και ακόμα χειρότερο να συναινείς σε πολιτικές, που σε μειώνουν σαν προσωπικότητα, σαν συνδικαλιστικό κίνημα και σε κάνουν συνυπεύθυνο σε αντιλαϊκές πολιτικές!

Το Γ΄ Πανελλήνιο Συνέδριο για τον Κινηματογράφο, όπως αποδείχτηκε, δεν το γέννησαν οι ανάγκες του χώρου! Κάποια μέρα ο υπουργός Πολιτισμού, κ. Βουλγαράκης, θέλοντας να εμφανίσει δημοκρατικότερο πρόσωπο από τον κ. Τατούλη, "έριξε" την ιδέα! Η συναινετική πλειοψηφία της διοίκησης της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, τη "βρήκε" σοφή! Οι δυο τους, υπουργείο και διοίκηση της ΕΕΣ, ανέλαβαν την υλοποίηση!..

Στους κινηματογραφιστές η "ιδέα" έφτασε σαν πρωτοβουλία της ΕΕΣ, στην οποία ο υπουργός ανταποκρίθηκε (όπως είχε υποχρέωση) να καλύψει το κόστος (τίποτε περισσότερο)! Κάποια σωματεία και παρατάξεις, μη γνωρίζοντας το παρασκήνιο, είπανε "γιατί όχι"! Σχημάτισαν, λοιπόν, μια οργανωτική επιτροπή και προχώρησαν. Αλλα σωματεία, που ενδεχομένως κάτι γνώριζαν, και δυστυχώς το κράτησαν μυστικό, είπαν όχι!..

Μιλώντας για την Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, στις προσυνεδριακές διεργασίες, στις οποίες συμμετείχα, αφού είμαι δραστήριο μέλος της και παλιός γενικός γραμματέας της, βεβαιώνω κάθε καλόπιστο άνθρωπο του κινηματογράφου πως τίποτα απ' ό,τι αποφασίσαμε σε αυτές τις διεργασίες δεν έγινε! Σε ειδικές γενικές συνελεύσεις - οι περισσότερες για να αντιμετωπιστούν οι σχεδόν καθημερινές αντικαλλιτεχνικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης - συμφωνήσαμε να επωφεληθούμε του συνεδρίου και να φτάσουμε σε αυτό με σειρά διεκδικητικών αγώνων! Είχαμε αποφασίσει το συνέδριο να είναι η κορύφωση αγώνων για άμεση εφαρμογή του νόμου για την είσπραξη του 1,5%, άμεση ψήφιση νόμου για αναγραφή στον προϋπολογισμό ειδικού κονδυλίου για τον Κινηματογράφο, άμεση επαναλειτουργία των θεσμοθετημένων οργάνων (Γνωμοδοτικό κ.ά.), άμεση ανάκληση της κυβερνητικής απόφασης περί μετατροπής του ΕΚΚ σε ΔΕΚΟ κλπ., κλπ., κλπ.

Οι γενικές συνελεύσεις αποφάσιζαν, η πλειοψηφία, όμως, της διοίκησης της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών προχωρούσε στις δικές της επιλογές, που με πολύ έντεχνο τρόπο έκρυβε. Με διάφορες δικαιολογίες και κόντρα στις αποφάσεις, δεν προγραμμάτισε κανένα σοβαρό αγώνα, δε διατύπωσε έστω μια σοβαρή καταγγελία ή κάποια μικρή αντίθεση. (Και η κυβέρνηση τράβαγε τον αντικαλλιτεχνικό δρόμο της). Οταν, όμως, το συνέδριο έφτανε στο ...Μέγαρο, οι μάσκες, εκ των πραγμάτων, πετάχτηκαν. Ο υπουργός αυταρχικά, με τον αέρα αρχηγού, του ανθρώπου που είχε την "ιδέα", στην καθορισμένη από την οργανωτική επιτροπή συνέντευξη Τύπου, αγνόησε τους πάντες, άρπαξε το μικρόφωνο και έβαλε τα πράγματα στη θέση τους! (Μίλησε μόνον αυτός, κανένας άλλος). Εκεί ο κ. Βουλγαράκης αποκάλυψε και αποκαλύφθηκε! Αγνόησε την επιτροπή, η οποία περιορίστηκε στο ρόλο του χειροκροτητή, και έκανε μόνος του, χωρίς αντίλογο, τις εξαγγελίες του. Είπε εν ολίγοις: Η κυβέρνηση αποφάσισε - και διατάζει - "αυτό" και "αυτό"! Ονομάζω το συνέδριό σας "έτσι" (έδωσε τον τίτλο του συνεδρίου!) και σας καλώ να αποφασίσετε ό,τι εγώ αποφάσισα!

Η συνέντευξη του υπουργού, ο οποίος θα έπρεπε να ήταν απλώς καλεσμένος, αφού το συνέδριο υποτίθεται το διοργάνωναν οι κινηματογραφικοί φορείς και όχι εκείνος, έβαλε την ταφόπλακα ενός πραγματικού διεκδικητικού κινηματογραφικού συνεδρίου. Η παραμονή σωματείων, παρατάξεων και ατόμων σε αυτό, συνειδητά ή ασυνείδητα, σημαίνει συναίνεση! Σημαίνει άλλοθι στην κυβέρνηση!».