Ο Χαρίλαος Φλωράκης και άλλοι κομμουνιστές στο στρατοδικείο

Ο Χαρίλαος Φλωράκης γεννήθηκε στις 20 Ιούλη 1914 στο χωριό Ραχούλα (Ζογλώπι) του σημερινού Δήμου Ιτάμου των Θεσσαλικών Αγράφων. Ηταν το 4ο από τα έξι παιδιά της οικογένειάς του. Το χωριό της μάνας μου, έλεγε, είχε πολλή φτώχεια. Από τα τρόφιμα τα πιο ακριβά ήταν το ρύζι και τα μακαρόνια. Ρύζι, ή σε λεχώνα μαγείρευαν ή τα Χριστούγεννα. Το βασικό φαγητό ήταν τα φασόλια. Ετσι από μικρός έζησε τις στερήσεις και την αδικία. Ο μόχθος του μεροκαματιάρη, του φτωχού αγρότη, του ξωμάχου του θεσσαλικού κάμπου ήταν οι καθημερινές του εικόνες. Οπως αφηγούνταν ο ίδιος: «Ζούσαμε μέσα στα λαϊκά στρώματα και έβλεπα όλες τις διακρίσεις. Παρά το ότι η Καρδίτσα δεν είχε έντονα ταξική κοινωνία, ζήτημα να υπήρχαν 2 - 3 τζάκια, υπήρχε χάσμα ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους. Τότε το συνηθισμένο ερώτημα ήταν: τι έγινε εξασφάλισες το ψωμί του χειμώνα;».

Στην Καρδίτσα, που εκείνα τα χρόνια είχε αναπτυγμένο εργατικό και αγροτικό κίνημα, ο Χαρίλαος Φλωράκης έζησε τους πρώτους εργατικούς και λαϊκούς αγώνες. Οπως ο ίδιος έλεγε, θυμούμενος εκείνη την εποχή «ο Παπαστράτος είχε φτιάξει εκεί μεγάλη αποθήκη επεξεργασίας καπνού, από τις πρώτες που έγιναν στη χώρα και ήταν φυτώριο για το εργατικό κίνημα. Κάθε χρόνο, κατέβαιναν χωριάτες, έσμιγαν με τους καπνεργάτες και ξεσπούσαν μεγάλα συλλαλητήρια και διαδηλώσεις».

Το 2001 στα εγκαίνια έκθεσης του Γ. Φαρσακίδη

1933: Μπαίνει στη Σχολή Τηλεγραφητών των ΤΤΤ (Τηλεγραφίας - Ταχυδρομείων - Τηλεφωνίας). Οντας σπουδαστής κηρύσσεται η μεγάλη απεργία των «Τριατατικών». Οι σπουδαστές απεργούν μαζί με τους εργαζόμενους και ο Χαρίλαος εκλέγεται στην Επιτροπή Αγώνα. Αργότερα, θα συγκροτηθεί Σύλλογος Σπουδαστών των ΤΤΤ, στον οποίο εκλέγεται και γραμματέας.

1934: Προσλαμβάνεται ως τηλεγραφητής στην ΤΤΤ. Αρχίζει μια απίστευτη περιπλάνηση «μεταθέσεων» από πόλη σε πόλη, εξαιτίας της συνδικαλιστικής του δράσης. Σε όποια πόλη και αν βρεθεί, θα επιδιώξει και θα έχει σύνδεση με πυρήνες παράνομων κομμουνιστών.

Γιάννης Αλεξάνδρου (Διαμαντής), Χαρίλαος Φλωράκης (Γιώτης)

1940: Μετά την κήρυξη του πολέμου, ο Χ. Φλωράκης στέλνεται στο μέτωπο. Τη νύχτα της 27ης προς 28η του Οκτώβρη είναι βάρδια στο κεντρικό τηλεγραφείο. Από τις μηχανές που δούλευε πέρασαν τα πρώτα τηλεγραφήματα για την κήρυξη του πολέμου. Την επομένη το πρωί κατατάχτηκε μαζί με τα δύο του αδέλφια. Λέει ο ίδιος: «Από τους πρώτους, σχεδόν, βρεθήκαμε στο σιδηροδρομικό "Σταθμό Λαρίσης" και οι τέσσαρες. Ο πατέρας μου, εγώ και οι δύο αδελφοί μου. Ηταν τόσος ο συνωστισμός όσων έφευγαν για το μέτωπο και τόσος ο ενθουσιασμός, ώστε ο μακαρίτης ο πατέρας μου - για να προλάβουμε - έσκυψε, έκανε την πλάτη του σκαλοπάτι και βοήθησε να πηδήσουμε τη μάντρα. Πρώτος ο Αλέξανδρος, δεύτερος ο Λάμπρος και τρίτος εγώ...».

1941: Στις αρχές του Ιούνη στρατολογείται στο ΚΚΕ. Το Σεπτέμβρη στο ΕΑΜ.

1942: Το Μάη περνάει στην παρανομία και το Δεκέμβρη ανεβαίνει στο βουνό.

1943 - '45: Αναλαμβάνει, διαδοχικά, λοχαγός και ταγματάρχης του ΕΛΑΣ, παίρνει μέρος στα Δεκεμβριανά και τον Οχτώβρη του '45 συλλαμβάνεται.

1946: Το Γενάρη αμνηστεύεται από την κυβέρνηση Σοφούλη. Το Δεκέμβρη ανεβαίνει στο βουνό, στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.

1947 - '49: Συμμετέχει σε δεκάδες μάχες, επικεφαλής στρατιωτικών ομάδων του Δημοκρατικού Στρατού. Ορίζεται στην αρχή αντισυνταγματάρχης και το Νοέμβρη του '48 συνταγματάρχης του Δημοκρατικού Στρατού.

1949: Την άνοιξη αναδεικνύεται αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ και στη συνέχεια τακτικό μέλος της ΚΕ του Κόμματος. Το Σεπτέμβρη περνάει στην ΕΣΣΔ.

1950 - '53: Φοιτά και ολοκληρώνει τις σπουδές του στη Στρατιωτική Ακαδημία του Φρούνζε.

Απρίλης 1943: Ο Χαρίλαος Φλωράκης (αριστερά) και ο Κωνσταντινίδης στην Πάρνηθα

1960: Μετά από αρκετές αναβολές αρχίζει το Μάη η μεγάλη δίκη του στο στρατοδικείο.

1966: Στις 20 του Απρίλη αποφυλακίζεται με όρους.

1967: Συλλαμβάνεται στις 21 του Απρίλη και εξορίζεται μέχρι και την άνοιξη του 1971.

1968: Ο Χαρίλαος, μετά τη διάσπαση του Κόμματος, συμμετέχει και συμβάλλει αποφασιστικά στη μάχη για την επικράτηση των αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας. Το Δεκέμβρη του 1969 από το στρατόπεδο συγκέντρωσης της Λέρου (Παρθένι), σημειώνει σε επιστολή του: «Η 12η Ολομέλεια, με τις αποφάσεις της, σήκωσε αποφασιστικά τη σημαία της πάλης ενάντια στον οπορτουνισμό και τον αναθεωρητισμό, που κόντευε, με τη δράση της φραξιονιστικής ομάδας, να κυριαρχήσει και να γίνει η επίσημη πολιτική και οργανωτική γραμμή του Κόμματος. Τη σημαία της πάλης για την υπεράσπιση των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού, για την οικοδόμηση των κομματικών οργανώσεων στην Ελλάδα με βάση τις λενινιστικές αρχές για το κόμμα νέου τύπου. Με τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας σημειώνεται μια αποφασιστική στροφή για να προχωρήσει το Κόμμα σταθερά στον επαναστατικό του δρόμο».

1972: Τον Ιούνη, η 16η Ολομέλεια τον εκλέγει μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Στη 17η Ολομέλεια, το Δεκέμβρη, εκλέγεται Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος. Μιλώντας, στην εισήγησή του στην Ολομέλεια για την κατάσταση στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, σημειώνει: «Στην πραγματικότητα, η χούντα είναι αδύναμη, η απομόνωσή της βαθαίνει και με την αναπτυσσόμενη πάλη του λαού οδηγείται σε αδιέξοδο... Παρά την έντονη δημαγωγία της και τις προσπάθειές της, δεν μπόρεσε να δημιουργήσει λαϊκή βάση και στηρίγματα. Η χούντα δε βρίσκεται ασφαλώς εκεί απ' όπου ξεκίνησε. Πέτυχε κάποια σχετική διεύρυνση του κύκλου των μονοπωλίων και των μεγάλων επιχειρήσεων που στηρίζεται. Αλλά δεν κατάφερε να αποκτήσει βάση μέσα στην εργατική τάξη... Απεναντίας, με την οικονομική, κοινωνική και εκπαιδευτική πολιτική της έρχεται διαρκώς σε αυξανόμενη καθημερινή αντίθεση και σύγκρουση με την εργατική τάξη, την αγροτιά, με τα μεσαία στρώματα της πόλης, με τη σπουδάζουσα νεολαία - ακόμα και με ορισμένους κύκλους της μη μονοπωλιακής αστικής τάξης... Ετσι, κύρια στηρίγματα του καθεστώτος παραμένουν οι Αμερικανοί, οι Ενοπλες Δυνάμεις, το φασιστικό κράτος με τον υδροκέφαλο αστυνομικό μηχανισμό του, τα μονοπώλια, κλπ.».

Από την τελετή για την ανακήρυξη του Χ. Φλωράκη σε Επίτιμο Δημότη Ιτάμου Καρδίτσας (2002)

1974: Τον Αύγουστο, πριν τη νομιμοποίηση του Κόμματος, ο Χ. Φλωράκης έρχεται στην Ελλάδα. Στην πρώτη μεταπολιτευτική συνέντευξή του, απαντώντας στις - συνήθεις τότε - προβοκάτσιες περί «ΚΚΕ εξωτερικού» είπε στον Κρις Γουντχάουζ: «Κύριε Γουντχάουζ, εγώ είμαι του ...εσωτερικού του εσωτερικού. Οταν έγινε η διάσπαση του ΚΚΕ, από την οποία προέκυψε το λεγόμενο ΚΚΕ (Εσωτερικού), εγώ προσωπικά βρισκόμουν στο ...εσωτερικό του εσωτερικού - δηλαδή εξόριστος στο Παρθένι της Λέρου. Οπως και εκατοντάδες άλλοι σύντροφοι που βρίσκονται σήμερα στο ΚΚΕ, που εσείς το χαρακτηρίζετε ως ΚΚΕ εξωτερικού».

Αργότερα, μιλώντας για εκείνη την εποχή, σημείωνε: «Τα χρόνια περνούν, οι μνήμες ξεθωριάζουν, οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται και αυτή η φυσική νομοτέλεια επιτρέπει σε ορισμένα γκεσέμια της δημόσιας ζωής άλλα να λένε, άλλα να υποστηρίζουν (και μάλιστα με πάθος) σήμερα και άλλα να πράττουν (και μάλιστα με περισσή αδιαντροπιά) αύριο. Αρα, όσοι τα ξέχασαν, καλά θα κάνουν να τα θυμηθούν. Και όσοι τα αγνοούν, καλά θα κάνουν να τα μάθουν. Ετσι ακριβώς ήταν τότε τα πράγματα: Από το ένα μέρος κορόνες για τη δημοκρατία και την ελευθερία και εμπρηστικοί λόγοι ενάντια στους Αμερικανούς και από το άλλο μέρος αλισβερίσια και υπόγειες διαδρομές και επαφές για συναλλαγές και συμβιβασμούς και με τη χούντα και με τους προστάτες της (...).

Φωτογραφία του 1977. Από αριστερά: Γιάννης Ρίτσος, Λουί Αραγκόν, Αντώνης Αμπατιέλος, Χαρίλαος Φλωράκης

1978: Το πρώτο μετά από τρεις δεκαετίες Συνέδριο του ΚΚΕ. Ο Χαρίλαος Φλωράκης στην πρώτη, μετά το Συνέδριο, Ολομέλεια της ΚΕ εκλέγεται ΓΓ της ΚΕ.

Στο 11ο Συνέδριο του Κόμματος (1982) και στο 12ο (1987) ο Χαρίλαος επανεκλέγεται ΓΓ της ΚΕ.

1989: Μια χρονιά γεμάτη από γεγονότα και σημαντικές εξελίξεις τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και σε διεθνές επίπεδο. Στην Ελλάδα, υπό το βάρος των πολιτικοοικονομικών σκανδάλων εκείνης της εποχής και με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα δύο εκλογικών αναμετρήσεων, από τις οποίες δεν προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση, ορκίζονται διαδοχικά η κυβέρνηση Τζαννετάκη και η κυβέρνηση Ζολώτα. Στο μεταξύ, οι εξελίξεις στις σοσιαλιστικές χώρες αποκτούν δραματικό χαρακτήρα, αφού τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο των ανατροπών. Το καλοκαίρι (11 του Ιούλη) σε Ολομέλεια της ΚΕ ο Χ. Φλωράκης κρίνει πως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για αλλαγή του Γραμματέα του Κόμματος. Ο ίδιος εκλέγεται Πρόεδρος της ΚΕ του ΚΚΕ.

Με το πηλήκιο του ΔΣΕ

1991: Το 14ο Συνέδριο (Δεκέμβρης) είναι το Συνέδριο της Ανασυγκρότησης. Το Κόμμα πάλεψε και κατάφερε να σταθεί όρθιο. Στο 14ο Συνέδριο, το ΚΚΕ επανεπιβεβαιώνει τις αρχές του: Το σεβασμό του Καταστατικού του, τη διεθνιστική αλληλεγγύη του, τον επαναστατικό χαρακτήρα του, τη στρατηγική των συμμαχιών και των ανοιγμάτων, τον ταξικό χαρακτήρα του και γενικά την προσήλωσή του στις αγωνιστικές παραδόσεις του και στα ιδανικά του. Ο ρόλος του Χ. Φλωράκη και στη διάσωση του ΚΚΕ, και στην ανασυγκρότησή του, και στην επιστροφή στις αρχές του υπήρξε αποφασιστικός. Και η αγωνία του για το Κόμμα εκφραζόταν σε όσα συχνά - πυκνά έλεγε σε συντρόφους και φίλους όλο εκείνο το δύσκολο διάστημα: «Θέλω να φύγω ήσυχος ότι το Κόμμα βρήκε το δρόμο του, ότι το Κόμμα βρίσκεται σε καλά χέρια, ότι το Κόμμα είναι το ίδιο εκείνο Κόμμα που μεγαλούργησε με το ΕΑΜ, ότι το ΚΚΕ είναι έτσι όπως το ήθελαν οι ιδρυτές του και οι μεγάλοι του ήρωες...». Το Συνέδριο εξέλεξε τον Χαρίλαο επίτιμο Πρόεδρο του Κόμματος.

Αύγουστος 1974: Η επιστροφή του στην Ελλάδα

Οταν, σύντροφοι και φίλοι του 'λεγαν πως οι παλιοί αγωνιστές ένας ένας φεύγουν, εκείνος έλεγε:

«Οι ζευγάδες φεύγουν, μωρέ! Η σπορά μένει. Και φουντώνει. Και μεγαλώνει. Και καρπίζει. Και ρίχνει νέους σπόρους στη γη. Και οι κύκλοι επαναλαμβάνονται. Ετσι νόμιζε και η γενιά του 1912 - 1913 ότι είναι η τελευταία ηρωική γενιά. Και τι θα γίνει ο τόπος μόλις φύγει. Μα ήρθε η γενιά του '40, η νέα σπορά, και ανέβασε πιο ψηλά τη σημαία του αγώνα. Ετσι λέει κάθε γενιά - ταυτίζοντας τον εαυτό της με την Ιστορία. Και λησμονά τη σπορά. Που έρχεται πολύ βαθιά από το παρελθόν και πηγαίνει πολύ βαθιά στο μέλλον. Βλέπεις, μωρέ, αυτά τα νιάτα γύρω σου, που νομίζεις πως είναι ξεστρατισμένα και συμβιβασμένα; Κούνια που σε κούναγε. Μόλις υπάρξει μια σπίθα, αυτά τα νιάτα θα γίνουν πυρκαγιά, θα γίνουν ηφαίστειο. Και θα αποδειχθούν καλύτερα από τη γενιά των πατεράδων τους και των παππούδων τους. Και θα σηκώσουν τη σημαία του αγώνα μέχρι τον ήλιο. Είναι η σπορά, σου λέω...».

Σπουδαστής της σχολής ΤΤΤ -σχολικό έτος 1933 - 1934. Αποχή από το μάθημα. Ο Χαρίλαος 19χρονος ανάμεσά τους και μέλος της ΟΚΝΕ

Ανθρωπος βαθιά λαϊκός, ο Χαρίλαος Φλωράκης έμεινε προσηλωμένος στο δίκιο του λαού και πάλεψε γι' αυτό με κάθε μέσον και σε όλες τις συνθήκες. Η κομματική - πολιτική δράση του Χαρίλαου Φλωράκη δε γνώρισε διαλείμματα. Γνώρισε μόνο φουρτούνες και μεγάλες δυσκολίες. Τις αντιμετώπισε όλες με παλικαριά και με αισιοδοξία. Με την πηγαία θυμοσοφία του και με την αποφασιστικότητα του κομμουνιστή, που έχει πλήρη συναίσθηση της αποστολής του και της σκληρότητας που χαρακτηρίζει την ταξική πάλη. Τις αντιμετώπισε δίνοντας όλες τις δυνάμεις του και βγαίνοντας ηθικά νικητής. Οπως τόσοι και τόσες από τους χιλιάδες κομμουνιστές και τις κομμουνίστριες, που δε λογάριασαν και διέθεσαν τη ζωή τους απλόχερα, για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες. Στη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας και πριν απ' αυτήν, στα χρόνια του βενιζελικού «Ιδιώνυμου». Στην Κατοχή και στον ένοπλο λαϊκό αγώνα του 1946 - 1949, όπου αναδείχτηκαν τόσο οι πολιτικές, όσο και οι στρατιωτικές ικανότητες του Χαρίλαου Φλωράκη. Οχι μόνο δε μετάνιωσε για το δρόμο που επέλεξε, αλλά συνήθιζε να επαναλαμβάνει ότι τον ίδιο δρόμο θα ακολουθούσε ξανά, αν αυτό μπορούσε να γίνει. Γιατί γνώριζε ότι δεν είχε κάνει λάθος. Γιατί γνώριζε ότι η ζωή ομορφαίνει περισσότερο και ότι η ανθρώπινη υπόσταση καταξιώνεται μόνο στον αγώνα για την αλλαγή της κοινωνίας.

Σε μια περιοδεία του στη Θεσσαλία ενόψει των βουλευτικών εκλογών του 1996

Ο Χαρίλαος Φλωράκης υπερασπίστηκε την προσφορά του σοσιαλιστικού συστήματος, ιδιαίτερα της Σοβιετικής Ενωσης, στα κοινωνικά δικαιώματα των λαών, στην ειρήνη, στην πάλη για έναν κόσμο απαλλαγμένο από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Γνώρισε από κοντά τη φροντίδα τους ως πολιτικός πρόσφυγας, αλλά και τη διεθνιστική συνεισφορά τους στα επαναστατικά και στα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα των λαών. Είχε βαθύτατη πεποίθηση ότι ο σοσιαλισμός θα έρθει ό,τι και να γίνει, ότι είναι το μέλλον της ανθρωπότητας, γιατί, όπως έλεγε, «ο καπιταλισμός οξύνει και δεν μπορεί να λύσει τα λαϊκά προβλήματα».

Ο Χαρίλαος Φλωράκης είναι γέννημα του ΚΚΕ. Το ΚΚΕ και οι ηρωικοί αγώνες του τον ανέδειξαν σε ηγέτη, τον οποίο εκτιμούν όχι μόνον οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες, αλλά και πολλοί εργαζόμενοι που δεν ταυτίζονται με την ιδεολογία του Κόμματός μας. Υπήρξε λαϊκός ηγέτης, γιατί ήταν κομμουνιστής. Μόνο αυτή η ιδιότητα μπορούσε να του δώσει όσα του έδωσε, μόνο αυτή μπορούσε να τον καταστήσει λαϊκό ηγέτη...

Συζήτηση με καπνεργάτες (1989) σε καπναποθήκη στο Αγρίνιο

Οταν όλα έχουν ειπωθεί κι ακόμα καλύτερα όταν τα πράγματα έχουν τελεσίδικα συμβεί, κινδυνεύεις να σκιάσεις την εικόνα στην απόπειρα να βάλεις μιαν ακόμη πινελιά. Καμιά νέα τέτοια απόπειρα δεν είναι χρειαζούμενη. Ο Χαρίλαος Φλωράκης τον τίτλο του «ιστορικού ηγέτη», που πολλοί συνηθίζουν να χρησιμοποιούν αφειδώλευτα, ακόμη και για ασήμαντα περάσματα από την πολιτική, τον έκανε συνώνυμό του. Γιατί τον κατέκτησε σε όλα τα πεδία του αγώνα, σαν συνδικαλιστής, πολεμιστής της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού, σαν φυλακισμένος και εξόριστος, σαν επαναστάτης σε δύσκολες στιγμές. Απέδειξε, ότι «ιστορικό στέλεχος» δεν είναι όποιος αφιέρωσε πολλά χρόνια στην πολιτική δράση. Ιστορικό στέλεχος γίνεται το πρόσωπο εκείνο που, όταν τερματίζεται η ζωή του, παραμένει «ορθοστατών και ορθοβαδίζων», ως το τέλος της ζωής του έχοντας δώσει τα πάντα στην επαναστατική δράση. Τον δικαίωσε. Κανείς δεν μπορεί να του τον αμφισβητήσει. Γιατί μέχρι την τελευταία του πνοή έμεινε ορθός, στητός, περήφανος κομμουνιστής, αμετανόητος για τη ζωή που επέλεξε, για το όραμα του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Οσοι υποστηρίζουν ότι η ολοκληρωτική απορρόφηση από την κομματική δουλειά, τη θεωρητική και πρακτική δράση, την οργανωτική καθημερινή δραστηριότητα, σε κάνουν απόκοσμο, ψυχρό, αποσπασμένο από το λαό και τα γεγονότα, διαψεύδονται. Τους διαψεύδει πανηγυρικά το αντιπροσωπευτικό και όχι μοναδικό παράδειγμα της προσωπικότητας του Χαρίλαου Φλωράκη. Η απόλυτη απορρόφησή του στην κομματική δουλειά, δηλαδή στη μεγάλη λαϊκή υπόθεση, η αφοσίωσή του στα επαναστατικά ιδανικά, η πολύχρονη φυλάκισή του, δεν του στένεψαν την προσωπικότητα και τους ορίζοντες. Του καλλιέργησαν ακόμα περισσότερο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, την εντιμότητα και λαϊκότητά του, την αυθεντικότητά του. Την ικανότητά του να συνδέεται με το λαό, να καταλαβαίνει τον απλό άνθρωπο. Να είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας.

Το πρακτικό σχολείο του αγώνα ήταν το λίπασμα, ήταν το πεδίο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε η προσωπικότητα του Χαρίλαου Φλωράκη.

Αναζητούσε πάντα τον τρόπο να γίνει το Κόμμα αποτελεσματικό, ικανό να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να μην επαναλαμβάνεται, όταν οι περιστάσεις έφερναν νέα στοιχεία στην επιφάνεια. Απεχθανόταν τη στατικότητα.

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη και το χρέος των κομμουνιστών, απέναντι στο λαό. Στη μάχη για την κοινωνική λαϊκή ευημερία. Την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Την ευθύνη των κομμουνιστών να είναι στην πρώτη γραμμή του αγώνα, όταν ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος χτυπά στη γειτονιά μας, αλλά και στην πιο απόμερη μεριά της γης. Μισούσε το σοβινισμό, το ρατσισμό, τον εθνικισμό.

Οταν έλεγε ΚΚΕ, εννοούσε την ευθύνη για την ανάπτυξη του διεθνισμού της εργατικής τάξης, των λαών γενικότερα. Το μόνιμο χρέος για τη λαϊκή συσπείρωση και ενότητα. Το χρέος απέναντι στην υπόθεση του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Ενα πράγμα δεν άντεχε, τις αντιλήψεις και πρακτικές που υπογράμμιζαν τη ματαιότητα της αντίστασης. Στις οποιεσδήποτε συνθήκες. Μπορούσε ακόμα να ξεχάσει άδικες επιθέσεις και πολεμικές κατά του Κόμματος, μα δεν άντεχε καθόλου τα κελεύσματα της υποταγής στον ισχυρό και τον εκάστοτε νικητή.

Ηθελε πάντα αναμμένη τη λαμπάδα του αγώνα. Ηξερε καλά ότι τα μεγάλα ΝΑΙ και τα μεγάλα ΟΧΙ πληρώνονται ακόμα και με τη ζωή του αγωνιστή, αλλιώς δεν υπάρχει ιστορική δικαίωση και ελπίδα να κοκκινίσει η πλάση, όπως λέει και ο ποιητής.

Πώς να ξεχάσουμε πόσο σπίθιζαν τα μάτια του, όταν συζητούσαμε για τις διεθνείς συναντήσεις Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων. Τις αγωνίες όλων μας για να δυναμώσει στις σημερινές συνθήκες ο προλεταριακός διεθνισμός, ο συντονισμός της δράσης των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων, οι ευρύτερες διεθνείς αντιιμπεριαλιστικές συμμαχίες.

Πόσο έλαμψαν τα μάτια του, όταν του προτείναμε να τεθεί επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΚΕ, που θα επισκεπτόταν το Βελιγράδι και τις άλλες πόλεις της Γιουγκοσλαβίας στο φόρτε του πολέμου. Εν μέσω ανελέητων βομβαρδισμών.

Σύντροφε, δε θα ξεχάσουμε τις αντιδράσεις σου, τις φωνές σου, όταν σου λέγαμε ότι θέλουμε να προσέξεις, θέλουμε να γυρίσεις σώος πίσω, γιατί ο αγώνας δε σταματά με τίποτε. Πήγαινε αποφασισμένος για όλα. Και όπως μάθαμε μετά το γυρισμό του ήταν απείθαρχος, δε φρόντισε τον εαυτό του ούτε στιγμή. Ηταν αγανακτισμένος για τον άδικο πόλεμο, έτοιμος να δώσει και τη ζωή του ακόμα για τους λαούς της περιοχής. Βγήκε στην επιφάνεια ολόκληρος και ακέραιος ο διεθνισμός του επαναστάτη, το μίσος για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, η δίψα για την ειρήνη και το δικαίωμα των λαών να αποφασίζουν οι ίδιοι για την τύχη τους».

Αποσπάσματα από τον τελευταίο αποχαιρετισμό εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, που εκφώνησε η Γενική Γραμματέας της ΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα.

Εκεί, στα βουνά της Νότιας Πίνδου, όπου οι αετοί συναντήθηκαν με τους ένοπλους αετούς: Με τον Νίκο Μπελογιάννη, τον καπετάν Διαμαντή, τον καπετάν Γιώτη. Οπου συναντήθηκαν με όλους τους ήρωες - μαχητές και μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Εκεί, όπου η πίστη για το δίκαιο του λαού πήγαινε χέρι χέρι με την ευαισθησία απέναντι στο σύντροφο, στο συναγωνιστή, στον απλό άνθρωπο.

«Ηταν το 1949 - θυμόταν πολλά χρόνια μετά. Τότε που δόθηκε μια μάχη στο Κοράκο, όπου είχαμε τραυματίες και πήγα με το γιατρό να τους δω. Βλέπω, λοιπόν, μια αντάρτισσα, την Αγαθή, να με κοιτάζει έτσι στα μάτια και να λέει: "Σύντροφε διοικητή θέλω να ζήσω". Βρε Αγαθή θα ζήσεις της είπα. "Θέλω να ζήσω σου λέω, γιατί αγαπάω, με καταλαβαίνεις;"...

Ηταν πολύ σημαντικό για μένα.

Αυτή ήταν μια αντάρτισσα που στάλθηκε στη σχολή Εφέδρων Αξιωματικών και εκεί γνωρίστηκε με έναν αντάρτη. Πέθανε όμως μέσα σε 24 ώρες γιατί το τραύμα ήταν εγκεφαλικό».

«Δε φοβηθήκατε το θάνατο;» τον ρωτούσαν.

«Ασφαλώς και τον φοβηθήκαμε», απαντούσε.

«Ποιος δε λογαριάζει τη ζωή του; Μόνο ο τρελός ή ο άδειος από συναισθήματα μπορεί να μη φοβηθεί το θάνατο. Αλλά εκείνο, που διακρίνει τον κομμουνιστή, είναι ότι βρίσκει τη δύναμη, όταν χρειαστεί, να θυσιάζει ό,τι πιο πολύτιμο έχει, ξεπερνώντας και το φόβο του θανάτου»!

Ο Χαρίλαος Φλωράκης ηγήθηκε σε δεκάδες μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις και σε μερικές από τις πιο παράτολμες και ηρωικές αποστολές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Οπως ήταν η πορεία από την Ευρυτανία στο Γράμμο το 1947. Η κατάληψη της Αράχοβας το 1948. Η κατάληψη της Καρδίτσας την ίδια χρονιά και η κατάληψη του Καρπενησίου το 1949. Ιστορική θα μείνει η διείσδυση αντιπερισπασμού της 1ης μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, με διοικητή τον Χαρίλαο Φλωράκη, στα μετόπισθεν του αντιπάλου τον Αύγουστο του 1949, που έφτασε μέχρι τον Ιταμο της Καρδίτσας σπέρνοντας σύγχυση στις κυβερνητικές δυνάμεις. Εκείνη η επιχείρηση διήρκεσε 43 μέρες και δόθηκαν 39 μάχες. Μέσα από τέτοιες συγκρούσεις κατέκτησε το βαθμό του υποστρατήγου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, ενώ το Γενάρη του 1949 εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.