Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ανίκητος. Ο δρόμος για την ανατροπή του θα ανοίξει μόνο μέσα από τη συνειδητή δράση των μαζών. Η θέση αυτή, επιβεβαιώθηκε μέσα από τις εισηγήσεις των ομιλητών αλλά και τη συζήτηση που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του διημέρου που διοργάνωσε η Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ στις 25 και 26 του Νοέμβρη στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο της πόλης. Μια εκδήλωση προβληματισμού στο πλαίσιο του κύκλου συζητήσεων για το μαρξισμό στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι κατάφεραν να φωτίσουν πτυχές της σύγχρονης καπιταλιστικής βαρβαρότητας και να προβλέψουν τα νέα δεινά που θα ακολουθήσουν μετά την ιμπεριαλιστική επέμβαση και τις πολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Στο πλαίσιο του διημέρου αποκαλύφθηκε η απάνθρωπη Νέα Τάξη Πραγμάτων, και ο στόχος των ΗΠΑ για πλήρη ηγεμονία μέσω του Νέου Δόγματος του ΝΑΤΟ, χρησιμοποίησης των διεθνών οργανισμών, επιβολής νέων ηθών στο πλαίσιο της «παγκοσμιοποιημένης» κοινωνίας και της «σύμπραξης» με άλλες μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις. Ολα αυτά μέσα σε έναν αδυσώπητο ανταγωνισμό για τον πλήρη έλεγχο του πλούτου σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Πολλοί ήταν επίσης οι εισηγητές που προέβλεψαν συνέχιση της κρίσης στα Βαλκάνια και δημιουργία νέας μεγάλης κρίσης στην Ανατολή, όπου θα διεξαχθεί το παιχνίδι ελέγχου των ενεργειακών πηγών. Ιδιαίτερα επισημάνθηκε ο σημαντικός γεωπολιτικός και γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας στην εφαρμογή των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών για το χώρο της ΝΑ Ευρώπης και με μια σειρά στοιχεία αποκαλύφθηκε ο πραγματικός στόχος των μεγάλων έργων υποδομής που βρίσκονται σε εξέλιξη στην περιοχή.

Την έναρξη των εργασιών κήρυξε ο Γραμματέας της ΚΟΘ του ΚΚΕ Χρήστος Κόφας, ξεκαθαρίζοντας προς κάθε κατεύθυνση πως το ΚΚΕ δεν πρόκειται να υποστείλει τη σημαία της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλισμό: «Είμαστε πεπεισμένοι ότι αν αυτό το κοινωνικοπολιτικό σύστημα δεν αποχωρήσει από το προσκήνιο της ιστορίας, με την πάλη βέβαια των λαών, δεν έχουμε και εμείς λόγο ύπαρξης. Αλλωστε σε ό,τι μας αφορά, ο πυρήνας της κρίσης που περάσαμε το '89 αφορούσε αυτό το κυρίαρχο ζήτημα, να ξεχάσουμε, να εξωραΐσουμε τη φύση και το χαρακτήρα του αντίπαλου, του ιμπεριαλισμού. Πατώντας σταθερά στη Μαρξιστική - Λενινιστική θεωρία του διαλεχτικού Ιστορικού Υλισμού, όχι μόνο δε χάνουμε τον ιμπεριαλισμό από το στόχαστρό μας, αλλά έχουμε όλη τη διάθεση, την επιμονή να τον γνωρίσουμε και στις νέες του αποχρώσεις, όπως αυτές εμφανίζονται στην εποχή μας. Σ' αυτή την προσπάθεια, έχοντας επίγνωση και των δυνατοτήτων μας, θεωρούμε πολυτιμότατη τη συμβολή των επιστημόνων, που και από τη μεριά τους ενδιαφέρονται να ανοίξει μια άλλη προοπτική για την ανθρωπότητα».

Την πρώτη μέρα των εργασιών, μίλησαν: Ο Τρύφων Κωστόπουλος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για τα έθνη και τον εθνικισμό στα Βαλκάνια. Ο Ηλίας Θερμός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για την επέμβαση και τις διεθνείς εξελίξεις στη ΝΑ Ευρώπη. Ο Λόης Λαμπριανίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για τις ελληνικές επιχειρήσεις στα Βαλκάνια - οι καταστάσεις πέρα από τους μύθους.

Τη δεύτερη μέρα μίλησαν: Ο Γιώργος Ρούσης, καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, για την αντίσταση στον πόλεμο ως ελάχιστη προϋπόθεση μιας σύγχρονης αριστερής ιδεολογίας. Ο Ζήσης Παπαδημητρίου, καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, για τη γεωπολιτική θέση της Θεσσαλονίκης και το ρόλο της στη ΝΑ Ευρώπη, τα ιμπεριαλιστικά σχέδια και τις προοπτικές ανάπτυξης. Ο Γιώργος Χουρμουζιάδης, καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, για την ιμπεριαλιστική επέμβαση και τις επιπτώσεις στην κουλτούρα. Ο Νένος Γεωργόπουλος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για την ηθική της πολιτικής των ΗΠΑ στα Βαλκάνια, με αφορμή την περίπτωση του Κόσσοβου. Και ο Γιώργος Τσιλιγκιρίδης, λέκτορας του ΑΠΘ, για το ρόλο των υποδομών στη δημιουργία περιφερειακής αγοράς στη ΝΑ Ευρώπη.

Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ανίκητος. Ο δρόμος για την ανατροπή του θα ανοίξει μόνο μέσα από τη συνειδητή δράση των μαζών. Η θέση αυτή, επιβεβαιώθηκε μέσα από τις εισηγήσεις των ομιλητών αλλά και τη συζήτηση που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του διημέρου που διοργάνωσε η Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ στις 25 και 26 του Νοέμβρη στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο της πόλης. Μια εκδήλωση προβληματισμού στο πλαίσιο του κύκλου συζητήσεων για το μαρξισμό στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι κατάφεραν να φωτίσουν πτυχές της σύγχρονης καπιταλιστικής βαρβαρότητας και να προβλέψουν τα νέα δεινά που θα ακολουθήσουν μετά την ιμπεριαλιστική επέμβαση και τις πολιτικές και οικονομικές ανακατατάξεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Στο πλαίσιο του διημέρου αποκαλύφθηκε η απάνθρωπη Νέα Τάξη Πραγμάτων, και ο στόχος των ΗΠΑ για πλήρη ηγεμονία μέσω του Νέου Δόγματος του ΝΑΤΟ, χρησιμοποίησης των διεθνών οργανισμών, επιβολής νέων ηθών στο πλαίσιο της «παγκοσμιοποιημένης» κοινωνίας και της «σύμπραξης» με άλλες μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις. Ολα αυτά μέσα σε έναν αδυσώπητο ανταγωνισμό για τον πλήρη έλεγχο του πλούτου σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Πολλοί ήταν επίσης οι εισηγητές που προέβλεψαν συνέχιση της κρίσης στα Βαλκάνια και δημιουργία νέας μεγάλης κρίσης στην Ανατολή, όπου θα διεξαχθεί το παιχνίδι ελέγχου των ενεργειακών πηγών. Ιδιαίτερα επισημάνθηκε ο σημαντικός γεωπολιτικός και γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας στην εφαρμογή των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών για το χώρο της ΝΑ Ευρώπης και με μια σειρά στοιχεία αποκαλύφθηκε ο πραγματικός στόχος των μεγάλων έργων υποδομής που βρίσκονται σε εξέλιξη στην περιοχή.

Την έναρξη των εργασιών κήρυξε ο Γραμματέας της ΚΟΘ του ΚΚΕ Χρήστος Κόφας, ξεκαθαρίζοντας προς κάθε κατεύθυνση πως το ΚΚΕ δεν πρόκειται να υποστείλει τη σημαία της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλισμό: «Είμαστε πεπεισμένοι ότι αν αυτό το κοινωνικοπολιτικό σύστημα δεν αποχωρήσει από το προσκήνιο της ιστορίας, με την πάλη βέβαια των λαών, δεν έχουμε και εμείς λόγο ύπαρξης. Αλλωστε σε ό,τι μας αφορά, ο πυρήνας της κρίσης που περάσαμε το '89 αφορούσε αυτό το κυρίαρχο ζήτημα, να ξεχάσουμε, να εξωραΐσουμε τη φύση και το χαρακτήρα του αντίπαλου, του ιμπεριαλισμού. Πατώντας σταθερά στη Μαρξιστική - Λενινιστική θεωρία του διαλεχτικού Ιστορικού Υλισμού, όχι μόνο δε χάνουμε τον ιμπεριαλισμό από το στόχαστρό μας, αλλά έχουμε όλη τη διάθεση, την επιμονή να τον γνωρίσουμε και στις νέες του αποχρώσεις, όπως αυτές εμφανίζονται στην εποχή μας. Σ' αυτή την προσπάθεια, έχοντας επίγνωση και των δυνατοτήτων μας, θεωρούμε πολυτιμότατη τη συμβολή των επιστημόνων, που και από τη μεριά τους ενδιαφέρονται να ανοίξει μια άλλη προοπτική για την ανθρωπότητα».

Την πρώτη μέρα των εργασιών, μίλησαν: Ο Τρύφων Κωστόπουλος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για τα έθνη και τον εθνικισμό στα Βαλκάνια. Ο Ηλίας Θερμός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για την επέμβαση και τις διεθνείς εξελίξεις στη ΝΑ Ευρώπη. Ο Λόης Λαμπριανίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για τις ελληνικές επιχειρήσεις στα Βαλκάνια - οι καταστάσεις πέρα από τους μύθους.

Τη δεύτερη μέρα μίλησαν: Ο Γιώργος Ρούσης, καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, για την αντίσταση στον πόλεμο ως ελάχιστη προϋπόθεση μιας σύγχρονης αριστερής ιδεολογίας. Ο Ζήσης Παπαδημητρίου, καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, για τη γεωπολιτική θέση της Θεσσαλονίκης και το ρόλο της στη ΝΑ Ευρώπη, τα ιμπεριαλιστικά σχέδια και τις προοπτικές ανάπτυξης. Ο Γιώργος Χουρμουζιάδης, καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, για την ιμπεριαλιστική επέμβαση και τις επιπτώσεις στην κουλτούρα. Ο Νένος Γεωργόπουλος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για την ηθική της πολιτικής των ΗΠΑ στα Βαλκάνια, με αφορμή την περίπτωση του Κόσσοβου. Και ο Γιώργος Τσιλιγκιρίδης, λέκτορας του ΑΠΘ, για το ρόλο των υποδομών στη δημιουργία περιφερειακής αγοράς στη ΝΑ Ευρώπη.

Ανοίγοντας τη Διημερίδα ο Χρήστος Κόφφας, γραμματέας της ΚΟΘ και μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, σημείωσε τα παρακάτω:

«Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους πανεπιστημιακούς δασκάλους, που αποδέχτηκαν την πρότασή μας. Θεωρούμε τη συμβολή τους σημαντικό γεγονός με ιδιαίτερη σημασία, λόγω και της συγκυρίας μέσα στην οποία αυτή η ημερίδα πραγματοποιείται. Η συμμετοχή τους δεν είναι σημαντική μόνο από την άποψη ότι θα φωτιστούν επαρκέστερα η φύση και ο χαρακτήρας της ιμπεριαλιστικής επέμβασης και οι πολιτικοκοινωνικές ανακατατάξεις στη ΝΑ Ευρώπη. Είναι σημαντική και από την άποψη ότι επιβεβαιώνεται στην πράξη η εκτίμηση του ΚΚΕ, πως μέσα στην ελληνική κοινωνία υπάρχουν δυνάμεις που ανησυχούν, προβληματίζονται για το πού πάει η κατάσταση, αντιλαμβάνονται την αναγκαιότητα να αντισταθούμε στον ιμπεριαλισμό, να ανοίξουμε άλλη προοπτική.

Ως Κόμμα θέλουμε να δηλώσουμε ότι όσα και να επιχειρήσουν σε βάρος μας, δεν πρόκειται να υποστείλουμε τη σημαία της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Και αυτό γιατί είμαστε πεπεισμένοι ότι αν αυτό το κοινωνικοπολιτικό σύστημα δεν αποχωρήσει από το προσκήνιο της ιστορίας, με την πάλη βέβαια των λαών, δεν έχουμε και εμείς λόγο ύπαρξης. Αλλωστε, σε ό,τι μας αφορά, ο πυρήνας της κρίσης που περάσαμε το '89 αφορούσε αυτό το κυρίαρχο ζήτημα, να ξεχάσουμε, να εξωραΐσουμε τη φύση και το χαρακτήρα του αντίπαλου, του ιμπεριαλισμού. Πατώντας σταθερά στη Μαρξιστική - Λενινιστική θεωρία του διαλεχτικού Ιστορικού Υλισμού, όχι μόνο δε χάνουμε τον ιμπεριαλισμό από το στόχαστρό μας, αλλά έχουμε όλη τη διάθεση, την επιμονή να τον γνωρίσουμε και στις νέες του αποχρώσεις, όπως αυτές εμφανίζονται στην εποχή μας.

Σ' αυτή την προσπάθεια, έχοντας επίγνωση και των δυνατοτήτων μας, θεωρούμε πολυτιμότατη τη συμβολή των επιστημόνων που και από τη μεριά τους ενδιαφέρονται να ανοίξει μια άλλη προοπτική για την ανθρωπότητα».

«Ο ιμπεριαλισμός για μας είναι αναγνώσιμος. Το κοινωνικοοικονομικό και ιστορικό του περιεχόμενο, όπως το προσδιόρισε ο Λένιν, μας επέτρεψε να προβλέψουμε τις εξελίξεις που θα είχαμε στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή, μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού στρατοπέδου στην Ανατολική Ευρώπη. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος που εξαπολύθηκε από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ στις 24 Μάρτη '99 κατά των λαών της Ο.Δ. Γιουγκοσλαβίας, με πρόσχημα τα δικαιώματα των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου, επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις και την ορθότητα των προβλέψεων του ΚΚΕ, που είχαν εκφραστεί από το 1992. Στις «θέσεις της ΚΕ για τις εξελίξεις στα Βαλκάνια» 25.2.92, στις αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου του Κόμματος, Μάης '96, καθώς και στην απόφαση της ΚΕ με θέμα «η κατάσταση που διαμορφώνεται στα Βαλκάνια και στο Αιγαίο, μετά τη συμφωνία του Ντέιτον, οι εξελίξεις στο Κυπριακό», 22.2.97.

Χωρίς καμία περιαυτολογία, επιτρέψτε μου να πω ότι σημαδιακές υπήρξαν και οι τοποθετήσεις εκλεκτών επιστημόνων που είχαν πάρει μέρος στη διημερίδα που διοργανώσαμε 18-19 Μάρτη του 1999, στην ίδια αίθουσα. Ολοι τους στις 24 Μάρτη δικαιώθηκαν πανηγυρικά.

Τα πρώτα συμπεράσματα από την πολυδιαφημισμένη επίσκεψη Κλίντον, φανερώνουν ότι και η σημερινή μας ημερίδα θα αποδειχθεί σημαδιακή. Είμαστε βέβαιοι ότι τόσο οι εισηγήσεις, όσο και τα συμπεράσματα που θα βγουν, θα αποτελέσουν όπλο στα χέρια και στα μυαλά του κάθε εργαζόμενου, πατριώτη, δημοκράτη, στην πάλη του λαού μας ενάντια στον ιμπεριαλισμό.

Η ανατροπή του ιμπεριαλισμού είναι αναγκαιότητα. Αυτό, με τη συνειδητή δράση των μαζών θα γίνει πραγματικότητα. Ο δρόμος άνοιξε στα 1917, η κοινωνικοπολιτική συμμαχία των ταπεινών και καταφρονεμένων σε ΑΑΔ κατεύθυνση θα τον κάνει λεωφόρο.

Σήμερα, όπως άλλωστε και πάντα, τεράστιοι μηχανισμοί προσπαθούν να πείσουν τους λαούς ότι ο ιμπεριαλισμός είναι ανίκητος, είναι απόλυτος στην κυριαρχία του. Η όλη πορεία της ανθρωπότητας έδειξε ακριβώς το αντίθετο. Και για να θυμηθούμε τον Ηράκλειτο, απόλυτο είναι μόνο ένα: "ο πόλεμος των αντιθέτων", "πόλεμος πάντων πατήρ εστί", ή κάλλιο ο νόμος που βρίσκεται κάτω του, ο νόμος της ασταμάτητης αλλαγής.

Εμείς, το ΚΚΕ, μένουμε σταθεροί στην αντίληψη της ταξικής πάλης, στην αντίληψη της εξελεγκτικής πορείας, της ασταμάτητης αλλαγής, στο φαινόμενο και στην ουσία του. Μένουμε σταθεροί στην αντίληψη ότι η "γνώση είναι δύναμη" και γι' αυτό ακόμα μια φορά, ευχαριστούμε τους εκλεκτούς πανεπιστημιακούς δασκάλους που συμμετέχουν. "Οταν οι άνθρωποι ουρλιάζουν", σημείωνε ο Λουντέμης στο βιβλίο του "Οδός Αβύσσου αριθμός 0", "οι λύκοι σωπαίνουν". Παραφράζοντας, θέλω να πω - αυτό είναι και το κλίμα των ημερών - όταν τα φερέφωνα της άρχουσας τάξης ουρλιάζουν, οι προοδευτικοί άνθρωποι μελετούν και οργανώνουν την πάλη.

"Εμείς άλλον εχθρό δεν έχουμε, παρά μονάχα κείνον που δε σέβεται τον άνθρωπο", σημείωνε ο ποιητής Γ. Ρίτσος. Και ο ιμπεριαλισμός δεν τον σέβεται, γι' αυτό και τον αντιπαλεύουμε».

Με το θέμα «Εθνη και εθνικισμός στα Βαλκάνια» ασχολήθηκε στην εισήγησή του ο Τρύφωνας Κωστόπουλος, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

«Τα θέματα που αφορούν το έθνος, το εθνικό ζήτημα, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών και των εθνών, των εθνικών μειονοτήτων», τόνισε ο ομιλητής, «αποκτούν και πάλι έντονη επικαιρότητα. Πιο ειδικά, η ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στα Βαλκάνια ενίσχυσε τη δραστηριότητα και τις επεμβάσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στην περιοχή, με αποκορύφωμα τον εμφύλιο πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, συσσωρεύοντας μπόλικο εύφλεκτο υλικό στην περιοχή.

Στη στροφή της χιλιετίας στα Βαλκάνια και στην επέκεινα Ανατολή επιχειρείται η ανάπτυξη ενός "πρωτόγονου" και στρεβλού καπιταλισμού με εξωτερικές οικονομικές και στρατιωτικές επεμβάσεις. Η ιδιαιτερότητα αυτής της ανάπτυξης έγκειται στο γεγονός ότι σ' αυτές τις χώρες παρεμβλήθηκε μισός αιώνας σοσιαλιστικής προσπάθειας. Το σχήμα είναι υπέρ του δέοντος οξύμωρο. Ο δυτικός καπιταλιστικός κόσμος απέχει παρασάγγας από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, με κριτήριο την καπιταλιστική ανάπτυξη. Ο καπιταλιστικός μύλος άλεσε για τα καλά τα έθνη στη Δύση συγκροτώντας τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, όταν η σοσιαλιστική Ανατολή επιχειρούσε να διαπαιδαγωγήσει τις μάζες στις αρχές του προλεταριακού διεθνισμού.

Αυτή η αντιφατική κατάσταση περιπλέκει έτι περαιτέρω το όλο ζήτημα του καπιταλισμού και των εθνοτήτων στη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Ο εθνικισμός υποθάλπεται για ευνόητους λόγους από τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κέντρα. Το ένα έθνος προσπαθεί να επιβληθεί πάνω στο άλλο, η μία εθνική αστική τάξη ανταγωνίζεται την άλλη για να την εκτοπίσει από το προσκήνιο. Πρόκειται για τη δευτερο-φυσική κατάσταση του Τόμας Χομπς και του Homo hominis lupus».

«Η εκμετάλλευση, από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, του προβλήματος των εθνικών μειονοτήτων έχει γίνει πλέον του συρμού ώστε δικαίως να τίθεται το ερώτημα. Τι γίνεται στη Γιουγκοσλαβία; Πολεμούν μεταξύ τους οι θρησκείες; Μήπως βρισκόμαστε μπροστά σε κάποιον νέο Ιερό Πόλεμο; Τίποτα από όλα αυτά, άλλωστε η ιστορία μόνο σαν φάρσα μπορεί να επαναληφθεί.

Και ενώ οι ανάγκες της οικονομικής κυκλοφορίας αναγκάζουν πάντα τις εθνότητες που ζουν στο ίδιο κράτος να μαθαίνουν τη γλώσσα της πλειοψηφίας εφόσον θέλουν να ζουν μαζί και όσο πιο δημοκρατικά αναπτύσσεται ο καπιταλισμός, τόσο πιο επίμονα οι ανάγκες της οικονομικής κυκλοφορίας σπρώχνουν τις διάφορες εθνότητες στην εκμάθηση της πιο κατάλληλης γλώσσας για τις κοινές εμπορικές σχέσεις, στη Βαλκανική συντηρείται από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ η γλωσσική Βαβέλ και ο κατακερματισμός των εθνοτήτων.

Να θέσουμε λοιπόν γλωσσικά το ζήτημα του έθνους. Από τη μία μεριά υπάρχουν οι επιμέρους γλώσσες και από την άλλη η ιδέα της καθολικής γλώσσας. Το ζήτημα είναι πώς θα διαμεσολαβήσουμε ανάμεσα στα δύο επίπεδα και όχι να αναγάγουμε αφηρημένα τη μητρική γλώσσα στην καθολική γλώσσα.

Ουσιαστικά πρόκειται για πάλη του διαφωτισμού και του ρομαντισμού, τόσο στο γλωσσικό, όσο και στο πολιτικό επίπεδο. Ο ρομαντισμός ταυτίζεται μα τον τοπικισμό και ο διαφωτισμός με τον κοσμοπολιτισμό. Οι ιμπεριαλιστές, ενώ οι ίδιοι δεν έχουν πατρίδα "υποκλίνονται" στις πατρίδες των άλλων, και στους καταπιεσμένους και αδαείς αποδίδουν τον επαρχιωτισμό. Ο ιμπεριαλιστής Πρόεδρος Κλίντον χρησιμοποιεί το ρομαντισμό σαν άλλοθι για να προχωρήσει στην παγκοσμιοποίηση και στον κοσμοπολιτισμό. Κολακεύει τους λαούς της Βαλκανικής υποδυόμενος, στην Αθήνα τον Ελληνα, στη Σόφια τον Βούλγαρο και στο Κόσσοβο τον Κοσσοβάρο, για να παραμείνει Αμερικάνος κοσμοπολίτης. Κινείται στο πνεύμα της εποχής περιπαίζοντας με φολκλορικό τρόπο ότι "small is beautiful", το μικρό είναι όμορφο, για να αναδείξει το παγκόσμιο πνεύμα της κυριαρχίας του. Οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες περνούν το κατώφλι του 21ου αιώνα μέσω του διαφωτισμού, ενώ τους λαούς της Βαλκανικής και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης τους χαρακτηρίζουν ρομαντικούς και λάτρεις της πατρίδας τους.

Αξίζει να μνημονευτεί και η ενδιαφέρουσα άποψη του Γκέλνερ, ο οποίος τονίζει: "Εάν υποθέσουμε ότι το έθνος ορίζεται με βάση τη γλώσσα και όσοι μιλούν την ίδια γλώσσα αποτελούν ένα έθνος, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε την ισχύ των παρακάτω δεδομένων. Οτι αυτή τη στιγμή στην υδρόγειο υπάρχουν γύρω στα 200 περίπου κράτη - έθνη, ότι ταυτοχρόνως υπάρχουν 800 εθνότητες οι οποίες διεκδικούν να γίνουν κράτος - έθνος και ότι παραλλήλως υφίστανται 8.000 δυνητικά κράτη - έθνη ακριβώς γιατί υπάρχουν 8.000 διαφορετικές γλώσσες.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι πραγματικά δύσκολο να φανταστούμε 8.000 ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους κράτη - έθνη, τα οποία να μπορούν να διατηρήσουν στοιχειωδώς την ισορροπία του διεθνούς συστήματος και να μην καταστρέψουν ολοσχερώς τον πλανήτη". Και ο Κλάου Μπους προσθέτει ότι η υπέρβαση του εθνικού κράτους στη σημερινή Ευρώπη προσκρούει σε οικονομικά και πολιτικά όρια. Εάν κάποιο σχέδιο που αποβλέπει στην προώθηση της ενοποίησης προσπαθήσει να τα ξεπεράσει είναι καταδικασμένο σε αποτυχία».

«Ο εθνικισμός αποσπά την προσοχή των πλατιών μαζών από τα κοινωνικά προβλήματα και στρέφει την ταξική πάλη στα εθνικά ζητήματα, τα υποτιθέμενα "κοινά" θέματα προλεταριάτου και αστικής τάξης. Η πολιτική του εξερεθισμού του ενός έθνους ενάντια στο άλλο, όχι σπάνια παίρνει τρομαχτικές διαστάσεις, απειλώντας να πνίξει στο αίμα και στα δάκρυα την υπόθεση των εργατών. "Διαίρει και βασίλευε", αυτός είναι ο σκοπός της πολιτικής του εξερεθισμού.

Η κατανόηση της βαλκανικής τραγωδίας γίνεται μέσα από τη θεωρητική προσέγγιση της έννοιας του έθνους. Η ιδέα του έθνους είναι μια ιστορική κατηγορία, άλλοτε μας πηγαίνει μπροστά και άλλοτε προς τα πίσω, Η κατανόησή της πρέπει να γίνει με τα μέσα της κριτικής θεωρίας και όχι με την αφηρημένη έννοια περί έθνους, δηλαδή πώς μπορεί να λειτουργήσει σήμερα. Τον περασμένο αιώνα η ιδέα του έθνους ήταν προοδευτική, ενώ στην εποχή της νεωτερικότητας παίζει ρόλο αντιδραστικό.

Ο μαρξισμός είναι ανειρήνευτος απέναντι στον εθνικισμό, ακόμη και στον πιο "δίκαιο", "καθαρούτσικο", ραφιναρισμένο και πολιτισμένο. Ο μαρξισμός προβάλλει στη θέση του κάθε εθνικισμού το διεθνισμό, τη συγχώνευση όλων των εθνών σε μια ανώτερη εθνότητα, που αναπτύσσεται μπρος στα μάτια μας με το κάθε χιλιόμετρο σιδηροδρομικής γραμμής, με το κάθε διεθνές τραστ, με την κάθε ένωση των εργατών.

Το κράτος - έθνος δε θα αποσυρθεί όσο το κεφαλαιοκρατικό σύστημα κοινωνικής αναπαραγωγής εξακολουθεί να κυριαρχεί στον κόσμο. Η οριστική εξάλειψη του εθνικού κινήματος είναι δυνατή μονάχα με την πτώση της αστικής τάξης. Στην αναβίωση ρατσιστικών και άλλων φυλετικών θεωριών, του εθνικισμού και του σοβινισμού και της υποκριτικής ιμπεριαλιστικής διακήρυξης περί δήθεν υπεράσπισης των εθνικών μειονοτήτων, μπορούμε να προβάλουμε τις αρχές του μαχόμενου υλισμού για να αποκαλυφθεί η ιμπεριαλιστική απάτη.

Τα ιμπεριαλιστικά κράτη, στην προσπάθειά τους να επιβληθούν διεθνώς, επιδίδονται σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό ο οποίος σκοπεύει στον εκτοπισμό των οικονομικών αντιπάλων τους από τη διεθνή πολιτική αρένα. Αυτό έχει αποτέλεσμα την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων.

Για να διερευνήσουμε όλα αυτά τα σύνθετα και ποικίλα προβλήματα θα πρέπει να απαντήσουμε στο καίριο ερώτημα, τι είναι έθνος. Για τους μαρξιστές, έθνος είναι πριν απ' όλα, μια κοινότητα, μια καθορισμένη κοινότητα ανθρώπων. Η κοινότητα αυτή δεν είναι ούτε από μια ράτσα ούτε από μία φυλή. Για παράδειγμα, το σημερινό ιταλικό έθνος σχηματίζεται από Ρωμαίους, Γερμανούς, Ετρούσκους, Ελληνες, Αραβες κλπ. Το γαλλικό αποτελείται από Γαλάτες, Ρωμαίους, Βρετώνους κλπ. Το έθνος δεν είναι εφήμερο μάζωμα, αλλά μια σταθερή κοινότητα ανθρώπων όπου η κοινότητα της γλώσσας είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα.

Δεν υπάρχει έθνος που να μιλά ταυτόχρονα διαφορετικές γλώσσες. Αυτό όμως δε σημαίνει πως δεν μπορούν να υπάρξουν δύο έθνη που να μιλούν την ίδια γλώσσα. Τα έθνη δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα διάλυσης της φεουδαρχίας και εμφάνισης του καπιταλισμού. Με την ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Δύση σχηματίστηκαν αυτοτελή εθνικά κράτη, ενώ στην Ανατολή συγκροτήθηκαν κράτη πολυεθνικά, δηλαδή κράτη που αποτελούνταν από κάμποσες εθνότητες».

«Ας δούμε τώρα πώς αναπτύσσεται το εθνικό κίνημα. Το βασικό για την αστική τάξη είναι να πουλά τα εμπορεύματά της ώστε να βγει νικήτρια από το συναγωνισμό της με τις άλλες κεφαλαιοκρατικές εθνότητες. Η αγορά είναι το πρώτο σχολείο όπου η αστική τάξη διδάσκεται τον εθνικισμό. Το ίδιο ενδιαφέρουσα είναι και η άποψη του Λένιν για τις δύο τάσεις στο εθνικό ζήτημα στις συνθήκες του καπιταλισμού. Δηλαδή ο αναπτυσσόμενος καπιταλισμός γνωρίζει δύο ιστορικές τάσεις στο εθνικό ζήτημα. Η πρώτη, ξύπνημα της εθνικής ζωής και των εθνικών κινημάτων, πάλη ενάντια σε κάθε εθνικό ζυγό, δημιουργία εθνικών κρατών. Η δεύτερη, ανάπτυξη και επιταχυνόμενη σύσφιξη των κάθε λογής σχέσεων ανάμεσα στα έθνη, σπάσιμο των εθνικών φραγμών, δημιουργία της διεθνούς ενότητας του κεφαλαίου.

Στα πολυεθνικά κράτη οι διακρίσεις εμποδίζουν την εθνική αφομοίωση και αντίθετα δυναμώνουν τη συσπείρωση της εθνικής ομάδας, ενώ η επίλυση του εθνικού ζητήματος του τύπου της Ελβετίας, όπου οι παραδοσιακές εθνότητες συζούν ειρηνικά, αποτελεί την εξαίρεση παρά τον κανόνα. Στον καπιταλισμό ο εθνικός ανταγωνισμός συνοδεύεται από την άμεση κυριαρχία του ενός έθνους επί του άλλου.

Ο εθνικισμός χρησιμοποιείται από παλιά από τις κυρίαρχες τάξεις των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών για τη διευκόλυνση της εκμετάλλευσης των μαζών με το να εξεγείρουν τις εθνικές ομάδες τη μια ενάντια στην άλλη, με το να τις αντιπαραθέτουν στην πολιτική πάλη υποκαθιστώντας τις ταξικές έννοιες με εθνικές έννοιες.

Το σύνθημα του εθνικού πολιτισμού, από την άποψη της ταξικής πάλης είναι μια ανοιχτή αστική απάτη . Ο Λένιν τονίζει: "Το σύνθημά μας είναι διεθνικός πολιτισμός του δημοκρατισμού και του παγκόσμιου εργατικού κινήματος που λειτουργεί σαν αντίβαρο στον αστικό εθνικισμό κάθε έθνους". Και συμπληρώνει: "Μαχόμενος αστικός εθνικισμός που αποκτηνώνει, αποβλακώνει και διαιρεί τους εργάτες για να τους σύρει στο άρμα της αστικής τάξης". Να ποιο είναι το βασικό γεγονός της σύγχρονης πραγματικότητας. Οποιος θέλει να υπηρετεί το προλεταριάτο έχει χρέος να συνενώνει τους εργάτες όλων των εθνών παλεύοντας ακλόνητα ενάντια στον αστικό εθνικισμό και το δικό του και τον ξένο. Οποιος υπερασπίζει το σύνθημα του εθνικού πολιτισμού δεν έχει καμία θέση μέσα στους μαρξιστές, αλλά μέσα στους εθνικιστές μικροαστούς».