ΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ πως έφτασαν στο νησί αλεύρια παραπανίσια κι όχι τα χρειαζούμενα κάθε μήνα από το μόλο, τις ταβέρνες και τις σαράγιες (σταφιδαποθήκες), το ίδιο κιόλας βράδυ, την είχαν μάθει στα γύρω χωριά. Και την άλλη μέρα οι ξωμάχοι το κουβέντιαζαν στον κάμπο.

ΤΟ καράβι του αλευρόμυλου από την Πάτρα και τα δρομολόγια τα έξτρα ήταν ο μαντατοφόρος πως μυρίζουν εκλογές κι ας μην είχε ακόμη σκάσει κουβέντα. Το αλεύρι και το ψωμί τα 'χαν σημαδέψει με τις εκλογές, που εδώ και 70 χρόνια είχαν στήσει και τότε τους «μηχανισμούς», που θα τους εξασφάλιζαν ψήφους για να μπουν στη Βουλή.

ΗΤΑΝ πρώτο πρώτο το ψωμί, που βασάνιζε το φτωχόκοσμο του χωριού και της πόλης. Φαμελιές με πολλά στόματα, πέντε, έξι και παραπάνω χρειάζονταν καθημερινά εφτά κι οχτώ καρβέλια ψωμί, που το έπαιρναν βερεσέ, από το φούρναρη. Δούλευε βδομάδες και μήνες το τεφτέρι... Και τα νούμερα, όταν τα έβλεπε η μάνα που 'χε και την έγνοια, πάθαινε ταραχή. Πώς θα πληρωθούν, και πότε;

ΑΥΤΗ ήταν η μοίρα του ξωμάχου, που δεν είχε το δικό του στάρι, και δεν έβλεπε το θεριστή αλώνια, θεμωνιές και το φούρνο του να μοσχομυρίζει και να δίνει στο χωριό το μήνυμα πως έμπασε το στάρι του, έχει το δικό του ψωμί. Και δεν έχει τρεχατά στο φούρναρη και να είναι «κρεμασμένος» στα τεφτέρια του.

ΜΑ, ήταν κι οι άλλοι κι όχι λίγοι που δεν ήξεραν το στάρι, δεν πήγαν ποτέ στο μύλο ν' αλέσουν για τ' αλεύρι τους. Και το μόνο που έκαναν ήταν να μετρούν τα καρβέλια και να καρδιοχτυπούν, πότε θα λάβουν του φούρναρη το μαντάτο, πως σταματάει το ψωμί.

ΚΑΠΟΤΕ, όταν τύχαινε να βρουν λίγα λεφτουδάκια, τότε, έτρεχαν να αγοράσουν τ' αλεύρι, τα μεγάλα εκείνα τρίριγα τσουβάλια, που τους έδιναν για λίγο κάποιαν ανάσα. Με λαχτάρα το κουβαλούσαν, στο σπιτικό τους, που έκαιγε ο φούρνος και είχαν έστω και για λίγο δικό τους ψωμί.

ΕΤΣΙ το τσουβάλι, το τρίριγο, με τ' αλεύρι, στις βουλευτικές εκλογές μέτραγε ψήφους κι οι υποψήφιοι βουλευτές, ανάλογα με τη στήριξη, που τους έδιναν οι έμποροι της σταφίδας, οι λεφτάδες του τόπου, με τον τρόπο και τους κράχτες τους, έριχναν ανάλογα και τα τσουβάλια τ' αλεύρι. Μέτραγαν τσουβάλια και ψήφο.

ΟΙ ΞΩΜΑΧΟΙ της γης μας, όσο και να τους βασάνιζε η φτώχεια και τους πίεζαν εξοντωτικά οι ανάγκες, το θεωρούσαν ντροπή και εξευτελισμό ν' ακουστεί στο χωριό, στον κάμπο πως πούλησαν την ψήφο τους για ένα τσουβάλι αλεύρι. Πράξη άπρεπη, εξευτελιστική.

ΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΣ γιομάτες με τα μεγάλα εκείνα τσουβάλια ήταν σωστός πειρασμός, καθώς τα 'βλεπαν να 'ναι αραδιασμένα. Κι άρχιζαν να κόβουν βόλτες, ν' ανοίγουν κουβέντες, να παζαρεύουν κάτι το παραπάνω να πάρουν και δύο τσουβάλια. Φρόντιζαν ακόμη να το πάρουν στα κρυφά, βραδάκι, να αποφύγουν μάτια και συναπαντήματα. Ενιωθαν κι αυτοί πως τους κουβεντιάζουν, πως τους είδαν...

ΣΥΧΝΑ αυτή η συναλλαγή, που γινόταν στα κρυφά σε κάποια γωνιά της πόλης, όχι μακριά από την κάλπη, είχε και τ' απρόοπτά της, καθώς αυτός που έκλεισε συμφωνία για ένα τσουβάλι αλεύρι έριχνε τον κάβο για να πιάσει απ' άλλον και το δεύτερο... Στην εξαγορά ψήφων έπεφτε επίσης και χρήμα, με ταρίφες ανάλογες.

ΚΑΘΕ φορά που χτυπούσε η καμπάνα προκλάμο (ανακοίνωση) πως πάμε για εκλογές, κατέφθαναν τσούρμο οι υποψήφιοι, μερικοί και με τ' αμάξια τους φορτωμένα με τις πιο ρετουσαρισμένες φωτογραφίες. Και άρχιζε το κυνηγητό στα μαγαζιά, στις ταβέρνες, στις πλατείες. Την άλλη μέρα, μάζευαν τις αποσκευές τους, για να παρουσιαστούν ύστερα από πολύ καιρό. Πράξη ντροπής και εξευτελισμού.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ η εξαγορά, το ρουσφέτι, από του Κωλέττη τα χρόνια και πρωτύτερα ακόμη φτάνει στον καιρό μας. Σε άλλα επίπεδα και σε άλλη συσκευασία, βέβαια, σήμερα. Αλλά η ίδια ουσία και γεύση.