«Να πάρουμε τα μηνύματα του ΑΝΤΑΙΟΥ, του Ν. Κιτσίκη και άλλων αγωνιστών της εποχής του '40 και ν' αγωνιστούμε για παρόμοιους στόχους. Ν' αντισταθούμε σήμερα στην ασκούμενη πολιτική της εξάρτησης», προέτρεψε ο Νίκος Μπατιστάτος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, μιλώντας στην εκδήλωση.

Ο Ν. Μπατιστάτος, εκτός των άλλων, αναφέρθηκε εκτενώς στη ζωή και στη δράση του Ν. Κιτσίκη καθώς και στο επιστημονικό έργο που επιτελέστηκε από τον ΑΝΤΑΙΟ, υπογραμμίζοντας: «Στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής στη χώρα μας το ΕΑΜικό κίνημα, στο οποίο πρωταγωνιστούσε το ΚΚΕ, εκτός από τον έντονο αγώνα για την εθνική απελευθέρωση, προχώρησε και στη διερεύνηση πώς η ελεύθερη, πια, Ελλάδα θα μπορούσε να οικοδομήσει μια ανεξάρτητη ανάπτυξη, φιλολαϊκή, που θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα του λαού μας. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο - πρόσθεσε - δημιουργήθηκαν οι Ομάδες Μελέτης, που εξελίχθηκαν σε ΟΜΣΑ (Ομάδες Μελετών Σχεδιοποιημένης Ανοικοδόμησης) και μετά την απελευθέρωση έγινε η επιστημονική εταιρεία ΕΠ-ΑΝ (Επιστήμη-Ανοικοδόμηση)». Ο ομιλητής δεν παρέλειψε να σημειώσει το έργο και άλλων κορυφαίων μαρξιστών επιστημόνων και μελετητών, όπως του Δ. Μπάτση, που υπήρξε ο διευθυντής του ΑΝΤΑΙΟΥ, επισημαίνοντας ότι η δουλιά που έγινε τότε γκρέμισε τη θεωρία της ψωροκώσταινας κι έδωσε αποδεικτικά στοιχεία πώς η χώρα μας, απαλλαγμένη από την ξένη εξάρτηση και τα μονοπωλιακά συμφέροντα, μπορούσε να αναβαθμίσει τη ζωή του ελληνικού λαού.

Την επικαιρότητα του επιστημονικού έργου του ΑΝΤΑΙΟΥ και του Ν. Κιτσίκη υπογράμμισε στην ομιλία του και ο πρόεδρος του ΕΛΙΑ, Μάνος Χαριτάτος, τονίζοντας μεταξύ άλλων πως αν και την Ιστορία τη γράφουν προσωρινά οι νικητές, αν και προσωρινά η επιστημονική σκέψη του ΑΝΤΑΙΟΥ εξοβελίστηκε, το επιστημονικό έργο που επιτεύχθηκε όχι μόνο δε χάθηκε αλλά παραμένει επίκαιρο. Ο ομιλητής παρατήρησε επίσης με νόημα ότι ο διευθυντής του ΑΝΤΑΙΟΥ, Δ. Μπάτσης, πλήρωσε με τη ζωή του την επιστημονική του τοποθέτηση.

Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτες επισημάνσεις έκανε στη δική του ομιλία ο ιστορικός Φίλιππος Ηλιού, ο οποίος μίλησε για τα κοινωνικά συμφραζόμενα του ΑΝΤΑΙΟΥ και της εποχής κατά την οποία εκδιδόταν. «Στις θεωρίες της ψωροκώσταινας - είπε ο ομιλητής - ερχόταν μια άλλη αντίληψη, στηριγμένη στις ανεξάντλητες δυνάμεις του λαού και στην επιστήμη». Και πρόσθεσε: «Από τα χρόνια του Μεσοπολέμου η μαρξιστική Αριστερά και το ΚΚΕ, ήδη από το 1931, προωθούν αυτή την αντίληψη της αυτόνομης ανάπτυξης, της βιωσιμότητας της χώρας και της δυνατότητας ανάπτυξης βαριάς βιομηχανίας. Βαριά βιομηχανία-Βιώσιμη Ελλάδα-Εθνική ανεξαρτησία βρήκαν στον ΑΝΤΑΙΟ μία από τις καλύτερες εκφράσεις τους».

Ο Φ. Ηλιού έκανε ειδική μνεία στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ, σημειώνοντας ότι το τρίπτυχο Βαριά Βιομηχανία- Βιώσιμη Ελλάδα-Εθνική ανεξαρτησία βρίσκει ολοκληρωμένη έκφραση στην εισήγηση του Ν. Ζαχαριάδη, που - όπως είπε χαρακτηριστικά - «αποτελεί μνημείο της οικονομικής σκέψης στην Ελλάδα εκείνη την εποχή».

Ο ομιλητής αναφέρθηκε και στο κλασικό έργο του Δ. Μπάτση «Η Βαριά Βιομηχανία στην Ελλάδα» κι έκλεισε την ομιλία του θέτοντας το ερώτημα: «Τι θα είχε προσφέρει όλος αυτός ο επιστημονικός κόσμος και ποια θα ήταν η πορεία της Ελλάδας αν δεν είχε γίνει ο εμφύλιος πόλεμος, αν όλος ο κόσμος του ΑΝΤΑΙΟΥ δεν είχε καταδικαστεί στη σιωπή και στον κατατρεγμό;».

Η Ελλη Παππά στη δική της ομιλία αναφέρθηκε εκτενώς στο έργο του Ν. Κιτσίκη, όπως και στην προϊστορία του ΑΝΤΑΙΟΥ και της ΕΠ-ΑΝ στα χρόνια της Κατοχής, επισημαίνοντας: «Κανένα autodafe, καμία φωτιά δεν μπορεί να εξαφανίσει όσα ο πολιτισμός δημιούργησε».

Για τον Ν. Κιτσίκη ως εκπρόσωπο του τεχνικού κόσμου της Ελλάδας του Μεσοπολέμου μίλησε αναλυτικά ο ιστορικός Μανώλης Χαλκιαδάκης.

Εκτενή αναφορά στην ΕΠ-ΑΝ και στο έργο του Ν. Κιτσίκη έκανε ο γραμματέας της ΠΕΑΕΑ, Φ. Τσέκερης, που υπήρξε παλιός φοιτητής του, στην Αρχιτεκτονική, του μεγάλου κομμουνιστή επιστήμονα. Ο ομιλητής κατέθεσε και προσωπικές μαρτυρίες από τη δράση του Ν. Κιτσίκη στα χρόνια της Κατοχής, τονίζοντας το πόσο αγαπούσε τους φοιτητές του αλλά και πόσο αυτοί του ανταπέδιδαν την αγάπη που τους έδινε.

Στην εκδήλωση διαβάστηκε χαιρετισμός του προέδρου του ΤΕΕ, Κ. Παναγιωτόπουλου, και μήνυμα του ακαδημαϊκού Κ. Δεσποτόπουλου, που αναφέρθηκε στη συνεργασία του με τον ΑΝΤΑΙΟ και στη φιλία που τον συνέδεε με τον Ν. Κιτσίκη, τον οποίο χαρακτήρισε ηγετική προσωπικότητα που αντανακλούσε την ηθική ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης.

(Στον «Κυριακάτικο Ρ» θα υπάρχει εκτενές ρεπορτάζ από την εκδήλωση).

Καταρχήν δεν είναι σωστό ότι απέτυχαν στις προβλέψεις τους οι κλασικοί του μαρξισμού και κατά συνέπεια και ο Κ. Μαρξ. Ο Φ. Ενγκελς στον επικήδειο στον τάφο του είπε ότι ο Κ. Μαρξ ανακάλυψε το νόμο εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας και τον ειδικό νόμο κίνησης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, το νόμο της υπεραξίας, δηλαδή πως γίνεται η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Αυτά θεωρούσε ο Φ. Ενγκελς ως κύρια συμβολή του Κ. Μαρξ στις οικονομικές και κοινωνικές επιστήμες.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του Κ. Μαρξ άρχισε να διαμορφώνεται, και στις αρχές του εικοστού αιώνα να ολοκληρώνεται το ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού. Οι ιμπεριαλιστές στο στάδιο αυτό αποσπούν τεράστια υπερκέρδη από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου πράγμα που δυσκόλεψε κατά πολύ την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και οδήγησε στην ήττα του.

Ασφαλώς υπάρχουν τεράστιες ευθύνες των κομμουνιστών για τη νίκη της αντεπανάστασης, αλλά αυτό δεν είναι το κύριο. Ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν δυσμενής και αυτό οδήγησε τελικά στην ήττα.

Αλλωστε για αυτό ασχολούνται πολλοί επιστήμονες και γράφουν βιβλία για τον Κ. Μαρξ, όπως αναφέρεται και στο άρθρο του «Economist».

Ακόμη το άρθρο κατηγορεί τον Κ. Μαρξ ότι σκόπιμα δεν ασχολήθηκε με τις τάξεις και συμπεραίνει ότι «η πάλη των τάξεων, αν υπήρξε ποτέ, έχει τελειώσει». Καταρχήν ο Κ. Μαρξ είχε ασχοληθεί συστηματικά με τις τάξεις γιατί το κύριο στην πολιτική ανάλυση είναι το ζήτημα των τάξεων. Αλλωστε δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι στον τρίτο τόμο του «Κεφαλαίου» το χειρόγραφο κόβεται στο κεφάλαιο για τις τάξεις. (Κ. Μαρξ «Κεφάλαιο», τόμος 3, σελ. 1086-1087, Εκδοση «Σύγχρονη Εποχή»). Τώρα, όσον αφορά την ύπαρξη της πάλης των τάξεων τι να πούμε; Πράγματα που έχουν επιβεβαιωθεί από την ιστορία π.χ. Κομμούνα του Παρισιού, Οκτωβριανή Επανάσταση κλπ. είναι δυνατό να αμφισβητούνται; Ή είναι δυνατό να δεχτούμε ότι οι εργάτες κατέχουν τις επιχειρήσεις, όπως ισχυρίζεται το άρθρο του «Economist»; Είναι δυνατό δηλαδή να δεχτούμε το μύθο «του λαϊκού καπιταλισμού»;