Βασικός κρίκος στη συγκρότηση του μετώπου, αλλά και μετρήσιμο μέγεθος για την ισχυροποίηση του Κόμματος, είναι νομίζω το προχώρημα και βάθεμα της συμμαχίας της εργατικής τάξης με τα μεσαία στρώματα της πόλης και του χωριού.

Μπορεί η εργατοαγροτική συμμαχία να μην έχει την ίδια σημασία που είχε πριν 30 ή 50 χρόνια στην Ελλάδα, αλλά η μικρομεσαία αγροτιά, όσο και αν συρρικνώθηκε αριθμητικά και οικονομικά, εξακολουθεί να αποτελεί «μήλον της έριδας» μεταξύ της αστικής και εργατικής τάξης. Το ίδιο συμβαίνει και με τους μισοπρολετάριους της πόλης, μικρούς εμπόρους, βιοτέχνες και επαγγελματίες, που αποτελούν και τη συντριπτική πλειοψηφία των παραδοσιακών ΕΒΕ. Η αστική τάξη ποτέ δεν παραιτήθηκε, ούτε θα παραιτηθεί, από την προσπάθειά της να κερδίσει με τη δική της ιδεολογία και πολιτική αυτά τα στρώματα στη διαρκή αντιπαράθεσή της με την εργατική τάξη. Μάλιστα, στη σημερινή φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Ελλάδα, έχει ανάγκη αυτή τη συμμαχία περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Γι' αυτό κάνει ό,τι μπορεί για να έχει συμμάχους αυτά τα στρώματα.

Για την αναγκαιότητα να κερδηθούν αυτά τα στρώματα με την ιδεολογία της εργατικής τάξης και να γίνουν δικοί της σύμμαχοι και όχι της αστικής τάξης, νομίζω ότι συμφωνούμε, αφού είναι και προγραμματική διακήρυξη του Κόμματός μας.

Το θέμα λοιπόν δεν είναι αν είναι αναγκαίο να γίνει ή όχι η συμμαχία της εργατικής τάξης με τα μεσαία στρώματα της πόλης και του χωριού, αλλά τι κάνουμε για να προχωρήσει και να βαθύνει. Να μη μείνει μόνο μια συμφωνημένη προγραμματική διακήρυξη, όπως και άλλες.

Πιστεύω ότι υποτιμάμε αυτό το καθήκον. Και αυτό φαίνεται από τις προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, και εξαντλούνται μόνο στην έκφραση αλληλεγγύης του ταξικού εργατικού κινήματος, στους μικρομεσαίους αγρότες ή ΕΒΕ, όταν παλεύουν για κάποιο πρόβλημά τους ή το αντίστροφο. Ακόμη και όσες φορές προσπαθήσαμε να οργανώσουμε κάποια κοινά συλλαλητήρια, που η μαζικότητά τους δεν ήταν και η καλύτερη, δεν μπορέσαμε ούτε κοινά ψηφίσματα να έχουμε. Εμοιαζε περισσότερο η προσπάθεια να κάνουμε κάτι, για να το κάνουμε και όχι με στόχο να δημιουργείται ένα αντίπαλο στρατόπεδο στα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό.

Σίγουρα δεν είναι εύκολη δουλιά. Οι όποιες όμως δυσκολίες δεν μπορούν να αποτελούν μόνιμη δικαιολογία για την καθυστέρηση που παρατηρείται. Ούτε, νομίζω, είναι σωστό να περιμένουμε πότε θα δυναμώσει το ΠΑΜΕ, η ΠΑΣΥ και ο αγωνιστικός, αντιμονοπωλιακός πόλος στους ΕΒΕ για να προσπαθήσουμε. Ο αγώνας για την ενότητα της εργατικής τάξης και για σωστό προσανατολισμό και μαζικοποίηση του κινήματος των ΕΒΕ και των μικρομεσαίων αγροτών, δεν είναι ούτε μπορεί να μπαίνει σε αντιπαράθεση για τη διαμόρφωση κοινών επιτροπών εργατών - αγροτών - ΕΒΕ, που θα διαμορφώνουν κοινό πλαίσιο δράσης, που θα ξεκινάει από την ενημέρωση του λαού για την αναγκαιότητα αυτής της συμμαχίας, την ανάπτυξη της αλληλεγγύης μεταξύ τους, αλλά και με τα άλλα κινήματα. Θα καταδείχνει την αναγκαιότητα κοινής δράσης με το φιλειρηνικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα, το νεολαιίστικο, γυναικείο, το κίνημα των προοδευτικών διανοουμένων - καλλιτεχνών, το κίνημα για τις λαϊκές ελευθερίες και τα λαϊκά δικαιώματα.

Οι επιτροπές αυτές και φυσικά δε θα μένουν μόνο στην πληροφόρηση - ενημέρωση. Θα επεξεργάζονται κοινά αιτήματα, κοινούς στόχους πάλης, θα σχεδιάζουν κοινούς αγώνες, χωρίς φυσικά αυτό να μπαίνει εμπόδιο για αγώνες και δράση αυτοτελή του κάθε κινήματος.

Ολοι μας καταλαβαίνουμε ότι ο αγώνας για καλύτερες συνθήκες ζωής, στο επίπεδο της υγείας, ασφάλισης, παιδείας, κοινωνικής πρόνοιας, για τη λαϊκή οικογένεια, θα 'ναι πιο αποτελεσματικός, εάν παλεύεται από κοινού από την ΕΤ και τα μικρομεσαία στρώματα της πόλης και του χωριού.

Η ανεργία δεν είναι κάτι που αφορά μόνο την ΕΤ. Κάθε χρόνο στις στρατιές των ανέργων προστίθενται μερικές δεκάδες χιλιάδες ξεκληρισμένοι αγρότες, αλλά και μισοπρολετάριοι της πόλης που χάνουν (κλείνουν) τα μικρομάγαζά τους.

Η ακρίβεια, που υπάρχει, δεν οφείλεται σίγουρα στις υψηλές τιμές, που πουλάει ο μικρομεσαίος αγρότης, ούτε στο υπερβολικό κέρδος του μικρέμπορα, βιοτέχνη και επαγγελματία.

Το αντιπολεμικό - αντιιμπεριαλιστικό κίνημα και ο αγώνας για την ειρήνη σίγουρα δεν είναι υπόθεση μόνο των Επιτροπών Ειρήνης.

Ενδεικτικά ανέφερα μερικούς τομείς, που μπορεί να αναπτυχθεί κοινή δράση του λαϊκού κινήματος και ειδικά της ΕΤ, και των μικρομεσαίων στρωμάτων της πόλης και του χωριού. Σίγουρα δεν είναι και οι μόνοι. Εδαφος, λοιπόν, υπάρχει για τη συμμαχία αυτή. Γι' αυτό δε δικαιολογείται να ακούμε στελέχη μας, κύρια που δουλεύουν στο εργατικό κίνημα, να μιλάνε με απαξίωση για τους ΕΒΕ, αλλά και τους μικρομεσαίους αγρότες. Εχω την εντύπωση ότι αυτό εδράζεται περισσότερο στη δυσκολία που συναντάμε, προσπαθώντας κάτι να κάνουμε προς αυτή την κατεύθυνση, παρά σε λαθεμένες αντιλήψεις.

Σ' αυτή την προσπάθεια, την πρώτη ευθύνη φυσικά έχουν τα όργανα του Κόμματος, με πρώτη την ΚΕ και τα στελέχη μας που δουλεύουν πρώτα και κύρια στο εργατικό κίνημα, αλλά και στα άλλα κινήματα.

Αυτός ο αγώνας θα οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα, όσο δένεται με την προοπτική της λαϊκής εξουσίας και οικονομίας.

Το μπόλιασμα των μαζών με τη λαϊκή εξουσία και οικονομία δεν μπορεί να γίνεται μηχανιστικά και ξεκομμένα από τα προβλήματα και τις λύσεις που προτείνει σήμερα το ΚΚΕ. Ούτε φυσικά αυτό ν' αφήνεται για τις επόμενες γενιές και να φαντάζει κάτι σαν το επιθυμητό, αλλά πολύ μακρινό.

Θα βοηθούσε σ' αυτές τις κατευθύνσεις νομίζω, αν τα τρία τμήματα της ΚΕ που έχουν επιφορτιστεί με τη βοήθεια της ΚΕ για τη δουλιά στην ΕΤ και τα μεσαία στρώματα της πόλης και του χωριού, πολλαπλασιάσουν τις συνεργασίες τους και με τη βοήθεια και άλλων τμημάτων να διαμορφώνουν κοινά πλαίσια πάλης της ΕΤ και των συμμάχων της. Αυτό το πλαίσιο πάλης γίνεται βέβαια αντικείμενο συζήτησης και υλοποίησης όλων των εμπλεκομένων ΚΟΒ, κομματικών ομάδων, στελεχών του Κόμματος που δουλεύουν σ' αυτά τα κινήματα, αλλά πρώτα και κύρια στα όργανα του Κόμματος. Ισως η χρέωση σ' ένα σύντροφο από το ΠΓ της παρακολούθησης και των τριών τμημάτων να βοηθούσε.

Σίγουρα οι καθυστερήσεις που υπήρξαν, βαραίνουν και αυτόν που γράφει.

Σύντροφοι, επειδή έχω τη γνώμη ότι τα όργανα που εκλέχτηκαν και θα εκλεγούν από τις συνδιασκέψεις και η ΚΕ που θα βγει από το 17ο Συνέδριο, επιφορτίζονται με σοβαρά και δύσκολα καθήκοντα, πρέπει πολύ να προσέξουμε τη σύνθεσή τους.

Δε θα ασχοληθώ με τα κριτήρια για την ανάδειξη νέων στελεχών. Νομίζω ότι σ' αυτά έχουν δώσει λύση και το καταστατικό, αλλά και τα κομματικά σώματα και συμφωνώ απόλυτα.

Θέλω να πω μια γνώμη για το τι πρέπει να προσέξουμε για τα ήδη αναδειγμένα στελέχη μας, στα κομματικά όργανα, αλλά και στο μαζικό κίνημα.

1. Να έχουν καθαρό ότι κανένας δεν είναι αναντικατάστατος, ούτε στα κομματικά όργανα, ούτε στο μαζικό κίνημα. Και αυτό να το δείχνουν έμπρακτα και όχι στα λόγια. Τέτοια παραδείγματα δεν έχουμε πολλά.

2. Χωρίς να παραγνωρίζεται η ανάγκη εξειδίκευσης των στελεχών μας, δεν μπορεί το στέλεχος επιλεκτικά να δουλεύει σ' ένα μόνο τομέα. Ολα τα μέλη της ΚΕ πρέπει να έχουν λόγο, όχι μόνο για τους τομείς που είναι χρεωμένα, αλλά και για τα γενικότερα ζητήματα που την απασχολούν. Εδώ δεν έχει θέσει το «εγώ έχω άλλο αντικείμενο» και δεν ασχολούμαι με άλλα ζητήματα.

3. Στους τομείς ευθύνης του, κάθε στέλεχος θα μπορούσα να πω ότι πρέπει να ετοιμάζει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται το «διάδοχό του».

Σπ. Στριφτάρης

Θέλω να εκφράσω ορισμένες σκέψεις σχετικά με κρίσιμα ζητήματα της πολιτικής μας.

1. Ποια θέση έχει ο σοσιαλισμός στην πάλη του ΚΚΕ; Είναι στόχος που πρέπει να τοποθετηθεί έξω από τον ορίζοντα της πάλης μας σήμερα; Διευκρινίζω ότι δεν εννοώ τη σοσιαλιστική επανάσταση, που καθορίζεται και από αντικειμενικούς παράγοντες, αλλά το σοσιαλισμό.

Εχω τη γνώμη ότι είναι άλλο πράγμα να παίρνει κανείς υπόψη στην τακτική τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων που υπάρχει, ώστε να δουλέψει καλύτερα για να τον αλλάξει, και άλλο πράγμα να ξεκινάει από τον αρνητικό συσχετισμό, για να καθορίσει το τι είναι αντικειμενικά αναγκαίο και επίκαιρο. Ο σοσιαλισμός ως επικαιρότητα, αναγκαιότητα και δυνατότητα δεν καθορίζεται από το ποιος είναι τώρα ο συσχετισμός δυνάμεων, αλλά από το ότι ο ιμπεριαλισμός (καπιταλισμός) έχει φάει τα ψωμιά του. Ετσι, η «απώθηση» του σοσιαλισμού ως στόχου στο απώτερο μέλλον, αποσυνδέει εκ των πραγμάτων την τακτική από τη στρατηγική, γεγονός που αν γινόταν θα είχε ολέθριες συνέπειες για τη λαϊκή πάλη.

Μερικές φορές δεν κατανοείται ο χαρακτήρας της εποχής μας, που είναι εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Αυτό συνδέεται με την αποδοχή της θέσης ότι η Ελλάδα δεν είναι ιμπεριαλιστική χώρα.

Ετσι τα μονοπώλια, η κοινωνικοποίηση της παραγωγής με καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση της παραγωγής σε λίγα χέρια σε όλους τους τομείς της οικονομίας, η εξαγωγή επιχειρήσεων - κεφαλαίων, βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού, αφυδατώνονται. «Χάνεται» ότι και στη χώρα μας έχουν προετοιμαστεί οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό, και αυτό που εμποδίζει είναι η καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και η εξουσία των μονοπωλίων μέσω του αστικού κράτους. Εξαγωγή κεφαλαίων, γινόταν και στο παρελθόν, μονοπώλια όμως δεν υπήρχαν, για παράδειγμα στην αρχική φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού.

Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι μόνο εξωτερική πολιτική, (ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, πόλεμος). Το κύριο είναι η οικονομική του βάση, γιατί αυτή δημιουργεί τις υλικές προϋποθέσεις μετάβασης (μέσω της ανατροπής) στο σοσιαλισμό.

Η μη αποδοχή του ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα της χώρας μας λοξοδρομεί από το να προετοιμαστεί ο υποκειμενικός παράγοντας και να συγχρονιστεί με τα δεδομένα των ώριμων υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό. Δηλαδή «σπρώχνει» εξ αντικειμένου, αντί η καθημερινή δράση να υπηρετεί την οικοδόμηση της λαϊκής συμμαχίας για τη λαϊκή εξουσία, που για το ΚΚΕ είναι η σοσιαλιστική, η πολιτική δράση να στρέφεται στη δημιουργία μιας συμμαχίας ενσωμάτωσης, για να «λύσει» προβλήματα που δεν έχει λύσει η αστική τάξη.

Παραλλαγή αυτής της σκέψης είναι ότι για να γίνει ο σοσιαλισμός, εξαρτάται από τη θέση που έχει μια χώρα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Μη ηγετικές δυνάμεις στο σύστημα του ιμπεριαλισμού όμως, είναι η πλειοψηφία των ιμπεριαλιστικών χωρών και δεν μπορεί να γίνεται διαφορετικά. Η διαβάθμιση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα είναι νομοτέλεια, πηγάζει από την ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού. Ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας μιας χώρας όμως δεν καθορίζεται από τη θέση που έχει αυτή στο διεθνές σύστημα του ιμπεριαλισμού, αλλά από τα αν έχει τις υλικές προϋποθέσεις για να είναι ιμπεριαλιστική. Π.χ. αν η Γερμανία που σήμερα είναι ηγετική δύναμη, αδυνατίσει λόγω των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τι θα σημαίνει αυτό; Οτι σήμερα είναι ώριμες οι υλικές συνθήκες και αύριο δε θα είναι, λόγω της θέσης της;

Το ξεπέρασμα των παραπάνω δυσκολιών βοηθά να αναδειχτεί το πιο ριζοσπαστικό στοιχείο της πολιτικής του ΚΚΕ: Η σύγκρουση με την πολιτική του κεφαλαίου και η κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής στα πλαίσια της λαϊκής εξουσίας - λαϊκής οικονομίας, που είναι η μόνη απάντηση στην καπιταλιστική ιδιοκτησία και εξουσία που ευθύνεται για τα κοινωνικά προβλήματα.

2. Από όση εμπειρία έχω αποκομίσει, έχω τη γνώμη ότι η συζήτηση και η οργάνωση της δουλιάς της ΚΟΒ πρέπει να εμπλουτιστεί περισσότερο με ζητήματα των αναγκών του συστήματος, ώστε να κατανοείται καλύτερα και ο χαρακτήρας της εποχής και η πολιτική πρόταση του Κόμματος, άρα και η οργάνωση της πάλης.

Εδώ και τριάντα περίπου χρόνια λόγω της ενίσχυσης της τάσης πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους και της όξυνσης του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, η ιμπεριαλιστική πολιτική αντιδραστικοποιείται ακόμη περισσότερο, π.χ. το ιδιωτικό κεφάλαιο εισβάλλει σε τομείς που είχε το καπιταλιστικό κράτος και υλοποιούσε πολιτική παροχών, δικαιωμάτων. Αυτά αφαιρούνται. Οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις (οι ιδιωτικοποιήσεις, η εμπορευματοποίηση κοινωνικών αναγκών, η μερική απασχόληση, κλπ.), είναι ζωτική ανάγκη του ιμπεριαλισμού. Ο καπιταλισμός έχει ανάγκη από εργατική δύναμη, ακόμα πιο φτηνή, από επιτάχυνση της συγκέντρωσης της γης και της παραγωγής. Αρα δεν αρκεί να αγωνιά κάποιος μόνο για αυξήσεις μισθών, τις ποσοστώσεις, ή κάποιες φορολογικές ρυθμίσεις, γιατί αυτά από μόνα τους και στις ανάγκες της λαϊκής οικογένειας δεν αντιστοιχούν και γρήγορα παίρνονται πίσω.

Αν το ζήτημα δεν το δούμε έτσι, τότε η πολιτική συσπείρωσης δυνάμεων καταλήγει σε μια αμυντική τακτική με αιτήματα που δε συγκρούονται ουσιαστικά με τα καπιταλιστικά κέρδη, αλλά και δεν αντιμετωπίζουν την ολομέτωπη επίθεση του κεφαλαίου. Αντίθετα, το αίτημα για κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης και ύπαρξης αποκλειστικά δημόσιου και δωρεάν τομέα π.χ. υγεία, ή η πρόταση για τον παραγωγικό συνεταιρισμό στην αγροτική οικονομία και το μικρό εμπόριο, την αντιμετωπίζουν.

Αλλο παράδειγμα. Στις δημοτικές εκλογές μια ΚΟΒ δυσκολευόταν να αναδείξει πώς η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι του αστικού κράτους και υλοποιεί σημαντικό μέρος της πολιτικής του κεφαλαίου.

Το αίτημα οι παιδικοί σταθμοί να είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα περιοριζόταν μόνο στη μη πληρωμή τροφείων και οικονομική επιχορήγηση από το κράτος. Δύσκολα συνδεόταν να είναι στην ευθύνη του κράτους στα πλαίσια ενός αποκλειστικά δημόσιου και δωρεάν τομέα πρόνοιας με κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης. Αυτή η πρόταση θεωρούνταν «μαξιμαλιστική» και ότι θα «εμπόδιζε» την ευρύτερη συσπείρωση. Αυτό δυσκόλευε να αναδειχτεί ότι ο αγώνας πρέπει να στραφεί ενάντια στην πολιτική των μονοπωλίων και της εξουσίας τους, ότι χρειάζεται μια άλλη πολιτική, άρα και μια άλλη εξουσία, η λαϊκή εξουσία, για να μπορέσουν να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων.

Ο έλεγχος της δουλιάς μας βοηθά περισσότερο όταν γίνεται με εργαλείο τους δείκτες υλοποίησης της πρότασης του Κόμματος. Δηλαδή το πώς η ΚΟΒ συνέβαλε στη ζύμωση και προβολή των αντιιμπεριαλιστικών - αντιμονοπωλιακών αιτημάτων, πώς συγκέντρωσε δυνάμεις γύρω από αυτά, πώς συνέβαλε στην ενότητα της εργατικής τάξης και της κοινής δράσης με τα μικρομεσαία στρώματα, πώς συνέδεσε το πρόβλημα με την ανάγκη της λαϊκής οικονομίας - εξουσίας, τι επιχειρήματα άσκησε ο αντίπαλος, πώς τα αντιμετώπισε. Ετσι και η εμπειρία που βγαίνει θα οξύνει και θα ανεβάζει περισσότερο το ιδεολογικό και πολιτικό κριτήριο. Π.χ. μια συνοικιακή ΚΟΒ στη δουλιά που έκανε για το Ασφαλιστικό, στις εκτιμήσεις της, θεώρησε ως δουλιά κυρίως το μοίρασμα υλικού σε εργασιακούς χώρους, την αφισοκόλληση, τη συμμετοχή στη συγκέντρωση. Δεν έσκυψε με υπομονή να δει γιατί δε σχεδίασε καλύτερα τη δουλιά της ώστε να ζυμώσει το πρόβλημα με τους εργαζόμενους του Δήμου, του ΙΚΑ, των εργοστασίων ιματισμού, τους οικοδόμους, τις γυναίκες, τους ανέργους. Δεν εξειδίκευσε την κοινή δράση εργαζομένων σε διαφορετικούς χώρους μέσα από μια συσπείρωση στα πλαίσια του ΠΑΜΕ. Ετσι και η συζήτηση σε λαθεμένες απόψεις ότι μια συνοικιακή ΚΟΒ δεν μπορεί να καταπιάνεται με τέτοια προβλήματα σε βάθος, γιατί αυτά είναι υπόθεση του συνδικαλιστικού κινήματος, έχει μικρά αποτελέσματα όταν δεν οδηγεί και στην ενδυνάμωση της πάλης.

3. Υπερβάλλονται τα όρια της αποτελεσματικότητας της ταξικής πάλης. Ορισμένες φορές θεωρούμε ότι είναι δυνατό στα πλαίσια του ιμπεριαλισμού να λυθούν τα βασικά προβλήματα. Σήμερα, επειδή έχουν στενέψει τα περιθώρια του συστήματος να «παρέχει», απαιτούνται σε βάθος και μαζικοί αγώνες για να κερδηθούν ακόμα και πράγματα που παλιά κέρδιζε ο λαός με μικρότερης έκτασης και λιγότερου βάθους αγώνες. Και πάλι, η απόσπαση και διατήρηση κάποιων κατακτήσεων θα σιγουρεύονται μόνο στο βαθμό που η λαϊκή συμμαχία θα δυναμώνει και θα διαμορφώνει προϋποθέσεις κατάκτησης της εξουσίας.

Αλέκα Γιαννούση