Θέλω να εκφράσω ορισμένες σκέψεις σχετικά με κρίσιμα ζητήματα της πολιτικής μας.

1. Ποια θέση έχει ο σοσιαλισμός στην πάλη του ΚΚΕ; Είναι στόχος που πρέπει να τοποθετηθεί έξω από τον ορίζοντα της πάλης μας σήμερα; Διευκρινίζω ότι δεν εννοώ τη σοσιαλιστική επανάσταση, που καθορίζεται και από αντικειμενικούς παράγοντες, αλλά το σοσιαλισμό.

Εχω τη γνώμη ότι είναι άλλο πράγμα να παίρνει κανείς υπόψη στην τακτική τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων που υπάρχει, ώστε να δουλέψει καλύτερα για να τον αλλάξει, και άλλο πράγμα να ξεκινάει από τον αρνητικό συσχετισμό, για να καθορίσει το τι είναι αντικειμενικά αναγκαίο και επίκαιρο. Ο σοσιαλισμός ως επικαιρότητα, αναγκαιότητα και δυνατότητα δεν καθορίζεται από το ποιος είναι τώρα ο συσχετισμός δυνάμεων, αλλά από το ότι ο ιμπεριαλισμός (καπιταλισμός) έχει φάει τα ψωμιά του. Ετσι, η «απώθηση» του σοσιαλισμού ως στόχου στο απώτερο μέλλον, αποσυνδέει εκ των πραγμάτων την τακτική από τη στρατηγική, γεγονός που αν γινόταν θα είχε ολέθριες συνέπειες για τη λαϊκή πάλη.

Μερικές φορές δεν κατανοείται ο χαρακτήρας της εποχής μας, που είναι εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Αυτό συνδέεται με την αποδοχή της θέσης ότι η Ελλάδα δεν είναι ιμπεριαλιστική χώρα.

Ετσι τα μονοπώλια, η κοινωνικοποίηση της παραγωγής με καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση της παραγωγής σε λίγα χέρια σε όλους τους τομείς της οικονομίας, η εξαγωγή επιχειρήσεων - κεφαλαίων, βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού, αφυδατώνονται. «Χάνεται» ότι και στη χώρα μας έχουν προετοιμαστεί οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό, και αυτό που εμποδίζει είναι η καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και η εξουσία των μονοπωλίων μέσω του αστικού κράτους. Εξαγωγή κεφαλαίων, γινόταν και στο παρελθόν, μονοπώλια όμως δεν υπήρχαν, για παράδειγμα στην αρχική φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού.

Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι μόνο εξωτερική πολιτική, (ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, πόλεμος). Το κύριο είναι η οικονομική του βάση, γιατί αυτή δημιουργεί τις υλικές προϋποθέσεις μετάβασης (μέσω της ανατροπής) στο σοσιαλισμό.

Η μη αποδοχή του ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα της χώρας μας λοξοδρομεί από το να προετοιμαστεί ο υποκειμενικός παράγοντας και να συγχρονιστεί με τα δεδομένα των ώριμων υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό. Δηλαδή «σπρώχνει» εξ αντικειμένου, αντί η καθημερινή δράση να υπηρετεί την οικοδόμηση της λαϊκής συμμαχίας για τη λαϊκή εξουσία, που για το ΚΚΕ είναι η σοσιαλιστική, η πολιτική δράση να στρέφεται στη δημιουργία μιας συμμαχίας ενσωμάτωσης, για να «λύσει» προβλήματα που δεν έχει λύσει η αστική τάξη.

Παραλλαγή αυτής της σκέψης είναι ότι για να γίνει ο σοσιαλισμός, εξαρτάται από τη θέση που έχει μια χώρα στο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Μη ηγετικές δυνάμεις στο σύστημα του ιμπεριαλισμού όμως, είναι η πλειοψηφία των ιμπεριαλιστικών χωρών και δεν μπορεί να γίνεται διαφορετικά. Η διαβάθμιση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα είναι νομοτέλεια, πηγάζει από την ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού. Ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας μιας χώρας όμως δεν καθορίζεται από τη θέση που έχει αυτή στο διεθνές σύστημα του ιμπεριαλισμού, αλλά από τα αν έχει τις υλικές προϋποθέσεις για να είναι ιμπεριαλιστική. Π.χ. αν η Γερμανία που σήμερα είναι ηγετική δύναμη, αδυνατίσει λόγω των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, τι θα σημαίνει αυτό; Οτι σήμερα είναι ώριμες οι υλικές συνθήκες και αύριο δε θα είναι, λόγω της θέσης της;

Το ξεπέρασμα των παραπάνω δυσκολιών βοηθά να αναδειχτεί το πιο ριζοσπαστικό στοιχείο της πολιτικής του ΚΚΕ: Η σύγκρουση με την πολιτική του κεφαλαίου και η κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής στα πλαίσια της λαϊκής εξουσίας - λαϊκής οικονομίας, που είναι η μόνη απάντηση στην καπιταλιστική ιδιοκτησία και εξουσία που ευθύνεται για τα κοινωνικά προβλήματα.

2. Από όση εμπειρία έχω αποκομίσει, έχω τη γνώμη ότι η συζήτηση και η οργάνωση της δουλιάς της ΚΟΒ πρέπει να εμπλουτιστεί περισσότερο με ζητήματα των αναγκών του συστήματος, ώστε να κατανοείται καλύτερα και ο χαρακτήρας της εποχής και η πολιτική πρόταση του Κόμματος, άρα και η οργάνωση της πάλης.

Εδώ και τριάντα περίπου χρόνια λόγω της ενίσχυσης της τάσης πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους και της όξυνσης του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, η ιμπεριαλιστική πολιτική αντιδραστικοποιείται ακόμη περισσότερο, π.χ. το ιδιωτικό κεφάλαιο εισβάλλει σε τομείς που είχε το καπιταλιστικό κράτος και υλοποιούσε πολιτική παροχών, δικαιωμάτων. Αυτά αφαιρούνται. Οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις (οι ιδιωτικοποιήσεις, η εμπορευματοποίηση κοινωνικών αναγκών, η μερική απασχόληση, κλπ.), είναι ζωτική ανάγκη του ιμπεριαλισμού. Ο καπιταλισμός έχει ανάγκη από εργατική δύναμη, ακόμα πιο φτηνή, από επιτάχυνση της συγκέντρωσης της γης και της παραγωγής. Αρα δεν αρκεί να αγωνιά κάποιος μόνο για αυξήσεις μισθών, τις ποσοστώσεις, ή κάποιες φορολογικές ρυθμίσεις, γιατί αυτά από μόνα τους και στις ανάγκες της λαϊκής οικογένειας δεν αντιστοιχούν και γρήγορα παίρνονται πίσω.

Αν το ζήτημα δεν το δούμε έτσι, τότε η πολιτική συσπείρωσης δυνάμεων καταλήγει σε μια αμυντική τακτική με αιτήματα που δε συγκρούονται ουσιαστικά με τα καπιταλιστικά κέρδη, αλλά και δεν αντιμετωπίζουν την ολομέτωπη επίθεση του κεφαλαίου. Αντίθετα, το αίτημα για κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης και ύπαρξης αποκλειστικά δημόσιου και δωρεάν τομέα π.χ. υγεία, ή η πρόταση για τον παραγωγικό συνεταιρισμό στην αγροτική οικονομία και το μικρό εμπόριο, την αντιμετωπίζουν.

Αλλο παράδειγμα. Στις δημοτικές εκλογές μια ΚΟΒ δυσκολευόταν να αναδείξει πώς η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι αναπόσπαστο κομμάτι του αστικού κράτους και υλοποιεί σημαντικό μέρος της πολιτικής του κεφαλαίου.

Το αίτημα οι παιδικοί σταθμοί να είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα περιοριζόταν μόνο στη μη πληρωμή τροφείων και οικονομική επιχορήγηση από το κράτος. Δύσκολα συνδεόταν να είναι στην ευθύνη του κράτους στα πλαίσια ενός αποκλειστικά δημόσιου και δωρεάν τομέα πρόνοιας με κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης. Αυτή η πρόταση θεωρούνταν «μαξιμαλιστική» και ότι θα «εμπόδιζε» την ευρύτερη συσπείρωση. Αυτό δυσκόλευε να αναδειχτεί ότι ο αγώνας πρέπει να στραφεί ενάντια στην πολιτική των μονοπωλίων και της εξουσίας τους, ότι χρειάζεται μια άλλη πολιτική, άρα και μια άλλη εξουσία, η λαϊκή εξουσία, για να μπορέσουν να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων.

Ο έλεγχος της δουλιάς μας βοηθά περισσότερο όταν γίνεται με εργαλείο τους δείκτες υλοποίησης της πρότασης του Κόμματος. Δηλαδή το πώς η ΚΟΒ συνέβαλε στη ζύμωση και προβολή των αντιιμπεριαλιστικών - αντιμονοπωλιακών αιτημάτων, πώς συγκέντρωσε δυνάμεις γύρω από αυτά, πώς συνέβαλε στην ενότητα της εργατικής τάξης και της κοινής δράσης με τα μικρομεσαία στρώματα, πώς συνέδεσε το πρόβλημα με την ανάγκη της λαϊκής οικονομίας - εξουσίας, τι επιχειρήματα άσκησε ο αντίπαλος, πώς τα αντιμετώπισε. Ετσι και η εμπειρία που βγαίνει θα οξύνει και θα ανεβάζει περισσότερο το ιδεολογικό και πολιτικό κριτήριο. Π.χ. μια συνοικιακή ΚΟΒ στη δουλιά που έκανε για το Ασφαλιστικό, στις εκτιμήσεις της, θεώρησε ως δουλιά κυρίως το μοίρασμα υλικού σε εργασιακούς χώρους, την αφισοκόλληση, τη συμμετοχή στη συγκέντρωση. Δεν έσκυψε με υπομονή να δει γιατί δε σχεδίασε καλύτερα τη δουλιά της ώστε να ζυμώσει το πρόβλημα με τους εργαζόμενους του Δήμου, του ΙΚΑ, των εργοστασίων ιματισμού, τους οικοδόμους, τις γυναίκες, τους ανέργους. Δεν εξειδίκευσε την κοινή δράση εργαζομένων σε διαφορετικούς χώρους μέσα από μια συσπείρωση στα πλαίσια του ΠΑΜΕ. Ετσι και η συζήτηση σε λαθεμένες απόψεις ότι μια συνοικιακή ΚΟΒ δεν μπορεί να καταπιάνεται με τέτοια προβλήματα σε βάθος, γιατί αυτά είναι υπόθεση του συνδικαλιστικού κινήματος, έχει μικρά αποτελέσματα όταν δεν οδηγεί και στην ενδυνάμωση της πάλης.

3. Υπερβάλλονται τα όρια της αποτελεσματικότητας της ταξικής πάλης. Ορισμένες φορές θεωρούμε ότι είναι δυνατό στα πλαίσια του ιμπεριαλισμού να λυθούν τα βασικά προβλήματα. Σήμερα, επειδή έχουν στενέψει τα περιθώρια του συστήματος να «παρέχει», απαιτούνται σε βάθος και μαζικοί αγώνες για να κερδηθούν ακόμα και πράγματα που παλιά κέρδιζε ο λαός με μικρότερης έκτασης και λιγότερου βάθους αγώνες. Και πάλι, η απόσπαση και διατήρηση κάποιων κατακτήσεων θα σιγουρεύονται μόνο στο βαθμό που η λαϊκή συμμαχία θα δυναμώνει και θα διαμορφώνει προϋποθέσεις κατάκτησης της εξουσίας.

Αλέκα Γιαννούση