Το Κόμμα μας κάνει σοβαρές προσπάθειες ανάπτυξης των διμερών σχέσεων με εκατοντάδες κόμματα, πήρε επίσης σημαντικές πρωτοβουλίες σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις σε επίπεδο Βαλκανίων, Μ. Ανατολής, 3 διεθνείς συναντήσεις κομμουνιστικών κι εργατικών κομμάτων, ενώ αποφασιστικά συνέβαλε στη δημιουργία του Solidnet και κυκλοφορία του δίγλωσσου «Ενημερωτικού Δελτίου» των ΚΚ.

Πολλοί όμως οι σύντροφοι κι από τις στήλες του προσυνεδριακού διαλόγου, αναρωτιούνται γιατί το Κόμμα μας δεν έχει ακόμη προχωρήσει στην ίδρυση μιας νέας Κομμουνιστικής Διεθνούς; Γιατί δεν έχει δημιουργηθεί ένα Κέντρο των ΚΚ; Συμμεριζόμενος την αγωνία τους, δεν πιστεύω ότι το ζήτημα είναι τόσο απλό όσο φαντάζει. Κι αυτό γιατί σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι η οργανωτική διάσπαση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, αλλά η ιδεολογικο-πολιτική του! Κι αυτή, δυστυχώς, δεν ξεπερνιέται με απλά οργανωτικά μέτρα.

Οι θέσεις της ΚΕ κάνουν αναφορά στο πρόβλημα και σωστά εστιάζουν στις συνέπειες που δημιουργήθηκαν από το ρεύμα του ευρωκομμουνισμού στη Δυτική Ευρώπη. Ταυτόχρονα όμως, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η επικράτηση της αντεπανάστασης σε ΕΣΣΔ κι Ανατολική Ευρώπη, άσκησε και συνεχίζει ν' ασκεί επιδράσεις σ' όλο το κίνημα, αλλά κυρίως στα ΚΚ της Ευρώπης.

Αλλωστε, δεν είναι αυτοί οι παράγοντες, όπως κι η πίεση του ιμπεριαλισμού, που ενισχύουν οπορτουνιστικές αντιλήψεις και που, κατά τη γνώμη μου, στο κόμμα μας εκφράστηκαν πρόσφατα στη γραμμή Κωστόπουλου - Θεωνά - Ντρέκου;

Οι συνέπειες της αντεπανάστασης ίσως να μην έχουν εκδηλωθεί ακόμη ως το τέλος. Δεν είναι απλώς οργανωτικές, ότι δηλαδή πολλά ΚΚ χρειάστηκε να ανασυγκροτηθούν από την αρχή, με όλες τις συνέπειες που αυτό έχει, αλλά και ιδεολογικο-πολιτικές, που κυρίως εστιάζονται στην εγκατάλειψη σημαντικών αρχών. Τέτοια ΚΚ παραιτούνται συχνά από την ταξική προσέγγιση, όχι μόνο από την ανάγκη ύπαρξης της εξουσίας της δικτατορίας του προλεταριάτου, αλλά ακόμη και την ίδια την επανάσταση. Απολυτοποιούν τον κοινοβουλευτικό δρόμο ή χειρότερα, ως μοναδικό τους στόχο θέτουν την απόκτηση κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, αποφεύγοντας οποιαδήποτε σχέση με προβλήματα, αγώνες, οργανώσεις των εργαζομένων στη χώρα τους, παραιτούμενοι από την προσπάθεια που θα έπρεπε να κάνουν για την οργάνωση κι ενίσχυση των μαζικών ταξικών κι αντιιμπεριαλιστικών κινημάτων. Αυτό συχνά αντανακλάται στα προγράμματα, τις αποφάσεις τους, άλλοτε στις «εργασίες» των ηγετικών στελεχών τους. Κι εδώ πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα βιβλία του Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, ηγέτη του ΚΚΡΟ. Να διευκρινίσω ότι το πρόβλημα δεν είναι το συγκεκριμένο άτομο ή κόμμα, μα οι αντιλήψεις, η πρακτική που ακολουθείται κι επηρεάζει τις διεθνείς εξελίξεις, δημιουργώντας καταστάσεις πέρα από εθνικά σύνορα. Στην πράξη, αυτές οι αντιλήψεις δε βοηθούν στην ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος, το υποθάλπουν, το «μεταλλάσσουν», το κάνουν «εύπεπτο» και «γευστικό» για το καπιταλιστικό σύστημα, «μπλοκάρουν» για καιρό επαναστατικές, υγιείς δυνάμεις, διαθέσεις που υπάρχουν τόσο μέσα στα ΚΚ όσο και σε μεγάλες λαϊκές μάζες. Δυστυχώς, αυτές οι αντιλήψεις δεν υποχωρούν από μόνες τους, κι όταν βρίσκουν «αέρα» αναπτύσσονται «κατακτώντας» νέα κόμματα.

Εχω την αίσθηση ότι το Κόμμα μας πρέπει να συμβάλλει στην καταπολέμησή τους. Στις Θέσεις αναφέρεται ως πρόταση μια χρονιάτικη κομματική έκδοση. Δεν είναι άσχημη ιδέα. Κοντά σ' αυτό θα μπορούσε επίσης:

- Σημαντική βοήθεια να δοθεί σε συνδικαλιστικό επίπεδο, ανάμεσα στα κόμματα, συνδικάτα, ταξικές δυνάμεις, στη μετάδοση κι ανταλλαγή εμπειριών.

- Με σταθερή συνεργασία με ξένες περιοδικές εκδόσεις.

- Με σημαντική καλυτέρευση των ξενόγλωσσων σελίδων του Κόμματος στο Ιντερνετ και στο οποίο έχουν πρόσβαση εκατομμύρια νέοι άνθρωποι.

- Τη λήψη ανάλογων πρωτοβουλιών από το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών (ΚΜΕ), την ΚΝΕ, κι άλλους μαζικούς φορείς.

- Οι κομματικές οργανώσεις μας, που συνορεύουν με πρώην σοσιαλιστικές χώρες, (ή και μεγάλες οργανώσεις, π.χ. ΚΟΑ, ΚΟΠ) θα μπορούσαν ν' αναπτύξουν στενές σχέσεις με αντίστοιχες κομματικές οργανώσεις των ΚΚ αυτών των χωρών (επισκέψεις, κοινές πρωτοβουλίες, ανταλλαγή εμπειριών κλπ.)

Η σφαιρική ενίσχυση της ιδεολογικο-πολιτικής πάλης, πιθανώς και με άλλους τρόπους, με την προβολή της δράσης, των θέσεων του ΚΚΕ, η κριτική αντιμετώπιση λαθεμένων, οπορτουνιστικών αντιλήψεων, μπορεί να βοηθήσει κι αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη κι ενότητα του κομμουνιστικού κινήματος.

Στη θέση 4 αναφέρεται: «... ανεβαίνει ο αριθμός των χωρών που αντικειμενικά έχουν συμφέρον από την αντίσταση, τη ρήξη με τους διεθνείς οργανισμούς και τις ρυθμίσεις που αυτοί επιβάλλουν». Η σωστή αυτή εκτίμηση μένει χωρίς ανάπτυξη, χωρίς στήριξη, στο παρακάτω κείμενο. Κι όμως, στα τελευταία χρόνια υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα χωρών, που αντιστέκονται σε επιμέρους, ή σε γενικότερες επιλογές, σχέδια των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Τα τελευταία χρόνια είχαμε την εμφάνιση κυβερνήσεων στην Ευρώπη (Λευκορωσία, Γιουγκοσλαβία [έως πρόσφατα]), στην αμερικάνικη ήπειρο (Βενεζουέλα), κι ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην Αφρική (Κονγκό).

Εδώ αξίζει να σημειώσουμε:

1. Βέβαια υπήρχαν κι εξακολουθούν να υπάρχουν καθεστώτα που εκφράζουν κάποιες αντιστάσεις στους ιμπεριαλιστές (π.χ., Ιράκ, Ιράν), όμως αυτά κρατούν μια αντικομμουνιστική στάση (με διώξεις, βασανιστήρια, κι εκτελέσεις κομμουνιστών), ενώ στις νέες περιπτώσεις έχουμε μια στάση υποστήριξης των κομμουνιστών προς τις ηγεσίες που έχουν εκεί αναδειχτεί. Αυτή η υποστήριξη αλλού δε σημαίνει πάντα στενή συνεργασία με τις ηγεσίες που αναδείχτηκαν (βλέπε Γιουγκοσλαβία), ενώ αλλού τα ΚΚ κι η συνεργασία τους είναι μια πραγματικότητα (Λευκορωσία, Βενεζουέλα).

2. Οι ηγεσίες αυτές στηρίζονται σε συγκεκριμένες μετωπικές συμμαχίες («ΣΚ - Γιουγκ. Αριστεράς» στη Γιουγκοσλαβία, της «Ενωσης των Λευκορώσικων Λαϊκο - πατριωτικών δυνάμεων» στη Λευκορωσία, του «Πατριωτικού πόλου» στη Βενεζουέλα).

3. Σε ορισμένες απ' αυτές, (Βενεζουέλα, Λευκορωσία) έγιναν βήματα αμφισβήτησης των αστικών θεσμών, κάτι που ξεσήκωσε και ξεσηκώνει τη σκληρή αντίδραση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Από την άλλη όμως δεν υπάρχουν, τουλάχιστον προς το παρόν, ενδείξεις εμφάνισης νέων λαϊκών οργάνων εξουσίας από τα κάτω προς τα πάνω.

Οι παραπάνω εξελίξεις, όπως κι η κίνηση των 77 κρατών, με πρωτοβουλία της Κούβας, αποτελούν θετικές εξελίξεις που θα πρέπει να αποτιμηθούν, ώστε να έχουμε μια σφαιρικότερη εικόνα των διεθνών εξελίξεων.

Είναι επίσης φανερό ότι το Κόμμα μας πρέπει να θέσει στόχο του από κοντά να μελετήσει την εμπειρία αυτών κινημάτων, καθώς κι άλλων που είναι πιθανόν να εμφανιστούν τα επόμενα χρόνια προς το 17ο Συνέδριο. Να διδαχτεί από τη θετική κι αρνητική εμπειρία τους.

Η θέση 20 που αναφέρεται σε ένα ενδεχόμενο παρόμοιας εξέλιξης και στην Ελλάδα έχει βάση. Γι' αυτό δε θα πρέπει να μας «παραπέσει» ούτε μια σημαντική εξέλιξη κι εμπειρία αυτών των χωρών, που μπορεί να είναι πολύτιμη και στο δικό μας αγώνα αύριο.

Τα παραπάνω και γενικά η ανάπτυξη του διεθνούς κινήματος απαιτούν την προσοχή όχι μόνο της ηγεσίας, αλλά του Κόμματος συνολικά, όλων των μελών και στελεχών, ακόμη και των οπαδών μας. Σε μεγάλο βαθμό δεν μπορούν να υλοποιηθούν αν δε βρεθεί και δε διατεθεί το ανάλογο με τη σημασία του ζητήματος ανθρώπινο δυναμικό κι οικονομικοί πόροι. Λέγεται ότι στα σοσιαλιστικά χρόνια στη ΓΛΔ τα μέλη του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας πλήρωναν δυο συνδρομές, μια για το Κόμμα τους και μια για τις ανάγκες του διεθνούς κινήματος. Μήπως και στο Κόμμα μας θα πρέπει να καθιερώσουμε έστω μια «13η συνδρομή», η όπως αλλιώς μπορούμε να το πούμε, για την ενίσχυση των διεθνών πρωτοβουλιών του Κόμματος;

ΚΟΒ Παιδείας Ν. Ιωνίας

Μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ

Η πρώτη αφορά την επαφή μας με το λαό, τα μέτρα που παίρνουμε για να τη βελτιώσουμε. Σε αυτά εντάσσεται η διαδικασία αναδιάταξης των κομματικών δυνάμεων, που έχει ξεκινήσει και συνεχίζεται. Οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί, ενώ βρίσκονται σε σωστή κατεύθυνση, εφαρμόζονται με μεγάλη καθυστέρηση και, σε μερικές περιπτώσεις, με τρόπο που ακυρώνει το νόημά τους. Ενώ η δημιουργία νέων αχτίδων είναι μια ελπιδοφόρα εξέλιξη, το ανακάτεμα του κομματικού δυναμικού, που βρίσκεται στις συνοικιακές ΚΟΒ, δε συνιστά αναδιάταξη, αλλά σμπαράλιασμα, αποκλεισμό, στην πράξη, των μεγαλύτερων σε ηλικία και με αγωνιστικές περγαμηνές συντρόφων, αναπαραγωγή αυτού ακριβώς του υποδείγματος διάταξης, που θέλουμε να αλλάξουμε. Η μόνη, συνεπής με τις αποφάσεις, λύση θα ήταν να διατάξουμε τα εργαζόμενα κομματικά μέλη με βασικό κριτήριο τον τόπο της εργασίας και όχι της κατοικίας τους, όπου μαζί με τους παλαίμαχους θα συνέστηναν τις νέες οργανώσεις. Κάθε άλλη λύση είναι υποχώρηση από το πνεύμα ειλημμένων αποφάσεων, που δίνει έδαφος σε εύκολες δικαιολογίες. Η δεύτερη πλευρά αφορά τα στελέχη και, πιο συγκεκριμένα, τον τρόπο που προβάλλεται ο ρόλος τους στο Κόμμα. Το «στέλεχος» είναι μια κατηγορία, που εννοείται ή προσλαμβάνεται διαζευκτικά προς αυτήν του «μέλους». Οταν γίνεται λόγος για τα χαρακτηριστικά του κομμουνιστή γενικά, του προσάπτεται μια σειρά επιθυμητών ιδιοτήτων και χαρισμάτων, που, με τη σειρά τους, πρέπει να χαρακτηρίζουν στον ύψιστο βαθμό το στέλεχος. Συχνά, η παράθεση των επιθυμητών ιδιοτήτων συνοδεύεται από επικές περιγραφές αυτοθυσιαστικών και ηρωικών τάσεων, που πρέπει να χαρακτηρίζουν συνεχώς το στέλεχος. Σπεύδω να εξηγηθώ. Δε χλευάζω τις ηρωικές παραδόσεις των κομμουνιστών. Εχουν δείξει και, όποτε χρειάζεται, δείχνουν από τι είναι φτιαγμένοι. Ομως η πάλη στις μέρες μας σπάνια έχει κάτι το ηρωικό και, ίσως γι' αυτό, δεν είναι ελκυστική για ένα τμήμα του λαού. Πραγματική χλεύη προς τους πραγματικούς ήρωες είναι εκείνη που βαφτίζει θυσία μια περιφρούρηση ή μια εξόρμηση και αγωνιστική στάση ένα οικογενειακό καβγαδάκι. Ας βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Με την εμμονή σε μια τέτοια φρασεολογία ενισχύεται ο κίνδυνος από τη μια, η όποια αποχή από την κομματική δραστηριότητα να θεωρείται, από τον απέχοντα, φυσιολογική πράξη αυτοσυντήρησης, και, από την άλλη, να δημιουργείται ένα ιδιαίτερο σώμα στελεχών, από μέλος γραφείου μέχρι την ΚΕ αδιακρίτως, που επωμίζεται και καταμερίζει το συλλογικό ηρωισμό, υποκαθιστώντας έτσι το Κόμμα, αντί να προάγει το σύνολο των μελών, ώστε να μπορούν και να θέλουν να αντεπεξέλθουν στο ρόλο τους. Μια αρνητική συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι η υπερτίμηση του ρόλου της προσωπικότητας, η αγνόηση είτε η επιδερμική ανάλυση των συνθηκών, που γεννούν, με την ίδια επιμονή και επιτυχία, τόσο ηγέτες και κλιμάκια «αναντικατάστατων» καθοδηγητών, όσο και «παρέες αποστατών», που δεν μπορεί παρά να προκύπτουν από τους πρώτους. Το ζητούμενο εδώ δεν είναι η περιγραφή μιας κατάστασης, αλλά η συνεχής πάλη για την αποτροπή της παγίωσής της, η εξάλειψη του φαινομένου της ντε φάκτο ιδιοποίησης της κομματικής ιδιότητας από ένα μέρος του στελεχικού δυναμικού, που πλήττει την οικοδόμηση του κόμματος νέου τύπου, αναπαράγοντας, στο όνομα υπαρκτών αδυναμιών, έναν γραφειοκρατικό καταμερισμό, χωρίς να δημιουργεί προϋποθέσεις υπέρβασής του. Με τα παραπάνω δε θα ήθελα να θεωρηθεί ότι παραβλέπω τις δυσκολίες της κομματικής οικοδόμησης, διαπαιδαγώγησης και ανάδειξης ή εκείνες που αντιμετωπίζουν οι κοινωνικοί αγωνιστές στις μέρες μας - την απόλυση, το χωρισμό, τις συνέπειες της συνειδητής αντίστασης, ακόμα και τα δείγματα αυτοθυσίας και ηρωισμού. Ομως τα πράγματα πρέπει να εξετάζονται στις διαστάσεις, που έχουν κάθε φορά. Εξάλλου, ο αγώνας είναι μια επιλογή, που οδηγεί στην ολοκλήρωση του ανθρώπου, στην ικανοποίηση βαθύτερων αναγκών και, γιατί όχι, στην ευτυχία, πράγμα που πρέπει να προβάλλεται, πρώτα από όλα, με το προσωπικό παράδειγμα, επιλογή, που δεν έχει τίποτα κοινό με μεταφυσικές αναζητήσεις ηθελημένα ατημέλητων, ξένων προς τη λαϊκή αισθητική, πασχόντων αγωνιστών, που το παράδειγμά τους, εκτός των άλλων, λειτουργεί αποτρεπτικά για κάποιους που θα μπορούσαν να μας πλησιάσουν. Και σε αυτό το ζήτημα, πολλά θα είχαμε να διδαχθούμε από τον τρόπο συμπεριφοράς των παλιότερων συντρόφων μας. Η τρίτη πλευρά, άρρηκτα δεμένη με τις προηγούμενες, είναι αυτή της ιδεολογικής δουλιάς και, πιο ειδικά, της εσωκομματικής μόρφωσης. Για το θέμα αυτό λέμε πολλά και γίνονται πραγματικά πολλές προσπάθειες. Ομως, τα πράγματα έχουν φτάσει, κατά την άποψή μου, σε ένα όριο. Και εδώ, οι νέες απαιτήσεις ζητούν νέες λύσεις. Πιστεύω, ότι οι σύντροφοι που έχουν αυτή την ευθύνη πρέπει να σταθούν στη συσσωρευμένη πολύχρονη εμπειρία και να αναμορφώσουν το πρόγραμμα της δουλιάς μας. Χωρίς να μπορώ να καλύψω το θέμα, θα παραθέσω ορισμένες σκέψεις: Η εσωκομματική μόρφωση είναι θέμα που αφορά ολόκληρο το Κόμμα και την ΚΝΕ. Συνεπώς, οι διαδικασίες της οφείλουν να αγκαλιάζουν το σύνολο των μελών. Αναγκαίο στοιχείο, αποτέλεσμα και κριτήριο της επιτυχούς πολιτικής μόρφωσης είναι η γνωριμία και η τριβή με τον πολιτισμό. Το ατομικό διάβασμα πρέπει να επανέλθει στην καθημερινή μας ζωή. Παράλληλα με την αξιοποίηση του «Ριζοσπάστη» και της ΚΟΜΕΠ, χρειάζεται να δοθεί βοήθεια (π.χ. πλατιές λίστες προτεινόμενων βιβλίων κ.ά.) και να ελέγχονται τα βήματα της προσπάθειας. Το πρόγραμμα των σχολών, χωρίς να παραβλέπει τις ειδικές ανάγκες του ακροατηρίου, να αποφύγει τις επαναλήψεις, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην επαλληλία των δομών και στην προοδευτική εμβάθυνση στο αντικείμενο.

Το πρόγραμμα να απαλλαγεί από τον ακαδημαϊκό - πανεπιστημιακό χαρακτήρα, που δεν αποδίδει (δεν πάμε να βγάλουμε οικονομολόγους, φιλοσόφους κλπ) και να προσανατολιστεί σε μια ιστορική - συνδυαστική προσέγγιση του ΜΛ από τις πηγές.

Στην προσπάθεια αυτή το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο. Το Κόμμα μπορεί να το αξιοποιήσει περισσότερο ενισχύοντας τον ερευνητικό του χαρακτήρα και εκμεταλλευόμενο το δυναμικό του για πλατιά διάδοση των μαρξιστικών ιδεών κύρια στη νεολαία και ιδιαίτερα τη σπουδάζουσα. Ετσι θα μπορούμε να ελπίζουμε, ότι στο μέλλον θα διαθέτουμε μαρξιστές επιστήμονες, που εκτός από το αντικείμενό τους θα έχουν αφομοιώσει τις αρχές της επιστημονικής κοσμοθεωρίας. Είναι στο χέρι μας να κατακτάμε, βαθμιαία, ένα ανώτερο επίπεδο λειτουργίας και δράσης, μια ανώτερη ποιότητα διαλόγου, αρχές στην πολεμική, να υπηρετούμε, τελικά, με καλύτερο τρόπο τις καλύτερες αξίες και ιδέες.

Συντροφικά,

Σημείωση:Δε θεώρησα σκόπιμο να προσδώσω κύρος στις σκέψεις μου χρησιμοποιώντας ταιριαστά τσιτάτα από τους κλασικούς. Θα μπορούσε κανείς, με σχετική ευκολία, να βρει πολύ πιο ταιριαστά για να υποστηρίξει τα αντίθετα. Είναι και αυτή μια μορφή φυγομαχίας από την οποία δε ζημιώνεται η θεωρία μας, αλλά ο τρόπος που προσπαθούμε να την εφαρμόσουμε στη ζωή.