Η πρώτη αφορά την επαφή μας με το λαό, τα μέτρα που παίρνουμε για να τη βελτιώσουμε. Σε αυτά εντάσσεται η διαδικασία αναδιάταξης των κομματικών δυνάμεων, που έχει ξεκινήσει και συνεχίζεται. Οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί, ενώ βρίσκονται σε σωστή κατεύθυνση, εφαρμόζονται με μεγάλη καθυστέρηση και, σε μερικές περιπτώσεις, με τρόπο που ακυρώνει το νόημά τους. Ενώ η δημιουργία νέων αχτίδων είναι μια ελπιδοφόρα εξέλιξη, το ανακάτεμα του κομματικού δυναμικού, που βρίσκεται στις συνοικιακές ΚΟΒ, δε συνιστά αναδιάταξη, αλλά σμπαράλιασμα, αποκλεισμό, στην πράξη, των μεγαλύτερων σε ηλικία και με αγωνιστικές περγαμηνές συντρόφων, αναπαραγωγή αυτού ακριβώς του υποδείγματος διάταξης, που θέλουμε να αλλάξουμε. Η μόνη, συνεπής με τις αποφάσεις, λύση θα ήταν να διατάξουμε τα εργαζόμενα κομματικά μέλη με βασικό κριτήριο τον τόπο της εργασίας και όχι της κατοικίας τους, όπου μαζί με τους παλαίμαχους θα συνέστηναν τις νέες οργανώσεις. Κάθε άλλη λύση είναι υποχώρηση από το πνεύμα ειλημμένων αποφάσεων, που δίνει έδαφος σε εύκολες δικαιολογίες. Η δεύτερη πλευρά αφορά τα στελέχη και, πιο συγκεκριμένα, τον τρόπο που προβάλλεται ο ρόλος τους στο Κόμμα. Το «στέλεχος» είναι μια κατηγορία, που εννοείται ή προσλαμβάνεται διαζευκτικά προς αυτήν του «μέλους». Οταν γίνεται λόγος για τα χαρακτηριστικά του κομμουνιστή γενικά, του προσάπτεται μια σειρά επιθυμητών ιδιοτήτων και χαρισμάτων, που, με τη σειρά τους, πρέπει να χαρακτηρίζουν στον ύψιστο βαθμό το στέλεχος. Συχνά, η παράθεση των επιθυμητών ιδιοτήτων συνοδεύεται από επικές περιγραφές αυτοθυσιαστικών και ηρωικών τάσεων, που πρέπει να χαρακτηρίζουν συνεχώς το στέλεχος. Σπεύδω να εξηγηθώ. Δε χλευάζω τις ηρωικές παραδόσεις των κομμουνιστών. Εχουν δείξει και, όποτε χρειάζεται, δείχνουν από τι είναι φτιαγμένοι. Ομως η πάλη στις μέρες μας σπάνια έχει κάτι το ηρωικό και, ίσως γι' αυτό, δεν είναι ελκυστική για ένα τμήμα του λαού. Πραγματική χλεύη προς τους πραγματικούς ήρωες είναι εκείνη που βαφτίζει θυσία μια περιφρούρηση ή μια εξόρμηση και αγωνιστική στάση ένα οικογενειακό καβγαδάκι. Ας βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Με την εμμονή σε μια τέτοια φρασεολογία ενισχύεται ο κίνδυνος από τη μια, η όποια αποχή από την κομματική δραστηριότητα να θεωρείται, από τον απέχοντα, φυσιολογική πράξη αυτοσυντήρησης, και, από την άλλη, να δημιουργείται ένα ιδιαίτερο σώμα στελεχών, από μέλος γραφείου μέχρι την ΚΕ αδιακρίτως, που επωμίζεται και καταμερίζει το συλλογικό ηρωισμό, υποκαθιστώντας έτσι το Κόμμα, αντί να προάγει το σύνολο των μελών, ώστε να μπορούν και να θέλουν να αντεπεξέλθουν στο ρόλο τους. Μια αρνητική συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι η υπερτίμηση του ρόλου της προσωπικότητας, η αγνόηση είτε η επιδερμική ανάλυση των συνθηκών, που γεννούν, με την ίδια επιμονή και επιτυχία, τόσο ηγέτες και κλιμάκια «αναντικατάστατων» καθοδηγητών, όσο και «παρέες αποστατών», που δεν μπορεί παρά να προκύπτουν από τους πρώτους. Το ζητούμενο εδώ δεν είναι η περιγραφή μιας κατάστασης, αλλά η συνεχής πάλη για την αποτροπή της παγίωσής της, η εξάλειψη του φαινομένου της ντε φάκτο ιδιοποίησης της κομματικής ιδιότητας από ένα μέρος του στελεχικού δυναμικού, που πλήττει την οικοδόμηση του κόμματος νέου τύπου, αναπαράγοντας, στο όνομα υπαρκτών αδυναμιών, έναν γραφειοκρατικό καταμερισμό, χωρίς να δημιουργεί προϋποθέσεις υπέρβασής του. Με τα παραπάνω δε θα ήθελα να θεωρηθεί ότι παραβλέπω τις δυσκολίες της κομματικής οικοδόμησης, διαπαιδαγώγησης και ανάδειξης ή εκείνες που αντιμετωπίζουν οι κοινωνικοί αγωνιστές στις μέρες μας - την απόλυση, το χωρισμό, τις συνέπειες της συνειδητής αντίστασης, ακόμα και τα δείγματα αυτοθυσίας και ηρωισμού. Ομως τα πράγματα πρέπει να εξετάζονται στις διαστάσεις, που έχουν κάθε φορά. Εξάλλου, ο αγώνας είναι μια επιλογή, που οδηγεί στην ολοκλήρωση του ανθρώπου, στην ικανοποίηση βαθύτερων αναγκών και, γιατί όχι, στην ευτυχία, πράγμα που πρέπει να προβάλλεται, πρώτα από όλα, με το προσωπικό παράδειγμα, επιλογή, που δεν έχει τίποτα κοινό με μεταφυσικές αναζητήσεις ηθελημένα ατημέλητων, ξένων προς τη λαϊκή αισθητική, πασχόντων αγωνιστών, που το παράδειγμά τους, εκτός των άλλων, λειτουργεί αποτρεπτικά για κάποιους που θα μπορούσαν να μας πλησιάσουν. Και σε αυτό το ζήτημα, πολλά θα είχαμε να διδαχθούμε από τον τρόπο συμπεριφοράς των παλιότερων συντρόφων μας. Η τρίτη πλευρά, άρρηκτα δεμένη με τις προηγούμενες, είναι αυτή της ιδεολογικής δουλιάς και, πιο ειδικά, της εσωκομματικής μόρφωσης. Για το θέμα αυτό λέμε πολλά και γίνονται πραγματικά πολλές προσπάθειες. Ομως, τα πράγματα έχουν φτάσει, κατά την άποψή μου, σε ένα όριο. Και εδώ, οι νέες απαιτήσεις ζητούν νέες λύσεις. Πιστεύω, ότι οι σύντροφοι που έχουν αυτή την ευθύνη πρέπει να σταθούν στη συσσωρευμένη πολύχρονη εμπειρία και να αναμορφώσουν το πρόγραμμα της δουλιάς μας. Χωρίς να μπορώ να καλύψω το θέμα, θα παραθέσω ορισμένες σκέψεις: Η εσωκομματική μόρφωση είναι θέμα που αφορά ολόκληρο το Κόμμα και την ΚΝΕ. Συνεπώς, οι διαδικασίες της οφείλουν να αγκαλιάζουν το σύνολο των μελών. Αναγκαίο στοιχείο, αποτέλεσμα και κριτήριο της επιτυχούς πολιτικής μόρφωσης είναι η γνωριμία και η τριβή με τον πολιτισμό. Το ατομικό διάβασμα πρέπει να επανέλθει στην καθημερινή μας ζωή. Παράλληλα με την αξιοποίηση του «Ριζοσπάστη» και της ΚΟΜΕΠ, χρειάζεται να δοθεί βοήθεια (π.χ. πλατιές λίστες προτεινόμενων βιβλίων κ.ά.) και να ελέγχονται τα βήματα της προσπάθειας. Το πρόγραμμα των σχολών, χωρίς να παραβλέπει τις ειδικές ανάγκες του ακροατηρίου, να αποφύγει τις επαναλήψεις, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην επαλληλία των δομών και στην προοδευτική εμβάθυνση στο αντικείμενο.

Το πρόγραμμα να απαλλαγεί από τον ακαδημαϊκό - πανεπιστημιακό χαρακτήρα, που δεν αποδίδει (δεν πάμε να βγάλουμε οικονομολόγους, φιλοσόφους κλπ) και να προσανατολιστεί σε μια ιστορική - συνδυαστική προσέγγιση του ΜΛ από τις πηγές.

Στην προσπάθεια αυτή το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο. Το Κόμμα μπορεί να το αξιοποιήσει περισσότερο ενισχύοντας τον ερευνητικό του χαρακτήρα και εκμεταλλευόμενο το δυναμικό του για πλατιά διάδοση των μαρξιστικών ιδεών κύρια στη νεολαία και ιδιαίτερα τη σπουδάζουσα. Ετσι θα μπορούμε να ελπίζουμε, ότι στο μέλλον θα διαθέτουμε μαρξιστές επιστήμονες, που εκτός από το αντικείμενό τους θα έχουν αφομοιώσει τις αρχές της επιστημονικής κοσμοθεωρίας. Είναι στο χέρι μας να κατακτάμε, βαθμιαία, ένα ανώτερο επίπεδο λειτουργίας και δράσης, μια ανώτερη ποιότητα διαλόγου, αρχές στην πολεμική, να υπηρετούμε, τελικά, με καλύτερο τρόπο τις καλύτερες αξίες και ιδέες.

Συντροφικά,

Σημείωση:Δε θεώρησα σκόπιμο να προσδώσω κύρος στις σκέψεις μου χρησιμοποιώντας ταιριαστά τσιτάτα από τους κλασικούς. Θα μπορούσε κανείς, με σχετική ευκολία, να βρει πολύ πιο ταιριαστά για να υποστηρίξει τα αντίθετα. Είναι και αυτή μια μορφή φυγομαχίας από την οποία δε ζημιώνεται η θεωρία μας, αλλά ο τρόπος που προσπαθούμε να την εφαρμόσουμε στη ζωή.