Οι κινητοποιήσεις είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τη λύση των προβλημάτων. Με την άποψη αυτή συμφωνεί το 50% των ερωτηθέντων στη δημοσκόπηση της ΔΗΜΕΛ, η οποία έγινε για λογαριασμό του «Ριζοσπάστη». Σήμερα δημοσιεύουμε το τρίτο και τελευταίο μέρος της, όπου περιλαμβάνονται τα θέματα που αφορούν ειδικότερα στην «παγκοσμιοποίηση», στις συνέπειές της και την αντιμετώπισή της... Το σοβαρό έλλειμμα που παρουσιάζεται στην ενημέρωση για το μείζον αυτό θέμα της εποχής μας αντανακλάται σε ορισμένες απαντήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους υποδεικνύουν τους τομείς στους οποίους πρέπει να στραφεί με μεγαλύτερη ένταση η ιδεολογική - πολιτική παρέμβαση των κομμουνιστών και τωων ταξικών δυνάμεων στο συνδικαλιστικό κίνημα. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, γίνεται αντιληπτό ότι η «παγκοσμιοποίηση» στρέφεται κυρίως κατά της εργατικής τάξης και στη συνέχεια κατά των μεσαίων στρωμάτων. Για την πλειοψηφία, επίσης, οι παράγοντες που επηρεάζουν περισσότερο την πορεία της «παγκοσμιοποίησης» είναι η συντονισμένη αντίδραση των λαών που πλήττονται από αυτήν και οι αντιθέσεις των ηγετικών δυνάμεων «παγκοσμιοποίησης». Για την τελική συναγωγή όποιων συμπερασμάτων, υπενθυμίζουμε ότι στο πρώτο μέρος της δημοσκόπησης με μεγάλη πλειοψηφία οι ερωτηθέντες απαντούν ότι το ΚΚΕ είναι η συνεπέστερη πολιτική δύναμη στον αγώνα κατά της «παγκοσμιοποίησης».

Στον Πίνακα 1, οι απαντήσεις στο ερώτημα για το πώς επιδρά η «παγκοσμιοποίηση» στο ειδικό βάρος των κοινωνικών τάξεων θα πρέπει να διαβαστούν μάλλον ως απόψεις για το ποια τάξη ωφελείται και ποια βλάπτεται από την «παγκοσμιοποίηση». Πάντως, το χαρακτηριστικό αυτού του πίνακα είναι τα μεγάλα ποσοστά (πάνω από 30%) όσων δηλώνουν ότι δε γνωρίζουν. Αυτά τα ποσοστά είναι ακόμη μεγαλύτερα από το ποσοστό όσων δε γνωρίζουν τι είναι γενικά η «παγκοσμιοποίηση». Ετσι μπορούν να εξηγηθούν και κάποιες αντιφατικές, ίσως, απαντήσεις όπως στον Πίνακα 2, όπου το μεγαλύτερο ποσοστό (47,8%) πιστεύει ότι η παγκοσμιοποιημένη οικονομία οδηγεί στην ειρήνη. Με μια τέτοια ανάγνωση, στον Πίνακα 1 βλέπουμε ότι οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η εργατική τάξη είναι αυτή που βλάπτεται κυρίως από την «παγκοσμιοποίηση» (32,6%), στη συνέχεια τα μεσαία στρώματα (31,8%), ενώ μεγάλο ποσοστό (45,2%) πιστεύει ότι η αστική τάξη είναι η κυρίως ωφελημένη.

Στον Πίνακα 2, το αποτέλεσμα διαμορφώνεται κυρίως από το σώμα των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, οι οποίοι κατά πλειοψηφία πιστεύουν ότι η παγκοσμιοποιημένη οικονομία οδηγεί στην ειρήνη. Εδώ, προφανώς, επιδρά η εντύπωση που καλλιεργείται από τους απολογητές της «παγκοσμιοποίησης» πως η εγκαθίδρυση μιας παγκόσμιας «νέας τάξης» πραγμάτων θα οδηγήσει σε μείωση των συγκρούσεων και των πολέμων. Εντύπωση πέρα για πέρα πλαστή, αφού η εξέλιξη της «παγκοσμιοποίησης» έχει φέρει αύξηση και των συγκρούσεων και των συρράξεων, αλλά πολύ περισσότερο αύξηση των επεμβάσεων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι ένα αξιόλογο ποσοστό (20,9%), το οποίο διαμορφώνεται κυρίως από τους ψηφοφόρους του ΚΚΕ και δευτερευόντως του ΣΥΝ, πιστεύει ότι η «παγκοσμιοποίηση» οδηγεί σε κοινωνική επανάσταση.

Στους Πίνακες 3 και 4 δίνονται απαντήσεις στο ποιος παράγοντας επηρεάζει περισσότερο την πορεία της «παγκοσμιοποίησης» και στο ποιος μπορεί να ανατρέψει αυτή την πορεία. Από τον Πίνακα 3 προκύπτει ότι ο παράγοντας που επηρεάζει περισσότερο (42,4%) την πορεία της «παγκοσμιοποίησης» είναι η συντονισμένη αντίδραση των λαών που πλήττονται από αυτήν και αμέσως μετά (35,6%) οι αντιθέσεις των ηγετικών δυνάμεων της «παγκοσμιοποίησης». Αν δεχτούμε ότι αυτοί οι δύο παράγοντες αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλεπιδρούν, τότε από τις απαντήσεις εξάγεται ότι ο συνδυασμός της πάλης των λαών με την ανάπτυξη των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων είναι κατά την άποψη του 78% ο καταλυτικός παράγοντας για την πορεία της «παγκοσμιοποίησης». Αξιοσημείωτα, ακόμη, είναι τα ελάχιστα ποσοστά που συγκεντρώνουν ο εθνικισμός και η θρησκεία στον Πίνακα 3.

Στον πίνακα 4 οι απαντήσεις δεν μπορούν να διαβαστούν διαζευκτικά, γιατί και οι τρεις παράγοντες, οι πρωτοβουλίες ομάδων πολιτών, οι οικολογικές και περιβαλλοντικές κινήσεις και τα επαναστατικά κοινωνικά κινήματα μπορούν από διαφορετικούς δρόμους να συναντηθούν στον ίδιο στόχο, δηλαδή την ανατροπή της σημερινής πορείας προς την «παγκοσμιοποίηση». Επομένως, το ενδιαφέρον στον Πίνακα αυτό βρίσκεται στο πώς αξιολογούνται οι διαφορετικοί δρόμοι. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ένα σημαντικό ποσοστό (34,7%) πιστεύει ότι η ανατροπή μπορεί να προέλθει από πρωτοβουλίες ομάδων πολιτών. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι συσπειρώσεις που γίνονται στη βάση της κοινωνίας μεταξύ ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ένα ή πολλά κοινά προβλήματα, έχουν μεγαλύτερη δυναμική και ίσως αποτελεσματικότητα. Σημαντικό, επίσης, είναι το ποσοστό (28,7%) αυτών που πιστεύουν ότι τα επαναστατικά και κοινωνικά κινήματα μπορούν να ανατρέψουν τη σημερινή πορεία προς την «παγκοσμιοποίηση». Η απάντηση αυτή υποδηλώνει σαφώς ότι η ανατροπή προϋποθέτει ένα πολιτικό πρόγραμμα και πρέπει να οδηγεί σε μια άλλη οικονομική, πολιτική και κοινωνική οργάνωση.

Στον Πίνακα 5, αν εξαιρέσουμε το ποσοστό (15,2%) αυτών που δηλώνουν ότι δε γνωρίζουν, ή δεν απαντούν, τότε βγαίνει το συμπέρασμα ότι για την πλειοψηφία (54,3%) η πιθανότητα μιας νικηφόρας αντιπαράθεσης στην «παγκοσμιοποίηση» είναι μικρή, ως ανύπαρκτη. Δεν είναι όμως μικρό και το ποσοστό (29,5%) αυτών που πιστεύουν ότι η πιθανότητα είναι αρκετή, ως μεγάλη. Στις απαντήσεις αυτού του Πίνακα ρίχνουν βαριά τη σκιά τους, ο σημερινός συσχετισμός των δυνάμεων και η παντοδυναμία που εμφανίζεται να διαθέτει το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα απέναντι στα κινήματα της αμφισβήτησης και της ανατροπής.

Τέλος στον Πίνακα 6, διατυπώνεται από τους μισούς σχεδόν (49,9%) η αισιόδοξη άποψη ότι οι κινητοποιήσεις είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για τη λύση των προβλημάτων. Το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο στον Πίνακα αυτό είναι ότι με την παραπάνω άποψη για τις κινητοποιήσεις συμφωνεί το 48,8% των ψηφοφόρων της ΝΔ και το 35,4% του ΠΑΣΟΚ. Μόλις ένα 16% πιστεύει ότι οι κινητοποιήσεις δε βοηθούν στην επίλυση των προβλημάτων. Αντικείμενο συζήτησης πρέπει να γίνει και η γνώμη του 30,6% ότι με τις κινητοποιήσεις δεν μπορεί να πιεστεί η κυβέρνηση για λύση προβλημάτων. Η απάντηση αυτή στις περισσότερες περιπτώσεις φαίνεται να κρύβει μια αμφιβολία για την αποτελεσματικότητα των κινητοποιήσεων, που οφείλεται σε προβλήματα και αδυναμίες του συνδικαλιστικού και γενικότερα του μαζικού κινήματος. Το ξεπέρασμα αυτών των αδυναμιών και των δυσκολιών είναι βέβαιο ότι θα φέρει ένα πολύ σημαντικό μέρος του 30,6% στην πρώτη άποψη.

Στην κατακλείδα της παρουσίασης των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης της ΔΗΜΕΛ, πρέπει να σημειώσουμε ότι -όπως και σε κάθε άλλη δημοσκόπηση, έτσι και σ' αυτή- τα ποσοστά πρέπει να θεωρούνται ως στοιχεία μιας δυναμικής μέσα στην κοινωνία και όχι στατικά χαρακτηριστικά της.