Αποσπάσματα από την ομιλία του Ν. Σοφιανού στη Θεσσαλονίκη, στην εκδήλωση παρουσίασης της πρότασης του ΚΚΕ για το πανεπιστήμιο
Την εκδήλωση οργάνωσαν η ΤΟ Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων του ΚΚΕ και η Περιφερειακή Οργάνωση Σπουδάζουσας Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ. Την κεντρική ομιλία έκανε ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ενώ την παρακολούθησαν πλήθος φοιτητών, ερευνητών και καθηγητών από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Θεσσαλονίκης, στους οποίους μοιράστηκαν έντυπα τα αποτελέσματα από το σχετικό ερωτηματολόγιο που διαμόρφωσε η ΚΝΕ, όπου απάντησαν 1.000 και πλέον φοιτητές.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν η Θεανώ Καπέτη, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και Γραμματέας της ΕΠ Κ. Μακεδονίας του ΚΚΕ, και ο Δημήτρης Παπατολίδης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ενώ παρεμβάσεις έκαναν ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, ο Ηλίας Κονδύλης, αναπλ. καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής, ο Αντώνης Βεντούρης, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, ο Γιάννης Κουρμούλης, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Διοικητικών Εργαζομένων του ΑΠΘ, και η Αννα - Μαρία Ηλιού, Γραμματέας της Περιφερειακής Οργάνωσης Σπουδάζουσας Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ.
«Επιλέγουμε μαζί με την οργάνωση αντιστάσεων και αγώνων απέναντι στην πολιτική της κυβέρνησης, μαζί με τις αγωνιστικές διεργασίες που στα πανεπιστήμια βάζουν στο στόχαστρό τους τα συνεχόμενα μέτρα της κυβέρνησης, να ανοίξουμε τη συζήτηση πάνω στην πρότασή μας: Για το πανεπιστήμιο που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και δυνατότητες της εποχής μας.
Το αστικό πολιτικό σύστημα εδώ και 20 χρόνια προωθεί αλλαγές στα πανεπιστήμια προσαρμόζοντας το περιεχόμενο, τις δομές, τις λειτουργίες τους με τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας δουλεύοντας σταθερά με τις στρατηγικές επιλογές του.
Ο νέος νόμος - πλαίσιο θα είναι ένα ακόμα κομμάτι στο παζλ των αντιδραστικών αλλαγών που διαμορφώνεται χρόνια τώρα απ' όλες τις κυβερνήσεις προωθώντας τη στρατηγική της ΕΕ. Μία από τις αποδείξεις αυτής της συνέχειας των μέτρων είναι το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις άλλαζαν αλλά τα κεντρικά σημεία των νόμων (Διαμαντοπούλου το 2011 και Γαβρόγλου το 2018) όχι μόνο δεν καταργούνταν αλλά "ζουν και βασιλεύουν"».
Συνεχίζοντας επισήμανε για τα παραπάνω ότι κοινός στόχος κι επιδίωξη είναι η «εδραίωση αλλαγών στην κοινή στρατηγική τους, δηλαδή:
Επιμένουμε σ' αυτό το συμπέρασμα. Αυτή η πολιτική δεν είναι πρόβλημα προχειρότητας - αποσπασματικότητας ή κακής διαχείρισης. Δεν προσωποποιείται στην εμμονή κάποιου υπουργού. Καθόλου τυχαία, ΣΥΡΙΖΑ - Βαρουφάκης, αλλά και ο ευρύτερος οπορτουνιστικός χώρος εστιάζουν σε μία τέτοια κριτική, κυνηγώντας την όποια Κεραμέως, αφήνοντας στην άκρη τη στρατηγική ταύτιση που απορρέει από τις δεσμεύσεις στο κεφάλαιο και την ΕΕ, τις δεσμεύσεις από το νέο "σούπερ μνημόνιο" του Ταμείου Ανάκαμψης και της "πράσινης μετάβασης".
Βάζουμε το ερώτημα: Τι καλό είδαν ο λαός και οι νέοι μας από αυτές τις αλλαγές τόσων κυβερνήσεων, που στο έδαφος που δημιούργησαν θα φέρει η κυβέρνηση άλλη μία; Το δήθεν σύγχρονο πανεπιστήμιό τους το έχουμε ζήσει, το ζούμε τώρα και στις συνθήκες της πανδημίας και της εγκληματικής πολιτικής διαχείρισής της.
Απομακρύνει ολοένα και πιο έντονα τη δυνατότητα άσκησης επαγγέλματος με βάση το πτυχίο. Αποσπώνται βασικά μαθήματα απ' τον προπτυχιακό κύκλο, μεταφέρονται στα μεταπτυχιακά ή σε άλλους κύκλους (σεμινάρια, πιστοποιήσεις) επί πληρωμή.
Αυτήν την κεντρική ιδέα, μαζί με την επέκταση της λογικής των δεξιοτήτων, υπηρετούν οι συνεχιζόμενες αλλαγές στα προγράμματα σπουδών στα τμήματα.
Υλοποιείται η στρατηγική της ΕΕ για τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης με πτυχία και πανεπιστήμια πολλών ταχυτήτων, με βάση τα προσόντα. Η εξέλιξη αυτή έχει αρνητικές συνέπειες στην όσο το δυνατόν ολόπλευρη επιστημονική συγκρότηση των αποφοίτων, στην επαγγελματική τους πορεία».
«Η έκδοση της θέσης του Κόμματός μας για την Ανώτατη Εκπαίδευση στηρίζει το άνοιγμα της συζήτησης στο κύριο: Απέναντι στο σημερινό πανεπιστήμιο που συνεχώς προσαρμόζεται στις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας, που σταθερά λειτουργεί αναπαράγοντας την κυρίαρχη ιδεολογία, που ευθύνεται για την αβεβαιότητα της εργασιακής προοπτικής, η νεολαία μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματά της, βλέποντας ποιοι και γιατί της τα στερούν, κατανοώντας το πώς και με ποιους μπορεί να τα κατακτήσει.
Γι' αυτόν τον σκοπό απευθυνόμαστε σε όλους εσάς τους νέους και τις νέες που ξεκινήσατε τις σπουδές σας, τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, απευθυνόμαστε στους νέους ερευνητές, εκείνους που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην προσπάθεια ανάπτυξης της γνώσης, τους υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδακτορικούς ερευνητές που εκπονούν τις εργασίες τους αφοσιωμένοι στην επιστήμη τους, συχνά κάτω από άσχημες συνθήκες, χωρίς εξασφαλισμένους πόρους, με "ελαστικές" μορφές απασχόλησης και ανασφάλιστες υποτροφίες.
Απευθυνόμαστε στους πανεπιστημιακούς δασκάλους και ερευνητές που προβληματίζονται για το παρόν και το μέλλον της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, που αγαπούν το αντικείμενό τους και δεν δέχονται να καθορίζει η αγορά τα ενδιαφέροντά τους και τα επιστημονικά ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν με το ερευνητικό τους έργο.
Ολους εσάς, σας καλούμε να παρακολουθήσετε την πρόταση του ΚΚΕ. Αλλά πάνω απ' όλα να συμπορευτείτε με το Κόμμα στον αγώνα για να λάβει σάρκα και οστά το Πανεπιστήμιο των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής μας. Γι' αυτόν τον σκοπό επιδιώκουμε να συζητήσουμε ακόμα πιο πλατιά το επόμενο διάστημα τις προτάσεις μας, να διακινηθεί η μπροσούρα μας χέρι με χέρι, να ακούσουμε τις γνώμες και τις παρατηρήσεις.
Αυτή η οργανωμένη συζήτηση δεν αποσπάται στιγμή από τη δράση των φοιτητικών συλλόγων, των εργαζομένων στα ΑΕΙ, των πανεπιστημιακών απέναντι στις συνεχόμενες νομοθετικές επιλογές της κυβέρνησης, απέναντι στις προκλήσεις μέτρων που έχουν ψηφιστεί.
Για να μείνει στον "πάγο", που έχει ήδη μπει, η λειτουργία της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Για να πολλαπλασιαστούν οι εστίες αντίστασης στην επιχειρηματική λειτουργία των ΑΕΙ, να διεκδικηθεί η φοιτητική μέριμνα, να "ποινικοποιηθούν" στη συνείδηση των φοιτητών οι σχεδιασμένες αλλαγές υποβάθμισης πτυχίων, κατηγοριοποίησης σπουδών, εμπορευματοποίησης της Παιδείας.
Είναι δεδομένα η εμβέλεια, η πολυμορφία και το βάθος της ιδεολογικής κυριαρχίας της άρχουσας τάξης, των καπιταλιστών σήμερα, και στο αστικό πανεπιστήμιο. Ομως, υπάρχουν αντικειμενικά περιθώρια, έχουν εισχωρήσει και μπορούν να δυναμώσουν οι επαναστατικές μαρξιστικές ιδέες. Να συμπορευτούν ακόμα περισσότεροι επιστήμονες στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης, στην οποία η επιστήμη διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο.
Το Κάλεσμα συμπόρευσης με το ΚΚΕ που απευθύνουμε στο αγωνιστικό - ριζοσπαστικό τμήμα του λαού μας, εδώ στο πανεπιστήμιο έχει περιεχόμενο και την ανάδειξη σήμερα του κοινωνικού ρόλου που έχει η επιστήμη. Σε αυτήν την απαιτητική υπόθεση καλούμε να πάρουν μέρος οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, οι ερευνητές, τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, δημιουργώντας μαζί μας ένα διακριτό - δυναμικό ρεύμα που αντιπαρατίθεται στην κυρίαρχη ιδεολογία των εκμεταλλευτών.
Σε όλα τα επιστημονικά πεδία ο ιδεολογικός αγώνας για τον ρόλο της επιστήμης, τις ιεραρχήσεις και τις προτεραιότητες στην ανάπτυξή της, τη διαπάλη για το ποιος καρπώνεται τα αποτελέσματα και τις ωφέλειες αποκτά προτεραιότητα.
Εχουμε επίγνωση της ανάγκης αυτού του αγώνα, της άμεσης σχέσης που έχει για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης, του λαού μας από την ιδεολογική κυριαρχία του κεφαλαίου. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο καθένας και η καθεμιά που θέλει να συμπορευτεί μαζί μας, που θέλει να "περπατήσει" πλάι μας, έχει τις δικές του σκέψεις - ενστάσεις - προβληματισμούς. Χρειάζεται εμείς να δείξουμε επιμονή, να ξεδιπλώσουμε πρωτοβουλίες - δράσεις - παρεμβάσεις για να καταθέσετε τη δική σας συμβολή σε μια "κοινή περπατησιά".
Η ενίσχυση των συνδυασμών και υποψηφίων μας στις εκλογές των συλλόγων ΔΕΠ, οι προσπάθειες οργάνωσης στο επιστημονικό και ερευνητικό δυναμικό που κακώς δεν καλύπτεται στους συλλόγους ΔΕΠ, η δυναμική ανάπτυξη της παρέμβασης της ΚΝΕ στους φοιτητικούς συλλόγους είναι τάσεις που δείχνουν τη δυναμική που αναπτύσσουμε, τις δυνατότητες που μεγαλώνουν».
Αποσπάσματα από τις παρεμβάσεις στην εκδήλωση
Τόνισε μεταξύ άλλων πως η Ερευνα «περιορίζεται σε ό,τι εξυπηρετεί την κρατούσα κατάσταση», δίνοντας το παράδειγμα του ΕΛΙΔΕΚ, που δημιουργήθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κατόπιν εντολών και προτάσεων που υπαγορεύει η ΕΕ και «χρηματοδοτεί ακριβώς όλες τις έρευνες οι οποίες προάγουν αυτήν τη σύγχρονη μεταφυσική, τη σύγχρονη αν θέλετε συσκότιση του τι συμβαίνει στις ανθρώπινες κοινωνίες, με τρόπο ώστε να ξεχαστούν τα ουσιώδη. Και τα ουσιώδη είναι τι συμφέρει τους πολλούς και τι συμφέρει τους λίγους.
Για παράδειγμα, έχουμε μελέτες βαριά χρηματοδοτούμενες για τον "λαϊκισμό", όπου "λαϊκισμός" είναι ό,τι ενοχλεί την άρχουσα τάξη. Και εδώ χρηματοδοτείται στην ουσία το στήσιμο της θεωρίας των "δύο άκρων", καθότι ο λαϊκισμός μπορεί να περιλαμβάνει το οτιδήποτε, από την άκρα δεξιά έως και τα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων. Πάρα πολύ οι δράσεις των ακροδεξιών - ρατσιστικών οργανώσεων ταυτίζονται μέσω της γενικής θεωρίας του λαϊκισμού με τις διεκδικήσεις των εργαζομένων, τις απεργίες τους, τους αγώνες τους. Αυτή η θεωρία των "δύο άκρων", που τη λένε για επιστημονικούς λόγους "λαϊκισμό", χρηματοδοτείται».
Απέναντι στο όπλο που διαθέτουμε, απέναντι στον διαλεκτικό υλισμό, απέναντι στον μαρξισμό, όλα αυτά τα μεταφυσικά και περίεργα δεν μπορούν να σταθούν. Αυτό πρέπει να μας γίνει συνείδηση και να πολεμήσουμε την ιδεολογία που προσπαθούν να χτίσουν πάνω σε σαθρά θεμέλια, στην άμμο, οι αστοί.
Να την πολεμήσουμε, όπως πάντα την πολεμούσαμε, από τότε που γεννήθηκε το εργατικό κίνημα, και να την κατεδαφίσουμε, για να ξεγυμνώσουμε αυτό που πραγματικά είναι ο καπιταλισμός. Ενα στυγνό, άδικο, εκμεταλλευτικό σύστημα. Αυτό είναι το καθήκον μας, γι' αυτό πρέπει να παλέψουμε και εμείς οι παλαιότεροι και εσείς οι νέοι που θα πάρετε τη σκυτάλη, οι φοιτητές».
Ο Ηλίας Κονδύλης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, αναφέρθηκε στις τρεις μεγάλες κατευθύνσεις στις οποίες κινούνται οι αλλαγές στο πανεπιστήμιο τις τελευταίες δεκαετίες, τις οποίες τροφοδοτεί η επιχειρηματική του λειτουργία, παρουσιάζοντας μάλιστα παραδείγματα από πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Ο Ηλ. Κονδύλης πρόσθεσε πως το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο φέρνει αλλαγές ακόμα και στη διαδικασία της Εκπαίδευσης, «προβλέπει δηλαδή ανταγωνιστικές σχέσεις σε ατομικό, προσωπικό επίπεδο μέσα στο πανεπιστήμιο, αυτήν τη συνεχή και διαρκή υπερεπένδυση στην ατομική ευθύνη, στην ατομική σου προσπάθεια, στην ατομική σου διαδρομή μέσα στο πανεπιστήμιο. Επενδύει σε αυτήν την ατομική λογική της αριστείας και στην πειθαρχημένη σου διαδρομή μέσα στις σχολές».
«Οσοι από εμάς είχαμε την τύχη ή την ατυχία να δουλέψουμε σε πλήρως εμπορευματοποιημένα πανεπιστήμια - κατ' όνομα δημόσια - στο εξωτερικό», συνέχισε, «σε πιο ανεπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες, όπου ανάλογες εξελίξεις είναι σχετικά πιο γρήγορες, ξέρουμε ότι τα παραπάνω δεν είναι θεωρητικά κατασκευάσματα αλλά η ωμή πραγματικότητα».
Καταλήγοντας τόνισε πως «ο αγώνας για ένα πανεπιστήμιο στην υπηρεσία των σύγχρονων αναγκών της νεολαίας και του λαού είναι αγώνας αναγκαίος και δίκαιος, σύνθετος, και απαιτεί πολυεπίπεδη δράση».
Ο Αντώνης Βεντούρης, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, με αφορμή τον νέο νόμο που προετοιμάζεται για τη λειτουργία των πανεπιστημίων στάθηκε στο «εργαλείο» της αξιολόγησης. Οπως είπε, η αξιολόγηση που αναφέρεται στο πανεπιστήμιο δεν αναδεικνύει προσανατολισμό στη βελτίωσή του, αλλά σκοπός της είναι η επιλογή και η απόρριψη Τμημάτων με τα κριτήρια της αγοράς, γενικότερα το πανεπιστήμιο να αντιμετωπίζεται ως επιχείρηση.
«Μια παραγωγική αξιολόγηση στο πανεπιστήμιο θα πρέπει να έχει χαρακτήρα στήριξης πρώτα απ' όλα των μελών της κοινότητάς του, βάσει των αναγκών τους, και όχι τιμωρίας και ανταγωνισμού», είπε, συμπληρώνοντας ότι «θα πρέπει να αφορμάται από την ανάγκη βελτίωσης του πανεπιστημίου και των μελών του και όχι να αποσκοπεί στη βίαιη υποταγή στις επιδιώξεις των επιχειρηματιών. Θα πρέπει να έχει κοινωνικό πρόσημο και όχι να εξυπηρετεί τις πολιτικές επιδιώξεις του αστικού κόσμου. Διαφορετικά, κινδυνεύει να έχει τα ίδια αρνητικά αποτελέσματα με αυτά που παρατηρήθηκαν από τις αρχές του 1990 σε πλήθος πανεπιστημίων στα οποία εφαρμόστηκαν ανάλογες πρακτικές.
Αξιολόγηση με "soft mechanisms", που εξομοιώνουν διαφορετικές χώρες και διαφορετικούς οργανισμούς, με πολιτικούς και όχι ακαδημαϊκούς στόχους και χωρίς επιστημονική και λογική συνέπεια, δεν μπορεί να αποβεί καρποφόρα για τους ανθρώπους, το ίδιο το πανεπιστήμιο και εν τέλει την κοινωνία».
Στο ζήτημα των εργασιακών σχέσεων των εργαζομένων του πανεπιστημίου στάθηκε μεταξύ άλλων ο Γιάννης Κουρμούλης, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Διοικητικών Εργαζομένων του ΑΠΘ, περιγράφοντας το πώς το Αριστοτέλειο έχει αποτελέσει πεδίο «πειραματισμού νέων εργασιακών σχέσεων», που έχει οδηγήσει σε υποδιπλασιασμό των εργαζομένων με σταθερή σχέση εργασίας. «Πλευρά των εξελίξεων τα τελευταία 20-30 χρόνια στα πανεπιστήμια είναι και η σταδιακή αποσάθρωση των εργασιακών σχέσεων», σημείωσε, εξέλιξη που φέρει τη σφραγίδα όλων ανεξαιρέτως των κυβερνήσεων.
Κλείνοντας τόνισε ότι οι εργαζόμενοι του πανεπιστημίου έχουν συμφέρον να παλέψουν στην κατεύθυνση που τους διασφαλίζει δικαιώματα και κατακτήσεις, που τα διευρύνει και τα αντιστοιχίζει στις σύγχρονες ανάγκες και δυνατότητες, στην κατεύθυνση δηλαδή της κατάργησης όλων των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, με μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους, πράγμα που όχι μόνο δεν μπορεί να εξασφαλίσει το αστικό πανεπιστήμιο αλλά λειτουργεί προς την αντίστροφη τάση.
«Το πανεπιστήμιο των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής μας, όμως, μπορεί», υπογράμμισε. «Και είναι η μόνη απάντηση που δίνει προοπτική. Δουλειά μας είναι λοιπόν να διαδώσουμε, να εξηγήσουμε, να πείσουμε τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, αυτούς με τους οποίους αντικειμενικά έχουμε κοινά συμφέροντα, που είναι και η μεγάλη πλειοψηφία, ότι αυτός είναι ο δρόμος για να παλέψουμε (...)
Ακόμα και η διεκδίκηση ενός μικρού - επιμέρους ζητήματος να χρησιμοποιείται, γονιμοποιείται και δυναμώνει όταν φωτίζεται από την προοπτική που περιγράφει η πρόταση του Κόμματος για τα πανεπιστήμια».
Η Αννα - Μαρία Ηλιού, Γραμματέας της Περιφερειακής Οργάνωσης Σπουδάζουσας Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ, σημείωσε ότι η πρόταση του ΚΚΕ αποτελεί αναντικατάστατο όπλο για την ανάπτυξη ενός φοιτητικού κινήματος που θα μπορεί να θέτει επιθετικό προσανατολισμό στις διεκδικήσεις του, να ξεπερνά αδυναμίες, να βάζει στο επίκεντρο των διεκδικήσεων την ανάγκη για σπουδές και δουλειά στο επιστημονικό αντικείμενο των φοιτητών με σύγχρονα δικαιώματα.
«Η πρότασή μας για το πανεπιστήμιο των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής μας μπορεί και πρέπει να τροφοδοτήσει τη δράση και τη στάση μας στους μαζικούς μας φορείς, τους φοιτητικούς μας συλλόγους. Θέτουμε φιλόδοξους στόχους για οργάνωση διεκδικήσεων, επεξεργασία αιτημάτων, πολύμορφη δραστηριότητα που βάζει στο επίκεντρο την αντιπαράθεση με τις σάπιες αξίες και τα ιδανικά που προβάλλει το σύστημα», είπε μεταξύ άλλων και κάλεσε κάθε νέο και νέα να παλέψει οργανωμένα μέσα από τις γραμμές της ΚΝΕ στον δρόμο του αγώνα για το πανεπιστήμιο και την κοινωνία που θα «ταιριάζει» στη δυνατότητα της εποχής, στις ανάγκες των εργαζομένων, της νεολαίας, του λαού σήμερα.