Με συνοπτικά αποσπάσματα από τις παρεμβάσεις στις υπόλοιπες τρεις θεματικές ενότητες, που παρουσιάστηκαν στην Ημερίδα που διοργάνωσε το Τμήμα Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ για την Ψυχική Υγεία, δίνει συνέχεια ο «Ριζοσπάστης» στο ρεπορτάζ για την ενδιαφέρουσα αυτή πρωτοβουλία του Κόμματος.

Υπενθυμίζεται ότι η ημερίδα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 21 Γενάρη, με τίτλο «Ζητήματα Ψυχικής Υγείας: Σύγχρονες προσεγγίσεις - απαντήσεις στα αδιέξοδα που δημιουργεί ένα σύστημα που σαπίζει» και το «παρών» σε αυτήν έδωσαν δεκάδες εργαζόμενοι στον κρίσιμο αυτό χώρο, ερευνητές, φοιτητές κ.ά.

Το πλούσιο υλικό που συγκεντρώθηκε θα εκδοθεί σε ειδική έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής», ενώ στον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου» θα δημοσιευτεί η εισηγητική ομιλία από την Αφροδίτη Ρέτζιου, ψυχίατρο, επιμελήτρια Α' ΕΣΥ στο Γενικό Νοσοκομείο «Θριάσιο» και μέλος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ.

Παναγιώτης - Μόδεστος Γεωργάκας, ειδικός ψυχίατρος, ιδρυτής και τ. διευθυντής ΠΕΘΕΑ «Αργώ» του ΨΝ Θεσσαλονίκης: «Η εξάρτηση δεν είναι μία βιολογική αρρώστια. Ούτε μία γονιδιακή παρέκκλιση. Αποτελεί ένα επαχθές κοινωνικό φαινόμενο, οφειλόμενο σε πολλαπλά αίτια. Αίτια πολιτικά, οικονομικά, οικογενειακά, ψυχολογικά, ιατρικά, βιολογικά, ιστορικά, πολιτισμικά, άμεσα όμως και άρρηκτα συναρτώμενα από τις κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες μέσα στις οποίες αυτό αναπτύσσεται. Η εξάρτηση - η οποιαδήποτε εξάρτηση - καταδυναστεύει τον άνθρωπο. Τον απαξιώνει. Τον περιθωριοποιεί. Τον εξαθλιώνει. Του στερεί την προσωπικότητά του και ελέγχει τις συμπεριφορές του».

Σοφία Σκλαβενίτη, ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια, με επιμόρφωση στην Κοινωνική Κλινική Ψυχολογία των Εξαρτήσεων: «Η διαλεκτική υλιστική - ιστορική προσέγγιση αναδεικνύει την ανάπτυξη προβληματικής σχέσης και τελικά εξάρτησης από το αλκοόλ σε πολυπαραγοντικό κοινωνικό φαινόμενο, που καθορίζεται από ιστορικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς, ψυχολογικούς, βιολογικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς παράγοντες, οι οποίοι αλληλοσυνδέονται και αλληλοεξαρτώνται, ενώ τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά της κατανάλωσης αλκοόλ εξαρτώνται από το είδος των σχέσεων παραγωγής, το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων κάθε φορά, τις ιδιαίτερες πολιτισμικές, θρησκευτικές, γεωγραφικές κ.ά. ιδιαιτερότητες».

Ιλιάνα Ναζεντιάδου, ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια, MSc Εγκληματολογίας: «Το εξαρτητικό αντικείμενο, είτε πρόκειται για ένα διαδικτυακό παιχνίδι μαζικής συμμετοχής, είτε για ένα στοιχηματικό παιχνίδι, είτε για μια σελίδα κοινωνικής δικτύωσης, γίνεται ο διαμεσολαβητής στη σχέση του ανθρώπου τόσο με τον εαυτό του όσο και με τους άλλους, διαμορφώνοντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ανθρώπινης συνείδησης. Ποιο είναι όμως το υπάρχον κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνονται αυτά τα χαρακτηριστικά; Ο εθισμένος δεν εθίζεται εν μία νυκτί. Μπορεί το υπάρχον σύστημα με το περιεχόμενό του να λειτουργήσει αντισταθμιστικά; Σήμερα βλέπουμε ότι διαμορφώνονται όλες οι προϋποθέσεις δημιουργίας ελλειμμάτων στον ψυχισμό του ανθρώπου. Ανεργία, φτώχεια, κοινωνικός αποκλεισμός, σχολική διαρροή, ανασφάλεια, οικονομική αβεβαιότητα, απομόνωση, εμπορευματοποίηση αναγκών και ανθρώπινων σχέσεων, απουσία μαζικών χώρων άθλησης και πολιτισμού και ισότιμης πρόσβασης όλων σε αυτούς, αποτυπώνονται με έναν υποκειμενικό τρόπο στον καθένα αλλά μειώνουν σε ένα ευρύτερο επίπεδο τις αντοχές και τις αντιστάσεις».

Λεμονιά Φακάρου, ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια MSc Ποινικό Δίκαιο και Εξαρτήσεις, θεραπεύτρια ΚΕΘΕΑ «Εν Δράσει», μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ: «Είναι μία από τις αντιφάσεις της κοινωνίας όπου ζούμε, το γεγονός ότι ενώ έχει υπάρξει μεγάλη επιστημονική πρόοδος και πείρα ως προς την πρόληψη και τη θεραπεία των εξαρτήσεων, η πρόοδος αυτή δεν αξιοποιείται στην πολιτική αντιμετώπισής τους. Και υπάρχουν αιτίες γι' αυτό. Καταρχάς, μια ταξική κοινωνία, για την οποία είναι μονόδρομος η διαιώνισή της που βασίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, είναι καταδικασμένη να αναπαράγει τα προβλήματα που η ίδια δημιουργεί. Θα αντέφασκε στην ίδια της την ύπαρξη η ριζική αντιμετώπιση του κοινωνικού φαινομένου των εξαρτήσεων και η στόχευση για πλήρη αποκατάσταση και κοινωνική επανένταξη των "θυμάτων" της. Επιπλέον, η πρόληψη και η απεξάρτηση "κοστολογούνται" με βάση οικονομικές τεχνικές, όπως η ανάλυση "κόστους - οφέλους". Αν κοστίζει πολύ ακριβά η δημιουργία όλων των απαραίτητων όρων για μια ζωή χωρίς εξαρτήσεις, αν ο θάνατος ακόμα, κοινωνικός ή βιολογικός, "συμφέρει" οικονομικά βάσει της συγκεκριμένης ανάλυσης, τότε απλά και κυνικά προτιμώνται οι φτηνότερες λύσεις».

Ελένη Θεοδοσίου, νοσηλεύτρια στο ΨΝΑ Δρομοκαΐτειο, μέλος του προεδρείου της ΟΓΕ: «Αν και στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη επιστημονικών ερευνών σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας στις γυναίκες, μελέτη ανέδειξε ότι το 60% των κακοποιημένων γυναικών παρουσιάζει συμπτώματα μετατραυματικού στρες, εκ των οποίων το 46% χρόνιου μετατραυματικού στρες (...) Η εξάλειψη της πολύμορφης βίας κατά των γυναικών, που επιβαρύνει την ψυχική υγεία τους, συνδέεται με όλες τις οικονομικές και κοινωνικές προϋποθέσεις για την ικανοποίηση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής, με πρώτο και αδιαπραγμάτευτο το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή εργασία, με σταθερό ωράριο και μέτρα προστασίας της υγείας και της μητρότητας. Για να μπορέσει κάθε γυναίκα να ζει οικονομικά, κοινωνικά ανεξάρτητη».

Αλτα Πανέρα, ψυχολόγος, επόπτρια, ψυχοθεραπεύτρια, τραυματοθεραπεύτρια, πρώην εργαζόμενη με επιζώντες ενδοοικογενειακής βίας, εργαζόμενη στο ΚΕΣΥΨΥ του ΑΠΘ: «Αν και είναι ξεκάθαρη η σύνδεση φτώχειας και τέτοιας βίας, οι υπηρεσίες προς τα θύματα δεν δίνουν έμφαση στη μακροχρόνια οικονομική βιωσιμότητά τους. Αντιστρόφως, η Κοινωνική Πρόνοια δεν εστιάζει στην πιθανή παρουσία ενδοοικογενειακής βίας. Οι πολιτικές αντιμετώπισης της φτώχειας και της βίας λειτουργούν αποκομμένες μεταξύ τους και σπάνια εξυπηρετούν αποτελεσματικά τις γυναίκες με μεγαλύτερη ανάγκη υποστήριξης. Δυστυχώς, οι υπάρχουσες πολιτικές υποστήριξης δεν καλύπτουν συνολικά τις πρακτικές οικονομικές, εργασιακές και εκπαιδευτικές ανάγκες των θυμάτων. Επιπλέον, δεν υπάρχει πρόνοια για όσες επιθυμούν να απομακρυνθούν άμεσα από μια κακοποιητική σχέση».

Ορέστης Παπαγιαννόπουλος, ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής, τραυματοθεραπευτής, μέλος του EMDR Hellas: «Οι μύθοι περί σεξουαλικής κακοποίησης περιγράφουν τη διαστρεβλωμένη επιχειρηματολογία αθώωσης του θύτη κι ενοχοποίησης του θύματος σε όλο το φάσμα των σεξουαλικών κακοποιήσεων. Είναι αποδεδειγμένα συνδεδεμένοι με μισογυνιστικές και ρατσιστικές αντιλήψεις, ταξική προκατάληψη και θρησκευτική ακαμψία (...) Οι μύθοι περί σεξουαλικής καταπίεσης είναι παράγοντες εγκατάστασης κι επιδείνωσης των μετατραυματικών διαταραχών και εμπόδια στην αναζήτηση και την αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων καθιστώντας τη μείωση και την εξάλειψή τους όχι μόνο κοινωνικά αλλά και ψυχοθεραπευτικά απαραίτητη».

Εφη Θάνου, κοινωνική λειτουργός, MSc Ελεγχος του stress και Προαγωγή Υγείας: «Στην Ελλάδα, ο αριθμός των κλινών σε ειδικούς ξενώνες για κακοποιημένες γυναίκες μόλις που ξεπερνά τις 400, αντί για το ελάχιστο όριο των 1.000 κλινών που τίθεται σύμφωνα με τη "Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας" του Συμβουλίου της Ευρώπης που υπογράφτηκε το 2011. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται μεγάλες λίστες αναμονής, εξαναγκάζοντας πολλές γυναίκες να παραμένουν σε κάποιο κακοποιητικό περιβάλλον χωρίς τη θέλησή τους, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο την ψυχική τους υγεία όσο και την ίδια τους τη ζωή. Είναι εμφανές ότι το ενδιαφέρον των εγχώριων κυβερνήσεων αλλά και των αστικών επιτελείων της ΕΕ εξαντλείται σε διακηρυκτικού χαρακτήρα ευχολόγια».

Κατερίνα Ρούμπου, ειδικευόμενη Ψυχιατρικής, ΨΝΑ «Δαφνί», πρώην εργαζόμενη στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου: «Η βαριά ιστορία της Λέρου αναδεικνύει την αδήριτη ανάγκη ανάπτυξης αγώνων και διεκδίκησης για τα ζητήματα της Ψυχικής Υγείας. Το ΚΚΕ, στα μετέπειτα χρόνια, αυτά της μεταπολίτευσης, ενέτεινε κυρίως την πρωτοπόρα εκδοτική του δραστηριότητα για αυτά τα τόσο σοβαρά ζητήματα μέσα από εκδόσεις της "Σύγχρονης Εποχής" (...) Μέχρι τις μέρες μας, τα μέλη και οι φίλοι του διαχρονικά παλεύουν για την υπεράσπιση των ψυχικά πασχόντων, μια πάλη που εκφράζεται σε πολλά επίπεδα. Πρώτα και κύρια, το ΚΚΕ τακτικά και επίμονα μελετά τις εξελίξεις στην Ψυχική Υγεία και διαμορφώνει θέσεις και πλαίσιο πάλης με επιστημονικό τρόπο».

Ελισαίος Βαγενάς, Διδάκτορας Παιδαγωγικής και Εξελικτικής Ψυχολογίας, Ινστιτούτο Ανάπτυξης της Προσωπικότητας της Ρωσικής Ακαδημίας Εκπαίδευσης: «Στην ΕΣΣΔ από τα 1922 άρχισε να διαμορφώνεται ένα πολύμορφο δίκτυο δομών Ψυχικής Υγείας, που αρχικά αποτελούνταν από τα ψυχονευρολογικά ιατρεία, στη δεκαετία του '30 προστέθηκαν κέντρα εργασιοθεραπείας, άρχισαν να εμφανίζονται ειδικές κλινικές, ενώ στη δεκαετία του '60 είχε πια διαμορφωθεί ένα πιο ολοκληρωμένο δίκτυο δομών για την αντιμετώπιση αναγκών των εργαζόμενων μαζών, στοχεύοντας στην αντιμετώπιση ποικίλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, που για ένα διάστημα αποτελούν "κληρονομιά" του καπιταλιστικού παρελθόντος και δημιουργούνται σε συνθήκες ανώριμων κομμουνιστικών (σοσιαλιστικών) σχέσεων, όσο και για τη φροντίδα πολλών προβλημάτων Ψυχικής Υγείας με βιολογικό υπόβαθρο (βαριά ψυχιατρικά προβλήματα όπως η σχιζοφρένεια κ.ά.) (...) Πολλά βαριά ψυχιατρικά προβλήματα με βιολογικό υπόβαθρο είχαν τελείως διαφορετική αντιμετώπιση στη Σοβιετική Ενωση σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζονται στον καπιταλισμό, με την έννοια ότι προκρινόταν η κοινωνική περίθαλψη και φροντίδα του ασθενή (...) Δεν υπήρχε η γνώριμη - για τις καπιταλιστικές μεγαλουπόλεις - εικόνα του σχιζοφρενή, που είναι άστεγος και αβοήθητος, ένα πραγματικό περιφερόμενο ράκος του δρόμου ή βρίσκεται έγκλειστος σε φυλακές».

Ενα σφάλμα στην έκδοση του χτεσινού «Ριζοσπάστη» έκανε αδύνατη την ανάγνωση της παρέμβασης του Γιώργου Πρέντζα, νοσηλευτή στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, MSc στην Ψυχική Υγεία και υποψήφιου διδάκτορα Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η παρέμβασή του έγινε στη 2η ενότητα της Ημερίδας με τίτλο «Οι υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα». Αναδημοσιεύουμε το σχετικό απόσπασμα: «Στα μέσα του 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να επενδυθούν 9,4 δισ. ευρώ μέσω του προγράμματος "Η ΕΕ για την Υγεία", για την ενίσχυση των συστημάτων Υγείας το διάστημα 2021 - 2027. Ο προγραμματισμός για τη χώρα μας κατατέθηκε με το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία της επόμενης δεκαετίας, που παρουσιάστηκε στις 22/12/2022. Το μεγάλο τμήμα της χρηματοδότησης απευθύνεται σε ΜΚΟ Ψυχικής Υγείας, ΝΠΙΔ και φυσικά πρόσωπα. Είναι ενδεικτικό ότι στην πρόσκληση του υπουργείου για πρώτη φορά εισάγεται το στοιχείο της μη χρηματοδότησης στέγης για τις μονάδες που θα ιδρυθούν. Αντιθέτως, προβλέπεται η σύμπραξη των φορέων αυτών με ΝΠΔΔ, φυσικά πρόσωπα, φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την Εκκλησία».