Τη "δυνατότητα καθορισμού αμοιβών μικρότερων από τις προβλεπόμενες στις συλλογικές συμβάσεις σε ορισμένες περιπτώσεις όπως: σε περιοχές που πλήττονται ιδιαίτερα από την ανεργία, για ανειδίκευτους νέους που είναι άνεργοι για ορισμένο διάστημα, σε εταιρίες που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση",ζητούσε ο ΣΕΒ το Σεπτέμβρη του 1996. Γι' αυτό δεν είναι τυχαίο που ο νέος "ευρωπαϊκός" θεσμός των "τοπικών συμφώνων απασχόλησης",που προωθείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βρήκε γρήγορα τη "θερμή" συμπαράσταση των βιομηχάνων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι βιομήχανοι απαιτούν την έκπτωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, πάντα υπό το πρόσχημα της αντιμετώπισης της ανεργίας. Μόνο που αυτή τη φορά έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν και σε ένα όργανο που θα τους δώσει τη "βάση" για να καλλιεργήσουν τις επιδιώξεις τους - με πρώτη αυτή που αφορά το "ξήλωμα" του ίδιου του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων εργασίας - σ' ένα ακόμα θεσμικό επίπεδο. Εξάλλου οι βιομήχανοι έχουν κάθε λόγο να είναι "αισιόδοξοι", με βάση και την εμπειρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η εφαρμογή του "συμφώνου απασχόλησης" στο Νιούκαστλ της Βρετανίας - μια πόλη με ιδιαίτερα μεγάλη ανεργία - είχε ως αποτέλεσμα να βρουν δουλιά οι περισσότεροι άνεργοι, αλλά με πολύ χαμηλές αμοιβές και δραστική περικοπή των εργασιακών δικαιωμάτων τους!

Λίγες μέρες πριν εκφράστηκε πολύ συγκεκριμένα η υποστήριξη των βιομηχάνων. Ο Ν. Ευθυμιάδης,πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδας, τόνιζε σε ημερίδα με θέμα την "Ευρώπη των κοινωνικών δικαιωμάτων": "Θεωρώ ότι κάθε πρωτοβουλία, η οποία προκύπτει μετά από συμφωνία των κοινωνικών εταίρων, μπορεί να βρίσκει άμεση ανταπόκριση από την πολιτεία, η οποία οφείλει να επιδείξει μεγαλύτερη ευαισθησία απέναντι σε κάθε τοπική ή περιφερειακή δυνατότητα. Η κοινωνική ανάπτυξη σε κάθε περιοχή της χώρας δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο μόνο της κεντρικής εξουσίας. Η επίλυση κοινωνικών προβλημάτων σε τοπικό επίπεδο, ακόμα και στην κλίμακα της βιομηχανικής περιοχής, της συνοικίας, της γειτονιάς, είναι δυνατόν να αποτελέσει μέριμνα των εργοδοτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, των κοινωνικών φορέων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης".

Το ενδιαφέρον των βιομηχάνων αρκεί από μόνο του για να αναδείξει την πλευρά των "τοπικών συμφώνων", που μπορεί να αποτελέσει απειλή άμεσα ή έμμεσα για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Μια σειρά από δημοσιεύματα σε αυτή την κατεύθυνση έκαναν τη ΓΣΕΕ, της οποίας η πλειοψηφία αντιμετωπίζει θετικά τα "τοπικά σύμφωνα απασχόλησης", να βγάλει μια ανακοίνωση για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα.

Η ΓΣΕΕ τόνιζε ότι "το συνδικαλιστικό κίνημα απορρίπτει κάθε λογική υπονόμευσης νομικών ρυθμίσεων και των συλλογικών συμβάσεων, με πρόσχημα τη δημιουργία επενδυτικών "παραδείσων"". Στην ίδια ανακοίνωση φρόντισε πάντως να διατηρήσει την επαφή της με το νέο ...θεσμό, σημειώνοντας ότι τα σύμφωνα απασχόλησης "πρέπει να στηρίζονται στην ενίσχυση των υποδομών, στην ορθολογική οργάνωση, στην ανάπτυξη της καινοτομίας και της έρευνας, ώστε να ενισχύονται τα τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης". Επισημάνθηκε ακόμα από τη ΓΣΕΕ ότι το χαμηλό κόστος εργασίας δεν έδωσε πλεονεκτήματα στην ελληνική οικονομία σε σχέση με την ευρωπαϊκή ανεπτυγμένη ποιοτικά αγορά. Σημείωσε ακόμα ότι το ίδιο αρνητικό αποτέλεσμα είχαν και οι πολιτικές κινήτρων σε επιχειρήσεις, καθώς και η παροχή κινήτρων απασχόλησης μέσω της επιδότησης του εργατικού κόστους, τα οποία λειτούργησαν ταμειακά για τις επιχειρήσεις και δε δημιούργησαν καμιά νέα θέση εργασίας.

Ο Γ. Ποντικός,μέλος της διοίκησης του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, μας είπε: "Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία σε πολλές χώρες που εφάρμοσαν τα τοπικά σύμφωνα απασχόλησης, όπως στη Βρετανία στο Νιούκαστλ, αυτά λειτούργησαν για να εφαρμοστούν οι κατευθύνσεις της Λευκής Βίβλου (μερική απασχόληση, χαμηλές αμοιβές κ. α.). Με δεδομένη τη γνωστή θέση του ΣΕΒ και με την εκτίμηση ότι το οξυμένο πρόβλημα της ανεργίας θα οδηγήσει στη δημιουργία κοινωνικών εκρήξεων, η Ευρωπαϊκή Ενωση προωθεί και στη χώρα μας το θεσμό των τοπικών συμφώνων απασχόλησης. Στην προκειμένη περίπτωση θα λειτουργήσει ως "προπέτασμα καπνού", με στόχο την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, την ιδεολογική ενσωμάτωση στα πλαίσια ενός "κοινωνικού διαλόγου" σε τοπικό επίπεδο. Αλλά επίσης και ως μηχανισμός άντλησης και απορρόφησης κονδυλίων των κοινοτικών προγραμμάτων με ό,τι αυτό συνεπάγεται και με αμφίβολη αποτελεσματικότητα. Ολα αυτά δείχνουν ότι το κεφάλαιο ανησυχεί και προσπαθεί να "βάλει στο χέρι" του εργαζόμενους, φοβάται τη δυναμική του κινήματος και προσπαθεί να το καθυποτάξει. Το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει αποφασιστικά να ξεσκεπάσει και να αποτινάξει στο ξεκίνημά της τη θηλιά που περνούν στο λαιμό των εργαζομένων και να απαιτήσει ανάπτυξη μέσα από τη χάραξη κλαδικών και περιφερειακών πολιτικών προς όφελος του λαού και των εργαζομένων".

Τα κείμενα έγραψε ο Γιώργος ΦΛΩΡΑΤΟΣ

Ενα νέο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την καλύτερη απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων - όπως τουλάχιστον εμφανίζεται σε πρώτη φάση - ετοιμάζεται να μπει σε εφαρμογή στη χώρα μας, με τις "ευλογίες" των βιομηχάνων και τη στήριξη της κυβέρνησης. Τα "Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης" είναι ο νέος θεσμός που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ισχυρίζεται ότι το "πείραμα" έχει ήδη εφαρμοστεί στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης με επιτυχία.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν αρκείται να καταστρώνει προγράμματα χρηματοδότησης μέτρων για την "ενίσχυση", δήθεν, της απασχόλησης. Δεν αρκείται ούτε στην υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων και στην ένταξη ανέργων ή εργαζομένων σε αυτά, σαν δείγμα αποδοχής της πολιτικής της. Την ενδιαφέρει εξίσου, να δημιουργήσει νέους θεσμούς και δομές, που θα ανταποκρίνονται στο τελικό μοντέλο εργασιακών σχέσεων που οραματίζεται και προωθεί στα πλαίσια της "Λευκής Βίβλου".Να θεμελιώσει αντιλήψεις για τον τρόπο που πρέπει να γίνονται τα πράγματα και να βρει συνενόχους που θα υπερασπίζονται την ένοχη πολιτική της.

Η δημιουργία των "Τοπικών Συμφώνων Απασχόλησης" εντάσσεται στο λεγόμενο"Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Εμπιστοσύνης για την απασχόληση".Οπως διαβάζουμε σε επιστολή του νομάρχη Αθηνών, Δ. Ευσταθιάδη,προς τη ΓΣΕΕ, προκειμένου να προωθηθεί και στη χώρα μας ο νέος αυτός "θεσμός", "σκοπός του συμφώνου είναι ο συντονισμός των διαφόρων πολιτικών επιπέδων (ΕΕ, κράτη - μέλη, περιφέρειες, τοπικές αρχές) ώστε να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι πόροι που απαιτούνται για την ανάπτυξη της απασχόλησης ανάλογα με τις δυνατότητες παρέμβασης που έχει το κάθε επίπεδο εξουσίας". Πιο αποκαλυπτικό είναι ένα άλλο σημείο της επιστολής αυτής, όπου απροκάλυπτα εμφανίζεται η μετάθεση του προβλήματος αντιμετώπισης της ανεργίας στους ίδιους τους άνεργους."Είναι μια καινοτομία που φέρνει το πρόβλημα της απασχόλησης κοντά στον ενδιαφερόμενο πολίτη και του ζητά να συμμετέχει στην επίλυση του προβλήματος της ανεργίας με ουσιαστικές δράσεις και σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητές του"!

Στο σχέδιο του Τοπικού Συμφώνου Απασχόλησης της Νομαρχίας Αθηνών, αναφέρεται ότι αυτό αποσκοπεί:

"1. Στην προώθηση του κοινωνικού διαλόγου και στη συναινετική προσέγγιση και αντιμετώπιση των ζητημάτων της ανάπτυξης, της απασχόλησης και της ανεργίας, με το σχεδιασμό μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής.

2. Στην ενεργοποίηση και το συντονισμό όλων των εμπλεκομένων φορέων στο επίπεδο της περιφέρειας.

3. Στην ενεργοποίηση όλων των διαθέσιμων πόρων στην κατεύθυνση της κοινής ολοκληρωμένης στρατηγικής και στην αξιοποίησή τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς και στην εξεύρεση νέων πόρων.

4. Στην άρση της γραφειοκρατίας και των εμποδίων στη λήψη αποφάσεων, απορρόφηση πόρων κλπ.

5. Στην κατάρτιση ενός κοινού προγράμματος καινοτόμων παρεμβάσεων και δράσεων που να ανταποκρίνονται στις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες".

Σε ό,τι αφορά τις επιδιώξεις αυτής της συμφωνίας, το σχέδιο αναφέρει: "Βασικός στόχος του συμφώνου είναι η δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης". Για να γίνει αυτό, σύμφωνα με το σχέδιο, χρειάζεται τοπική ανάπτυξη με στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ανάπτυξη του θεσμού της "κοινωνικής εργασίας",σύνδεση της επαγγελματικής κατάρτισης με "υπαρκτές ανάγκες". Σ' αυτά τα πλαίσια θα ενθαρρυνθεί η αυτοαπασχόληση, η δημιουργία νέων επιχειρήσεων στους τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών, του τουρισμού, της ψυχαγωγίας, η αξιοποίηση των δυνατοτήτων απασχόλησης για ανανέωση αστικών δικτύων, αποκατάσταση κτιρίων και εγκαταστάσεων κλπ.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα "σύμφωνα απασχόλησης" δεν ξεφεύγουν αρχικά από την πεπατημένη της υλοποίησης γνωστών έως τώρα προγραμμάτων. Το πρόσχημα παραμένει και σε αυτή την περίπτωση η αντιμετώπιση της ανεργίας. Είναι επίσης καθαρό ότι παρά τις περίτεχνες διατυπώσεις - οι εντολές της "Λευκής Βίβλου" κάνουν αισθητή την παρουσία τους στις επιδιώξεις, τουλάχιστον, του σχεδίου της Νομαρχίας Αθηνών.

Από το Γενάρη μέχρι και τον Απρίλη του 1997 θα προωθηθεί η υπογραφή "τοπικών συμφώνων απασχόλησης" σε εφτά περιοχές,επιλεγμένες από το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας,με εντολή του υπουργείου Εργασίας.Το συνολικό κόστος της μελέτης για την ανάπτυξη των σχεδίων είναι 42 εκατ. δραχμές.

Το Ινστιτούτο θα λειτουργήσει σαν τεχνικός σύμβουλος και θα αναλάβει την "ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης σε τοπικό επίπεδο", την "ανάπτυξη συνολικής στρατηγικής για την προώθηση της απασχόλησης", την "επεξεργασία και υποβολή εναλλακτικών προτάσεων/σεναρίων σε συνεργασία με τοπικούς φορείς για το περιεχόμενο του ΤΣΑ, που θα χρησιμοποιηθούν ως υπόθεση εργασίας και πλαίσιο εισήγησης για έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ τους", καθώς και "υποβολή σεναρίων για τη χρηματοδότηση των ΤΣΑ (σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο, αναζήτηση κονδυλίων από περιφερειακά προγράμματα, κοινοτικές πρωτοβουλίες, προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κλπ.).

Στα πλαίσια αυτά θα πραγματοποιηθεί και ημερίδα στην οποία θα παρουσιαστεί από τις ηγεσίες των υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων η "προβληματική" των τοπικών συμφώνων απασχόλησης και παραδείγματα από την εφαρμογή τους σε άλλες χώρες. Επτά ακόμα ημερίδες θα γίνουν σε κάθε μια από τις επιλεγμένες περιοχές.

Για την εκπόνηση της μελέτης προτείνεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας στο υπουργείο Εργασίας η πρόσληψη επτά νομαρχιακών, τεχνικών συντονιστών.