Παπαγεωργίου Βασίλης

Την Τρίτη 26 του Ιούνη αποκαλύφθηκε η απάτη της δεύτερης σε μέγεθος τηλεπικοινωνιακής αμερικανικής εταιρίας, «Worldcom», την αμέσως επόμενη μέρα έγινε γνωστό ότι τις ίδιες λογιστικές μεθόδους χρησιμοποίησε η εταιρία «Xerox», η μεγαλύτερη εταιρία κατασκευής φωτοτυπικών μηχανημάτων. Και ενώ οι ευρωπαϊκές εφημερίδες διαφήμιζαν την ευρωπαϊκή οικονομία ως ασφαλές λιμάνι για τους ανησυχούντες επενδυτές, την περασμένη Τρίτη ξέσπασε το «σκάνδαλο» της «Vivendi Universal», μιας από τις μεγαλύτερες εταιρίες παραγωγής θεαμάτων σ' ολόκληρο τον κόσμο, γαλλοαμερικανικών συμφερόντων. Η «Vivendi», όπως η «Worldcom» και η «Xerox», αλλά και όπως η πρώτη διδάξασα «Enron», παρουσίαζε στους ισολογισμούς της πλασματικά κέρδη αφού «βάφτιζε» τις δαπάνες, επενδύσεις. Αποτέλεσμα της αποκάλυψης ήταν η καταβαράθρωση της μετοχής της εταιρίας, η οποία υποχρεώθηκε να παραδεχτεί την απάτη.

Τα μεγάλα «σκάνδαλα» που προαναφέραμε συγκλόνισαν τα χρηματιστήρια. Στο διάστημα 1-3 του Ιούλη οι δείκτες των χρηματιστηρίων Νέας Υόρκης, Λονδίνου, Παρισιού, Φρανκφούρτης έπεσαν στα χαμηλότερα επίπεδα, θυμίζοντας τις μέρες μετά το χτύπημα της 11ης του Σεπτέμβρη. Μόνο την Πέμπτη 4 του Ιούλη, στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια σημειώθηκε άνοδος, αφού την ίδια μέρα το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έμεινε κλειστό λόγω της εθνικής γιορτής στις ΗΠΑ.

Ομως, στη σκιά των «γιγάντων» που καταρρέουν στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, εκατοντάδες εταιρίες μικρότερου μεγέθους χρεοκοπούν αφήνοντας χιλιάδες εργαζόμενους στο δρόμο.

Για δεύτερη συνεχή χρονιά αναμένεται φέτος να καταγραφεί ρεκόρ πτωχεύσεων επιχειρήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά την πρόσφατη κατάθεση σχετικών αιτήσεων εκ μέρους εταιριών-κολοσσοί, όπως είναι οι «Adelphia Communications Corp.», «Global Crossing Ltd.» και η «KMart Corp.».

Ούτε λίγο-ούτε πολύ, το 2001, προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη, αιτούμενες προστασία από τους πιστωτές τους, περί τις 255 εταιρίες, οι οποίες ήταν εισηγμένες στο χρηματιστήριο! Συνολικά, οι επιχειρήσεις αυτές, με σημαντικότερη την «Enron», έθεσαν υπό την «προστασία» των δικαστικών αρχών περιουσιακά στοιχεία τους, αξίας 260 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Πρόκειται για τριπλάσιο ποσόν σε σύγκριση με το προηγούμενο ρεκόρ, το οποίο είχε «αντέξει» μάλιστα επί μία ολόκληρη δεκαετία.

Μέχρι στιγμής, φέτος, έχουν κατατεθεί αιτήσεις πτώχευσης από 113 εταιρίες, με περιουσιακά στοιχεία αξίας 149,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ εκτιμάται ότι προστασία από τους πιστωτές της ενδέχεται να αιτηθεί σύντομα και η «WorldCom», της οποίας το ενεργητικό αξιολογείται στα 103,8 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν πραγματοποιηθεί αυτή η απειλή, η πτώχευση της «Enron», της οποίας η αξία των περιουσιακών στοιχείων ανερχόταν μόλις στα 63,4 δισεκατομμύρια δολάρια, ίσως μοιάζει σαν... αστεία υπόθεση. H ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας δεν αποδεικνύεται ικανή να ανακόψει την αυξητική τάση των πτωχεύσεων. Στέλεχος της εταιρίας ορκωτών λογιστών και συμβούλων επιχειρήσεων «PricewaterhouseCoopers» εκτιμά ότι - ασχέτως, πλέον, του πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας έως τα τέλη του έτους - 200 εισηγμένες εταιρίες θα αναγκαστούν μέσα στο 2002 να αιτηθούν από τα αμερικανικά δικαστήρια προστασία από τους πιστωτές τους.

Ομως, και στην Ευρώπη οι σχετικοί δείκτες είναι εξίσου απειλητικοί. Σύμφωνα με τη γερμανική εταιρία παροχής επιχειρηματικών πληροφοριών «Creditreform», οι πτωχεύσεις στη Γερμανία θα αυξηθούν φέτος περίπου κατά 25% (σε σχέση με το 2001), φθάνοντας τις 40.000. Τη μερίδα του λέοντος στις πτωχεύσεις έχει ο κατασκευαστικός τομέας, αφού υπολογίζεται ότι μέσα στο 2001 κατατέθηκαν 9.000 αιτήσεις προστασίας από τους πιστωτές.

Οσο και αν προσπάθησε η κυβέρνηση της Βραζιλίας να αξιοποιήσει την κατάκτηση του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου από την εθνική ομάδα της χώρας, για να ξεχάσουν οι Βραζιλιάνοι τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα, δε φαίνεται να τα καταφέρνει. Ηδη σε πολλές ξένες εφημερίδες η Βραζιλία θεωρείται ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί. Και πολλοί είναι αυτοί που εντοπίζουν ομοιότητες με την κατάσταση στη γειτονική Αργεντινή.

Σε επίπεδα ναδίρ υποχώρησε την περασμένη Τρίτη το εθνικό νόμισμα της Βραζιλίας, εξαιτίας του ότι εταιρίες, τράπεζες και επενδυτές αγόρασαν δολάρια, προβληματισμένοι με την προοπτική ότι η επόμενη κυβέρνηση της χώρας ενδεχομένως να μην είναι σε θέση να αποπληρώσει τα 330 εκατομμύρια δολάρια του χρέους.

Συγκεκριμένα, το ρεάλ υποχώρησε κατά 1,7% στο 2,94 προς το δολάριο, προσεγγίζοντας για δεύτερη ημέρα ιστορικά κατώτερα επίπεδα και αυξάνοντας το κόστος της αποπληρωμής των περίπου 132 δισ. δολαρίων του χρέους, που είναι εκπεφρασμένο σε δολάρια ή είναι συνδεδεμένο με το αμερικανικό νόμισμα. Τα ομόλογα και οι μετοχές επίσης αποδυναμώθηκαν, δεδομένου ότι οι επενδυτές έχουν στρέψει την προτίμησή τους στον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, του οποίου το κόμμα ζητεί την αναδιαπραγμάτευση του εξωτερικού χρέους.

H εξασθένηση του ρεάλ κατά 4% τις δύο τελευταίες ημέρες σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να εμφανιστεί με περισσότερα κεφάλαια για να εξοφλήσει το χρέος σε μία περίοδο, κατά την οποία η Βραζιλία βιώνει την πρώτη της ύφεση μετά το 1991. Αποτέλεσμα είναι τα φορολογικά έσοδα και άλλου είδους έσοδα να έχουν περισταλεί δραματικά, όπως επισημαίνουν οι επενδυτές και οι οικονομολόγοι. Αυτή η κατάσταση λειτουργεί πολύ πιεστικά για τους επενδυτές, οι οποίοι σπεύδουν να αγοράσουν δολάρια, στοιχηματίζοντας ότι η κυβέρνηση θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να διακόψει την αποπληρωμή του χρέους.

Από το Μάρτη έως σήμερα το νόμισμα της Βραζιλίας έχει απολέσει το 19% της αξίας του, φτάνοντας σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα, εξαιτίας των ανησυχιών για το ότι ο Λούλα θα αναλάβει πρόεδρος και θα δυσκολευτεί να αποπληρώνει το χρέος.

Την Τετάρτη η εταιρία S&P μείωσε την πιστοληπτική ικανότητα της Βραζιλίας, λόγω των δυσκολιών που συναντά η χώρα στη διαχείριση του δημόσιου χρέους της. Το συνολικό χρέος της Βραζιλίας ανέρχεται στα 250 δισ. δολάρια.