Ενα νέο γύρο συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου στον κατασκευαστικό κλάδο, άνοιξε ουσιαστικά χτες η κυβέρνηση, παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ με το οποίο καταργείται ο περιβόητος «μαθηματικός τύπος» για την ανάθεση των δημοσίων έργων και αντικαθίσταται από το σύστημα της μειοδοσίας.

Πρόκειται, όπως έγραψε ήδη ο «Ρ», για την πρώτη φάση ενός πλέγματος μέτρων ευνόησης των μεγάλων τεχνικών εταιριών, ενώ σε δεύτερη φάση θα ακολουθήσει το νομοσχέδιο που θα καθιερώνει τη ληστρική μέθοδο της λεγόμενης αυτοχρηματοδότησης και στα μικρότερα έργα, ενώ σε τρίτη φάση θα επιχειρηθεί το ξεπούλημα σ' αυτές της δημόσιας ακίνητης περιουσίας και των λεγόμενων «Ολυμπιακών ακινήτων», αλλά και η παροχή άλλων οικονομικών κινήτρων.

Ηδη ως μοχλός προς την κατεύθυνση αυτή χρησιμοποιήθηκε η χτεσινή ημερίδα του Ινστιτούτου Οικονομίας Κατασκευών με θέμα «Το επιχειρηματικό περιβάλλον στις κατασκευές μετά το 2004».

Ας επανέλθουμε, όμως, στο νομοσχέδιο που δημοσιοποίησε χτες ο Γ. Σουφλιάς, το οποίο επισπεύστηκε προκειμένου να υπάρξει δυνατότητα για το μοίρασμα της «πίτας» των μεγάλων έργων, το οποίο είχε μπλοκαριστεί με το «μαθηματικό τύπο» και ιδιαίτερα μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ και Ευρωδικαστηρίου που προέβλεπαν την αιτιολόγηση και της προσφοράς με τη μεγαλύτερη έκπτωση.

Ως γενικό συμπέρασμα από την ανάγνωση του νομοσχεδίου προκύπτει ότι, παρά τις «κορόνες» του υπουργού περί ενίσχυσης της διαφάνειας και αντικειμενικοποίησης του τρόπου ανάθεσης των δημοσίων έργων, τίποτε από όλα αυτά δε θα γίνει τελικά, καθώς δεν ισχύουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, όπως: Η εκπόνηση σωστών μελετών, η άσκηση ουσιαστικής και ανελαστικής επίβλεψης, η καθιέρωση σύγχρονων τιμολογίων υλικών και εργασιών, αλλά και τεχνικών προδιαγραφών.

Τελικά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ολόκληρο το νομοσχέδιο ως «άνθρακες ο θησαυρός», καθώς από το άρθρο 2 κιόλας αναιρείται ο μονοσήμαντος τρόπος ανάθεσης των έργων με το σύστημα της μειοδοσίας, αφού στην παράγραφο β προβλέπεται ότι η δημοπρασία δεν ολοκληρώνεται αν «η οικονομική προσφορά του τελικού αναδόχου κρίνεται μη ικανοποιητική για τον κύριο του έργου». Δηλαδή, οι υπηρεσίες εκτέλεσης των έργων μπορούν να κάνουν ό,τι γουστάρουν! Επίσης, με το άρθρο 2 παράγραφο 4 δεν τίθεται κανένα αντικειμενικό κριτήριο για την απόδειξη προσυνεννόησης μεταξύ των εργολάβων, κάτι που συνδυαζόμενο με τις αυστηρές ποινές των επόμενων άρθρων δημιουργεί μεγάλο κίνδυνο αδιαφάνειας και ενίσχυσης της διαφθοράς.

Με το άρθρο 4 που καθιερώνει τη σταδιακή αύξηση των εγγυητικών επιστολών ανάλογα με την έκπτωση, ανοίγει ο δρόμος για να παίρνουν τα έργα οι ωφελημένοι μεγαλοεργολάβοι της προηγούμενης περιόδου. Παράλληλα, ανοίγει διάπλατα το παράθυρο για την ενίσχυση του τραπεζικού κεφαλαίου σε βάρος του Ταμείου των Μηχανικών (ΤΣΜΕΔΕ), καθώς προβλέπει ότι το τελευταίο μπορεί να εκδίδει εγγυητικές επιστολές μόνο για μικρά έργα μέχρι 3ης τάξης. Με το άρθρο 6, όπου προβλέπεται η γρήγορη έκπτωση του αναδόχου δημιουργεί κλίμα συναλλαγής για τα μικρότερα έργα, καθώς για τα μεγάλα προβλέπονται ειδικές συμβάσεις και άρα οι μεγάλες εταιρίες μένουν αλώβητες από αυτή τη διαδικασία. Με το άρθρο 7 ευνοούνται και πάλι οι μεγάλες εταιρίες, καθώς τους μειώνεται το ποσοστό της επίσημης υπεργολαβίας - όχι βέβαια της ανεπίσημης - που μπορούν να εκχωρήσουν στο 30%, γεγονός που περιορίζει τις μικρότερες να παίρνουν πιστοποιητικά και να αναπτύσσονται. Μια άλλη διάταξη, αυτή του άρθρου 7 παράγραφος 3 ευνοεί τις μεγάλες εταιρίες να παίρνουν απεριόριστο αριθμό έργων, καθώς τα όρια του ανεκτέλεστου μπορούν να αναπροσαρμόζονται με απόφαση του εκάστοτε υπουργού! Με το άρθρο 8 καθιερώνεται ο θεσμός του ιδιώτη τεχνικού συμβούλου και στις μελέτες και δέχεται άλλο ένα πλήγμα απαξίωσης ο δημόσιος τομέας, ενώ με το άρθρο 9 προβλέπεται ότι ο υπουργός «μπορεί» και όχι «επιβάλλεται» να εγκρίνει ενιαία τιμολόγια ανά κατηγορία έργων.

«Το μέλλον του κλάδου των κατασκευών δεν μπορεί να ταυτίζεται στην πράξη με τη στήριξη της κερδοφορίας ελάχιστων μονοπωλιακών ομίλων. Η ελπιδοφόρα διέξοδος απαιτεί ριζική αλλαγή του συστήματος παραγωγής των έργων, η οποία θα περιλαμβάνει το σύνολο των συντελεστών και των φάσεων της συγκεκριμένης διαδικασίας με γνώμονα τη συνδυασμένη ικανοποίηση του συνόλου των λαϊκών αναγκών και όχι το καπιταλιστικό κέρδος».

Αυτό επισήμανε, παρεμβαίνοντας στην ημερίδα του ΙΟΚ ο Μάκης Παπαδόπουλος, μέλος του Τμήματος Οικονομίας του ΚΚΕ και πρόσθεσε: «Η αντικατάσταση του μαθηματικού τύπου από μειοδοτικούς διαγωνισμούς με απαιτήσεις αυξημένων εγγυητικών επιστολών, με υψηλές χρηματοδοτικές ρήτρες σε περίπτωση παράβασης του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης, με δυνατότητα συμφωνιών των ισχυρών εταιριών κάτω από το τραπέζι, θα ωφελήσει και πάλι τους λίγους μεγάλους, όπως και η προώθηση μορφών αυτοχρηματοδότησης».