Του Dusan Reljic, στην έκθεση των γελοιογράφων, στο Ζάππειο

Οι αστοί είναι επικίνδυνοι, μέσα στην κρίση τους, αλλά δεν είναι παντοδύναμοι.

Τόσο χρήμα στην πιάτσα, τόσα αναχώματα, αλλά ο εφιάλτης της αστικής τάξης παραμένει εφιάλτης.

Το ερώτημα ήταν και είναι «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα».

Οταν μιλάς, όμως, για σοσιαλισμό πρέπει και να τον περιγράψεις. Κι αν αρχίσεις τις περιγραφές πρέπει να απαντάς και σε ερωτήσεις όπως τι κάνεις με την αντεπανάσταση. Εκεί οι απαντήσεις συναντάνε την αγωνία του ομοτράπεζού σου «ποιητή» κι αρχίζουν τα στρίβειν διά του αρραβώνος. Ετσι το «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» μετατρέπεται σε «εξανθρωπισμός ή βαρβαρότητα». Μόνο που άλλο πράγμα είχαν στο μυαλό τους οι κλασικοί, όταν μιλούσαν για την πραγματική ιστορία της ανθρωπότητας που ξεκινά με την κατάληψη της εξουσίας για την κατάργηση της εκμετάλλευσης. Και κατάργηση της εκμετάλλευσης χωρίς βία δε γίνεται. Απλά, δε γίνεται! Οι αστοί βιάζουν καθημερινά αλλιώς δε θα μπορούσαν να κλέβουν το μόχθο μας, να εγκληματούν στους τόπους δουλειάς, να μας στερούν τη ζωή για το κέρδος. Ματοβαμμένο από τη βία τους το κέρδος. Και δε θα το εγκαταλείψουν όταν το χάσουν χωρίς τη βία τους πάνω στους δημιουργούς του πλούτου. Να γιατί χωρίς τη βία του λαού πάνω στους εκμεταλλευτές του δεν καταργείται η εκμετάλλευση και οι βιαστές εκμεταλλευτές.

Επιστροφή στην οργή και τα παράξενα υλικά που τη φτιάχνουν: Αρκούν δυο - τρεις καρέκλες - από κείνες τις παλιές τις ψάθινες - κι ένα τραπέζι, από κείνα τα αναδιπλούμενα, μην πιάνουν χώρο, μια κάμαρη κι ένας γέροντας, από κείνους που στη ζωή τους σήκωσαν βάρη και βάρη, έσκαψαν θεμέλια και θεμέλια, για να χτιστούν παλάτια κι έμειναν στο τέλος κυριολεκτικά στην ψάθα.

Από κάτι τέτοια υλικά φτιάχνεται η οργή. Ευτυχώς.

Γιατί, έρχεται μετά ένας κομμουνιστής που απαγγέλλει Βάρναλη και μένει ο «ποιητής» - όχι ο Βάρναλης, ο «άλλος»... - με το «Ιντερμέτζο» του στο χέρι, ή όπου αλλού θέλει.

Κάπως έτσι γίνεται η οργή εξέγερση. Που κάποιες φορές ψάχνει να 'βρει την οργάνωση για να πάει παραπέρα.

Εκεί είμαστε.

Χάνονται, λέει, χρήματα και δώσ' του κλάμα. Αν χαμένο χρήμα εννοούν τα χιλιάδες αυτοκίνητα που δεν μπορεί να πουλήσει η Ford, να συμφωνήσουμε. Εννοούν, όμως, ότι μαζί με τα αμάξια πρέπει να πάνε στη χωματερή και οι εργάτες. Προτιμάμε να στείλουμε στη χωματερή τους κεφαλαιοκράτες, πειράζει; Είναι «βίαιο»; Είναι «απάνθρωπο»;

Πώς το 'πε ο Δραγασάκης το «ανθρώπινο»; Να σωθούν οι τράπεζες αλλά με ανταλλάγματα! Αυτή μάλιστα είναι αριστερά. Οχι σαν τους κομμουνιστές που κοιτάνε να αρπάξουν την ευκαιρία να μιλήσουν ξανά για κοινωνικοποιημένα μέσα παραγωγής.

Ασχετο: Δε λέει να σύρει το μολύβι στο χαρτί. Διαβάζεις όλη αυτήν την πίκρα για τον καπιταλισμό που τους έκανε τους ανθρώπους να μην ξέρουν τι τους περιμένει αύριο και δεν μπορείς να βαστάξεις το κλάμα. Ωσπου βγαίνεις απ' τη λάσπη στη φεγγαράδα. Εκεί που γυρνάς τις σελίδες στο κενό βρίσκεις το διαμαντάκι. Και μένεις εκεί. Δε χρειάζεται να ψάξεις άλλο. Εξάλλου, πρέπει να βρεις χρόνο να βγάλεις από πάνω σου τη λάσπη. Τόσες σελίδες λάσπης ξεφύλλισες μέχρι να βρεις αυτό που έψαχνες. Κρατάς το ψαγμένο και πετάς τις λάσπες.