ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 21 Νοέμβρη 2013
Σελ. /24
Ο Αϊζενστάιν δεσπόζει

Πτωχή, πτωχότατη η πλουσιοπάροχα ποταπή χολιγουντιανή βδομάδα! Εξαίρεση φυσικά η περιορισμένης διανομής «ΑΠΕΡΓΙΑ» του μέγιστου πιονέρου του σύγχρονου κινηματογράφου Σεργκέι Αϊζενστάιν σε επανέκδοση από τη «New Star» καθώς και το σουηδικό μουσικό ντοκιμαντέρ «ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ SUGAR MAN»...

Οσοι ενθουσιαστήκατε με την πρώτη απόπειρα «THOR», ίσως βρείτε κάτι και στη δεύτερη... διαφορετικά, ξεχάστε ότι υπάρχει! Ο Αλαν Τέιλορ, βετεράνος σκηνοθέτης, μεταξύ άλλων του τηλεοπτικού «Game of Thrones», έκανε μια από τις χειρότερες ταινίες της χρονιάς, το «THOR 2: Ο ΣΚΟΤΕΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» που κάνει σήμερα πρεμιέρα. Φιλμ σε τρισδιάστατο φορμά, με τους θεούς της σκανδιναβικής μυθολογίας να μπλέκονται με άσχημα, βίαια και διαβρωμένα από το κακό ξωτικά - τρομοκράτες μιας άλλης διάστασης - που αψηφούν κάθε λογική και απειλούν το σύνολο της ύπαρξης, ισχυριζόμενοι ότι υπήρχαν και πριν την αρχή του χρόνου και του φωτός. Κάτι που δεν εννοούν μεταφορικά αλλά κυριολεκτικά... Πάντως, το έλλειμμα στοιχειωδών γνώσεων φυσικής - έστω και στο πλαίσιο της φαντασίας - ή, ακόμα χειρότερα, η ανικανότητα να σκέφτεσαι πέρα από τις τετριμμένες, κουραστικές και αξιολύπητες παρακαταθήκες του Χόλιγουντ, είναι πιο τρομαχτικά από το ίδιο το φιλμ, έστω και αν αυτό κρύβεται πίσω από βαγκνερικού χαρακτήρα «όπερα» σε κιτς σκηνικό. Ούτε τα οπτικά εφέ, ούτε κάποιες σκηνές «μπόνους» στο τέλος είναι σε θέση να γεμίσουν το κενό...

Πρεμιέρα επίσης και για το πολυβραβευμένο μουσικό ντοκιμαντέρ «ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ SUGAR MAN», του Σουηδού κινηματογραφιστή Μάλικ Μπεντζελούλ. Το φιλμ αφηγείται την απίστευτη ιστορία ενός «χαμένου» μουσικού θησαυρού από το Ντιτρόιτ της δεκαετίας του '70, με το όνομα Σίξτο Ροντρίγκες... Αγνοημένος ο Ροντρίγκες στην πατρίδα του, τις ΗΠΑ, έκανε, εν αγνοία του, τεράστια επιτυχία στη Νότια Αφρική. Η ταινία του Μπεντζελούλ, που χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο πρωτοτυπίας και ευφυή αφήγηση που καθηλώνει, εμφανίστηκε στη Σουηδία υποψήφιο για το Μεγάλο βραβείο δημοσιογραφίας, στην κατηγορία «Αφήγηση της χρονιάς». «Πρόκειται για προϊόν δημοσιογραφίας - αναφέρει στην αιτιολόγησή της η κριτική επιτροπή - δεδομένου ότι ο δημιουργός της είναι δημοσιογράφος που ειδικεύεται σε θέματα τέχνης και πολιτισμού και χρησιμοποίησε δημοσιογραφικές μεθόδους και έρευνα...». Κατ' άλλους, η κριτική επιτροπή δεν ερεύνησε την εγγεγραμμένη στο ντοκιμαντέρ «δόση αλήθειας», στοιχείο που εγείρει ερωτήματα του τύπου: Πόσα σημαντικά τμήματα μιας αφήγησης δικαιούται ο δημιουργός να αφήσει εκτός ενός ντοκιμαντέρ που επικαλείται την «αλήθεια»; Το μουσικό περιοδικό «Sonic» αναφέρεται στο κομμάτι της καριέρας του Ροντρίγκες στην Αυστραλία... Ο σκηνοθέτης πάντως επέλεξε, για δραματουργικούς λόγους, να προσπεράσει ένα μέρος της ιστορίας του ήρωά του.

Συμπερασματικά, ο μουσικός κριτικός Αndres Lokko υποστηρίζει ότι υποψηφιότητα της ταινίας τεκμηρίωσης του Μπεντζελούλ για κάποιο κινηματογραφικό βραβείο θα ήταν πιο κατάλληλη από κείνη για ένα δημοσιογραφικό...

Εν κατακλείδι σας ενημερώνουμε ότι την Κυριακή, στις 8 το βράδυ, στο σινεμά «Αλεξάνδρα» στην Καλλιθέα, ο Τομέας Καλλιτεχνών της ΚΟΑ του ΚΚΕ διοργανώνει προβολή - με δωρεάν είσοδο - της αξιόλογης ταινίας του Λεωνίδα Βαρδαρού «ΟΥΛΟΙ ΕΜΕΙΣ ΕΦΕΝΤΗ»... Ούλοι είμαστε προσκεκλημένοι και καλοδεχούμενοι!


ΚΡΙΤΙΚΗ:
Τζία ΓΙΟΒΑΝΗ


ΣΕΡΓΚΕΪ ΑΪΖΕΝΣΤΑΙΝ
Η απεργία

Η Οχτωβριανή Επανάσταση λειτούργησε σαν αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τους Σοβιετικούς κινηματογραφιστές που στα μέσα της δεκαετίας του '20 δημιούργησαν τη μοναδική, σημαντικότατη, στιλιστική κατεύθυνση στην ιστορία του κινηματογράφου, που δομείται πάνω σε ρητές προπαγανδιστικές προθέσεις! Η «ΑΠΕΡΓΙΑ» - πρώτη, μεγάλου μήκους, βωβή, ταινία του πιονιέρου του σύγχρονου κινηματογράφου Σεργκέι Αϊζενστάιν - άφησε παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα μια χούφτα ταινίες που στο διηνεκές, θα κατατάσσονται μεταξύ των ύψιστων αισθητικών επιτευγμάτων του σινεμά - συνιστά ένα διακριτό πολιτικό φιλμ, από πλευράς Ιστορίας, Αισθητικής και Θεωρίας. Στόχος -θεωρητικός και πρακτικός- ο έλεγχος των ψυχικών και πνευματικών διαδικασιών στο θεατή, με τρόπο που η επίδραση της ταινίας να ταυτίζεται με το στόχο που ο σκηνοθέτης προκαθόρισε, στόχος που με τη σειρά του, ταυτίζεται με την αναγκαιότητα της επανάστασης και την εδραίωσή της στις συνειδήσεις των εργατικών, φτωχών λαϊκών στρωμάτων της αχανούς χώρας των μπολσεβίκων!

Εργαλείο, στην επίτευξη του παραπάνω στόχου, το «μοντάζ». Ο καθοριστικής σημασίας, για την κινηματογραφική εμπειρία του θεατή, τρόπος συνδυασμού των μεμονωμένων εικόνων. Οι θεωρίες του μοντάζ γεννήθηκαν από το μοντάζ το ίδιο και δεν ήταν προϊόν κάποιας αφηρημένης θεωρίας, αλλά αποτέλεσμα μιας πολύ συγκεκριμένης κατάστασης ύψιστης ανάγκης! Η έλλειψη ακατέργαστου φιλμ ήταν επείγουσα - χάρη στο μποϋκοτάζ της αντίστοιχης τοτινής «δημοκρατικής κοινότητας» στο νεαρό σοβιετικό κράτος. Ετσι γεννήθηκε η ανάγκη πειραματισμού, με χρήση σύντομων θραυσμάτων εικόνων, από τις οποίες συχνά απουσίαζε η εσωτερική συνοχή. Την περίοδο της επέμβασης των συνασπισμένων ιμπεριαλιστών στη χώρα των Σοβιέτ, το μπολσεβίκικο κράτος επένδυε ό,τι σελιλόιντ έβρισκε και όποιους τεχνικούς πόρους μπορούσε να κινητοποιήσει, στην αδιαπραγμάτευτη αναγκαιότητα των καιρών, την προπαγάνδα. Που, τα τρένα της αγκιτάτσιας διακινούσαν στα μήκη και πλάτη της επικράτειας, στις δύσκολες στέπες και τα πεινασμένα πολεμικά μέτωπα. Στα σύντομα, σα φυλλάδιο, φιλμ εικονογραφημένα απλά και λαϊκά, με κομμουνιστικές θέσεις και συνθήματα, το κέντρο βάρους έπεφτε στη σύνθεση κινηματογραφημένων επικαίρων από τα μέτωπα, μαζί με παλαιότερο υλικό που «κοβόταν και ραβόταν» συνεχώς, χρησιμοποιώντας το ίδιο υλικό, για νέους πολιτικούς στόχους. Από τον πειραματισμό αυτό γεννήθηκε η πεποίθηση για την καθοριστική σημασία του μοντάζ ως προς το φιλμικό αποτέλεσμα: δυο εικόνες δημιουργούν σύγκρουση, σοκ και απρόβλεπτες έννοιες, ένα τρίτο καινούριο στοιχείο.


Η θεωρία του «μοντάζ της σύγκρουσης» του Αϊζενστάιν συνίσταται στο ότι το σινεμά δε μιλά ποτέ μέσω μιας μεμονωμένης εικόνας και ότι οι διαφορετικές εικόνες σε αντιπαράθεση ενεργούν σαν λέξεις σε μια φράση. Από την πεποίθηση αυτή γεννήθηκαν οι αρχές του μοντάζ... που δώρισαν στο σοβιετικό κινηματογράφο ζωτικότητα επαναστατική σε όλα τα επίπεδα και θέληση να οικοδομήσει κάτι εντελώς καινούριο, πάνω στα θεμέλια της ενθουσιώδους αλληλεγγύης και των νέων ιδεών, πολιτικών και καλλιτεχνικών...

Την εποχή που ο Αϊζενστάιν ξεκίνησε να δουλεύει με την «ΑΠΕΡΓΙΑ» είχε ελάχιστη γνώση των τεχνικών πτυχών της σκηνοθεσίας. Διαμόρφωσε ωστόσο μια μοντερνιστική θεωρία του μοντάζ βασισμένη στην ψυχολογία της πρόσληψης και το διαλεκτικό υλισμό, ικανή να εκφράζει αφηρημένες ιδέες, δημιουργώντας εννοιολογικές σχέσεις μέσα από πλάνα αντίθετου οπτικού περιεχομένου. Το μοντάζ της κυνικής σφαγής των απεργών από τις τσαρικές δυνάμεις καταστολής και η εικόνα της σφαγής ενός βοδιού, συνιστά εκδήλωση του μεταφορικού σχήματος του διανοητικού μοντάζ, στοιχείο κι αυτό που, για πρώτη φορά, δίνει τη δυνατότητα στο φιλμ να επικοινωνεί με τους δικούς του όρους, χωρίς δάνεια περιεχομένου ή μορφής από άλλα μέσα. Στην «ΑΠΕΡΓΙΑ» που δομείται σε 6 μέρη, ο σκηνοθέτης δε χρησιμοποιεί το μοντάζ μόνο για σκοπούς ρυθμικούς και αφηγηματικούς. Πηγαίνει παραπέρα αρθρώνοντας μεταφορικές και ρητορικές δηλώσεις μέσω αυτού. Ούτε επικεντρώνεται αποκλειστικά στους μπολσεβίκους με το τραγικό τέλος. Δείχνει τους λακέδες της διεύθυνσης του εργοστασίου, τον ιδιοκτήτη και τους ρουφιάνικους εργοδοτικούς μηχανισμούς, χέρι χέρι, με τις οπλισμένες δυνάμεις καταστολής του κράτους των αφεντικών.

Στην «ΑΠΕΡΓΙΑ» η αφήγηση είναι συλλογική, ο σκηνοθέτης προτάσσει το θέμα της συλλογικότητας, οι απεργοί της φάμπρικας πρέπει να ιδωθούν σαν ένα σώμα. Η ταινία μας καλεί να ακούσουμε με πολύ μεγάλη προσοχή τις διακηρύξεις του δημιουργού της για τον κινηματογράφο σα σύνθεση τέχνης και επιστήμης. Η «ΑΠΕΡΓΙΑ» δεν αποτελεί απλό πείραμα στην προσέγγιση αυτής της σύνθεσης αλλά, ολόκληρο πειραματικό εργαστήρι, γράφει ο Αμερικανός ιστορικός του κινηματογράφου και σκηνοθέτης Jay Leyda το 1960.

Παίζουν: Ηθοποιοί του θεατρικού εργαστηρίου της ΠΡΟΛΕΤΚΟΥΛΤ.

Παραγωγή: Σοβιετική Ενωση (1925).


ΡΙΝΤΛΕΪ ΣΚΟΤ
Ο συνήγορος

Ο βραβευμένος 82χρονος συγγραφέας Κόρμακ Μακ Κάρθι («The Road» και «No Country For Old Men»), σε κάποιο διάλειμμα μάλλον της συγγραφικής του ενασχόλησης, έστησε έτσι πρόχειρα το παρθενικό - και αναμφισβήτητα ύστατό του - κινηματογραφικό σενάριο. Ενας ακόμα βετεράνος σκηνοθέτης, ο σύντομα 76χρονος Ρίντλεϊ Σκοτ, συγκέντρωσε την ομάδα τεχνικών του κι ένα εκθαμβωτικό καστ πρωτοκλασάτων χολιγουντιανών αστέρων και φρόντισε ώστε το θρίλερ «Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ» - που βρίσκει δυσκολίες στο να 'πάρει μπρος' και που δύσκολα ο θεατής κατανοεί τι ακριβώς συμβαίνει με τον άτυχο δικηγόρο - να μετατραπεί σε απλά κινούμενες εικόνες - ή μάλλον, σε πιότερο ακατάστατες παρά κινούμενες...

Το ισχνό σαν τσιγαρόχαρτο σενάριο βρίσκεται σίγουρα στη βάση της αποτυχίας του στομφώδους γκανγκστερικού δράματος του Ρίντλεϊ Σκοτ, που με την «ωραία» του επιφάνεια αλλά την απόλυτη απουσία ουσίας και περιεχομένου, λάμπει χωρίς όμως να είναι χρυσός...

Ποιος θα περίμενε βέβαια ότι πίσω από τη «σταθερή» βιτρίνα του τρέιλερ, κρύβεται μια επώδυνη και παρατεταμένη κινηματογραφική απογοήτευση; Μια ιστορία με ολοσχερή έλλειψη ενδιαφέροντος που πατάει σε ένα σενάριο χωρίς δυναμική / κίνηση προς τα μπρος, που εγκλωβίζει το θεατή σε μια ατέλειωτη αγχόνη ανοησίας και με διαλόγους που σε κάνουν να αναρωτιέσαι αν οι ίδιοι οι χαρακτήρες καταλαβαίνουν αυτά που λένε... Οι διάλογοι γενικότερα είναι τρομερά βαρετοί. Εναλλάσσονται μεταξύ θεατρικής ψευδο-φιλοσοφίας και καθαρής φλυαρίας, κάτι που μπορεί να είναι ευχάριστο στον αναγνώστη, αλλά καταντά αφόρητο για το θεατή στο σινεμά. Επιπροσθέτως, βασιλεύει ένας εντελώς παθητικός πρωταγωνιστής, ο Μάικλ Φασμπέντερ, που υποδύεται τον ψυχρό, κομψό δικηγόρο που όλοι γύρω του γνωρίζουν ως «συνήγορο». Εναν άνδρα με φαινομενικά τέλεια ζωή, που, παρότι είναι βουτηγμένος στις μπίζνες της διακίνησης ναρκωτικών από τα μεξικάνικα σύνορα, νομίζει ότι μπορεί να κρατηθεί μακριά από τη βρώμα και το αίμα, κάτι που αποδεικνύεται όχι και τόσο εύκολο... Αναμεμειγμένοι στις ίδιες βρώμικες αλλά επικερδέστατες μπίζνες είναι η κοπέλα του «συνηγόρου» (Πενέλοπε Κρουζ), ένας ουρανοκατέβατος κακοποιός (Μπραντ Πιτ), ένας γελοίος ιδιοκτήτης νυχτερινών κέντρων (Χαβιέ Μπαρδέμ) και η ερωμένη του (Κάμερον Ντίαζ), ντυμένη σκυλί Δαλματίας... σε ένα σενάριο που δε λέει απολύτως τίποτα, σε ένα θρίλερ που δεν «κλείνει» κανένα κεφάλαιο απ' αυτά που ανοίγει και που συνεχώς ανοίγει καινούργια...

Παίζουν: Μάικλ Φασμπέντερ, Χαβιέ Μπαρδέμ, Κάμερον Ντίαζ, Πενέλοπε Κρουζ, Μπραντ Πιτ, Μπρούνο Γκαντζ κ.ά.

Παραγωγή: ΗΠΑ, Μ. Βρετανία (2013).



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ