Στο Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας, ο εργαζόμενος λαός βιώνει καθημερινά τις επιπτώσεις από τη δραστηριότητα της ΔΕΗ ΑΕ. Από μια ΔΕΗ ΑΕ που ληστεύει τον πλούτο της περιοχής, το κάρβουνο με μεγάλη θερμογόνο δύναμη που υπάρχει σε όλο τον κάμπο και δεν παίρνει μέτρα προστασίας για τη ζωή των ανθρώπων, την προστασία του περιβάλλοντος. Η ενεργειακή καρδιά της χώρας βρίσκεται εδώ ακριβώς και η περιοχή, αντί να ακμάζει, αργοπεθαίνει. Τα ποσοστά ανεργίας ξεπερνούν το 15%, η ρύπανση σπάει κάθε ρεκόρ, χιλιάδες στρέμματα γης που άλλοτε έδινε τροφή και εισόδημα στους ξωμάχους του κάμπου σήμερα είναι κρανίου τόπος.

Η θέση της ΔΕΗ ΑΕ, ως επικυρίαρχου απέναντι στο λαό της περιοχής, θα συνεχίζεται όσο έχει την πλήρη στήριξη της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, των κομμάτων του ευρωμονόδρομου που συμφωνούν με την πολιτική της απελευθέρωσης της Ενέργειας και υπηρετούν την πολιτική της ανταγωνιστικότητας, αλλά και των εκπροσώπων τους στο συνδικαλιστικό κίνημα και τους ΟΤΑ. Είναι, άλλωστε, οι ίδιες δυνάμεις, που συνειδητά σπέρνουν επικίνδυνες αυταπάτες περί «αμοιβαίας επωφελούς συνεργασίας» ανάμεσα στη ΔΕΗ ΑΕ και την «τοπική κοινωνία», πως δηλαδή ο εκμεταλλευτής και ο εκμεταλλευόμενος μπορούν να συνεργαστούν με αμοιβαίο όφελος.

Η τύχη του Κομάνου είναι ένα παράδειγμα της στρατηγικής της ΔΕΗ ΑΕ. Οι κάτοικοι σκόρπισαν στους τέσσερις ορίζοντες, το χωριό διαλύθηκε, η μετεγκατάσταση του Κομάνου, 15 χρόνια μετά, δεν ολοκληρώθηκε. Η στρατηγική της ΔΕΗ ΑΕ συνοψίζεται ως εξής: Κωλυσιεργία, κοινωνική αποδιοργάνωση των οικισμών, εγκατάλειψή τους από τους κατοίκους, αδυνάτισμα των μετώπων διεκδίκησης και των αντιστάσεων, ματαίωση ή μη ολοκληρωμένη μετεγκατάσταση. Αυτή η τακτική χτυπά πάνω στις πλάτες των χιλιάδων κατοίκων της Μαυροπηγής, της Ποντοκώμης, της Ακρινής και του Αγίου Δημητρίου στην Κοζάνη, της Αχλάδας, των Αναργύρων, του Κλειδίου στη Φλώρινα. Γι' αυτό οι κάτοικοι βάζουν ως όρο τη συνολική και όχι τμηματική απαλλοτρίωση χωραφιών και οικισμών και θέτουν ως προϋπόθεση για να φύγουν από τα σπίτια τους να είναι έτοιμες οι υποδομές στο νέο οικισμό.

Ντουμάνια καπνού πνίγουν την περιοχή σε κάθε επανεκκίνηση των μονάδων που βγαίνουν εκτός λειτουργίας λόγω βλάβης ή για συντήρηση. Και τελευταία πυκνώνουν οι βλάβες λόγω της ελλιπούς συντήρησης και της παλαιότητας των μονάδων. Μόλις την περασμένη άνοιξη σημειώθηκε και διαρροή πετρελαίου, που μόλυνε τα νερά στα κανάλια άρδευσης των οικισμών Αγίου Δημητρίου - Ρυακίου. Σταθμοί μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν έχουν τοποθετηθεί, παρά τη σχετική απόφαση της Νομαρχίας Κοζάνης εδώ και δύο χρόνια.

Motion Team

Στιγμιότυπο από κινητοποίηση κατοίκων στα ορυχεία της ΔΕΗ

Στην περίπτωση της Μαυροπηγής η μετεγκατάσταση προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2013. Το ορυχείο ήδη λειτουργεί, αναπτύσσεται και περισφίγγει το χωριό. Προηγήθηκαν χρόνια αγώνα, με αίτημα τη μετεγκατάσταση. Από το 2000 που άνοιξε η ΔΕΗ το ορυχείο της Μαυροπηγής με τη βία και την καταστολή των ΜΑΤ, τελικά πριν περίπου 2 χρόνια ανακοινώθηκε η μετεγκατάσταση του οικισμού. Ακόμη κι αν αρχίσουν σήμερα οι προεργασίες, είναι σίγουρο ότι η μετεγκατάσταση δε θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2013. Οι τελευταίες εξελίξεις όμως ενισχύουν το φόβο των κατοίκων πως η μετεγκατάσταση είναι στον αέρα. Π.χ., από το Νοέμβρη του 2008 ξεκίνησε η κατασκευή του αγωγού για την τηλεθέρμανση της Πτολεμαΐδας από τον ΑΗΣ Καρδιάς, δηλαδή θα δαπανηθούν 20 εκατ. ευρώ για ένα έργο που αν προχωρήσει το σχέδιο μετεγκατάστασης και ανάπτυξης του ορυχείου θα πρέπει να κατασκευαστεί εκ νέου.

Στην περίπτωση της Ποντοκώμης το χρονοδιάγραμμα της ΔΕΗ ΑΕ προβλέπει την ολοκλήρωση της μετεγκατάστασης το 2015. Κι εδώ καμία από τις αναγκαίες προεργασίες δεν έχει ξεκινήσει, ούτε καν οι εδαφολογικές μελέτες. Η ΔΕΗ θέλει να πάρει 1.500 στρέμματα για να ξεκινήσει το νέο ορυχείο. «Δε θα παραχωρήσουμε ούτε ένα στρέμμα, αν πρώτα δε γίνει η μετεγκατάσταση» λένε οι κάτοικοι. Αίτημα των κατοίκων είναι οι υποδομές να είναι έτοιμες πριν φύγουν από τον παλιό οικισμό.

Στην περίπτωση της Ακρινής η μετεγκατάσταση είναι στον αέρα. Ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης ανακοίνωσε ότι ο υπουργός Ανάπτυξης δεσμεύτηκε για τη μετεγκατάσταση, ο ίδιος όμως ο υπουργός το διαψεύδει.

Για τους οικισμούς Αγίου Δημητρίου και Ρυακίου, το ζήτημα της μετεγκατάστασης δεν έχει τεθεί με την οξύτητα των υπόλοιπων οικισμών. Είναι όμως πλέον στην ημερήσια διάταξη. Το γεγονός ότι είναι περικυκλωμένα από τη ΔΕΗ ΑΕ και τις ρυπογόνες δραστηριότητές της, ουσιαστικά καταδικάζει τους κατοίκους σε δραστικό περιορισμό των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία), με αποτέλεσμα να ασφυκτιούν, αν πάρουμε υπόψη ότι και η ανεργία είναι μεγάλη ή ότι πολλοί από τους κατοίκους τους εργάζονται στο εργολαβικό δουλεμπόριο.

Οι κάτοικοι της περιοχής παλεύουν για μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και διεκδικούν προσλήψεις των ανέργων στη ΔΕΗ. Αντιμετωπίζονται από κυβέρνηση και ΔΕΗ ΑΕ με αστυνομική βία και καταστολή, με δικαστικές διώξεις και καταδίκες σε ποινές φυλάκισης. Το Δεκέμβρη αναμένεται να εκδικαστεί αγωγή της ΔΕΗ σε βάρος των κατοίκων, με την οποία η επιχείρηση ζητά 24 εκατ. ευρώ για διαφυγόντα κέρδη. Στις 29 Σεπτέμβρη 31 κάτοικοι θα καθίσουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου για τις κινητοποιήσεις που πραγματοποίησαν το χειμώνα.

«Εδώ μένουν οι συνταξιούχοι, οι αγρότες κι εμείς οι άνεργοι. Πού να πάμε να φύγουμε; Εδώ δεν έχουμε ενοίκιο. Οι παππούδες μάς στηρίζουν από το υστέρημά τους», λέει ο Τάσος. Πολλοί νέοι στην αναζήτηση του μεροκάματου μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές της χώρας έστω και για λίγους μήνες.

Στους Ανάργυρους της Φλώρινας οι κάτοικοι ζουν με μαρτυρική συντροφιά την αγωνία και το φόβο. Από τη δραστηριότητα στα ορυχεία της ΔΕΗ και την υπεράντληση των υδάτων προκαλούνται καθιζήσεις στον οικισμό και στα χωράφια.

«Δεν μπορεί πλέον να υπάρξει ζωή στους Ανάργυρους», λέει ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Λεωνίδας Πινόπουλος.

Δύο ορυχεία τους περικυκλώνουν. Το μεγάλο ορυχείο του Αμυνταίου, που έφτασε σε απόσταση 300 μέτρα από τα σπίτια του χωριού και το μικρό ορυχείο των Αναργύρων, που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής, στα 60 μέτρα από τα σπίτια.

Πριν τη μεγάλη κατολίσθηση που έγινε στο ορυχείο το Μάρτη του 2009, η Πολεοδομία έβγαλε ακατάλληλα προς κατοίκηση 17 σπίτια. Πριν ένα χρόνο είχε γίνει μεγαλύτερη κατολίσθηση που πήρε παραμάζωμα και τους ταινιόδρομους. Γίνονται επεμβάσεις ενίσχυσης στα σπίτια με μεγάλο οικονομικό κόστος. Τα περισσότερα σπίτια έχουν υποστεί ζημιές. Πριν λίγες ημέρες έγινε νέα κατολίσθηση στο ορυχείο. Στα τελευταία δύο χρόνια σημειώθηκε μετακίνηση του εδάφους. Οι ίδιοι ανέθεσαν σε ομάδα επιστημόνων του ΑΠΘ να κάνει μελέτη για τις επιπτώσεις από τη δραστηριότητα της ΔΕΗ ώστε να τεκμηριώσουν την ανάγκη μετεγκατάστασης του οικισμού τους, αφού τέτοια πρόβλεψη δεν υπάρχει από κυβέρνηση και ΔΕΗ.

«Η Επιχείρηση υπολογίζει μόνο το κέρδος, καμία αξία δεν έχει η ανθρώπινη ζωή. Κοιτάνε μόνο να πάει καλά η ΔΕΗ στο χρηματιστήριο», λένε αγανακτισμένοι. Και καταγγέλλουν ότι 20 χρόνια τώρα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ τους κοροϊδεύουν.

«Θέλουμε να ζήσουμε και γι' αυτό επιλέγουμε να υποστούμε ένα δεύτερο ξεριζωμό. Θέλουμε πλήρη αποζημίωση ώστε να μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε το χωριό που δημιούργησαν οι παππούδες μας», λέει ο Βασίλης Σιδηρόπουλος, δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Αετού. Οσον αφορά το χωριό Κλειδί Φλώρινας κι εκεί το χωριό εγκαταλείπεται και οι αποζημιώσεις καθυστερούν.

Η περίπτωση της Αχλάδας Φλώρινας είναι ιδιαίτερη, γιατί εκεί δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο τη ΔΕΗ ΑΕ, αλλά και τους ιδιώτες που κάνουν την εξόρυξη για λογαριασμό της. Οι κάτοικοι ζητούν ολοκληρωμένη μετεγκατάσταση της Αχλάδας, χωρίς αλλοίωση του κοινοτικού της ιστού, σε χώρο της επιλογής τους, όπου το πλήρες κόστος να αναλάβουν ο ιδιώτης και η ΔΕΗ ΑΕ, οι οποίοι και θα έχουν όφελος από την καταστροφή του οικισμού. Βέβαια, ζητούν την εγγύηση του κράτους.

Το ορυχείο λειτουργεί δεκαετίες τώρα και τροφοδοτεί τους ΑΗΣ της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια τροφοδοτεί μόνο τον ΑΗΣ Μελίτης. Οι εταιρείες «Αχλάδα ΑΕ» και «ΜΕΤΕ ΑΕ», που εκμεταλλεύονται τον ορυκτό πλούτο της περιοχής, θέλουν να συνεχίσουν να δρουν ανεξέλεγκτα. Το ορυχείο, που ήδη δουλεύει, έφτασε στα πρώτα σπίτια του άνω οικισμού και τώρα οι ιδιώτες θέλουν άδεια για να ανοίξουν νέο ορυχείο στα νότια του κάτω οικισμού. Θέλουν δηλαδή να τους περικυκλώσουν. Την ίδια ώρα ούτε οι ίδιοι ούτε και η ΔΕΗ αναλαμβάνουν καμία δέσμευση για μετεγκατάσταση του οικισμού. Μάλιστα, στο τελευταίο Νομαρχιακό Συμβούλιο Φλώρινας, όπου ήταν να συζητηθεί η ΜΠΕ για το νέο ορυχείο, οι κάτοικοι έκαναν δυναμική παρέμβαση και εμπόδισαν την έγκριση της ΜΠΕ.

«Η επέλαση του επενδυμένου στην Ενέργεια κεφαλαίου ενάντια στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, η επιδείνωση της ζωής των εργαζομένων και των κατοίκων της περιοχής δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα αποπροσανατολιστικά Σύμφωνα Συνεργασίας της ΔΕΗ ΑΕ με την τοπική κοινωνία.

Ο εργαζόμενος λαός (εργάτες, αγρότες, αυτοαπασχολούμενοι) πρέπει να πάρει την υπόθεση στα χέρια του. Να κινητοποιηθούν, σε κοινή πάλη, οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση, μαζί με όλους τους κατοίκους που πλήττονται από την πολιτική αυτή και να παλέψουν για ενιαίο κρατικό φορέα Ενέργειας, λαϊκή περιουσία που θα αξιοποιεί τις εγχώριες πρώτες ύλες, με ταυτόχρονη προστασία του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, αποκατάσταση και απόδοση για χρήση των εξορυγμένων εδαφών και ουσιαστική αποκατάσταση όσων πλήττονται από τη δράση του».

Τα παραπάνω επισημαίνει, σε ειδικό 4σέλιδο έντυπο που έχει εκδοθεί για το συγκεκριμένο πρόβλημα στην περιοχή, η Επιτροπή Περιοχής Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.

Και συνεχίζει:

«Ο μόνος δρόμος είναι η ένταση του συντονισμένου αγώνα του εργαζόμενου λαού της περιοχής για ενιαίο δημόσιο φορέα Ενέργειας στην υπηρεσία του λαού, του τόπου και του περιβάλλοντος και όχι των μεγαλομετόχων της ΔΕΗ ΑΕ.

Με συντονισμένο και ενωτικό αγώνα, οι εργαζόμενοι και οι κάτοικοι της περιοχής να διεκδικήσουν:

• Ενιαίο κρατικό φορέα Ενέργειας, στην υπηρεσία του λαού, όπου οι πρώτες ύλες, τα μέσα παραγωγής, τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής θα αποτελούν κοινωνική - λαϊκή περιουσία, κρατική ιδιοκτησία.
• Αμεση εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης της ρύπανσης και της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Ολοκληρωμένη αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος από τη ΔΕΗ ΑΕ και το κράτος. Αποκατάσταση και απόδοση των εδαφών.
• Μετεγκατάσταση των πληττόμενων οικισμών και αποκατάσταση των κατοίκων τους σε σύντομο χρονικό διάστημα, πριν αποδιοργανωθούν, σε σύγχρονους οικισμούς που να καλύπτουν τις ανάγκες της λαϊκής οικογένειας. Ακόμη, η κατασκευή των νέων οικισμών μπορεί και πρέπει να γίνει μέσα από κρατικό φορέα κατασκευών, που θα εγγυάται την ποιότητα και τις προδιαγραφές των κατασκευών του.
• Σύνδεση - εξάρτηση της έναρξης λειτουργίας των νέων ορυχείων με την ολοκλήρωση τόσο των μελετών, όσο και της αναγκαίας χρηματοδότησης για τη δημιουργία όλων των απαραίτητων υποδομών των νέων οικισμών και όχι μόνο στο ύψος της κοστολόγησης (της αποζημίωσης) για την αξία των παλιών υποδομών.
• Να διεκδικήσουν αγωνιστικά, συντονισμένα και αποφασιστικά, μόνιμη και σταθερή δουλειά με αξιοπρέπεια, κατάργηση του εργολαβικού δουλεμπορίου και άμεσα τουλάχιστον 5.000 προσλήψεις από την περιοχή στη ΔΕΗ ΑΕ.

Η πάλη των κατοίκων δεν τελειώνει με την απλή μετεγκατάσταση, αλλά συνεχίζεται με τη διεκδίκηση του συνόλου των αιτημάτων, από τις προσλήψεις ως την αποκατάσταση και αξιοποίηση εδαφών για γεωργική και κτηνοτροφική χρήση, για υπηρεσίες Υγείας Πρόνοιας, Παιδείας κλπ.

Το ΚΚΕ καλεί τους κατοίκους των πληττόμενων οικισμών να καταδικάσουν πολιτικά τους υπεύθυνους για τη δημιουργία και συντήρηση των προβλημάτων που χρόνια τώρα τους ταλανίζουν. Να απεμπλακούν από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, να αποδυναμώσουν τα κόμματα της πλουτοκρατίας και του ευρωμονόδρομου και να ενισχύσουν το κόμμα που βρίσκεται στον αντίποδα αυτής της πολιτικής, το Κόμμα της εργατικής τάξης, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Να συστρατευτούν στο μοναδικό αγώνα που μπορεί να δώσει πραγματικές και μόνιμες λύσεις. Στον αγώνα για την εξουσία του εργαζόμενου λαού, που θα μετατρέψει τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής σε κοινωνική ιδιοκτησία».