ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο 13ος κύκλος των «Ελληνικών Μουσικών Γιορτών»

Συνέντευξη με τον αρχιμουσικό Βύρωνα Φιδετζή

Διαχρονικές «σελίδες» της μουσικής ιστορίας μας ξεδιπλώνουν και φέτος, για 13η χρονιά, οι «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές», με στόχο να γνωρίσουν στο κοινό σημαντικές πτυχές της ελληνικής μουσικής δημιουργίας, η οποία στο μεγαλύτερο μέρος της παραμένει άγνωστη για το πλατύτερο ακροατήριο. Για τη διοργάνωση αυτή, αλλά και για δύο συναυλίες που θα πραγματοποιηθούν με έργα «ενός πραγματικά μεγάλου της Ελληνικής Μουσικής, του Κερκυραίου Δάσκαλου Σπυρίδωνος Φιλίσκου Σαμάρα (1861 - 1917)», ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με τον αρχιμουσικό Βύρωνα Φιδετζή, εμπνευστή και διοργανωτή των «Μουσικών Γιορτών», ο οποίος θα διευθύνει και τις δύο συναυλίες.

-- Φέτος πραγματοποιείται ο 13ος κύκλος των «Ελληνικών Μουσικών Γιορτών». Πείτε μας δύο λόγια παραπάνω γι' αυτόν το θεσμό και το τι έρχεται να υπηρετήσει.

-- Σχετικά με τις «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές», ξεκίνησαν το 2005 με διττό στόχο. Πρώτον, να διερευνηθούν τα 200 τουλάχιστον χρόνια συνεχούς νεοελληνικής μουσικής δημιουργίας και, απ' το corpus των διασωθέντων έργων να προσπαθήσουν, τα αξιολογότερα εξ αυτών να γίνουν ευρύτερα γνωστά. Και δεύτερον, να δοθεί ένα ακόμα βήμα στους ζώντες Ελληνες συνθέτες κι ερμηνευτές, παλαιότερους και νεότερους. Νομίζω ότι η 13χρονη πορεία τους χαρακτηρίστηκε από μια απόλυτη συνέπεια έναντι του προαναφερθέντος στόχου.

-- Μέσα από τις «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές» προβάλλεται το έργο πάρα πολλών Ελλήνων συνθετών. Ποιες είναι οι απαιτήσεις που έχει μια τέτοια δουλειά, π.χ. στη συλλογή και καταγραφή των έργων;

-- Η ανεύρεση έργων και η απαραίτητη μουσικολογική τους επιμέλεια και αποκατάσταση είναι το θεμέλιο που πάνω του στηρίζεται η κάθε τελική εκτελεστική και ερμηνευτική προσπάθεια. Σημαντικότατη ως προς την προαναφερθείσα δράση στάθηκε η έμπρακτη στήριξη των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών των ελληνικών ΑΕΙ, κυρίως δε του ΕΚΠΑ. Κάθε χρόνο οι «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές», παράλληλα με το μουσικό πρόγραμμα, διοργάνωναν ανελλιπώς κι από ένα συνέδριο με θεματική ελληνικού μουσικού ενδιαφέροντος. Για την πραγματοποίησή τους συνεργάστηκαν με φορείς όπως η Ακαδημία Αθηνών, η Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη κ.ά.

-- Φέτος το Μάρτη συμπληρώθηκαν και 100 χρόνια από το θάνατο του συνθέτη Σπυρίδωνα Σαμάρα και ένα μέρος των «Μουσικών Γιορτών» είναι αφιερωμένο στο έργο του. Εκεί εντάσσεται και η όπερα «Η Δεσποινίς του Μπελ-Ιλ», που θα παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 12 Μάη από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, υπό τη διεύθυνσή σας...

-- Για τα 100 χρόνια από την εκδημία του Σπύρου Σαμάρα πλην της συναυλιακής παρουσίασης της όπεράς του «Δεσποινίς ντε Μπελ-Ιλ» στις 13 Μαΐου στο Μέγαρο από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και τις χορωδίες του ΕΚΠΑ και Opus Femina του δήμου Κορίνθου, οι «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές» προγραμμάτισαν τα κάτωθι: Στην Κέρκυρα: Δύο συναυλίες στην Ιόνιο Ακαδημία που πραγματοποιήθηκαν ήδη στις 23 και στις 24 Απριλίου. Η πρώτη, με τη Φιλαρμονική «Σπύρος Σαμάρας» της Ανω Κορακιάνας, περιλάμβανε διασκευές έργων του συνθέτη για μπάντα. Στη δεύτερη, με την σοπράνο Μάιρα Μηλολιδάκη και τον πιανίστα Τίτο Γουβέλη, ερμηνεύτηκαν τραγούδια και πιανιστικά έργα του Σαμάρα. Το πρόγραμμα αυτό θα παρουσιαστεί επίσης στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης στις 25 Μαΐου, καθώς και στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη) στις 9 Ιουνίου.

-- Προς τιμή όμως του Σπ. Σαμάρα, θα παρουσιαστεί η όπερα «Ρέα» στο Θέατρο Ολύμπια, που είναι και η τελευταία παράσταση της Λυρικής στο συγκεκριμένο θέατρο.

-- Θεωρώ συμβολικό γεγονός την αποχαιρετιστήρια παρουσίαση της «Ρέας» στα Ολύμπια από την ΕΛΣ στις 19 Μαΐου, αφού με το έργο αυτό ξεκίνησε εκεί πριν από 74 χρόνια. Πιστεύω, ακόμα, ότι αποτελεί σημαντικό γεγονός της προσωπικής μου καλλιτεχνικής πορείας, να είμαι εγώ ο μαέστρος που θα διευθύνει τα δύο μεγάλα έργα του Σαμάρα.

Α. Π.

Οι δύο όπερες του Σπ. Σαμάρα που θα παρουσιαστούν

Την Παρασκευή 12 Μάη, στις 20.30, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα παρουσιαστεί από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών συναυλιακά, 110 χρόνια μετά την τελευταία παρουσίασή της στην Αθήνα, η όπερα «Δεσποινίς Ντε Μπελ-Ιλ».

Αναφέρει χαρακτηριστικά ο Β. Φιδετζής σε κείμενό του: «"Η Δεσποινίς ντε Μπελ-Ιλ", η όπερα στην οποία αναφέρομαι, γράφτηκε το 1903 πάνω σε κείμενο του Πωλ Μιλλιέ και πρωτοπαίχτηκε στη Γένοβα στις 9 Νοεμβρίου 1905. Με τις δύο προηγηθείσες όπερες "Μάρτυρα" και "Ιστορία αγάπης" ("Ξανθούλα") καθώς και με την ακολουθήσασα "Ρέα" συναπαρτίζει το σώμα των τεσσάρων μεγάλων μελοδραμάτων του Σαμάρα που θεωρούμε ότι διασώθηκαν πλήρη ή έστω με κάποιες απώλειες (...). Η προηγούμενη αναφορά σε κάποιες απώλειες μεταξύ των τεσσάρων έργων επικεντρώνεται κυρίως στην "Δεσποινίδα ντε Μπελ-Ιλ". Από το μελόδραμα αυτό έφτασαν έως εμάς μόνον οι παρτιτούρες της δεύτερης, τρίτης και τέταρτης πράξης, οι πάρτες της ορχήστρας εκτός των δύο όμποε, των τριών τρομπονιών και της άρπας, καθώς και δύο σπαρτίτα, ένα ιταλογαλλικό και ένα γερμανικό, με αρκετές διαφορές αναμεταξύ τους. Ακριβώς λόγω των συγκεκριμένων προβλημάτων, η όπερα αυτή καθυστέρησε έναντι των άλλων τριών ως προς την ηχογράφησή της, προσδοκώντας την αναγκαία μουσικολογική της αποκατάσταση. Η διαδικασία της αποκατάστασης υπήρξε εξαιρετικά χρονοβόρα. Διήρκεσε περίπου τέσσερα χρόνια από το 1991 έως το 1995 και έγινε σε δύο στάδια. Το πρώτο αφορούσε την επαναγραφή της παρτιτούρας από τις πάρτες και το δεύτερο και άκρως ευαίσθητο, στην συμπλήρωση των ελλειπόντων οργάνων με τρόπο βέβαια που να μην αλλοιώνεται ή θίγεται το ύφος του συνθέτη».

Την Παρασκευή 19 Μάη, στις 20.00, στο Θέατρο Ολύμπια, θα παρουσιαστεί η «Ρέα», σε σκηνοθετική επιμέλεια του Νίκου Διαμαντή, με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς και διακεκριμένους Ελληνες μονωδούς. Και συνεχίζει ο Β. Φιδετζής, ο οποίος έχει εργαστεί συστηματικά για την αναβίωση της δημιουργίας του Σαμάρα και την επανατοποθέτησή του στην ελληνική μουσική ιστορία. «Με την κάπως βαθύτερη γνώση αυτής της τετραλογίας σήμερα συμπερασματικά πιστεύω ότι ο Κερκυραίος μουσουργός δεν αποτελεί το πρότυπο συνθέτη - οπαδού μιας Σχολής. Ο Σαμάρας συνδιαμορφώνει αρχικά το βεριστικό κίνημα, έλκεται στη συνέχεια από το γαλλικό λυρικό δράμα και με έργα σαν τη "Ρέα" ή τα "Επινίκεια" ανοίγει τον δρόμο στην Ελληνική Εθνική Σχολή. Ετσι το έργο του κατηγοριοποιείται σχετικά απλά, ο ίδιος όμως δεν εντάσσεται πουθενά. Αντιθέτως, ο Κερκυραίος μουσουργός εντάσσει συστηματικά στοιχεία των μεγάλων Ευρωπαϊκών Σχολών - μηδέ της γερμανικής εξαιρουμένης - αλλά και των ελληνικών παραδόσεων στην δική του μουσική δημιουργία».

Η χαμένη τιμή των μικροαστών

1. Το τραγούδι του μικροαστού: «Το κράτος βουλιάζει, παιδιά / στα δύσκολα και στα βαθιά / τι λέτε για όλα αυτά; / Και τι με νοιάζει εμένα; / κόκαλα ατάκτως ριγμένα / κάποιο θ' ανήκει και σ' εμένα».

2. Χωρίς να έχει συμβεί κάποιο συγκλονιστικό γεγονός στη ζωή τους, οι μικροαστοί έχουν υποστεί με τη θέλησή τους μια ολοκληρωτική μετάλλαξη προκειμένου να προσαρμόζονται σε κάθε πραγματικότητα. Εχουν αποφασίσει να παρακολουθούν το καθετί στον δημόσιο βίο, χωρίς να συμμετέχουν, αλλά να καρπώνονται και ό,τι προκύπτει από τις διεκδικήσεις από το κράτος, ειρηνικές ή συγκρουσιακές. Αυτοί οι βετεράνοι της αρπαχτής ούτε ένταση ούτε κόπωση γνωρίζουν και απολαμβάνουν τα εγκώμια όλων των αστικών κομμάτων - και της Χρυσής Αυγής - που αποκαλούν τους μικροαστούς φιλήσυχους πολίτες, αληθινούς πατριώτες και όλοι τους διεκδικούν.

3. Οι μικροαστοί δεν πιστεύουν σε κανέναν θεό. Υποκριτές, μια ζωή ολόκληρη την περνούν μέσα στην προσποίηση. Χριστοκτόνοι ευσεβιστές, τραβιούνται στις εκκλησίες, φυσικά, για ίδιον όφελος και τρυπώνουν σε ανεκδιήγητες επιτροπές με τις ευλογίες του εκάστοτε μητροπολίτη και από κει αρχίζουν το αγαπημένο τους παιχνίδι, το διασυρμό άλλων πιστών, που τολμούν να ασκήσουν κριτική για όσα συμβαίνουν σε κάθε ναό. Πρόκειται για πρεζόνια της καλτ τηλεόρασης, που φροντίζει για την «πνευματική» τους εξέλιξη. Χυδαία παράσιτα, υφαίνουν με υπομονή το δίχτυ που στηρίζει τις ελίτ της διαπλοκής. Με τρομερές επιδόσεις στο κουτσομπολιό, φιλοναζήδες, απολαμβάνουν τους δημόσιους ξυλοδαρμούς τόσο σε αλλοδαπούς όσο και σε Ελληνες.

4. Η ανατομία της μικροαστικής οικογένειας θέλει τον πατέρα αφέντη. Για να κυριαρχήσει ο μάτσο άντρας, έχει εντάξει την τρομοκρατία στην καθημερινότητά του. Δεν γνωρίζει τι εστί συνείδηση, συνεπώς ό,τι του αντιστέκεται, από το μικρό έως το μεγάλο, το αντιμετωπίζει με τη χρήση της βίας. Είναι ο μόνος τρόπος επικοινωνίας με το περιβάλλον. Ανάλγητος παρτάκιας, είναι περήφανος για τη σχέση του με τη Χρυσή Αυγή και είναι έτοιμος να γίνει ένα με το σκοτάδι της οργάνωσης. Συνένοχος από δω και στο εξής, θα παίρνει μέρος σε κάθε σαφάρι στο κέντρο της πόλης, κυνηγώντας δυστυχισμένους πρόσφυγες και άτυχους Ελληνες. Αν οι επιδόσεις του είναι μεγάλες, θα ανέλθει ιεραρχικά σε αυτή τη μηχανή, στημένη από εγκληματικές μετριότητες που σχεδιάζουν εκ του ασφαλούς κάθε τους χτύπημα.

5. Ο μικροαστός ελευθέρας βοσκής κάνει μεγαλύτερη ζημιά από τον ενταγμένο. Τον συναντάς παντού, αμέσως τον ξεχωρίζεις από τις κοινοτοπίες που εκστομίζει και τις απόψεις του εναντίον των γυναικών. Φτηνός χαμαιλέοντας, επισκέπτεται συχνά τα κόμματα που νομίζει ότι χωράει, υποκλίνεται στις ηγεσίες τους, ενώ με όραση μύγας ψάχνει άνοιγμα για να τη χωθεί και να γίνει «κάποιος».

6. Σιγά σιγά η χαμέρπεια γίνεται η μόνιμη κατοικία των μικροαστών. Εκεί η παράνοιά τους φαντασιώνεται αυτοκρατορίες εθνικοσοσιαλισμού που θα εξαφανίσουν κομμουνιστές, Εβραίους και κάθε μειονότητα, την οποία θεωρούν ότι συμπληρώνει τον κύκλο της παρακμής. Γιατί θεωρούν τη δική τους καταγωγή ευγενική, έχοντας ως βάση της την αρχαία Ελλάδα, αλλά έλκουν και την «αντρειοσύνη» τους από τους Τεύτονες ιππότες και τους Ναΐτες! Απανταχού της γης οι διεφθαρμένοι μικροαστοί ονειρεύονται μεγαλεία για να γεμίσουν το άδειο σαρκίο τους.

Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ