Εξετάσεις διαγνωστικές, ολιγόλεπτες, ωριαίες, συμπληρωματικές, ανακεφαλαιωτικές, πανελλαδικές, τεστ δεξιοτήτων, εργασίες εμπέδωσης, σύνθεσης και δημιουργίας, φάκελος επιδόσεων και δραστηριοτήτων. Μαθήματα γενικά, κατευθύνσεων και επιλογής, κλάδοι, κύκλοι και επιστημονικά πεδία. Πρόκειται, στην κυριολεξία, για έναν κυκεώνα, που έχουν να αντιμετωπίσουν από φέτος οι μαθητές των Λυκείων, με την εφαρμογή της αντιεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στην παιδεία.

Οι αλλαγές στα Λύκεια και στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση είναι η πρώτη φάση υλοποίησης των σχεδιασμών για ριζική αλλαγή προς το αντιδραστικότερο του εκπαιδευτικού συστήματος, που θα ολοκληρωθούν με τις αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ακολουθούν τις κατευθύνσεις της "Λευκής Βίβλου για την Παιδεία", που είναι προϋπόθεση για να εφαρμοστούν σε ευρεία κλίμακα όσα επιτάσσει η "Λευκή Βίβλος για την Απασχόληση", δηλαδή η πλήρης ανατροπή των εργασιακών σχέσεων.

Η ιδέα είναι απλή: Το Λύκειο ταυτίζεται σχεδόν με τη διαδικασία εισαγωγής σε ΑΕΙ και ΤΕΙ και με ένα νέο σύστημα αξιολόγησης (συνεχείς και πολλαπλές εξεταστικές διαδικασίες), μετατρέπεται σε μηχανισμό πρόωρης εκδίωξης των παιδιών των λαϊκών στρωμάτων, τα οποία θα στρέφονται αναγκαστικά προς την επαγγελματική κατάρτιση μέσω των Τεχνολογικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων και των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Οσοι καταφέρουν να αντεπεξέλθουν στο φιλτράρισμα του Λυκείου, έχουν να "χαρούν" την απάτη της"ελεύθερης πρόσβασης" στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που θα ισχύσει από το 2000. Εκεί θα βρεθούν αντιμέτωποι, όχι μόνο με τη "λίστα προτεραιότητας"(αποτέλεσμα και αυτή των πολλαπλών συνεχών εξετάσεων στο Λύκειο) για την εισαγωγή τους στο Τμήμα που επιθυμούν, αλλά και με τους νέους φραγμούς που θα ορθώνονται πλέον μέσα στην ίδια την - πολλαπλών ταχυτήτων - τριτοβάθμια εκπαίδευση με την εφαρμογή των κύκλων σπουδών. Εκεί θα γίνεται το επόμενο φιλτράρισμα. (Ο υπουργός Παιδείας το έχει πει καθαρά: Αν κάποιος, για παράδειγμα, "περάσει" στην Ιατρική, δε σημαίνει ότι σώνει και καλά πρέπει να γίνει γιατρός. Αν δεν περάσει στο δεύτερο κύκλο σπουδών, μπορεί κάλλιστα με το "πτυχίο" του πρώτου κύκλου να απασχοληθεί ως διοικητικός υπάλληλος σε νοσοκομείο...).

Σε ένα συνονθύλευμα εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (κατηγοριοποιημένα ΑΕΙ και ΤΕΙ, με "Προγράμματα Σπουδών" και "Προγράμματα Σπουδών Επιλογής", κάθε λογής ιδιωτικά ΙΕΚ και "κολέγια" και ό,τι άλλο ήθελε προκύψει στο μέλλον, ο κάθε νέος θα "διέρχεται", συλλέγοντας (με τις πιστωτικές μονάδες) σκόρπιες γνώσεις, "εξειδικεύσεις" και ..."δεξιότητες". Η όποια "συλλογή", που θα εμπλουτίζεται συνεχώς ("διά βίου εκπαίδευση"), θα αναγράφεται σε ένα ατομικό δελτίο, με το οποίο ο καθένας θα διαπραγματεύεται την πώληση της εργατικής του δύναμης.

"Τα πτυχία δεν έχουν σημασία, σημασία έχει η εξειδίκευση", λέει η "Λευκή Βίβλος", που καταναλώνει ταυτόχρονα πολύ χώρο για την "ευελιξία" και την "προσαρμοστικότητα" στην αγορά εργασίας και λέει ορθά - κοφτά: Οι λίγοι να σπουδάζουν και οι πολλοί να καταρτίζονται.

Οσο για την παραπαιδεία (την "εξωσχολική βοήθεια", όπως την ονομάζει το υπουργείο Παιδείας), όχι μόνο δεν αποδυναμώνεται, αλλά απεναντίας γνωρίζει, ήδη, τεράστια άνθηση. Μέχρι τώρα, ο ανταγωνισμός αφορούσε τα 4 - 5 μαθήματα των πανελλαδικών εξετάσεων, ενώ ο υποψήφιος είχε τη δυνατότητα την επόμενη χρονιά να επιχειρήσει βελτίωση του βαθμού σε όποιο μάθημα επιθυμούσε. Από τώρα και στο εξής, ο ανταγωνισμός αφορά σχεδόν το σύνολο των μαθημάτων και των τριών τάξεων του Λυκείου, ενώ σχεδόν μηδενίζονται οι δυνατότητες νέων ευκαιριών. Για παράδειγμα, αν κάποιος μαθητής δεν πάει καλά σε ένα μάθημα στις εξετάσεις της Γ Λυκείου, είναι υποχρεωμένος την επόμενη χρονιά να εξεταστεί εκ νέου στο σύνολο των μαθημάτων της τάξης, κινδυνεύοντας να χάσει κάποιους καλούς βαθμούς που είχε πετύχει αρχικά.

Είναι προφανές λοιπόν και ήδη αποδεικνύεται περίτρανα στην πράξη ότι σχεδόν όλοι οι μαθητές είναι αναγκασμένοι να καταφεύγουν πλέον στα φροντιστήρια. Τα πρώτα στοιχεία που υπάρχουν από φροντιστήρια της πρωτεύουσας κάνουν λόγο για διπλασιασμό των εγγραφών μαθητών Β Λυκείου και σημαντική αύξηση (πάνω από 17%) εγγραφών μαθητών Α Λυκείου. Η νέα αυτή πραγματικότητα αποτελεί εφιάλτη για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς των λαϊκών στρωμάτων. Δεν είναι μόνο ότι τα έξοδα πρέπει να αρχίσουν από την Α Λυκείου, αλλά υπάρχει και σημαντική αύξηση στα δίδακτρα, γιατί το φροντιστήριο είναι απαραίτητο για περισσότερα μαθήματα. Δηλαδή, έχουμε να κάνουμε με έναν επιπλέον ταξικό ταξικό φραγμό, καθώς η πρόσβαση στη γνώση μετατρέπεται σε πρόσβαση του χρήματος σ' αυτήν.

Στις σελίδες που ακολουθούν παρουσιάζονται όσο το δυνατόν εκτενέστερα οι αλλαγές στην αξιολόγηση των μαθητών στα Λύκεια και στον τρόπο πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η προσεκτική ανάγνωσή τους δεν έχει μόνο αξία πληροφόρησης των άμεσα ενδιαφερόμενων μαθητών και γονιών, αλλά δίνει τη συνολική εικόνα των αντιδραστικών αλλαγών.

Με μπόλικη σύγχυση σε μαθητές, γονείς, ακόμα και εκπαιδευτικούς για το τι πρόκειται να συμβεί μέσα στα σχολεία ξεκινά σε πέντε μέρες η σχολική χρονιά για τους μαθητές των λυκείων. Φέτος όμως, είναι η χρονιά που η κυβέρνηση θέλει όλοι, και όχι μόνο όσοι εμπλέκονται άμεσα με την εκπαιδευτική διαδικασία, να εξοικειωθούν με την ιδέα της μεταρρύθμισης και να εκτονωθούν οι αντιδράσεις. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε ο υπουργός Παιδείας σε συνέντευξή του στο περιοδικό "Ε" της "Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας": "Πιστεύω ότι, έπειτα από ένα χρόνο, ο κόσμος καταλαβαίνει ότι το νερό της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης έχει μπει στο αυλάκι. Οταν συμβεί αυτό και ο κόσμος συζητά πια το ουσιαστικό μέρος (τι κερδίζουμε από αυτήν, πώς και γιατί) τότε η μισή δουλιά έχει γίνει". Οπως προκύπτει πάντως, "μισή δουλιά" έχει κάνει το υπουργείο Παιδείας στην προετοιμασία της υποδομής για τη λειτουργία του ενιαίου λυκείου και των ΤΕΕ.

Οπως έχει ανακοινωθεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, έχουν ετοιμαστεί 56 διδακτικά βιβλία για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς εκ των οποίων τα 49 είναι νέα βιβλία και 7 από αυτά είναι παλιά βιβλία με βελτιώσεις. Από τα βιβλία αυτά όμως, κανένα δεν προορίζεται για τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια, τα οποία, όπως είναι γνωστό, θα λειτουργήσουν φέτος στα πρώην ΤΕΛ με τους τομείς και τις ειδικότητες που λειτουργούσαν μέχρι πρόσφατα σε αυτά ή και με νέες που θα προστεθούν, σύμφωνα με τις εισηγήσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και τις αντίστοιχες υπουργικές αποφάσεις.

Σε ό,τι αφορά δε τα αναλυτικά προγράμματα, όλα δείχνουν ότι προσαρμόζονται... στα υπάρχοντα βιβλία αντί να συμβεί το αντίστροφο, καθώς τα βιβλία ήταν έτοιμα πριν από τα αναλυτικά προγράμματα.

Παρά την εξαγγελία του υπουργού Παιδείας ότι τα βιβλία φέτος θα φτάσουν πρώτα στα σχολεία της περιφέρειας και μετά στο κέντρο, μία πρώτη εικόνα δείχνει ότι σε αρκετές περιοχές ακόμη περιμένουν είτε το σύνολο είτε κάποια από αυτά. Τις προηγούμενες χρονιές τα βιβλία βρίσκονταν στα σχολεία από τα μέσα Αυγούστου.

Σε εξέλιξη βρίσκεται ακόμα, πέντε μέρες πριν ανοίξουν τα σχολεία η διαδικασία διορισμού των εκπαιδευτικών. Ηδη έχουν ανακοινωθεί οι διορισμοί των 7.311 που διορίζονται από την επετηρίδα από τους οποίους οι 3.590 στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και οι 3.721 στη δευτεροβάθμια. Πρόκειται για το 80% των συνολικών διορισμών, καθώς το υπόλοιπο 20% θα γίνει μέσω του διαγωνισμού της ντροπής του ΑΣΕΠ. Πάντως, καθώς ο αριθμός των επιτυχόντων (σε ορισμένους κλάδους) είναι μικρότερος από τον αριθμό των θέσεων, το υπουργείο Παιδείας φέρεται να προσανατολίζεται στη διάθεση των κονδυλίων που προορίζονταν για τους διορισμούς για πρόσληψη αναπληρωτών.

Η διαδικασία της πρόσληψης εκπαιδευτικών από τις λίστες επιτυχόντων από το διαγωνισμό βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Αυτή τη βδομάδα αναμένεται να ολοκληρωθεί η φάση της υποβολής από τους επιτυχόντες στο διαγωνισμό που έχουν υπηρετήσει ως αναπληρωτές των σχετικών βεβαιώσεων προκειμένου να λάβουν την "πριμοδότηση". Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αριθμός των αναπληρωτών αυτών δεν ξεπερνά τους 500. Θα ακολουθήσει η ανάρτηση των πινάκων με τις τελικές βαθμολογίες από τους οποίους θα γίνει η επιλογή. Η διαδικασία αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του Σεπτέμβρη. Αυτό σημαίνει ότι θα καθυστερήσει και η διαδικασία πρόσληψης των αναπληρωτών. Δηλαδή για μια ακόμη χρονιά τα σχολεία θα ξεκινήσει χωρίς τους εκπαιδευτικούς να βρίσκονται στις θέσεις τους, έτσι για να τηρηθεί η παράδοση των εκατοντάδων χιλιάδων χαμένων διδακτικών ωρών.

Ο ίδιος ο υπουργός Παιδείας σε συνέντευξη Τύπου που είχε δώσει την περασμένη βδομάδα παραδέχτηκε ότι η υποδομή δεν είναι "ιδεώδης" σε κτίρια, εργαστήρια και εξοπλισμό. Σε μαθητές και γονείς ωστόσο γεννιέται το ερώτημα πώς θα λειτουργήσουν ολοήμερα σχολεία και τμήματα πρόσθετης διδακτικής στήριξης, τη στιγμή που οι υπάρχουσες αίθουσες δεν επαρκούν ούτε για τα κανονικά μαθήματα. Η Ομοσπονδία Γονέων Πειραιά, της περιοχής που κατέχει τον τίτλο του "πρωταθλητή" στην έλλειψη αιθουσών, λέει πως ούτε φέτος υπήρξαν αλλαγές στο "μαύρο τοπίο" των σχολείων. "Δεν έχουν γίνει καν οι απαραίτητες επισκευές το καλοκαίρι", τονίζει η πρόεδρος της Ομοσπονδίας, επισημαίνοντας την ευθύνη των δημοτικών αρχών που δεν άσκησαν την απαραίτητη πίεση (Κερατσίνι, Νίκαια, Κορυδαλλός, Πειραιάς). Και σαν να μην έφταναν αυτά, η κυβέρνηση προχωράει και στην ιδιωτικοποίηση του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων. "Εχει ένα τεράστιο αποθεματικό και μπορούσε να παράγει έργο, ενώ τώρα η κατασκευή σχολείων θα εξυπηρετεί το κέρδος σε βάρος της ποιότητας", λέει η Κούλα Κυριακοπούλου. Οσο για την ετοιμότητα των υπηρεσιών να εφαρμόσουν τη μεταρρύθμιση;

"Αυτό που έχουμε διαπιστώσει σε σχέση με την εφαρμογή του Νόμου 2525, είναι ότι ακόμα και τα Γραφεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δε γνωρίζουν ακόμη τι τμήματα θα λειτουργήσουν, με τι ειδικότητες, τι κατευθύνσεις. Υπάρχει ένας χάος, ενώ οι νέες ρυθμίσεις έχουν θεαματικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την αύξηση της παραπαιδείας", επισημαίνει η πρόεδρος της Ομοσπονδίας.