Οι ταινίες τους, λοιπόν, είναι ρεαλιστικά κομμάτια της ίδιας της ζωής. Μοιάζουν με δραματοποιημένα ντοκιμαντέρ. Ακόμα και στη γραφή τους, η οποία δεν καταναλώνεται σε δήθεν αισθητικές αναζητήσεις ή άλλους «καλλιτεχνικούς» αποπροσανατολισμούς. Πιάνουν από το σβέρκο το κοινωνικό θέμα, το θέμα που δεν είναι εγκεφαλικό δημιούργημα, αλλά θέμα που διαδραματίζεται ωμό και αληθινό μπροστά στα μάτια μας, και με απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο, χωρίς μελό και υποχωρήσεις, το ξεψαχνίζουν μέχρι να φτάσουν στο κόκαλο!

Οι αδελφοί Νταρντέν, ο Ζαν-Πιερ (1951) σπούδασε θέατρο και ο Λουκ (1954) σπούδασε φιλοσοφία, έχουν γνωρίσει τυπική και ουσιαστική αναγνώριση. Η πολύ καλή ταινία τους «Η υπόσχεση» (1996) τους έκανε παγκόσμια γνωστούς. Δυο χρόνια αργότερα (1998) κερδίζουν το Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες με την εξαιρετική«Ροζέτα» τους. Η ίδια ταινία απέσπασε και το βραβείο Α' γυναικείου ρόλου (Εμιλί Ντικιονέ). Το φιλμ, πάντως, που τους επέβαλε διεθνώς, είναι, το δίχως άλλο, «Το παιδί», το οποίο κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών (2005).

Η τελευταία τους ταινία, «Η σιωπή της Λόρνα», η οποία πήρε το βραβείο σεναρίου στο τελευταίο (2008) Φεστιβάλ των Κανών (παίχτηκε και στο πρόσφατο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης), με άψογο ρεαλιστικό τρόπο - βοηθάει σ' αυτό και η πολύ καλή ερμηνεία της πρωταγωνίστριας - παρακολουθεί μια Αλβανίδα οικονομική μετανάστρια, η οποία προσπαθεί να επιβιώσει στη βελγική πόλη Λιέγη. Η Λόρνα, που τα τεράστια κύματα της οικονομικής μετανάστευσης των τελευταίων χρόνων την πέταξαν σαν καρυδότσουφλο στο Βέλγιο, πιστεύει, αρχικά, πως πρέπει - δεν έχει άλλες επιλογές - να κινηθεί και αυτή με τους νόμους της αγοράς, με τους άγριους καπιταλιστικούς νόμους. Ούσα παράνομη στη χώρα, «μοιραίο» είναι να γνωρίσει και να γνωριστεί με σχετικούς ανθρώπους. Χωρίς να το επιδιώκει, εκείνη θέλει να ζήσει ήρεμα και ευτυχισμένα, βρίσκεται μέλος μια μικρής «συμμορίας» που κάνει μικροκομπίνες (παράνομους γάμους, ναρκωτικά κλπ).

Η Λόρνα και η μικρή αυτή συμμορία, στην οποία συμμετέχει και ο φίλος της, έχουν την ίδια επιδίωξη. Θέλουν τη Λόρνα, οπωσδήποτε, Βελγίδα! Η μεν συμμορία για να την ξαναπαντρέψει με κάποιον Ρώσο παράνομο που πληρώνει καλά, η δε Λόρνα για να αποχτήσει το δικαίωμα (Βελγίδας) για να ανοίξει με τον φίλο της και τις δικές της οικονομίες (εργάζεται σε καθαριστήριο) δική τους δουλειά (καφέ-μπαρ). Η συμμορία βρίσκει ένα Βέλγο εξαρτημένο ναρκομανή, ο οποίος αναζητεί χρήματα για τη δόση του, του δίνει ένα μικροποσό και εκείνος νομιμοποιεί (με γάμο) την Λόρνα.

Από το σημείο αυτό και μετά η Λόρνα αρχίζει να παίρνει ανάποδες στροφές! Σιγά σιγά συμπονάει το ναρκομανή, γιατί στο πρόσωπό του βλέπει μια πιο ακραία από τη δική της περίπτωση καταπίεσης, και χωρίς μελό και άλλες συναισθηματικές ακρότητες προσπαθεί να τον βοηθήσει. Και όταν η συμμορία αποφασίζει να τον βγάλει βίαια από τη μέση (για να μείνει χήρα η Λόρνα και να μπορεί, στη συνέχεια, να «νομιμοποιήσει» τον Ρώσο) εκείνη αντιδρά. Τα όριά της έφτασαν στα δικά της άκρα. Υπάρχουν πράγματα που, για κανέναν λόγο, δε θέλει να κάνει. Ακόμα και τα «κατακάθια» της κοινωνίας έχουν τη δική τους αξιοπρέπεια, τις δικές τους ηθικές αξίες.

Η ταινία των αδελφών Νταρντέν, χωρίς να το «επιδιώκει», είναι, από τα ίδια τα πράγματα, διδακτική! Κατ' αρχάς αποφαίνεται και καταγγέλλει το σύστημα, τη βέλγικη κυβέρνηση στη συγκεκριμένη περίπτωση, τον καπιταλισμό γενικότερα όμως, σαν ηθικό αυτουργό, ο οποίος, με τις απάνθρωπες πολιτικές του, σπρώχνει στην παρανομία όλα αυτά τα δυστυχισμένα καραβάνια των οικονομικών μεταναστών. Ολα ετούτα τα δυστυχισμένα πλάσματα, κυνηγημένα από τις επίσημες κυβερνήσεις, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να περάσουν στην πλήρη υποταγή ή στην παρανομία. Και στη συνέχεια, βέβαια, στις φυλακές! (Οι ελληνικές φυλακές, για να μην ξεχνιόμαστε και για να κάνουμε την... αυτοκριτική μας, είναι φουλαρισμένες από μετανάστες).

Οι αδελφοί Νταρντέν, ωστόσο, αισιόδοξοι και ρεαλιστές, δε συμμερίζονται και δε συμφωνούν με την άποψη της... νομοτέλειας, της οπωσδήποτε προδιαγεγραμμένης πορείας των οικονομικών μεταναστών. Μέσω της ηρωίδας τους καλούν τους μετανάστες, γενικά τους κατατρεγμένους και προδιαγεγραμμένους, τον καθένα μας με άλλα λόγια, να θέσουμε τα δικά μας όρια. Να αποφασίσουμε μέχρι σε πιο σημείο επιτρέπουμε στον εαυτό μας να κατρακυλήσει. Και μας ζητούν, όταν φτάσουμε στα δικά μας όρια, στα όρια που εμείς βάζουμε στον εαυτό μας, να αρχίσουμε την αντεπίθεση, όπως έκανε η Λόρνα τους! Η οποία ζώντας μέσα στη βρώμα κατάφερε, τελικά, να φυλάξει μεγάλα κομμάτια ηθικών αξιών, μεγάλα κομμάτια αξιοπρέπειας που την όπλισαν με οργή και θέληση.

Η αξία της «Σιωπής της Λόρνα» έγκειται στο γεγονός ότι ενώ μοιάζει με μια ταινία που αναφέρεται σε μια μικρή κοινωνική ιστορία, σε μια περιπέτεια με ηρωίδα μια νεαρή μετανάστρια, στην ουσία είναι μια ταινία σκληρή που παραδειγματίζει και καταγγέλλει! Στη χώρα μας, στο σπίτι μας, σχεδόν όλοι οι Ελληνες έχουμε τη δική μας Λόρνα! Η ταινία των αδελφών Νταρντέν μας βοηθάει να δούμε καθαρότερα!

Παίζουν: Αρτα Ντομπρόσι, Τζέρεμι Ρενιέρ, Φαμπρίτσιο Ροντζιόνε, Αλμπαν Ουκάγι, κ.ά.

Ο Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν, ενώ μοιάζει με βαθιά Ευρωπαίο καλλιτέχνη την ίδια στιγμή είναι και βαθιά Βαλκάνιος, Τούρκος για την ακρίβεια, σκηνοθέτης. «Οι τρεις πίθηκοι», ενώ μοιάζουν με ένα ιταλικό ή γαλλικό ή ακόμα και σκανδιναβικό κινηματογραφικό έργο, στο οποίο ο δημιουργός του επιχειρεί μια βαθιά ψυχολογική ενδοσκόπηση των ηρώων του, μια ενδοσκόπηση στα πρότυπα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, του Αντονιόνι ή του Μπέργκμαν, μυρίζει τούρκικες ευωδιές, οι ήρωές του είναι πέρα για πέρα Ανατολίτες!

Ο Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν, σύμφωνα με δική του δήλωση, εμπνεύστηκε τους «Πιθήκους» του από το γνωστό γιαπωνέζικο μύθο, στον οποίο «τρεις σοφοί πίθηκοι, που ο καθένας κρύβει με τα χέρια του ένα μέρος από το πρόσωπό του. Τα μάτια για να μη βλέπει, τα αυτιά για να μην ακούει, το στόμα να μη μιλάει». Οι «Τρεις πίθηκοι» του Τζεϊλάν, είναι μια τριμελής τούρκικη οικογένεια, μια οποιαδήποτε οικογένεια, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, η οποία ξεκινώντας με μικρά καθημερινά μυστικά καταλήγει στα μεγάλα καθημερινά ψέματα! Ψέματα τα οποία βιώνονται τόσο βαθιά, που τα μέλη της οικογένειας έχουν χάσει, πια, την ικανότητα να τα αναγνωρίζουν σαν τέτοια. Ψέματα που, στο μεταξύ, έχουν γίνει μέρος του εαυτού τους! Η διάλυση της συνοχής της οικογένειας έχει πάρει το δρόμο της. Μαζί με την οικογένεια, βέβαια, θα διαλυθεί και ο καθένας ήρωας ξεχωριστά! Τα μυστικά και τα ψέματα είναι εχθρός της αλήθειας! Της αλήθειας που πρέπει να είναι η προϋπόθεση στις ανθρώπινες σχέσεις!

Τώρα ήρθε η ώρα να δικαιολογήσω την αξιολόγησή μου! Ο Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν κάνει αυτή την έρευνα στην «ψυχή» του ανθρώπου, στο εσωτερικό του ανθρώπου, με άψογο κινηματογραφικό, αλλά και άψογο επιστημονικό τρόπο! Με θαυμάσια ανάλυση των σκηνών και των πλάνων του (ντεκουπάζ), με εξαιρετικούς χρόνους, με θαυμάσιες φάτσες των ηθοποιών, με απόλυτη κυριαρχία στις ερμηνείες, με προσεγμένους χώρους, με αργές, σίγουρες και απαραίτητες κινήσεις της μηχανής, με σωστά επιλεγμένη δραματική μουσική, με λιτούς και πυκνούς διαλόγους, πλησιάζει τους ήρωές του και εισχωρεί στο εσωτερικό τους. Στο τέλος του φιλμ, δε μένει τίποτα κρυφό από το θεατή. Οι «ψυχές» των ηρώων του έχουν ανοίξει σαν δίφυλλες πόρτες! Πολλοί από εμάς θα διακρίνουμε τους εαυτούς μας ή μέρος του εαυτού μας. Θα διακρίνουμε δικές μας συμπεριφορές!

Η ιστορία: Ο πατέρας δέχεται να καλύψει το αφεντικό του, υποψήφιο βουλευτή ο οποίος σκότωσε σε αυτοκινητικό δυστύχημα κάποιον άνθρωπο, και να πάει εκείνος στη φυλακή (με το αζημίωτο φυσικά). Η μητέρα κρύβει τον παράνομο δεσμό. Ο γιος ξέρει την αλήθεια και για τα δυο αυτά γεγονότα και, ιδιοτελώς, σιωπά!

Εξαιρετική, πράγματι, ταινία. Κατά τη γνώμη μου είναι ένας από τους καλούς πρεσβευτές της γειτονικής χώρας. Στις πολύ καλές εντυπώσεις μου, από τις προσωπικές επαφές μου με την Τουρκία (ταξίδια κ.ά.), σημαντική θέση παίρνει και η συγκεκριμένη ταινία και ο συγκεκριμένος σκηνοθέτης. Και το τονίζω αυτό για να σημειώσω τη δύναμη της καλής τέχνης στην αλληλογνωριμία και στην αλληλοεκτίμηση των λαών!

Παίζουν: Γιαβούζ Μπινγκόλ, Χατιτζέ Ασλάν, Ριφάτ Σουνγκάρ, Ερσάν Κεσάλ.

Ενα διαστημόπλοιο προσγειώνεται στη σημερινή Αμερική. Από το εσωτερικό του βγαίνει ένας κύριος που νοιάζεται για την ισορροπία του διαστήματος, το οποίο κινδυνεύει από τον πλανήτη Γη, τον οποίο καταστρέφουν οι κάτοικοί του. Ο κύριος αυτός επιθυμεί να μιλήσει στους ηγέτες της Γης, οι οποίοι έχουν συγκεντρωθεί στην Αμερική, και να τους συστήσει σύνεση!

Η συνάντηση αυτή δε θα γίνει ποτέ, αφού η Αμερική την εμποδίζει. Ο κύριος του διαστημοπλοίου, όμως, που είχε έρθει να πείσει τους ηγέτες ή να καταστρέψει τη Γη, για να μη χαθεί η ισορροπία του διαστήματος, γνωρίζει μια νεαρή κυρία και μέσω αυτής το συναισθηματισμό των ανθρώπων. Φεύγει για το διάστημα σίγουρος, πια, ότι οι άνθρωποι, τελικά, δε θα καταστρέψουν τη Γη!

Εγώ τι να πω; Ο,τι πουν οι άνθρωποι του διαστήματος! Αυτοί ξέρουν!

Παίζουν: Κιάνου Ριβς, Τζένιφερ Κόνελι, Κάθι Μπέιτς, Τζον Χαμ.