Ο Κάρλος Φουέντες αφηγείται ότι διασχίζοντας κάποτε μαζί με ένα Βορειοαμερικανό συγγραφέα τα χωριά της κοιλάδας Μορέλος, «σταματήσαμε σ' ένα ανώνυμο χωριό, ξεχασμένο από τους οδικούς χάρτες και τις πινακίδες κυκλοφορίας. Ρωτήσαμε έναν αγρότη πως ονομαζόταν το χωριό. Μας απάντησε: Γκαρντούνιο, σε καιρό ειρήνης. Ζαπάτα σε καιρό πολέμου».*

Ουσιαστικά δεν πρόκειται για μία νοσταλγική υπενθύμιση του πάλαι πότε ένδοξου παρελθόντος, αλλά για μία προειδοποίηση που φυσικά ο Κάρλος Φουέντες τεχνηέντως παραλείπει... «εάν θέλετε πόλεμο: Ζαπάτα». Δεν είναι λίγες οι πόλεις και τα χωριά στο Μεξικό που δυναμικά «προετοιμάζουν» το μέλλον, έχοντας πάντα ως παρακαταθήκη τη μεξικανική επανάσταση της αυγής του 20^ού αιώνα και όλους τους αγώνες και τις εξεγέρσεις που ακολούθησαν, με αποκορύφωμα τη σφαγή των φοιτητών στη σκιά των Ολυμπιακών Αγώνων του 1968, αλλά και πριν μερικά χρόνια την επί μήνες κατάληψη του μεγαλύτερου Πανεπιστημιακού Ιδρύματος της Λατινικής Αμερικής, του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού - UNAM. Και φυσικά την εξέγερση των Ζαπατίστας.

Υπερβολή τάχα για μία χώρα που περισσότερο από μία δεκαετία έχει ενταχθεί στη Βορειοαμερικανική Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου - NAFTA, που είδε την οικονομία της να κλυδωνίζεται σοβαρά από την κρίση των χρηματιστηρίων, που η παραγωγή σαπουνόπερων είναι μαζικότατη..;

«Ο μοναδικός δρόμος για το λαό του Μεξικού, για την εργατική τάξη και όλους τους εργαζόμενους είναι ο αγώνας. Ο αγώνας στο πλαίσιο του κινήματος όπου συμμετέχουν το Κόμμα των Κομμουνιστών του Μεξικού μαζί με τον EZLN» θα δηλώσει πριν από λίγο καιρό, και όχι τυχαία, ο Πάβελ Μπλάνκο Καμπρέρα, μέλος της ΚΕ του Κόμματος Κομμουνιστών του Μεξικού. Τα γεγονότα μπορούν να μιλήσουν από μόνα τους.

Πλέον χαρακτηριστική περίπτωση τούτες τις μέρες που η κλεψύδρα του χρόνου εξαντλείται για τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών, η Οαξάκα, πρωτεύουσα του ομώνυμου διοικητικού διαμερίσματος, και ένα από τα τελευταία προπύργια του Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος (PRI), ο υποψήφιος του οποίου έρχεται τρίτος στην κούρσα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.

Από το Μάη η Οαξάκα είναι ένα καζάνι που βράζει, με την απεργία των εκπαιδευτικών να βρίσκεται στο επίκεντρο. Οι περίπου 80.000 δάσκαλοι διεκδικούν αναπροσαρμογή των μισθών με βάση το κόστος ζωής στην Οαξάκα, ενίσχυση των υποστηρικτικών προγραμμάτων για τα σχολεία, κυρίως όσων αφορούν τις υποδομές, επίδομα εξοπλισμού και ποικίλων εκπαιδευτικών υλικών για τους φοιτητές που ζουν σε δήμους πιο περιθωριοποιημένους και, τέλος, ο τερματισμός της καταστολής σε βάρος των εργαζόμενων στην εκπαίδευση. Ζητούν τη διαλεύκανση των υποθέσεων εξαφανισμένων, την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων και την παραίτηση του κυβερνήτη της Οαξάκα, Ουλίσες Ρουίς.

Τον περασμένο Ιούνη, και για την ακρίβεια στις 14 Ιούνη, η Οαξάκα θα γνωρίσει μία από τις φονικότερες επιχειρήσεις καταστολής. Εκατοντάδες αστυνομικές δυνάμεις της πολιτειακής κυβέρνησης, υπό την κάλυψη ελικοπτέρων βίαια και βάρβαρα προσπάθησαν να εκκενώσουν τους δρόμους και την κεντρική πλατεία στην καρδιά της Οαξάκα από τους δασκάλους που έκαναν κατάληψη. Η κεντρική πλατεία μετατράπηκε σε πραγματικό πεδίο μάχης. Αγνωστος μέχρι σήμερα ο ακριβής αριθμός των θυμάτων - τουλάχιστον δύο μικρά παιδιά και τρεις δάσκαλοι - εκατοντάδες οι τραυματίες, όπως και οι συλλήψεις αλλά και οικογενειακές διώξεις.

Η άγρια καταστολή αντί να τους τρομοκρατήσει, τους δυνάμωσε και το κίνημα των δασκάλων, κοινωνικές οργανώσεις κι ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων της πόλης, θεωρώντας άμεσα υπεύθυνο τον κυβερνήτη της Οαξάκα αλλά και έμμεσα την ίδια την εξουσία στο Μεξικό, υπεύθυνη για το χάος και τη βία, την ανισότητα και την καταστολή, σχηματίζουν όργανο αγώνα αλλά και άτυπης διακυβέρνησης, τη Λαϊκή Συνέλευση της Οαξάκα (ΑΡΡΟ). Από τα μέση Ιούνη, κατά τη διάρκεια των εκλογών και φυσικά μέχρι σήμερα, η πολιτική που ακολουθείται είναι αυτή των «όπλων», βλέπε δολοφονίες, απόπειρες δολοφονιών, πληρωμένα σαμποτάζ.

Κορύφωση αυτής της «πολιτικής των όπλων» μόλις την περασμένη Τρίτη τα ξημερώματα όταν περίπου 15 κομάντος της Αστυνομίας, επιβαίνοντας σε τρία οχήματα, κατέφθασαν στο κτίριο που στεγάζει το ραδιοφωνικό σταθμό «Σέρο δελ Φορτίν» και το τηλεοπτικό «Κανάλι 9», που τελούσε υπό κατάληψη από την 1η Αυγούστου, και επιτέθηκαν ενάντια σε μέλη της ΑΡΡΟ. Ο 52χρονος αρχιτέκτονας Λάσαρο σαν Πάμπλο και ο δάσκαλος Σέρχιο Βαλντές γαζώθηκαν από τις σφαίρες των κομάντος και μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο. Ο Λάσαρο σαν Πάμπλο εξέπνευσε λίγο αργότερα.

Η απάντηση για άλλη μία φορά ήταν η ένταση του αγώνα. Μέλη του ΑΡΡΟ και οι δάσκαλοι που απεργούν κατέλαβαν 12 ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς στην Οαξάκα, ανέτρεψαν λεωφορεία και έστησαν οδοφράγματα. Οι καταλήψεις έγιναν ταυτόχρονα από ομάδες 50 περίπου δασκάλων και μελών του ΑΡΡΟ σε κάθε σταθμό. Μερικές ημέρες πριν από αυτό το επεισόδιο, ένοπλοι άνοιξαν πυρ ενάντια σε διαδήλωση δασκάλων, τραυματίζοντας δύο, ενώ την πρώτη βδομάδα του Αυγούστου δολοφονήθηκαν τρεις άνθρωποι και συνελήφθησαν ηγετικά στελέχη των λαϊκών οργανώσεων που συμμετέχουν στην ΑΡΡΟ.

Για άλλη μία φορά η βάρβαρη καταστολή έδωσε έναυσμα για περισσότερες κινητοποιήσεις. Οπως είχε γίνει και με το Σαν Σαλβαδόρ Ατένκο, τον περασμένο Μάη.

Η αγροτική κοινότητα του Ατένκο, 30 χλμ. έξω από την Πόλη του Μεξικού, έχει μακρά ιστορία αντίστασης. Το 2001, οι κάτοικοί της κατάφεραν να αποτρέψουν την αρπαγή της κοινοτικής γης που προοριζόταν για την κατασκευή αεροδρομίου, κηρύσσοντας την περιοχή αυτόνομη και εμποδίζοντας τη διενέργεια των εκλογών. Η εικόνα τους πάνω σε άλογα και με ματσέτες στα χέρια (σ.σ. μεγάλα μαχαίρια) να εισβάλουν στο Κογκρέσο έχει μετατραπεί σε σύμβολο της αντίστασης των καταπιεσμένων στο Μεξικό και οδήγησε στο σχηματισμό της οργάνωσης Λαϊκό Μέτωπο για την Υπεράσπιση της Γης (FPDT), η οποία σήμερα συμμετέχει στην «Αλλη Καμπάνια», με το Κόμμα των Κομμουνιστών του Μεξικού και φυσικά τους Ζαπατίστας.

Το τελευταίο κεφάλαιο αντίστασης άρχισε να γράφεται στις 3 του Μάη, όταν δύναμη της αστυνομίας, με το γνωστό «δημοκρατικό της τρόπο» επιχείρησε να απομακρύνει βίαια από την υπαίθρια αγορά του Texcoco τους μικροπωλητές, καλλιεργητές λουλουδιών στην πλειοψηφία τους, οι οποίοι αντιστέκονται στα σχέδια κερδοσκοπικής ανάπλασης της περιοχής, τα οποία προβλέπουν την εκδίωξή τους και την κατασκευή εμπορικού κέντρου της πολυεθνικής «Wal-Mart». Η επιχείρηση της αστυνομίας εξελίχθηκε σε σύγκρουση όπου και εν ψυχρώ δολοφονήθηκε ένας 14χρονος που δέχτηκε πυροβολισμό στο στήθος.

Τα ξημερώματα της επόμενης μέρας, 3.000 αστυνομικοί και επίλεκτες ομάδες καταστολής εισέβαλαν στο Ατένκο, πυροβολώντας και πνίγοντας την πόλη στα δακρυγόνα. Καταλήφθηκε μετά από δύο ώρες σθεναρής αντίστασης και ακολούθησαν εισβολές σε σπίτια, ξυλοδαρμοί και συλλήψεις. Επιλεκτική μεταχείριση επιφυλάχτηκε στα μέλη του FPDT και τις οικογένειές τους. Πληροφοριοδότης με κουκούλα υποδείκνυε ποιοι από αυτούς συμμετείχαν στις εκδηλώσεις της «Αλλης Καμπάνιας». Οι συλληφθέντες στοιβάχτηκαν σε καμιόνια, οδηγήθηκαν στις φυλακές, βασανίστηκαν. Ομως το Ατένκο, η Οαξάκα τώρα θυμίζουν «μέρες '94» όπως είχε πει ο υποδιοικητής Μάρκος, που πρόσφατα υπενθύμισε σε συγκέντρωση στο Σόκαλο, «το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα είναι νόθο. Οργανωθείτε και αγωνιστείτε».

* Από το βιβλίο του Αδόλφο Τζίλι: Η μεξικανική επανάσταση, 1910-20, εκδόσεις «Κουκκίδα» 2006.

Πριν καν αρχίσει η εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές της 2ας Ιούλη, το σχεδόν αφανές αποτύπωμα της εγκάρσιας τομής της μεξικανικής κοινωνίας ήταν πανταχού παρών. Σαράντα πέντε μέρες μετά τις εκλογές, και χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει αποτέλεσμα, η κρίση σοβεί και δεν αφορά φυσικά μόνο την εκλογική διαδικασία και το περί αστικού και συνταγματικού δικαίου σκέλος της αναμέτρησης. Αφορά τη διαφάνεια, την κοινωνική δικαιοσύνη, την αλαζονεία της εξουσίας και κυρίως καταδεικνύει το σαφή διαχωρισμό της μεξικανικής κοινωνίας...

H εγκάρσια τομή, οικονομική, πολιτική, γεωγραφική και φυλετική, είναι πλέον απολύτως εμφανής. Το Μεξικό έχει χωριστεί ακριβώς στη μέση και ταυτοχρόνα μία δυσωδία περί «απάτης αλά Φλόριντα» πλανάται. Μπορεί το Μεξικό να ήταν πάντα δύο χώρες μέσα μία, το «φαντασιακό» και το «πραγματικό» Μεξικό, όπως τουλάχιστον περιγράφει ο κοινωνιολόγος Γκιγιέρμο Μπονφίλς το διαχωρισμό πλουσίων και φτωχών.

Διαχωρισμός που καταγράφηκε απολύτως και στον εκλογικό χάρτη, όπου ο υποψήφιος του Κόμματος Δημοκρατικής Επανάστασης (PRD) και πρώην δήμαρχος της μεγαλύτερης μεγαλούπολης του κόσμου, της πρωτεύουσας Μέξικο Σίτι, Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ κέρδισε 16 εκλογικές περιφέρειες και ο υποψήφιος του κυβερνώντος Κόμματος Εθνικής Δράσης (ΡΑΝ), Φελίπε Καλντερόν, κέρδισε επίσης 16 εκλογικές περιφέρειες. Ακριβώς σε αυτό το χάρτη αποτυπώνονται και τα ειδικά χαρακτηριστικά αυτού του διαχωρισμού. Οι 16 περιφέρειες που κέρδισε ο Ομπραδόρ, περιλαμβανομένης και της διοικητικής περιφέρειας της πρωτεύουσας Μέξικο Σίτι όπου κέρδισε με ένα εκατομμύριο ψήφους διαφορά, αντιπροσωπεύουν το 54% του πληθυσμού και χαρακτηρίζονται ως «οι φτωχές» επαρχίες. Από την άλλη πλευρά, ο Φελίπε Καλντερόν επικράτησε στον «ανεπτυγμένο βορρά». Ενα ακόμη στοιχείο αυτής της εκλογικής αναμέτρησης, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα αδιάλειπτα, είναι ο καταποντισμός του Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος (PRI), το οποίο μέχρι το 2002 και για περισσότερα από 70 χρόνια μονοπωλούσε την εξουσία.

Αυτός ο διαχωρισμός είναι τόσο εμφανής που μονοπωλεί τα διεθνή ΜΜΕ, καθώς οι οπαδοί του Ομπραδόρ, από τις αρχές Ιούλη, όταν και ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα που έδιναν τη νίκη στο Φελίπε Καλντερόν, ζητούν με «κοινωνική ανυπακοή»... την πλήρη επανακαταμέτρηση των ψήφων του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών. Και εξακολουθούν να τη ζητούν παρά το γεγονός ότι το Ανώτατο Εκλογοδικείο (IFE) απέρριψε την προσφυγή του Ομπραδόρ και διέταξε τη μερική επανακαταμέτρηση μόλις 9 εκατομμυρίων ψήφων εκ του συνόλου των 41 εκατομμυρίων ψηφισάντων, τα αποτελέσματα της οποίας δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί και βάσει του νόμου, το αργότερο πρέπει να ανακοινωθούν έως τις 6 Σεπτέμβρη. Αν και μάλλον θα γίνει νωρίτερα.

Φυσικά τόσο ο Ομπραδόρ όσο και το PRD, όπως δηλώνουν μέχρι σήμερα δεν πρόκειται ποτέ να αναγνωρίσουν αυτή τη νίκη και ακόμη και σε περίπτωση που Ανώτατο Εκλογοδικείο επικυρώσει τα αποτελέσματα και ανακηρύξει τον Φελίπε Καλντερόν νικητή, όπως έπραξε και στην περίπτωση της επανακαταμέτρησης για την κατανομή των δυνάμεων των κομμάτων στο Κογκρέσο, δεν πρόκειται ποτέ να το δεχτούν και η κυβέρνηση Καλντερόν θα βρίσκεται «υπό πολιορκία». Οπως χαρακτηριστικά δήλωσαν υψηλόβαθμα στελέχη του PRD, κατά τις πρόσφατες διαδηλώσεις που εξελίχτηκαν σε οδομαχίες κοντά στο Κοινοβούλιο, «ο Καλντερόν δε θα μπορεί να κυβερνήσει πέρα από το γραφείο του».

Πράγματι, η νίκη του Καλντερόν, για περίπου 200.000 ή 0,6%, έχει αφήσει πολλά ερωτηματικά και κυρίως καταγγελίες περί ευρύτατης νοθείας του εκλογικού αποτελέσματος. Καταρχήν, σύμφωνα με αναλύσεις και αποκαλυπτικά ρεπορτάζ μεξικανικών και αμερικανικών εφημερίδων, στην αρχική καταμέτρηση, περίπου 2,5 εκατομμύρια ψήφοι «χάθηκαν», πέραν των χαμένων καλπών, των «αγνοούμενων» ψηφοφόρων ή των πεθαμένων που έκριναν ότι η εκλογική αναμέτρηση είναι κρίσιμη και σηκώθηκαν από τους τάφους τους προκειμένου να ψηφίσουν τον εκλεκτό της ολιγαρχίας και του κυβερνώντος ΡΑΝ. Οι καταγγελίες εκ μέρους του Ομπραδόρ αλλά και άλλων φορέων συνεχίστηκαν και για τη μερική επανακαταμέτρηση - παραβίαση του Συντάγματος καθώς επιτάσσει ολική επανακαταμέτρηση αίτημα που απέρριψε το IFE. Κατά τον Αλ Τζιορντάνο, στην επανακαταμέτρηση σε 10.979 εκλογικά τμήματα διαπιστώθηκαν ανωμαλίες οι οποίες δεν έχει γίνει γνωστό εάν έχουν καταγραφεί. Συγκεκριμένα, τουλάχιστον 126.000 ψηφοδέλτια «εξαφανίστηκαν» ή «χαλκεύτηκαν». Την ίδια στιγμή, δύο ερευνητές, ο Ρομέρο Ροτσίν και Μπολίβαρ Ουέρτα από το UNAM έκαναν δημόσιες δηλώσεις σε τοπικά μέσα, όπου αναφέρουν ότι η ανάλυση των στοιχείων που έχει δώσει μέχρι σήμερα το IFE εμπεριέχει πλείστες «ασυνήθιστες» και «απίθανες» στατιστικές τάσεις. Ενώ ο ραδιοφωνικός σταθμός «Μόνιτορ» μετέδωσε ηχογραφημένο απόσπασμα από ανάκριση του φυλακισμένου σήμερα για απάτες Κάρλος Αχουμάδα - ο οποίος καταζητούνταν, διέφυγε από το Μεξικό και πήγε στην Κούβα, όπου συνελήφθη και παραδόθηκε στις μεξικανικές αρχές - όπου αναφέρει ότι τα βίντεο που είχε δώσει στη δημοσιότητα ήταν κατόπιν εντολών «κυβερνητικών κύκλων» προκειμένου να σπιλώσει τον Ομπραδόρ και άλλους πολιτικούς.

Φυσικά ο Ομπραδόρ δηλώνει ότι δεν πρόκειται να παραδώσει τα «όπλα», αλλά τι προτίθεται πραγματικά να κάνει σε περίπτωση που και τυπικά όλα τα νόμιμα μέσα εκλείψουν και το IFE ανακηρύξει τελικά τον Φελίπε Καλντερόν Πρόεδρο όπως αναμένεται; Ο ξεσηκωμός βάσει σχεδίου, αυτή η «βελούδινη επανάσταση» που έχει κηρύξει, πάντα μέσα στο πλαίσιο του αστικού κράτους, τι θα γίνει; Τι θα γίνουν τα εκατομμύρια που βρίσκονται σε καθημερινές κινητοποιήσεις από τις 6 Ιούλη, οπότε και ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της εκλογικής αναμέτρησης της 2ας Ιουλίου; Τι προτίθεται να κάνει ο Ομπραδόρ, που χρησιμοποιεί το όπλο των ίδιων των ΗΠΑ, τις «βελούδινες επαναστάσεις» για ανατροπές κυβερνήσεων ανά τον κόσμο, καθώς είναι προφανές ότι δεν έχει καμία διάθεση σύγκρουσης με το σύστημα που εξάλλου ερίζει ότι μπορεί να το διαχειριστεί καλύτερα; Τι θα πράξει όταν, σύμφωνα με Ρώσους στρατιωτικούς αναλυτές, η αμερικανική κυβέρνηση και το Πεντάγωνο έχουν δώσει «συμβουλευτική νότα χρήσιμη σε όλες τις καταστάσεις» προς τους αξιωματούχους των αμερικανικών Ειδικών Δυνάμεων ώστε να προετοιμαστούν και να προετοιμάσουν τους Μεξικανούς συναδέλφους τους για αναμενόμενη πολιορκία των «πετρελαϊκών εγκαταστάσεων» και την κατάληψή τους από τις ειδικές δυνάμεις; Ο λόγος; Σύμφωνα με τους Αμερικανούς αναλυτές, ότι η χώρα οδηγείται βήμα το βήμα σε εμφύλια σύγκρουση και το Μεξικό είναι ο δεύτερος τη τάξει προμηθευτής πετρελαίου στις ΗΠΑ...