«Το παραμύθι είναι εν

μέρει ψυχαγωγία, εν

μέρει είναι παιδαγωγία,

στην ολότητά του όμως είναι

ένας καθρέφτης της

ανθρώπινης ύπαρξης και των δυνατοτήτων του ανθρώπου».

Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη... Πόσο την ακούνε, ακόμα, από γιαγιάδες ή γονείς οι τρυφερές υπάρξεις, τώρα που το φανταστικό, το υπερφυσικό, με άπειρα χρώματα και ήχους κατακυριεύει τα μάτια, τ' αυτιά και την ψυχή τους μέσα από την TV, την κλέφτρα των μαγικών στιγμών του αγαπημένου αφηγητή;

Προβλήματα σοβαρά και δύσκολα, που το παιδικό μυαλό δεν μπορεί να χωρέσει. Είναι κατά κάποιον τρόπο όπως η προπαίδεια με το κομπιουτεράκι. Στην πρώτη περίπτωση αναγκάζεις τον εγκέφαλο να λειτουργήσει, στη δεύτερη λειτουργούν τα κουμπιά. Εξω η αυτενέργεια, η φαντασία, η προσωπική συμβολή. Καιρός, λοιπόν, να δούμε πολλές πλευρές του παραμυθιού, του λαϊκού κυρίως - υπάρχει και το έντεχνο - στις χώρες του κόσμου. Από πού αντλεί τις πηγές του, το μύθο του, πώς αναπτύσσει την πλοκή προετοιμάζοντας το τέλος... «Και ζήσανε αυτοί καλά...». Ποια η αξία του, οι επιδράσεις, οι επιρροές του;

Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μ. Γ. Μερακλής, εκτός από το εκτεταμένο, άκρως ενδιαφέρον, επιστημονικό έργο του, αφιέρωσε στο θέμα αυτό δυο τόμους με μελέτες. Ο πρώτος τόμος (επτά μελετήματα, 1974), ήδη εξαντλημένος, ανέλυε το ελληνικό (κατ' εξοχήν) λαϊκό παραμύθι. Ο δεύτερος με τίτλο «Το Λαϊκό Παραμύθι.(Κείμενα παραμυθολογίας)», αποτελείται από 15 μελετήματα, τα οποία «μπορούν να διαιρεθούν, γενικά, σε δυο ομάδες. Στην πρώτη υπάρχουν άρθρα ειδικότερα παραμυθολογικά, που είτε συζητούν θεωρητικότερα ζητήματα, είτε εξετάζουν πιο εξειδικευμένα θέματα... Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν κείμενα, στα οποία κατά τη μελέτη του παραμυθιού έχει συνυπολογιστεί και η παιδαγωγική του διάσταση».

Αναλύονται και προβάλλονται, παράλληλα με τις δικές του και οι θέσεις ξένων επιστημόνων, έτσι που το κάθε ζήτημα εξετάζεται σφαιρικά και σε βάθος, αποτελώντας στο σύνολό τους (και ο πρώτος και ο δεύτερος τόμος των μελετημάτων) σημαντικότατη συμβολή στη Λαογραφία και τη Λογοτεχνία μας. (Εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», Κριτική Διεπιστημονική Βιβλιοθήκη).

Το διήγημα τα τελευταία χρόνια δε γνωρίζει την εμπορική επιτυχία των προηγουμένων ετών. Διηγήματα για νέους σπανίως εκδίδονται. Αλλά το διήγημα, όταν είναι καλογραμμένο, μιλά κατευθείαν στην ψυχή του αναγνώστη, τον επηρεάζει, του διδάσκει την ομορφιά του συγκροτημένου λόγου, την αποτελεσματικότητα της βραχυλογίας.

Σήμερα το διήγημα σπανίως κατεβαίνει από τα ράφια των βιβλιοπωλείων. Εντούτοις, ορισμένοι από τους συγγραφείς μας επιμένουν να γράφουν διηγήματα σε πείσμα των εμπορικών - κυρίως αισθηματικών - μυθιστορημάτων που κατακλύζουν την παγκόσμια και εγχώρια αγορά του βιβλίου.

Ετσι καλοδεχόμαστε τη συλλογή διηγημάτων για εφήβους της Λίτσας Ψαραύτη, τα βιβλία της οποίας γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία ανάμεσα στους νέους λόγω της σύγχρονης θεματολογίας τους και της άμεσης γραφής τους, γι' αυτό και ορισμένα άρχισαν να μεταφράζονται στο εξωτερικό (πρόσφατα στην Πορτογαλία).

Η συλλογή περιλαμβάνει έξι διηγήματα, με πρώτο την «Εκδίκηση των μανιταριών» που τιτλοφόρησε στο βιβλίο, διήγημα επιστημονικής φαντασίας που επισημαίνει τις καταστροφές που επιφέρει στον πλανήτη η αλόγιστη δίψα για πλουτισμό και τελευταίο το «Χαλί», διήγημα αναφερόμενο στη Μικρασιατική καταστροφή και στους καημούς της προσφυγιάς. Στα άλλα διηγήματα, «Η φωτιά», «Ο Μπίλι Τζόουνς», «Ο Κωνσταντής» και το «Μούτρο», γραμμένα ζωηρά και λιτά, υπογραμμίζεται η ανησυχία για το περιβάλλον, η υποχρέωση να το φροντίζουμε, ο σεβασμός που πρέπει να δείχνουμε στα ανυπεράσπιστα - ιδίως - πλάσματα και η διατήρηση της μνήμης ως δύναμης του παρόντος και του μέλλοντος.

Υπογραμμίζεται, επίσης, πως δεν είναι οι λαοί που απεργάζονται τις καταστροφές, τις διαμάχες, τις συρράξεις και την προσφυγιά, αλλά οι ηγέτες και οι σκοτεινές και ανεξέλεγκτες δυνάμεις. Ονειρο και μέλημα κάθε λαού είναι τα έργα της ειρήνης και η προκοπή.

Στα ολιγοσέλιδα διηγήματα της Λίτσας Ψαραύτη, με λόγο, καίριο και προσεγμένο, υπογραμμίζονται οι αξίες της ζωής, η ανθρωπιά και η φιλία. (Εκδόσεις «Αγκυρα»).

- Γιώργος Νικολαΐδης «Φτερουγίσματα» (ποιητική συλλογή. Εκδόσεις Χρήστος Γιοβάνης ΑΕΒΕ).

- Από την «Αγκυρα» κυκλοφόρησαν: Γιώργος Σφήκας «Εδώ πλανήτης γη» (μυθιστόρημα για νέους). Λίτσα Ψαραύτη «Η εκδίκηση των μανιταριών» (μυθιστόρημα για νέους). Μαρία Βελέτα - Βασιλειάδου «Επείγον τηλεγράφημα» και Κάρολ Ντρίνκγουότερ «Μόλι» (επίσης για νέους).

- Γκίλμπερτ Αντέρ «Ερωτας και θάνατος στο Λονγκ Αϊλαντ» (μετάφραση Αλέξης Εμμανουήλ, μυθιστόρημα). Εκδόσεις «Σέλας».

- Μάριος Κολιόπουλος «Αντι-καθρεφτισμοί» (ποίηση, έκδοση Φιλικού Ομίλου Συγγραφέων, Υμηττού 68, Αθήνα 11634).

- Γιάννης Ανδρικόπουλος - Γροπιώτης «Τυφλή πορεία» (μυθιστόρημα, Γ. Ανδρικόπουλος - Γροπιώτης Αγωνιστών 32, 15121 Πεύκη, τηλ. 8024.319).

- Γιάννης Ν. Παπανικολάου «Εβραϊκή μυθολογία - Ελληνική Ιστορία» (μελέτη, εκδόσεις «Αλφειός», Χαρ. Τρικούπη 22, τηλ. 3623.092).

- Βασίλης Γκαραγκούνης «Πίσω απ' το παράθυρο» (ποίηση, εκδόσεις «Υψίπεδο»).

- Βασίλης Ν. Κουκούτσης «1946-1949 (έννοια και χαρακτήρας μιας ελληνικής τραγωδίας» (έκδοση με την αιγίδα της Ενωσης Εφέδρων Αξιωματικών Αττικής).

- Βασίλης Ν. Μελάς «Τρία χρόνια βιοπάλης στην Περσία» (κείμενα, ποιήματα, πρόλογος του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, Β. Μελάς, Χίου 49 - Αθήνα, ΤΚ 10439).

- Ηλίας Ιωάννου Αρμάγος «Τους γενναίους μην ξεχνάς» (ποιήματα, Ηλ. Αρμάγος Βουτσινά 56, ΤΚ 15561).

- Από τον «Ολκό» κυκλοφόρησε ένα λεύκωμα με τίτλο «Φωτοζωή» με φωτογραφίες της Ιωάννας Ράλλη και κείμενα της Κατερίνας Αγγελάκη - Ρουκ.

- Από τον «Περίπλου» κυκλοφόρησαν: Διονύσης Φλεμοτόμος «Καφές σε χρόνο Ενεστώτα» (ποιήματα, εικονογράφηση Γιάννη Τσολάκου). Το θεατρικό έργο που έγραψε και ανέβασε η Μιμή Ντενίση«Εγώ η Λασκαρίνα» (πρόλογος Μαρία Σκιαδαρέση).

- Σούζαν Ρίτσαρντς Σριβ «Το μυστήριο ενός έκτακτου περιστατικού» (μετάφραση Μέρη Βοσταντζή, μυθιστόρημα, εκδόσεις «Μπουκουμάνης»).

- Μιχάλης Δ. Θεοδοσάκης «Προς μια φιλική κοινωνία (κριτική στο μεσαίωνα της Νέας Τάξης Πραγμάτων της Τρίτης Βιομηχανικής Επανάστασης - φιλοσοφικοπολιτικά δοκίμια)» (εκδόσεις «Μαυρίδη».

- Γιώργος Βλαχοδημητράκος «Μακριά απ' το βλέμμα του Θεού» (μυθιστόρημα, Γ. Βλαχοδημητράκος Σαπφούς 7, Δάφνη 17234, τηλ. 9719.664).

- Ναούμ Β. Μαρία «Της ζωής μου τ' αποθέματα» (ποιήματα, εκδόσεις Χορωδίας - Ορχήστρας Νέων, ΧΟΝ).

- Γ. Κοπελιά - Κερλ «Adagio» (εκδόσεις «Βιβλιοφιλία»).

- Κώστας Γιαμπάνης «Αιχμές στην... επικαιρότητα» (επίκαιρα κείμενα. Πληροφορίες για το βιβλίο στο τυπογραφείο Ι. Κωτσάτου Μαρίνου Αντύπα 4, Ανω Ηλιούπολη, τηλ. 9717.658).

- Νίκη Γ. Κουμουτσάκη «Ασπρα συννεφάκια» (ποιήματα. Εκδόσεις «Αυγερινός»).

- Από τις εκδόσεις για παιδιά «Μίνωας» κυκλοφόρησαν: Κριστιάν Ποσλανιέκ «Αλεπουδο-ιστορίες» (διασκευή Ρένα Ρώσση - Ζαΐρη. Εικονογράφηση Φρανσουά Κροζά). Ευγένιος Τριβιζάς«Η φάλαινα που τρώει τον πόλεμο» (εικονογράφηση: Ναταλία Καπατσούλια). Λίντσεϊ Καμπ «Το πιο μεγάλο κρεβάτι του κόσμου» (εικονογράφηση Τζόναθαν Λάνγκλεϊ, απόδοση Ρένα Ρώσση - Ζαΐρη). Ντάνιελ Πόσιγκεκτ «Μια πόλη γεμάτη ψείρες» (διασκευή Ρένα Ρώσση - Ζαΐρη). Ρένα Ρώσση - Ζαΐρη «Το αρκουδάκι που φοβόταν τους σεισμούς».

- «Η Δεξαμενή» (περιοδικό λόγου και τέχνης, τεύχος 6ο, 12/1999).

- «ΗΥΦΕΝ - Βήμα για την τυπογραφία» (περιοδικό για την τυπογραφία, τεύχος 2 χειμώνας 2000, εκδόσεις «Τυποφιλία», Δέλλιου 6, 54621 - Θεσσαλονίκη).