Μία ακόμα ψηφίδα στο τοπίο της εργασιακής «ευελιξίας» ετοιμάζεται να προσθέσει η κυβέρνηση με το νέο αντεργατικό νομοσχέδιο που έχει στα σκαριά το υπουργείο Εργασίας. Με βάση όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα, το νομοσχέδιο πρόκειται να ενσωματώσει την Οδηγία 2019/1152 της Ευρωπαϊκής Ενωσης για «διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας».

Η Οδηγία έχει στόχο να «ρυθμίσει» τις «ευέλικτες» μορφές εργασίας, δηλαδή να θέσει το πλαίσιο για την παραπέρα εξάπλωσή τους στην «αγορά εργασίας» και την πληρέστερη αξιοποίησή τους από τις επιχειρήσεις. Τις ευρωενωσιακές ρυθμίσεις η κυβέρνηση της ΝΔ σχεδιάζει να τις εμπλουτίσει με τη δική της ...πινελιά, αφού το νομοσχέδιο δρομολογεί νέα επίθεση στο απεργιακό δικαίωμα, μετατρέποντας ακόμα και σε ποινικό αδίκημα την περιφρούρηση της απεργίας.

Οι «διαφανείς και προβλέψιμοι όροι» που υπόσχεται στους εργαζόμενους η Οδηγία της ΕΕ δεν αφορούν παρά τις αυτονόητες πληροφορίες για το εργασιακό καθεστώς κάτω από το οποίο καλούνται να δουλέψουν (τόπο εργασίας, καθήκοντα, διάρκεια της απασχόλησης κ.ά.).

Η σχετική «ενημέρωση» αποδεικνύεται σκέτη κοροϊδία για όσους δουλεύουν με «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις, στις οποίες το ωράριο διαμορφώνεται και μεταβάλλεται με βάση τις ανάγκες της εργοδοσίας. Για τους εργαζόμενους αυτούς, το «δικαίωμα για μεγαλύτερη προβλεψιμότητα» περιορίζεται σε μέτρα όπως ο ορισμός ενός ελάχιστου διαστήματος ενημέρωσης πριν την έναρξη μιας βάρδιας...

Στα ζητήματα για τα οποία οι εργαζόμενοι πρέπει να ενημερώνονται γραπτώς περιλαμβάνεται και η «δοκιμαστική περίοδος», η οποία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 6 μήνες. Ωστόσο τα κράτη - μέλη έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν δοκιμαστικές περιόδους μεγαλύτερης διάρκειας. Στην Ελλάδα, με βάση το ισχύον σήμερα νομοθετικό πλαίσιο η δοκιμαστική περίοδος ανέρχεται σε 12 μήνες, μέχρι τη συμπλήρωση των οποίων οι εργοδότες μπορούν να απολύουν χωρίς καμία απολύτως αποζημίωση.

Αποκορύφωμα της κοροϊδίας αποτελεί το ...δικαίωμα όσων δουλεύουν με «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις να αιτούνται τη «μετάβαση» σε θέση εργασίας με «πιο προβλέψιμες και ασφαλείς εργασιακές συνθήκες» και να λαμβάνουν «γραπτή απάντηση» από τον εργοδότη αναφορικά με το αίτημά τους. Αφού λοιπόν ΕΕ, κυβερνήσεις και επιχειρηματικοί όμιλοι ξεγράφουν το δικαίωμα των εργαζομένων στη μόνιμη και σταθερή δουλειά, με μεγάλη γενναιοδωρία τούς δίνουν το «δικαίωμα» για ...αιτήσεις και «γραπτές απαντήσεις»!

Η δουλειά με ημερομηνία λήξης, η απελευθέρωση των απολύσεων, η μερική απασχόληση, είναι η πραγματικότητα που ζουν χιλιάδες εργαζόμενες.

Αυτό που στερούνται οι γυναίκες που πασχίζουν να επιβιώσουν στην κινούμενη άμμο της «ευελιξίας» δεν είναι η καλύτερη «ενημέρωση» για τους όρους εργασίας που μετατρέπουν τους μισθούς τους σε ψίχουλα και τη ζωή τους σε αγώνα δρόμου. Αυτό που στερούνται είναι η μόνιμη και σταθερή δουλειά, με πλήρες ωράριο, καθώς η ΕΕ και όλες οι κυβερνήσεις έχουν κηρύξει εδώ και χρόνια τον πόλεμο στο δικαίωμα αυτό.

Ο αριθμός των απολύσεων, όπως καταγράφεται στα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος «Εργάνη», αυξάνεται σημαντικά χρόνο με τον χρόνο, αποτυπώνοντας την κυριαρχία της «ευελιξίας» στην αγορά εργασίας.

Η «κανονικότητα» που έχει παγιωθεί, πάνω στα θεμέλια που έχουν θέσει οι αντεργατικοί νόμοι όλων των κυβερνήσεων, έχει ως αποτέλεσμα οι αποχωρήσεις - απολύσεις (απολύσεις, λήξη συμβάσεων ορισμένου χρόνου και «οικειοθελείς» αποχωρήσεις) να αγγίζουν τον αριθμό των ετήσιων προσλήψεων.

Ετσι, ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων που μπαίνουν από τη μια πόρτα στη δουλειά βγαίνουν ξανά στην ανεργία από την άλλη, σε μια διαδικασία που μπορεί να επαναλαμβάνεται μία, δύο ή και περισσότερες φορές μέσα στη διάρκεια ενός έτους. Στις συνθήκες αυτές, ο αριθμός των απολύσεων ξεπερνά ακόμα και τον συνολικό αριθμό των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, επιβεβαιώνοντας ότι χιλιάδες εργαζόμενες και εργαζόμενοι δουλεύουν σε συνθήκες κινούμενης άμμου...

Στην πορεία αυτή, το περασμένο έτος σημειώθηκε νέο αρνητικό ρεκόρ: Το 2022 οι απολύσεις έφτασαν τις 2.838.458, δηλαδή στον υψηλότερο αριθμό που καταγράφεται από το 2013 που δημιουργήθηκε το πληροφοριακό σύστημα και αποτυπώνει τον συγκεκριμένο δείκτη. Ο αριθμός αυτός σημαίνει ότι κάθε μέρα, κατά μέσο όρο, 7.776 εργαζόμενες και εργαζόμενοι έχαναν τη δουλειά τους!

Ειδικότερα όσον αφορά το γυναικείο εργατικό δυναμικό, σε κάθε 100 προσλήψεις αντιστοιχούσαν 97 απολύσεις (1.244.943 απολύσεις έναντι 1.283.014 προσλήψεων μέσα στο έτος).

Ασφαλώς, οι ροές απασχόλησης δεν είναι ίδιες κάθε μήνα. Μέσα στο κάθε έτος υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες η ζήτηση εργατικού δυναμικού είναι εντονότερη, με αποτέλεσμα οι προσλήψεις να υποσκελίζουν τις αποχωρήσεις, και άλλα διαστήματα κατά τα οποία οι επιχειρήσεις στέλνουν τους εργαζόμενους μαζικά στην ανεργία.

Ωστόσο, μια ματιά στα στοιχεία δείχνει ότι οι αυξημένες προσλήψεις συνοδεύονται, ακόμα και μέσα στον ίδιο μήνα, από αυξημένες απολύσεις. Για τις μισθωτές, οι μισοί μήνες του 2022 (Γενάρης, Ιούνης, Ιούλης, Αύγουστος, Οκτώβρης και Νοέμβρης) είχαν αρνητικό ισοζύγιο, δηλαδή περισσότερες απολύσεις παρά προσλήψεις.

Από το σύνολο των απολύσεων μισθωτών γυναικών (1.244.943) οι μισές (49,85%) αφορούσαν τη λήξη συμβάσεων ορισμένου χρόνου. Με άλλα λόγια, οι εργαζόμενες αυτές την ίδια μέρα που προσλαμβάνονται σε μια θέση εργασίας ξέρουν και τη μέρα που θα απολυθούν! Δεν γνωρίζουν, φυσικά, αν θα ανανεωθεί η σύμβασή τους, ούτε και τι διάρκεια θα έχει η νέα σύμβαση για όσες σταθούν αρκετά ...τυχερές ώστε να την υπογράψουν.

Η διαχρονικότητα της πολιτικής αυτής αποτυπώνεται και στα στατιστικά στοιχεία. Ας δούμε για παράδειγμα τα ανάλογα νούμερα για το 2018, ένα έτος κατά το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ήδη συμπληρώσει τρία έτη στη διακυβέρνηση.

Κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου έτους, σε κάθε 100 προσλήψεις γυναικών αντιστοιχούσαν 95 απολύσεις (1.088.305 απολύσεις έναντι 1.151.849 προσλήψεων). Ακόμα, από το σύνολο των αποχωρήσεων των μισθωτών γυναικών το 45,26% αφορούσε τη λήξη συμβάσεων ορισμένου χρόνου.

Παράλληλα, οι γυναίκες εξακολουθούν να αποτελούν την πλειοψηφία όσων δουλεύουν με μερική απασχόληση. Συγκεκριμένα, αντιστοιχούν στο 54,85% των μερικά απασχολούμενων (στοιχεία ΕΦΚΑ για τον Δεκέμβρη του 2021).

Μάλιστα, ενώ η γυναικεία συμμετοχή εξακολουθεί να υπολείπεται της ανδρικής στην πλήρη απασχόληση, η εικόνα όσον αφορά τη μερική απασχόληση είναι η ακριβώς αντίστροφη: Στην κατηγορία των μισθωτών που δουλεύουν με μειωμένο ημερήσιο ωράριο ανήκει το 33,64% των εργαζόμενων γυναικών, έναντι του 24,62% των ανδρών.

Οι εργαζόμενες με μερική απασχόληση είχαν μέσο μηναίο μισθό που άγγιζε μόλις τα 432 ευρώ. Με άλλα λόγια, το ένα τρίτο των εργαζόμενων γυναικών δουλεύει με μειωμένο ωράριο και μισθό που υπολείπεται δραματικά ακόμα και από το επίπεδο του ονομαστικού κατώτατου μισθού.

Η εικόνα αυτή δεν προέκυψε από το πουθενά. Είναι το αποτέλεσμα στο οποίο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια το αντεργατικό οικοδόμημα που έχουν υψώσει με την πολιτική τους όλες οι κυβερνήσεις, ακολουθώντας τις κατευθύνσεις της ΕΕ: Η επέκταση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου, που αντιπροσωπεύουν μια σημαντική ψηφίδα της «ευελιξίας», το πλήθος των νομοθετικών προβλέψεων που έχουν δώσει το ελεύθερο στην εργοδοσία να απολύει κατά βούληση και χωρίς τον παραμικρό περιορισμό, είναι βασικοί πυλώνες του οικοδομήματος αυτού.

Ενα ακόμα βήμα στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί και το επικείμενο νομοσχέδιο. Είναι ενδεικτικό ότι η Οδηγία που πρόκειται να ενσωματώσει αναφέρεται ιδιαίτερα στους εργαζόμενους που απασχολούνται με μορφές απασχόλησης όπως οι συμβάσεις εργασίας μηδενικών ωρών (zero hour contracts) και κατά παραγγελία (on demand contracts), εισάγοντας από την πίσω πόρτα και τέτοιες μορφές «ευελιξίας» στην ελληνική αντεργατική νομοθεσία.

Οι πολλές και διάφορες «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις, εκτός από τις προφανείς επιπτώσεις στον μισθό, έχουν μια σειρά αρνητικές συνέπειες σε άλλα δικαιώματα. Η μερική απασχόληση συνεπάγεται για παράδειγμα και ...μισό ένσημο, με αποτέλεσμα να συμπιέζονται δικαιώματα σε άδειες και επιδόματα, η χορήγηση των οποίων συνδέεται με προϋποθέσεις που απαιτούν ορισμένο αριθμό ημερομισθίων.

Ανάμεσα σε άλλα, μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερο και μικρότερης διάρκειας επίδομα ανεργίας, να στερήσει δηλαδή από τις εργαζόμενες ακόμα και την ελάχιστη αυτή παροχή όταν βρεθούν αντιμέτωπες με την απόλυση ή τη λήξη της σύμβασής τους. Η προσωρινή δουλειά που διακόπτεται από διαστήματα ανεργίας, από τη μία ολιγόμηνη σύμβαση στην άλλη, έχει στερήσει και συνεχίζει να στερεί από εργαζόμενες το επίδομα μητρότητας (κύησης - τοκετού - λοχείας), το οποίο επίσης χορηγείται υπό σχετικές προϋποθέσεις (200 ένσημα τα τελευταία δύο χρόνια).

Η κατεύθυνση στην οποία δείχνει η «πυξίδα» όλων των κυβερνήσεων, με βάση κατευθύνσεις της ΕΕ, είναι η διαμόρφωση μιας «αγοράς εργασίας» με ακόμα μεγαλύτερη «ευελιξία»: Αυτό είναι το «προαπαιτούμενο» για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας του κεφαλαίου, μέσα από την ένταση της εκμετάλλευσης των γυναικών εργατοϋπαλλήλων.

Απέναντι σε αυτήν την πολιτική και όσους την υπηρετούν, αντίβαρο μπορεί και πρέπει να αποτελέσει η πάλη για το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή εργασία, με σταθερό ωράριο και ελεύθερο χρόνο, με Συλλογικές Συμβάσεις και αυξήσεις στους μισθούς.