Από τη συνάντηση του Ιρανού ΥΠΕΞ, Τζ. Ζαρίφ, με τον Κινέζο ομόλογό του, Γουάνγκ Γι

Την ίδια ώρα σημειώνονται οι προκλητικές επιθέσεις του Ισραήλ προς πολλές χώρες της περιοχής με στήριξη των ΗΠΑ. Μεταξύ 24 και 26 Αυγούστου ισραηλινά τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη (drones) έπληξαν θέσεις της λιβανέζικης σιιτικής οργάνωσης «Χεζμπολάχ» στην κωμόπολη Ακραμπα (νοτιοανατολικά της Δαμασκού) στη Συρία σκοτώνοντας τουλάχιστον δύο μαχητές της. Μερικές ώρες αργότερα επιτέθηκαν σε βάση ιρακινής σιιτικής πολιτοφυλακής κοντά στην πόλη Αλ Κάιμ του δυτικού Ιράκ (για πέμπτη φορά από τα μέσα Ιούλη) σκοτώνοντας μεταξύ άλλων τοπικό διοικητή. Παράλληλα, πραγματοποίησαν διαδοχικές επιθέσεις (Κυριακή και Δευτέρα) στο Λίβανο, παραβιάζοντας ουσιαστικά τη συνθήκη εκεχειρίας του 2006. Χτύπησαν θέσεις της «Χεζμπολάχ» και του «Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης» στην κοιλάδα Μπεκάα.

Οι προκλητικές ισραηλινές επιθέσεις που έγιναν λίγες βδομάδες πριν από τις ισραηλινές βουλευτικές εκλογές (17 Σεπτέμβρη) σήμαναν συναγερμό στο Λίβανο. Ο Πρόεδρος, Μισέλ Αούν, είπε ότι «συνιστούν κήρυξη πολέμου που μας δίνει το δικαίωμα να υπερασπιστούμε την εθνική μας κυριαρχία, την ανεξαρτησία μας και την εδαφική μας ακεραιότητα». Ο ηγέτης της «Χεζμπολάχ», Χασάν Νασράλα, προειδοποίησε πως τα αντίποινα της οργάνωσής του είναι «θέμα χρόνου».

Εντονες αντιδράσεις προκάλεσε και στη Βαγδάτη η πολύνεκρη επίθεση ισραηλινού drone σε βάση της ιρακινής σιιτικής πολιτοφυλακής «Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης» (που πρωταγωνίστησε στις μάχες ενάντια στους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους»). Η επίθεση φέρεται (κατ' αποκλειστικές πληροφορίες της ιστοσελίδας «Middle East Eye» που επικαλέστηκε τις ιρακινές μυστικές υπηρεσίες) πως έγινε από Ισραηλινούς που επιχειρούσαν σε περιοχές Κούρδων μαχητών των φιλοαμερικανικών δυνάμεων SDF στη βόρεια Συρία με την «οικονομική στήριξη» της Σαουδικής Αραβίας (!) και προκάλεσε το θάνατο τουλάχιστον 9 μαχητών και στελεχών της οργάνωσης. Η σιιτική πολιτοφυλακή και το σιιτικό μπλοκ κομμάτων «Συνασπισμός της Φατάχ» απαίτησαν την άμεση αποχώρηση των περίπου 5.000 Αμερικανών στρατιωτών που παραμένουν στο Ιράκ. Ο Ιρακινός Πρόεδρος, Μπαρχάμ Σάλεχ, αποφεύγοντας να κατονομάσει το Ισραήλ ως υπεύθυνο για τις επιθέσεις σε στρατιωτικές βάσεις, χαρακτήρισε τις επιθέσεις «κατάφωρη βία» σε βάρος του Ιράκ, με στόχο «να εμποδιστεί ο ρόλος του στην εξάλειψη των τζιχαντιστών του "Ισλαμικού Κράτους"». Οι έντονες αντιδράσεις της Βαγδάτης δεν πέρασαν απαρατήρητες από τις ΗΠΑ, αναγκάζοντας τον εκπρόσωπο του Πενταγώνου, Τζόναθαν Χόφμαν, να κρατήσει «αποστάσεις» δηλώνοντας πως οι ΗΠΑ είναι «κατά οιωνδήποτε δράσεων από εξωτερικούς παράγοντες που υποκινούν τη βία στο Ιράκ».

Δεν αποκλείεται η κλιμάκωση των προκλητικών επιθέσεων του Ισραήλ σε Συρία, Λίβανο και Ιράκ να επιδιώκει την εξουδετέρωση προσπαθειών που φαίνεται πως καταβάλλονται για αποκλιμάκωση της έντασης στον Περσικό Κόλπο και τα Στενά του Ορμούζ. Ενδεχομένως να μην είναι τυχαία η χρονική συγκυρία μιας που οι προκλητικές επιθέσεις του Ισραήλ συνέπεσαν με τη Σύνοδο Κορυφής του G7 στην Μπιαρίτζ της Γαλλίας.

Η επιδίωξη του Γάλλου Προέδρου, Εμανουέλ Μακρόν, να πετύχει την προετοιμασία μίας «επαναπροσέγγισης» ΗΠΑ - Ιράν ήταν κάτι παραπάνω από έντονη. Μολονότι δεν οδήγησε σε χειροπιαστά αποτελέσματα συνέβαλε στην καλλιέργεια εντυπώσεων πως «κάτι έχει αρχίσει να γίνεται». Σε αυτό συνετέλεσε η ξαφνική εμφάνιση του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, στην Μπιαρίτζ και η συνάντησή του την Κυριακή με τον Πρόεδρο Μακρόν και άλλους Γάλλους, Βρετανούς και Γερμανούς αξιωματούχους. Από την άλλη, δημιούργησαν εντυπώσεις και οι δηλώσεις του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, το απόγευμα της Δευτέρας (μετά από σειρά αντιφατικών δηλώσεων το Σαββατοκύριακο) πως είναι πρόθυμος για συνάντηση με τον Ιρανό ομόλογό του «υπό τις σωστές συνθήκες». Δεν παρέλειψε από την άλλη να δείξει πως η πολιτική υπέρτατης πίεσης έναντι της Τεχεράνης αποδίδει.

Η όξυνση των πολύπλευρων ενδοϊμπεριαλιστικών αντιπαραθέσεων με τη στάση των ΗΠΑ δημιουργεί ταυτόχρονα τις συνθήκες αξιοποίησης της πίεσης σε βάρος του Ιράν από άλλες ισχυρές χώρες (Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Κίνα, Ιαπωνία κ.ά.) που έχασαν σημαντικά κέρδη από τις χρυσοφόρες συμφωνίες για μπίζνες με το Ιράν. Το οικονομικό και διπλωματικό «στρίμωγμα» του Ιράν, που χαρακτηρίζεται συχνά από την ηγεσία του «οικονομική τρομοκρατία», ενισχύει ενδεχομένως τις προσπάθειες ανταγωνιστών και συμμάχων των ΗΠΑ να περιχαρακώσουν μακροπρόθεσμα την «άμυνά» τους σε βάρος της Ουάσιγκτον. Παράδειγμα αποτελεί εδώ το υβριδικό χρηματοπιστωτικό «εργαλείο» INSTEX της ΕΕ, που επιδιώκει την αποφυγή των αμερικανικών οικονομικών κυρώσεων στο Ιράν μολονότι προς το παρόν έχει αναιμικά αποτελέσματα και περιορίζεται στις εξαγωγές τροφίμων, αγροτικών προϊόντων, φαρμάκων και λιγοστών βιομηχανικών προϊόντων, αφήνοντας απέξω το μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν της χώρας, το πετρέλαιο, και που επιθυμεί διακαώς η αστική της τάξη.

Είναι φανερό, με δεδομένες τις αντιφάσεις του καπιταλισμού, ότι μαζί με τον σφοδρό ανταγωνισμό πάει χέρι χέρι η επιδίωξη νέων συμβιβασμών, που βέβαια είναι ασταθείς και προσωρινοί. Αυτό εξηγεί τον διπλωματικό «μαραθώνιο» του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών, Μ. Τζ. Ζαρίφ, μέσα στις τελευταίες μέρες, σε Γαλλία, Κίνα, Ιαπωνία, Μαλαισία (όπου πήρε μέρος σε διάσκεψη για την «ασφάλεια στον ισλαμικό κόσμο») και το επικείμενο ταξίδι του τη Δευτέρα 2 Σεπτέμβρη στη Ρωσία για συνάντηση με τον ΥΠΕΞ της χώρας, Σεργκέι Λαβρόφ.

Οι πρόσφατες σημαντικές επιτυχίες του συριακού στρατού στο βόρειο τμήμα της επαρχίας Χάμα και στο νότιο τμήμα της βορειοδυτικής επαρχίας Ιντλίμπ, με κορυφαία την ανακατάληψη της στρατηγικής πόλης Χαν Σεϊχούν (βλέπει σε οδικές αρτηρίες - κλειδιά και θεωρείται το πρώτο βήμα για την επαναλειτουργία του δρόμου που συνδέει το Χαλέπι με τη Δαμασκό), δείχνουν να επιταχύνουν ορισμένες εξελίξεις όχι μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και στα πεδία των ενδοϊμπεριαλιστικών συγκρούσεων και αντιθέσεων, που αναμένεται να οξυνθούν ενόψει της μοιρασιάς που έρχεται μετά την οριστική ήττα των τζιχαντιστών.

Χαρακτηριστικά είναι η περικύκλωση τουρκικού φυλακίου κοντά στην πόλη Μόρεκ από τον συριακό στρατό, η ρίψη φονικών πυρών από (συριακό ή ρωσικό αεροπλάνο) σε αυτοκινητοπομπή του τουρκικού στρατού και ορισμένους τζιχαντιστές που έχουν τη στήριξη της Τουρκίας, πριν περίπου δύο βδομάδες, και τα προειδοποιητικά πυρά που ξανάπεσαν αυτήν τη βδομάδα πάλι σε τουρκικό στρατιωτικό «παρατηρητήριο» στη ΒΔ Συρία. Το τελευταίο περιστατικό σημειώθηκε μία μέρα μετά τη συνάντηση που είχε την Τρίτη στη Μόσχα ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρ. Τ. Ερντογάν με τον ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ωστόσο, φαίνεται πως σε πρώτη τουλάχιστον φάση δεν πέτυχε η προσπάθεια του Ερντογάν να αποσπάσει μία σαφή «δέσμευση» από τον Πρόεδρο Πούτιν, που θα δένει τα χέρια του συριακού στρατού στο Ιντλίμπ. Τα χαμόγελα των δύο ηγετών στις κάμερες, οι «σπόντες» του Τούρκου Προέδρου για το εάν τάχα πουλιούνται τα υπερσύγχρονα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη «S-57», που είδε στο πλαίσιο της έκθεσης MAKS 2019, και τα στιγμιότυπα που αποτυπώθηκαν στους φακούς των τηλεοπτικών συνεργείων με «χαλαρές στιγμές», διαδέχθηκαν λίγη ώρα μετά περίπλοκα παζάρια και λεπτές διαπραγματεύσεις, στο πλαίσιο συνάντησης των δύο ηγετών κατά την οποία συζητήθηκαν «δύσκολα ζητήματα». Αυτό διαφάνηκε από την επακόλουθη συνέντευξη Τύπου, όπου οι κατηγορίες που εξαπέλυσε ο Τούρκος Πρόεδρος σε βάρος του συριακού στρατού, λέγοντας πως «σκορπίζει τον θάνατο σε αμάχους από αέρος και από εδάφους, υπό το πρόσχημα της μάχης ενάντια στην τρομοκρατία», δεν συγκίνησαν ούτε στο ελάχιστο τον Ρώσο ομόλογό του.

Ο Πρόεδρος Πούτιν αντίθετα τόνισε (τουλάχιστον δύο φορές...) πως δεν μπορεί οι λεγόμενες αποστρατικοποιημένες «ζώνες ασφαλείας» να δίνουν καταφύγιο σε τζιχαντιστές ή να λειτουργούν σαν «πλατφόρμα» για επιθέσεις σε βάρος του συριακού και ρωσικού στρατού ή της ρωσικής αεροπορικής βάσης Χμέιμιμ. Κατά τ' άλλα συζήτησαν «λεπτομερώς μέτρα για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη Συρία» και δήλωσαν πως υπήρξε μεταξύ τους «κατανόηση» για το «τι να κάνουμε και πώς για να επιλύσουμε αυτά τα ζητήματα».

Φαίνεται πάντως πως οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο τουρκικός στρατός δεν περιορίζονται μόνο στο Ιντλίμπ, αλλά και ανατολικά του ποταμού Ευφράτη, όπου υποτίθεται πως πέτυχαν σε πρώτη φάση την έναρξη εφαρμογής συμφωνίας με τις ΗΠΑ για την απομάκρυνση Κούρδων μαχητών των δυνάμεων SDF. Οι πρόσφατες παραιτήσεις πέντε Τούρκων στρατηγών από πόστα που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία αντανακλούν προβλήματα που δεν μπορούν να ξεπεραστούν εύκολα.

Πάντως, οι συναντήσεις στη Μόσχα συνέπεσαν με την παραλαβή της δεύτερης παρτίδας ρωσικών πυραύλων «S-400» στην Τουρκία, χώρα - μέλος του ΝΑΤΟ, κάτι που αποτελεί «κόκκινο πανί» για τις ΗΠΑ, ενώ οι σκέψεις και για πιθανή αγορά ρωσικών μαχητικών θα επιδεινώσουν και άλλο τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.