Μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ενωση και τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου ενάντια στην ΕΣΣΔ και τις άλλες χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ και οι χώρες του ΝΑΤΟ, οι δυτικοί ιμπεριαλιστές και οι νεόκοποι ανατολικοί ιμπεριαλιστές - αδύναμοι ακόμη τότε οι δεύτεροι - διακήρυξαν πως άνοιγε ο δρόμος της συνεργασίας των κρατών και θα επικρατούσε «επί Γης ειρήνη». Αντανάκλαση στο Διάστημα αυτής της συνεργασίας στη Γη θα ήταν υποτίθεται και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ΔΔΣ). Την «επί Γης ειρήνη» την είδαμε από νωρίς, από τη δεκαετία του 1990, με πολέμους και επιδρομές που έκαναν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, με ψευδείς και αστήριχτες δικαιολογίες περί γενοκτονίας, όπλων μαζικής καταστροφής, προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ενώ ιδίως την τελευταία δεκαετία αρχίσαμε να τη βλέπουμε να υλοποιείται και από την άλλη μεριά. Τώρα ήρθε η ώρα να καταπέσει και η μάσκα της συνεργασίας στο Διάστημα, που τείνει όλο και περισσότερο να γίνει πεδίο ανταγωνισμού, στρατιωτικού, οικονομικού, γεωπολιτικού γενικότερα. Η σοσιαλιστική πατρίδα του Γιούρι Γκαγκάριν δεν υπάρχει πια και μαζί της εξέλειπε η δύναμη, που ήθελε και μπορούσε να απαιτήσει την ειρηνική χρήση του Διαστήματος, στο οποίο αυτή άνοιξε τον δρόμο για τον άνθρωπο. Οσον αφορά τον ΔΔΣ, στην πραγματικότητα ποτέ δεν ήταν κυριολεκτικά Διεθνής, καθώς οι ΗΠΑ έχουν αποκλείσει την Κίνα από οποιαδήποτε πρόσβαση σε αυτόν.

Αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φλεβάρη, επιβλήθηκαν αποπνικτικά μέτρα στη ρωσική οικονομία από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Μεταξύ των κυρώσεων και η απαγόρευση εξαγωγής στη Ρωσία συστημάτων επικοινωνιών, ηλεκτρονικών, ημιαγωγών, εξαρτημάτων αεροπλοΐας και διαστημικής. Ο αντίκτυπος από τα μέτρα του ενός ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου και τα αντίμετρα του άλλου αντήχησε έντονα σε τομείς που στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν με λιγότερο εμφανή τρόπο για την προώθηση πολιτικών επιδιώξεων, όπως ο πολιτισμός και ο αθλητισμός, φτάνοντας αυτήν τη φορά έως το Διάστημα.

Σε απάντηση των μέτρων που πήρε η ΕΕ και ειδικότερα μετά την επιθετική ανακοίνωση και υιοθέτηση των κυρώσεων από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), η «Roscosmos» ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τη συνεργασία με τον ESA στο διαστημοδρόμιο του Κουρού, στη γαλλική Γουιάνα (εκεί απ' όπου έχουν εκτοξευτεί τα διαστημικά τηλεσκόπια «Πλανκ» και «Τζέιμς Γουέμπ»), σταματώντας τις εκτοξεύσεις «Σογιούζ» από το σημείο και αποσύροντας τους 85 Ρώσους μηχανικούς και τεχνικούς, που εργάζονταν εκεί. Ακολούθησε ανακοίνωση του ESA ότι το πρόγραμμα ExoMars θα καθυστερήσει εκ νέου. Αυτή η κοινή ρωσο-ευρωπαϊκή αποστολή θα προσεδάφιζε στον Αρη στο ρόβερ «Ρόζαλιντ Φράνκλιν», ώστε να εξερευνήσει για ίχνη ζωής στο παρελθόν του Αρη και να συλλέξει τα δείγματα, που συλλέγει τώρα η αποστολή «Perseverance» της NASA, για να σταλούν τελικά στη Γη προς μελέτη. Η εκτόξευση θα γινόταν από το ρωσικό κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν, με τον ρωσικό πύραυλο «Proton». Ο ESA ελπίζει ότι θα καλύψει το κενό των εμπορικών εκτοξεύσεων με τα «Σογιούζ», χρησιμοποιώντας τους νέους ευρωπαϊκούς πυραύλους «Ariane 6» και «Vega-C», μόλις αυτοί γίνουν επιχειρησιακοί. Με «Σογιούζ» επρόκειτο να εκτοξευτούν μέσα στο έτος δορυφόροι του συστήματος «Galileo» και ο δορυφόρος CSO-3, για τους οποίους αναζητείται τώρα εναλλακτική.

Αμέσως μόλις η Γερμανία διέκοψε την πρόσβαση στους Ρώσους επιστήμονες στο τηλεσκόπιο «eROSITA», που βρίσκεται στο ρωσικό τμήμα Spektr-RG του ΔΔΣ, η ρωσική διαστημική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι θα πάψει να συνεργάζεται με τη Γερμανία σε επιστημονικά πειράματα στον ΔΔΣ. Στον ΔΔΣ, εκτός από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, συμμετέχουν και άλλα 13 κράτη, με μικρότερες συνεισφορές, που δεν έχουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία του σταθμού.

Το πρώτο στάδιο του πυραύλου «Αντάρης» της αμερικανικής «Νόρθροπ Γκρούμαν», που χρησιμοποιείται για την εκτόξευση του ανεφοδιαστικού σκάφους «Κύκνος» προς τον ΔΔΣ, χρησιμοποιεί ρωσικούς κινητήρες RD-181. Μετά τα δυτικά οικονομικά μέτρα εναντίον της, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι θα διακόψει την παράδοση νέων ρωσικών πυραυλοκινητήρων στις ΗΠΑ. Τα μονοπώλια «Νόρθροπ Γκρούμαν» και «SpaceX» προσφέρθηκαν να κατασκευάσουν νέους αμερικανικούς πυραυλοκινητήρες, σε αντικατάσταση των ρωσικών.

Η Ρωσία αρνήθηκε να εκτοξεύσει τους 36 δορυφόρους διαδικτυακών υπηρεσιών της βρετανικής «OneWeb», που επρόκειτο να εκτοξευτούν στις 4 Μάρτη, τις ίδιες μέρες που ο Ελον Μασκ της «SpaceX» δώριζε δορυφορικά πιάτα και τερματικά στον Ζελένσκι για τους δικούς του δορυφόρους, ώστε η ουκρανική κυβέρνηση να μη χάσει την πρόσβαση στο διαδίκτυο. Με αυτόν τον τρόπο, οι δορυφόροι μιας ιδιωτικής εταιρείας έγιναν δυνάμει στρατιωτικοί στόχοι για τον αντίπαλο. Δυτικοί «χάκερς» ισχυρίστηκαν ότι εμπόδισαν τις δορυφορικές υπηρεσίες της «Roscosmos» και ο Ρογκόζιν ανταπάντησε ότι οποιαδήποτε ενέργεια ενάντια σε ρωσικό δορυφόρο θα θεωρηθεί πράξη πολέμου. Τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Ρωσία έχουν τη δυνατότητα με ηλεκτρονικά μέσα ή λέιζερ να σιγάσουν ή να τυφλώσουν δορυφόρους, ενώ προ μηνών η Ρωσία έκανε και μια επίδειξη καταστροφής δορυφόρου (παλιού δικού της) με πύραυλο, που εκτόξευσε από την επιφάνεια.

Ο Ρογκόζιν, μετά τις κυρώσεις λόγω της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, είχε χρησιμοποιήσει και πάλι ως μέσο πίεσης τη μεταφορά Αμερικανών αστροναυτών προς και από τον ΔΔΣ με ρωσικά διαστημόπλοια «Σογιούζ», απειλώντας ότι θα τη σταματήσει και οι Αμερικανοί ας ανεβαίνουν στον σταθμό με ...τραμπολίνο. Είχε απειλήσει, επίσης, ότι η «Roscosmos» θα μεταφέρει το κέντρο εκπαίδευσης αστροναυτών στην ...Κριμαία, σε μια εποχή που τα «Σογιούζ» ήταν ο μόνος τρόπος για να πάνε Αμερικανοί αστροναύτες στον ΔΔΣ. Αυτήν τη φορά τους απείλησε ότι μπορούν να στέλνουν τους αστροναύτες τους καβάλα σε ...σκουπόξυλα. Αν και από το 2020 οι ΗΠΑ πραγματοποιούν τις επανδρωμένες αποστολές τους προς τον ΔΔΣ με τα σκάφη «Crew Dragon» της «SpaceX», η αμερικανική διαστημική βιομηχανία έχει ακόμη σημαντικές εξαρτήσεις από τη ρωσική τεχνολογία. Η «United Launch Alliance», συνεργασία της «Λόκχιντ Μάρτιν» και της «Μπόινγκ», χρησιμοποιεί ρωσικούς κινητήρες RD-180 για το πρώτο στάδιο του πυραύλου «Ατλας-5», με τον οποίο εκτοξεύτηκε και ένας αμερικανικός μετεωρολογικός δορυφόρος πριν από λίγες μέρες.

Εκκρεμεί η επιστροφή από τον ΔΔΣ του αστροναύτη Μαρκ Βάντε Χέι, της NASA, μαζί με δύο Ρώσους κοσμοναύτες, με ρωσικό «Σογιούζ», αργότερα μέσα στον μήνα, η οποία μάλλον θα γίνει κανονικά. Ηδη πριν από έναν χρόνο, η «Roscosmos» είχε ανακοινώσει ότι δεν προτίθεται να συνεχίσει τη συμμετοχή της στον ΔΔΣ έως το 2031, χρονιά που η NASA έχει υπολογίσει την προγραμματισμένη καταστροφή του σταθμού με πτώση του στον Ειρηνικό Ωκεανό. Παρ' όλα αυτά, λίγο μετά είχε εκτοξεύσει τον ρωσικό θάλαμο «Ναούκα», το πιο πρόσφατο και τελευταίο τμήμα που προστέθηκε στον ΔΔΣ, τηρώντας την υποχρέωση που είχε προς τα άλλα μέλη του κονσόρτσιουμ. Η Ρωσία δεν θα συμμετάσχει σε επόμενες συνεργασίες για έναν νέο ΔΔΣ και σύμφωνα με τον Ρογκόζιν θα κατασκευάσει δικό της, καθαρά ρωσικό τροχιακό σταθμό, έως το 2025.

Μεταξύ άλλων, ο Ρογκόζιν απείλησε εμμέσως ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αφήσει τον ΔΔΣ να πέσει πρόωρα και απρογραμμάτιστα στη Γη, σε άγνωστο σημείο του πλανήτη, ενδεχομένως κατοικημένο, με τη βεβαιότητα ότι αυτό δεν θα συνέβαινε πάνω από τη Ρωσία, καθώς ο σταθμός δεν περνάει πάνω από το έδαφός της. Τα ρωσικά τμήματα του σταθμού εξασφαλίζουν την σταθερή και ασφαλή του πτήση, πυροδοτώντας κατάλληλα μικρούς πυραυλοκινητήρες, ώστε να τον επαναφέρουν στο κατάλληλο ύψος τροχιάς, όταν λόγω της τριβής με μόρια της ατμόσφαιρας αυτή αρχίζει να φθίνει, επιτρέποντάς του να κάνει ελιγμούς για να αποφύγει διαστημικά σκουπίδια κ.τ.λ. Και τα καύσιμα γι΄ αυτές τις λειτουργίες φτάνουν στον σταθμό με ρωσικά μεταγωγικά «Προγκρές».

Τα αμερικανικά τμήματα περιέχουν τα συστήματα υποστήριξης ζωής, την τροφοδοσία με ρεύμα και τα γυροσκόπια που σηματοδοτούν τις αλλαγές θέσης του σταθμού. Τα ρωσικά και τα αμερικανικά τμήματα ελέγχονται από διαφορετικά κέντρα ελέγχου στη Γη. Αν η Ρωσία απέκοπτε τα δικά της τμήματα από το σταθμό, όπως έχει δικαίωμα, το πλήρωμα του ΔΔΣ θα προλάβαινε άνετα να γυρίσει στη Γη, αλλά ο σταθμός θα ήταν καταδικασμένος σε ανεξέλεγκτη πτώση μερικούς μήνες αργότερα. Το μεγαλύτερο μέρος του θα καιγόταν στην ατμόσφαιρα, αλλά τμήματα από τα μεγαλύτερα διαμερίσματα του σταθμού θα έφταναν έως την επιφάνεια. Η «Roscosmos» δημοσίευσε και βίντεο που περιγράφει απειλητικά τη διαδικασία αυτή... Προς το παρόν, όλα αυτά θεωρούνται απλώς απειλές που δεν θα υλοποιηθούν. Ο βάρους 450 τόνων και μεγέθους ποδοσφαιρικού γηπέδου ΔΔΣ, που τέθηκε σε τροχιά το 1998, είναι το ακριβότερο και από ορισμένους θεωρείται ως το ανώτερο τεχνικό κατασκεύασμα της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα.

Ανεξάρτητα από τις απειλές του Ρογκόζιν και τις ανακοινώσεις για ρωσικό διαστημικό σταθμό το 2025, υπάρχουν αμφιβολίες αν το πολιτικό διαστημικό πρόγραμμα της Ρωσίας θα συνεχίσει απτόητο την πορεία του, δεδομένων των οικονομικών δυσκολιών της «Roscosmos». Από την άλλη μεριά, η ένταση του ανταγωνισμού ανάμεσα στα δύο ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική ενίσχυση του ρωσικού διαστημικού προγράμματος από την κυβέρνηση Πούτιν, ώστε η Ρωσία να μη χάσει κι άλλες θέσεις, συγκριτικά με την πρωτοκαθεδρία που είχε κληρονομήσει από τη Σοβιετική Ενωση, τόσο από πλευράς κύρους, όσο και από πλευράς ουσίας (οικονομικές και στρατιωτικές εφαρμογές). Η «Roscosmos» έχει ανακοινώσει ότι το πρώτο τμήμα του ρωσικού διαστημικού σταθμού βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής.

Η Ρωσία έχει δηλώσει ότι δεν θα συμμετέχει στο πρόγραμμα «Αρτεμις» της NASA (με συνεργασία του ESA) για την επιστροφή στη Σελήνη, ούτε και στον διαστημικό σταθμό «Gateway», που η αμερικανική διαστημική υπηρεσία θα κατασκευάσει ως ενδιάμεσο σταθμό διαπλανητικών πτήσεων. Αντίθετα Ρώσοι και Κινέζοι θα επιδιώξουν ένα ξεχωριστό πρόγραμμα σεληνιακής εξερεύνησης. Αμερικανοί αναλυτές ευελπιστούν ότι η προσέγγιση Ρωσίας και Κίνας στο Διάστημα δεν θα γίνει στενότερη, καθώς η Κίνα έχοντας ήδη κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα αυτόν (κινεζικός τροχιακός σταθμός «Τιανγκόνγκ»), χρειάζεται τώρα λιγότερο τη ρωσική βοήθεια και θα ήθελε να αποφύγει τις συνέπειες που θα φέρει η στενότερη συνεργασία με τη Ρωσία. Και η Ινδία έχει ανακοινώσει ότι σκοπεύει μέσα στη δεκαετία να αποκτήσει δικό της τροχιακό σταθμό.

Πάντως, πέρα από την προγραμματισμένη επιστροφή του Βάντε Χέι με «Σογιούζ», συνεχίζεται η κοινή εκπαίδευση ρωσικών και αμερικανικών πληρωμάτων, ενώ αργότερα μέσα στο έτος η Ρωσίδα κοσμοναύτης Αννα Κίκινα θα μεταβεί στον ΔΔΣ με σκάφος «Crew Dragon» της «SpaceX».