Η πρόθεση της κυβέρνησης σκιαγραφείται από τις προτάσεις που περιέχει μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας για τα επιδόματα, η οποία χρηματοδοτήθηκε από τον ΟΑΕΔ. Υπεύθυνος του έργου, το οποίο υλοποιήθηκε από ομάδα ερευνητών, είναι ο Β. Καραγιάννης. Η μελέτη δεν έχει ακόμη παρουσιαστεί επίσημα, ωστόσο στον προϋπολογισμό του ΟΑΕΔ για το 2000, το ποσό για την επιδότηση της ανεργίας παραμένει σχεδόν στα ίδια επίπεδα με το 1999, με μια μικρή αύξηση που προέκυψε από την τελευταία - προεκλογικής σκοπιμότητας - αύξηση του επιδόματος ανεργίας, το οποίο παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό. Αντίθετα, το ποσό που θα δαπανηθεί για προγράμματα απασχόλησης, για την ενίσχυση δηλαδή των εργοδοτών και την εκμάθηση των ανέργων στις εργασιακές σχέσεις τύπου «Λευκής Βίβλου», θα αυξηθεί κατά 40%!!!

Επιγραμματικά, η μελέτη του ΕΙΕ για τα επιδόματα, επισημαίνει ότι η διάρκεια επιδότησης των ανέργων πρέπει να συνδεθεί με τη διάρκεια ασφάλισης, σε αυστηρότερη βάση και ότι πρέπει να περιοριστούν τα «πλεονεκτήματα» για τους εποχιακά απασχολούμενους. Η παρατήρηση αυτή δεν είναι άσχετη με δηλώσεις της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας, σύμφωνα με τις οποίες τα επιδόματα των εποχιακά εργαζόμενων πρέπει να επανεξεταστούν.

Πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο, ότι η κατεύθυνση αυτή παίρνει υπόψη της και το «μοντέλο» εργασίας που θέλει να επιβάλει η κυβέρνηση μελλοντικά, όπου στα πλαίσια της πολυδιαφημισμένης από τον πρωθυπουργό «απασχολησιμότητας», οι εργαζόμενοι θα «απολαμβάνουν» εργασία μικρής διάρκειας, με συχνές εναλλαγές αντικειμένου και τελικό αποτέλεσμα το μοίρασμα της ανεργίας σε εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους, που θα φυτοζωούν, διεκδικώντας, δυο και τρεις μαζί, μια θέση!

Στη μελέτη, σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Το σύστημα παροχής επιδομάτων στη χώρα μας παρουσιάζει μειονεκτήματα για το σύνολο των μισθωτών με συνεχή εργασιακή σχέση και πλεονεκτήματα για τους εποχιακά απασχολούμενους, λόγω σχετικά υψηλών μη ανταποδοτικών παροχών σε συγκεκριμένες κατηγορίες απασχολούμενων που καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την ισότιμη αναδιανομή των εσόδων του κλάδου ανεργίας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τους χαμηλούς ρυθμούς είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών έχουν οδηγήσει το σύστημα να διατηρεί σημαντικές ανισότητες και να παρεκκλίνει από την αρχή της αναδιανομής των ασφαλιστικών εσόδων, αλλά και των ανταποδοτικών αρχών του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης. Ετσι, προτείνεται σε μεσοπρόθεσμο στάδιο να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές με τη θέσπιση ενός συστήματος που θα στοχεύει στην άμβλυνση όλων των ανωτέρων ανισοτήτων».

Οι στόχοι αυτής της αναμόρφωσης, σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, πρέπει να είναι η προαναφερόμενη σύνδεση της διάρκειας της επιδότησης με τη διάρκεια ασφάλισης και «η απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών με την απλούστευση του τρόπου του επιδόματος ανεργίας μέσω ομογενοποίησης του ύψους αποζημίωσης». Το πόσο στο οποίο θα καθοριστεί αυτή η αποζημίωση, είναι μια άλλη υπόθεση...

Μια από τις προτάσεις των μελετητών, σχετικά με το ύψος του επιδόματος ανεργίας, είναι η σταδιακή του επανασύνδεση με τα 2/3 του μεροκάματου του ανειδίκευτου εργάτη . Σήμερα, το επίδομα ανεργίας είναι 3.432 δρχ., όπως διαμορφώθηκε από την πρόσφατη αύξησή του κατά 10%. Το επίδομα παραμένει στο μισό περίπου του βασικού μεροκάματου και σύντομα η σχέση θα ανατραπεί ξανά αρνητικά. Πάγια πολιτική της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, είναι να δίνει μια ανάλογη αύξηση στο επίδομα κατά αραιά χρονικά διαστήματα, μόνο και μόνο επειδή αυξάνεται ονομαστικά το κατώτερο μεροκάματο και μειώνεται η αντιστοιχία του επιδόματος μ' αυτό. Η πολιτική αυτή, δεν μπορεί - ούτε έχει τέτοιο στόχο - να βγάλει τη χώρα μας από την τελευταία θέση στις παροχές ανεργίας, (ύψος επιδόματος, διάρκεια, μηδενική μέριμνα για νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας).

Μέχρι το τέλος Δεκέμβρη, το επίδομα ήταν 3.120 δραχμές. Υπάρχει βεβαίως και ο σχετικός νόμος που ορίζει ότι το επίδομα πρέπει να είναι τα 2/3 του μεροκάματου, όπως αναγνωρίζει και η μελέτη, υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις από το νόμο, σύμφωνα με τις οποίες το ύψος του επιδόματος καθορίζεται από τις οικονομικές δυνατότητες του ΟΑΕΔ.

Η όλο και μεγαλύτερη ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών για την ανεργία, δημιουργεί μια τεχνητή και υποκειμενική αδυναμία του Οργανισμού - ουσιαστικά πρόκειται για μια αδύναμη πρόφαση - να αυξήσει το επίδομα. Η αλήθεια είναι ότι αν και ο συντριπτικός όγκος των εσόδων του ΟΑΕΔ προέρχεται από τις εισφορές των δικαιούχων του, η κυβέρνηση προτιμά να διοχετεύει τεράστια ποσά στους εργοδότες με τη μορφή των πάσης φύσεως προγραμμάτων της.

Η μελέτη του ΕΙΕ - η οποία προφανώς βασίζεται σε συγκεκριμένες παρατηρήσεις των στελεχών του ΟΑΕΔ και του υπουργείου Εργασίας - καταλήγει σε μια σειρά από προτάσεις, σύμφωνα με τις οποίες θα πρέπει να αναμορφωθεί το σύστημα επιδότησης της ανεργίας. Μερικές από αυτές τις προτάσεις είναι γενικές και αόριστες, ή τεχνικού χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα η ανάγκη μηχανογραφικού συστήματος. Αλλες επηρεάζουν άμεσα την επιδοματική πολιτική του Οργανισμού και τους άνεργους, πλήττοντας το επίπεδο παροχών του, όπως αυτή για τη διάρκεια της επιδότησης ανάλογα με το χρόνο ασφάλισης.

Για παράδειγμα, έλεγχος υποτίθεται ότι υπάρχει και σήμερα για τις συνθήκες απόλυσης ενός εργαζόμενου. Η πρόθεση αυστηροποίησης της πιστοποίησης των συνθηκών απόλυσης, μόνο ως κατεύθυνση εφαρμογής αποτρεπτικών μέτρων δεν μπορεί να ερμηνευτεί. Προτείνεται, επίσης, η ενίσχυση των «ενεργητικών μέτρων» και κυρίως της πρακτικής άσκησης, δηλαδή η «ανταλλαγή» της επιδότησης με αμφιβόλου αξίας «πρακτική άσκηση». Το αίτημα για αύξηση της διάρκειας της επιδότησης για όσο διάστημα παραμένει χωρίς δουλιά ο άνεργος, αντιμετωπίζεται με μια αόριστη αναφορά στην επιμήκυνσή της για ορισμένες κατηγορίες ανέργων! Η, ακόμη και νομοθετικά κατοχυρωμένη, αναλογία επιδόματος - μεροκάματου προτείνεται να επιτευχθεί σταδιακά, χωρίς συγκεκριμένα πλαίσια! Προτείνεται η «ομογενοποίηση» των προϋποθέσεων επιδότησης, ωστόσο εκκρεμούν κάποιες ακαθόριστες «προϋποθέσεις». Η πρόταση για ασφαλιστική κάλυψη των ηλικιωμένων ανέργων έχει ήδη αναφερθεί από την κυβέρνηση, η οποία προσπαθεί αποσπασματικά να μειώσει ενόψει των εκλογών τους κραδασμούς της οργής των ανέργων, που πολλαπλασιάζει η πολιτική της.

Εχει σημασία να επισημανθεί, ότι και σήμερα ο χρόνος επιδότησης εξαρτάται από τη διάρκεια της ασφάλισης. Ωστόσο, δεν μπορεί να είναι λιγότερος από πέντε μήνες και φτάνει μέχρι τους 12 μήνες. Η ενδεχόμενη αλλαγή αυτών των ορίων προβλέπεται πως θα είναι προς το χειρότερο, θα «σπάσει» δηλαδή το κατώτερο φράγμα των πέντε μηνών!

Συνοπτικά, αυτές οι προτάσεις είναι:

• Η ολοκλήρωση της μηχανογράφησης των στοιχείων του συστήματος επιδότησης των ανέργων.
• Η αυστηρή πιστοποίηση των όρων επιδότησης και των συνθηκών απώλειας της εργασίας στα πρότυπα του βρετανικού, αντίστοιχου με τον ΟΑΕΔ, Οργανισμού.
• Η χορήγηση κρατικής ενίσχυσης σε εθελοντική πρωτοβουλία για τη δημιουργία Ταμείου Ανεργίας Ελεύθερων Επαγγελματιών, το οποίο θα χορηγεί κυρίως εφάπαξ αποζημιώσεις.
• Η σύνδεση του ημερήσιου επιδόματος με το βασικό ημερομίσθιο, η διασφάλιση ενός ελάχιστου επιδόματος και η παράλληλη ενίσχυση των μέτρων ενεργητικής πολιτικής, ιδιαίτερα της πρακτικής άσκησης.
• Η επιμήκυνση της διάρκειας επιδότησης για ορισμένες κατηγορίες ανέργων, όπως οι άνεργοι άνω των 49 ετών και όσοι έχουν περισσότερα από 4.050 ένσημα.
• Η σταδιακή επανασύνδεση του κατώτατου επιδόματος με τα 2/3 του βασικού ημερομισθίου.
• Η ομογενοποίηση των προϋποθέσεων θεμελίωσης δικαιώματος επιδότησης, π.χ., με τη θεμελίωση της πρώτης επιδότησης παροχών ανεργίας για όλες τις κατηγορίες επιδοτούμενων, με την πραγματοποίηση 125 ημερομισθίων το τελευταίο 14μηνο, συμπεριλαμβανομένων των 2 τελευταίων μηνών, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
• Η αύξηση του αριθμού των επιδομάτων που προσμετρούνται ως συντάξιμα για τους εργαζόμενους που διαθέτουν περισσότερα από 4.000 ένσημα ή χρειάζονται λιγότερο από δυο χρόνια για θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης. Το κόστος των εισφορών εργαζόμενου - εργοδότη, προτείνεται να το αναλάβει ο ΟΑΕΔ.