Το κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας, μετά το αντεπαναστατικό πραξικόπημα του Αυγούστου του 1991, που πραγματοποίησαν οι Γκορμπατσόφ - Γιέλτσιν και η παρέα τους, περνάει δύσκολες μέρες. Τα σημερινά προβλήματα και οι τριβές στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας ανησυχούν σοβαρά την ηγεσία της Ενωσης Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ (ΕΚΚ - ΚΚΣΕ), τους απλούς κομμουνιστές όλων των κρατών στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ. Κάθε Ολομέλεια του Συμβουλίου της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ κάνει έκκληση στους κομμουνιστές της Ρωσίας να ξεπεράσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα όλες τις διαφωνίες και να συνενωθούν σ' ένα κόμμα. Στην τελευταία Πολιτική Εκτελεστική Επιτροπή ο εκπρόσωπος του Ενιαίου Κομμουνιστικού Κόμματος Γεωργίας, Παντελέιμον Γκεοργκάτζε, σημείωσε με πικρία ότι, αν οι κομμουνιστές της Ρωσίας δοκίμαζαν αυτά που δοκίμασαν οι Γεωργιανοί κομμουνιστές, το ζήτημα της ενότητας δε θα υπήρχε πλέον, θα είχαν κιόλας ενωθεί.

Εκκληση προς τους κομμουνιστές της Ρωσίας να ενωθούν έκανε και το 30ό Συνέδριο της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ, ωστόσο, στο χρόνο που πέρασε, δεν έχουν γίνει σημαντικά βήματα στο δρόμο προς την ενότητα. Πάντως, σημειώνουμε ότι στην επαρχία όλοι οι κομμουνιστές δρουν από κοινού, βρίσκουν κοινή γλώσσα και με τις οργανώσεις του ΚΚΡΟ, ενώ στη Μόσχα σε επίπεδο καθοδηγητών υπάρχουν πολλές διαφωνίες. Η εφημερίδα "Γκόλος Κομμουνίστα" ("Η φωνή του κομμουνιστή"), όργανο της ΚΕ και της Επιτροπής Μόσχας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσίας - ΚΚΣΕ (ΚΚΡ - ΚΚΣΕ), ζήτησε τη γνώμη για το θέμα αυτό των ηγετών τεσσάρων κομμάτων. Με την άδεια της εφημερίδας παρουσιάζουμε για το "Ρ" περικοπές από τις λεπτομερείς απαντήσεις τους:

Βίκτορ Τιούλκιν, Α Γραμματέας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ):

"Σήμερα το σωστότερο είναι να μιλάμε, όχι για τη δυνατότητα, αλλά για την αναγκαιότητα της ενοποίησης. Το ζήτημα αυτό μπαίνει σε πρώτη γραμμή και είναι πολύ πιο σημαντικό απ' ό,τι παλιότερα. Πώς θα υπερνικηθούν οι διαφωνίες ανάμεσα στα κόμματα; Υπάρχει μόνο ένας δρόμος: Να ενωθούμε σε μια οργάνωση, η οποία θα λαμβάνει τις αποφάσεις της με τη μέθοδο της ψηφοφορίας. Οι διαφωνίες ανάμεσα στα κόμματά μας αφορούν σε μεγάλο βαθμό μερικές εκτιμήσεις του παρελθόντος, για παράδειγμα, της σταλινικής περιόδου και τα μοντέλα του μέλλοντος. Σήμερα, όμως, έχουμε μπροστά μας ένα καθήκον - την ανατροπή του καθεστώτος και την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας. Γι' αυτό ακριβώς πρέπει να ενωθούμε. Δεν έχει νόημα να δημιουργήσουμε κάτι εκ νέου. Πρέπει να ενωθούμε γύρω από τον άξονα - ΚΕΚΡ, διότι έχει δομές, συνδέσεις, αριθμητική δύναμη, δημοτικότητα. Αφού καταλήξουμε σε μια συμφωνία αρχών, μπορούμε να συζητήσουμε πώς θα συγκαλέσουμε κοινό συνέδριο. Για το πρώτο συνέδριο μπορούμε να συνεννοηθούμε για τα ποσοστά συμμετοχής στα καθοδηγητικά όργανα, την κατανομή των θέσεων, των υποχρεώσεων, τις δομές κ.ά. Επιπλέον, για να νικήσουμε πρέπει να έχουμε δύναμη, αρχίζοντας από τις δομές μας και τελειώνοντας με τη μισοστρατιωτική πειθαρχία. Διαφορετικά, δεν μπορεί να γίνει".

Ανατόλι Κριουτσκόφ, πρόεδρος του Πολιτικού Συμβουλίου της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής του Κόμματος των Κομμουνιστών της Ρωσίας (ΚΚΡ):

"Ημουνα και είμαι οπαδός της ένωσης, αλλά δε θα γίνει τίποτα αν δε λυθεί το ζήτημα αρχών - η ιδεολογική ενότητα. Πρέπει να προηγηθεί της οργανωτικής ενότητας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την από κοινού πρακτική και θεωρητική δουλιά. Εχουμε διαφωνίες στον ιδεολογικό και πολιτικό τομέα. Εμείς ως ΚΚΡ υποστηρίζουμε ότι στη μεταβατική περίοδο προς το σοσιαλισμό, κατά την οικοδόμησή του, πρέπει να είναι δεκτή η ατομική ιδιοκτησία με την αναμφισβήτητη προτεραιότητα της κοινωνικής ιδιοκτησίας. Το ΚΕΚΡ είναι κατά της ατομικής ιδιοκτησίας. Υπάρχουν και άλλες διαφωνίες. Γι' αυτό και θεωρώ πρόωρο το ζήτημα της δημιουργίας ενιαίου κόμματος, που είναι η ανώτερη μορφή ένωσης. Προς αυτή πρέπει να προχωρήσουμε σταδιακά, πράγμα που δε σημαίνει καθόλου αργά αργά. Αφού δυναμώσουμε και βαθύνουμε τη συνεργασία μας στα πλαίσια της Κομμουνιστικής Ενωσης Ρωσίας (ΚΕΡ), τότε μόνο μπορούμε να κάνουμε το επόμενο βήμα προς ένα ομοσπονδιακό κόμμα".

Νίνα Αντρέγεβα, Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος Μπολσεβίκων (ΠΚΚΜπ.):

"Η ενοποίηση θα είναι θετική πράξη, αν ξεκινήσει από την κομματική βάση και όχι με βάση τις συμφωνίες σε επίπεδο ηγεσιών. Η ύπαρξη της σημερινής πολυκομματικότητας είναι αποτέλεσμα της υπάρχουσας διάσπασης της κοινωνίας. Οι διαφορές ανάμεσα στα κόμματά μας δεν είναι καθαρά ιδεολογικές, αλλά κοινωνικοπολιτικές, οι οποίες συνδέονται με τη θέση των διαφόρων στρωμάτων της κοινωνίας. Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνούμε ότι όλα τα κόμματα της ΚΕΡ εμφανίστηκαν πάνω στα ερείπια του ΚΚΣΕ, με βάση διάφορες πλατφόρμες. Το ΚΚΡ και το ΚΚΡ - ΚΚΣΕ βγήκαν από τη Μαρξιστική Πλατφόρμα, το ΠΚΚΜπ. από την Μπολσεβίκικη Πλατφόρμα, ενώ το ΚΕΚΡ έχει ως βάση τα συνέδρια της Κομμουνιστικής Πρωτοβουλίας. Θεωρούμε ότι η ενοποίηση θα περάσει από τη φυσική επιλογή των κομμάτων, στην πορεία του αγώνα για την εξουσία των εργαζομένων. Ορισμένα κόμματα θα περάσουν σε φιλελεύθερες - αστικές θέσεις, εγκαταλείποντας τα υπολείμματα του κομμουνιστικού καμουφλάζ, τα άλλα θα μετατραπούν είτε σε σοσιαλδημοκρατικά, είτε θα αυτοδιαλυθούν λόγω έλλειψης μελών. Πιθανόν, θα μείνουν δυο - τρία κόμματα, τα οποία θα υιοθετήσουν σταθερά τις θέσεις της προλεταριακής επαναστατικότητας, τις θέσεις του μαρξισμού - λενινισμού. Αυτά ακριβώς θα λύσουν και τη διαδικασία ενοποίησης. Η επίλυση του ζητήματος της ενοποίησης όλων των αριστερών δυνάμεων σ' ένα κόμμα πρέπει να ξεκινήσει από την ενότητα δράσης. Το επόμενο στάδιο είναι η διαμόρφωση των προγραμμάτων. Και μόνο μετά η ένωση των ομοϊδεατών".

Αλεξέι Πριγκάριν, Α Γραμματέας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσίας - ΚΚΣΕ:

"Γιατί χρειάζεται το ενιαίο κόμμα; Για να εξασφαλίσουμε την ενότητα δράσης; Μια τέτοια ενότητα ανάμεσα στα κόμματά μας είναι εξασφαλισμένη. Και στην ιδεολογία συμπίπτουμε - στη θεμελιακή απόρριψη της ατομικής ιδιοκτησίας και του σημερινού κοινωνικού συστήματος, καθώς και στην προβολή του συνθήματος της δεύτερης σοσιαλιστικής επανάστασης. Βήματα στο δρόμο της προσέγγισης έχουν γίνει. Για πρώτη φορά η Νίνα Αντρέγεβα δηλώνει ότι η ενοποίηση των κομμάτων είναι επιταγή των καιρών. Για πρώτη φορά ο Ανατόλι Κριουτσκόφ συμφώνησε με την πρότασή μας για τη δημιουργία κοινού εκλογικού οργάνου, μεταβιβάζοντάς του μια σειρά δικαιοδοσίες από τα κόμματα. Για πρώτη φορά ο Βίκτορ Τιούλκιν εκφράστηκε υπέρ της σταδιακής ενοποίησης των κομμάτων αντί της θέσης "όλα ή τίποτα". Και το κυριότερο, συμφώνησε με την προσθήκη του τίτλου "ΚΚΣΕ" στην ονομασία του μελλοντικού κόμματος, πράγμα που αίρει ένα από τα βασικά εμπόδια στο δρόμο της ενοποίησης. Στο άμεσο μέλλον πρέπει να κάνουμε τα επόμενα πρακτικά βήματα. Να δημιουργηθούν κοινές επιτροπές για το Πρόγραμμα και το Καταστατικό. Να δημιουργήσουμε ενιαία σύνταξη για την έκδοση μαζικής εφημερίδας".

Αυτές είναι οι θέσεις των ηγετών των αριστερών κομμάτων σχετικά με την ενδεχόμενη ενοποίηση. Οπως βλέπουμε, προβλέπεται ένας μακρύς δρόμος. Η κατάσταση στη Ρωσία είναι, όμως, τέτοια, που, για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Λένιν, η καθυστέρηση ισοδυναμεί με το θάνατο.

Ναντιέζντα ΓΚΑΡΙΦΟΥΛΙΝΑ

Με την ευκαιρία της συμμετοχής του στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ, μιλήσαμε με τον Β. Τιούλκιν, πρώτο γραμματέα της ΚΕ του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ), για τις προεδρικές εκλογές, για την κατάσταση στη χώρα, το κόμμα και άλλα επίκαιρα ζητήματα

- Η Ρωσία βρίσκεται σε περίοδο προεδρικών εκλογών. Μπορείτε να μας πείτε για τη στάση του κόμματός σας, απέναντι σ' αυτές τις εκλογές και την εκτίμηση της κατάστασης που κάνει;

- Το κόμμα μας συμμετέχει στις εκλογές, υπογράψαμε διμερή συμφωνία με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας και πήραμε την απόφαση για την υποστήριξη του υποψήφιου Προέδρου Γκενάντι Ζιουγκάνοφ. Αυτό δε σημαίνει ότι μεταξύ των κομμάτων μας όλα είναι ομαλά και συμφωνημένα. Αλλά, παρ' όλες τις μεταξύ μας σημαντικές διαφωνίες σε ζητήματα θεωρίας και στρατηγικής, σ' αυτές τις εκλογές πάμε μαζί. Σε ό,τι αφορά τις προοπτικές των εκλογών, δηλαδή τα ποσοστά, κατανομή των θέσεων κλπ., καταβάλλουμε, φυσικά, το μέγιστο των προσπαθειών μας και, αντικειμενικά, η διάταξη των δυνάμεων στην κοινωνία είναι τέτοια που έχουμε πιθανότητες για τη νίκη. Ωστόσο, επειδή δεν μπορούμε να θεωρούμε αυτές τις εκλογές ελεύθερες και δημοκρατικές, είναι συνηθισμένες αστικές εκλογές, στις οποίες τεράστιο ρόλο παίζουν τα χρήματα, τα ΜΜΕ, οι δομές της εξουσίας, πρακτικά, όλος ο εκλογικός μηχανισμός βρίσκεται στα χέρια του σημερινού καθεστώτος, το οποίο δεν κάνει πίσω, και ύστερα απ' αυτά που διέπραξε τον Οκτώβρη του 1993, μπορούμε απ' αυτούς να περιμένουμε τα πάντα. Ανάλογα κι εμείς, εξετάζουμε αντικειμενικά τις προοπτικές και αντιλαμβανόμαστε ότι το καθήκον μας είναι πολύ δύσκολο και οι ελπίδες μας για τη νίκη δεν είναι και τόσο σημαντικές, διότι οπωσδήποτε αυτές οι διαδικασίες θα κατευθυνθούν, μπορούν να γίνουν νοθείες και να κατευθυνθούν τα αποτελέσματα των εκλογών. Γι' αυτό και, καταβάλλοντας μεγάλες προσπάθειες και προχωρώντας προς το καλύτερο, οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι και για χειρότερες εκδοχές στην εξέλιξη των γεγονότων.

- Μπορείτε να μας πείτε, σε ποια φάση βρίσκεται η κατάσταση του κόμματός σας αυτή τη στιγμή; Αν δεν κάνουμε λάθος, οι βουλευτικές εκλογές του περασμένου Δεκέμβρη έδειξαν ότι το κόμμα σας πέτυχε ένα αξιόλογο αποτέλεσμα. Πώς εκτιμάτε την κατάστασή του αυτή τη στιγμή;

- Το κόμμα μας στις εκλογές κατέλαβε την έκτη θέση, μεταξύ των 43 εκλογικών συνασπισμών και κομμάτων. Στο χώρο της αντιπολίτευσης, κατέχει τη δεύτερη θέση μετά το ΚΚΡΟ. Λάβαμε 3.137.000 ψήφους και παρόλο που αυτό δε μας έδωσε τη δυνατότητα να μπούμε στο Κοινοβούλιο με την κομματική λίστα, ωστόσο, το κόμμα απέδειξε ότι έχει πρόγραμμα, δομές, σοβαρή κοινωνική στήριξη κλπ. Ταυτόχρονα, οι εκλογές έδειξαν, να πούμε, μια σειρά αδυναμίες μας, διότι οι εκλογές αποτελούν έναν τρόπο αξιολόγησης των δυνάμεων στην κοινωνία. Τέτοιες αδυναμίες αφορούν πρώτ' απ' όλα στο γεγονός ότι οι εκλογές έδειξαν την πολύ αδύνατη διάρθρωση του εργατικού κινήματος και μια και αυτό αποτελεί τη βάση του προγράμματος και βασική κατεύθυνση της δουλιάς του κόμματός μας, σημαίνει ότι στην κατεύθυνση αυτή δουλεύουμε άσχημα και είναι σαφές προς τα πού να στρέψουμε τις προσπάθειές μας. Επίσης, οι εκλογές έδειξαν, όχι τόσο την ενότητα των δυνάμεων στο χώρο της αριστερής αντιπολίτευσης, όσο τις θεμελιακές διαφορές στις προσεγγίσεις. Τώρα στο αριστερό κίνημα, στα κομμουνιστικά τμήματα, παρατηρείται μια ισχυρή δεξιά απόκλιση και ο αγώνας κατά της δεξιάς παρέκκλισης, του σοσιαλρεφορμισμού, της οπορτουνιστικής γραμμής, αποκτά πρωταρχική σημασία για το κόμμα μας. Οι εκλογές έδειξαν ακόμα τις αδυναμίες των δομών μας και τις οργανωτικές δυνατότητες του κόμματός μας. Αν και έχουμε πάνω από 40.000 μέλη, για τη Ρωσία αυτό είναι πάρα πολύ λίγο. Γι' αυτό, κύριο καθήκον του κόμματος για την περίοδο και των προεδρικών εκλογών, και μετά, είναι από τη μια μεριά, το δυνάμωμα του κόμματος και δεύτερο, η ισχυροποίηση των θέσεών του μέσα στο εργατικό κίνημα. Δημιουργία κομματικών οργανώσεων στα εργοστάσια, στις φάμπρικες, στις κολεκτίβες των επιχειρήσεων κλπ.

- Γνωρίζουμε όλοι τη σημερινή κατάσταση σε διεθνές επίπεδο και δεν αμφιβάλλουμε ότι το κόμμα σας έχει μια ιδέα γι' αυτή. Θα θέλαμε να μας πείτε, πώς βλέπετε τις προοπτικές του κομμουνιστικού κινήματος και στην εποχή μας και στην εποχή που ανοίγεται μπροστά μας;

- Αυτή τη στιγμή, γίνονται διάφοροι προβληματισμοί, σχετικά με την επαναδημιουργία ενός ενωσιακού κράτους. Θέλουμε να ρωτήσουμε σχετικά μ' αυτό δυο πράγματα: Πρώτον, ποια η θέση του κόμματός σας σχετικά μ' αυτό και δεύτερον, ποιες οι σχέσεις του κόμματός σας με άλλους κομμουνιστικούς σχηματισμούς στις πρώην Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης;

- Αν μιλήσουμε γενικά για την άποψή μας, για την αναγκαιότητα της ενοποίησης, τότε στο πρόγραμμά μας αναφέρεται σαφώς ότι θα αγωνιστούμε για την ανασύσταση της ΕΣΣΔ. Αυτό δε σημαίνει ότι θέλουμε ένα προς ένα ό,τι υπήρχε, ως προς τα σύνορα, προς τη σύνθεση, ως προς το μοντέλο που υπήρχε. Η ίδια η ζωή υποδείχνει ότι στη διάρκεια των 70 χρόνων είχε δημιουργηθεί ένα μοναδικό, ενιαίο εθνικό οικονομικό σύμπλεγμα και όλα αλληλοσυνδέονταν με το σχεδιασμό, με την εξειδίκευση και η καταστροφή τους, σύμφωνα, μάλιστα, με την κοινή λογική, σημαίνει θάνατος. Γι' αυτό και η ουσιαστική μας διαφορά από τις άλλες διαδικασίες ολοκλήρωσης συνίσταται στο ότι εμείς θέλουμε να δημιουργήσουμε ακριβώς το σοβιετικό κράτος, δηλαδή ένα κράτος των εργαζομένων, τη σοβιετική μορφή εξουσίας. Αν αναφερθούμε τώρα στις τάσεις εκείνες, που εκδηλώνονται σήμερα από τα κυρίαρχα καθεστώτα, ας πούμε, του Γιέλτσιν, του Ναζαρμπάγεφ, του Σεβαρτνάτζε, του Αλίεφ κ.ά., είναι, επίσης, πολύ φυσιολογικές διαδικασίες, η ζωή τους σπρώχνει να βρουν μορφές για να διατηρήσουν τη σημερινή εξουσία. Με σκοπό, πρώτο, να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, να ελέγχουν τις διαδικασίες, δεύτερο, διότι αυτό είναι το κύριο αίτημα της αντιπολίτευσης, και δικό μας, και του ΚΚΡΟ και, όπως, γνωρίζετε, η Κρατική Δούμα πήρε απόφαση για την καταγγελία των Συμφωνιών του Μπελοβέζσκ. Γι' αυτό, αναγκάζονται να βρουν, ας πούμε, απαντητικές κινήσεις. Στην προκειμένη, όμως, περίπτωση πρόκειται για διαφορετικές μορφές ολοκλήρωσης, όχι για την ανασύσταση του σοβιετικού κράτους και όχι για ολοκλήρωση από την άποψη της βελτίωσης της κατάστασης του λαού, της δημιουργίας ενός πραγματικά ενιαίου κράτους. Πρόκειται, λοιπόν, για μορφή καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, η οποία τους επιτρέπει να λύνουν τα προβλήματά τους. Από την πλευρά μας, προσπαθούμε να εξηγήσουμε στους ανθρώπους ότι πρόκειται για μεγάλη πονηριά, οι ίδιοι άνθρωποι, που κατάστρεψαν το ενιαίο κράτος, την ΕΣΣΔ και που πρέπει να λογοδοτήσουν γι' αυτό, να εμφανίζονται ως αναδημιουργοί αυτού του κράτους. Είναι πλέον δύσκολο να εξαπατούν τον κόσμο.

- Οι σχέσεις σας με τα κόμματα και κινήματα από τις άλλες Δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ;

- Εχουμε σχέσεις και επίσημες, και ανεπίσημες με όλα τα κόμματα και κινήματα αριστερού, κομμουνιστικού προσανατολισμού, που δρουν στη Ρωσία και στις άλλες Δημοκρατίες. Μια μορφή συνεργασίας είναι η Ενωση Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ. Για την ώρα, η ΕΚΚ - ΚΚΣΕ αποτελεί περισσότερο μορφή για συναντήσεις, ανταλλαγή γνωμών, για διαβουλεύσεις πάνω σε διάφορα ζητήματα, παρά μια ενιαία οργάνωση. Αν και τυπικά υπάρχει Καταστατικό, Πρόγραμμα, ωστόσο, σ' αυτά τα ντοκουμέντα αναφέρεται ότι το κάθε κόμμα διατηρεί την οργανωτική, προγραμματική δραστηριότητα και αυτοτέλειά του, δεν υποχρεούται να εφαρμόζει τις αποφάσεις αν δε συμφωνεί μα κάτι. Αντικειμενικά, στην Αριστερά, αν και υπάρχει η ΕΚΚ - ΚΚΣΕ, οι διαφορές στις θέσεις είναι πολύ μεγάλες, θα έλεγα, ότι είναι περίπου όπως ανάμεσα στο ΚΚΕ και τους νέους αριστερούς στην Ελλάδα.

- Αυτή τη στιγμή ή προοπτικά, βλέπετε κάποια δυνατότητα συνεργασίας ανάμεσα στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας και ανάλογες δυνάμεις των χωρών της υπόλοιπης Ανατολικής Ευρώπης;

- Ασφαλώς, όχι μόνο βλέπουμε, αλλά επιδιώκουμε τη συνεργασία. Σήμερα αυτές οι μορφές συνεργασίας είναι για την ώρα λίγο αποτελεσματικές, λίγο μας ικανοποιούν. Εχουμε σχέσεις, κάνουμε ανταλλαγή γνωμών και διαβουλεύσεις, ανάλογα με τις δυνατότητες, οργανώνουμε εκδηλώσεις αλληλοϋποστήριξης. Επικοινωνούμε, για παράδειγμα, με τα κομμουνιστικά κόμματα της Σλοβακίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Γερμανίας. Εκφράζουμε την κοινή μας συμπαράσταση στους πολιτικούς κρατούμενους στις χώρες της Βαλτικής, στους σ.σ. Ρούμπιξ, Μπουρακιάβιτσιους. Οργανώσαμε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας έξω από την αμερικανική πρεσβεία στη Μόσχα, όταν ήταν δύσκολη η κατάσταση στη Σερβία, στη Γιουγκοσλαβία και σε άλλες περιοχές. Κατά καιρούς, συναντιόμαστε σε διάφορα φόρουμ, κάνουμε ανταλλαγή αντιπροσωπειών, υλικών, εφημερίδων, περιοδικών, θεωρητικών απόψεων. Φυσικά, τελευταία, αυτές αφορούσαν τις αιτίες της ήττας του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, τη διάλυση της ΕΣΣΔ κλπ. Αυτά, όμως, είναι για την ώρα λίγα. Και οι δυνάμεις μας δεν αρκούν για να οργανώσουμε αυτή τη δουλιά σε τακτική βάση. Εμείς και πολλά κόμματα θεωρούμε απαραίτητη τη δημιουργία κάποιου κέντρου, αν όχι για να συντονίζει τις ενέργειες, τουλάχιστον να υπάρχει τακτική πληροφόρηση. Νομίζω ότι πρέπει να αναλάβει κάποιος έναν κύριο ρόλο, ώστε κάτι να γίνει, κάποιος πρέπει να ξεκινήσει. Φυσικά, καλά θα ήταν, θα θέλαμε έναν τέτοιο ρόλο να αναλάμβαναν τα κομμουνιστικά κόμματα, που είναι τώρα κυβερνητικά, θα έλεγα της Κίνας, της Βόρεια Κορέας, αλλά λόγω ορισμένων αντικειμενικών και υποκειμενικών αιτιών δεν αναμένεται για την ώρα μια τέτοια πρωτοβουλία. Γι' αυτό, δε θα ήταν άσχημο, αν μια τέτοια πρωτοβουλία αναλάμβανε το ΚΚΕ με την υποστήριξη των κοντινών σας γειτόνων, με τους οποίους έχετε καλές σχέσεις. Με τους συντρόφους της Κύπρου, του Συριακού Κομμουνιστικού Κόμματος και όσους άλλους θέλουν, έστω στην αρχή σε επίπεδο ανταλλαγής πληροφοριών, προγραμματικών ντοκουμέντων, έντυπου υλικού, γνωμών πάνω σε διάφορα ζητήματα κλπ. Αργά ή γρήγορα, στο ζήτημα αυτό θα βρεθεί κάποια λύση, δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς.

- Μια τελευταία ερώτηση. Βρίσκεστε στην Αθήνα, εκπροσωπώντας το ΚΕΚΡ στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Μπορείτε να μας πείτε με μερικά λόγια τις εντυπώσεις σας από το Συνέδριο;

- Πρέπει να πω, κατ' αρχήν, πως με το ΚΚΕ δε συναντιόμαστε για πρώτη φορά. Γι' αυτό και οι εντυπώσεις μου, οι σχέσεις μας έχουν, ήδη, την ιστορία τους. Δεν είναι απλώς καλές, αλλά οφείλω να υπογραμμίσω πως στα περισσότερα ζητήματα αρχών οι θέσεις των κομμάτων μας συμπίπτουν. Αυτό αφορά πρώτ' απ' όλα την εκτίμηση των αιτιών ανατροπής του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, της διάλυσης της Σοβιετικής Ενωσης. Κατά τον ίδιο τρόπο, εκτιμούμε την ουσία των συντελούμενων εξελίξεων και, το σημαντικότερο, είναι, επίσης, ταυτόσημες οι εκτιμήσεις και για τις συντελούμενες σήμερα διαδικασίες και για τον κίνδυνο ολίσθησης των κομμάτων στον οπορτουνισμό, στο σοσιαλρεφορμισμό, στη θεωρία της λεγόμενης κοινωνικής συναίνεσης, συνεργασίας. Γι' αυτό, στο σημερινό Συνέδριο ήρθαμε να χαιρετίσουμε, να συγχαρούμε τους Ελληνες συντρόφους και να γνωρίσουμε την πείρα και τις επεξεργασίες τους για το μέλλον. Ενημερωθήκαμε για το Σχέδιο Προγράμματος του Κόμματος και βλέπουμε την τεράστια δουλιά που έγινε και οι περισσότερες κομματικές οργανώσεις, όχι απλώς συζήτησαν τα βασικά ντοκουμέντα του Συνεδρίου, αλλά και εξέφρασαν τη γνώμη τους πάνω σ' αυτά. Γι' αυτό και από δω και πέρα, μας ενδιαφέρει να παρακολουθήσουμε την υλοποίησή τους. Διότι η ίδια η ιδέα της δημιουργίας του πλατιού αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού μετώπου δεν μπορεί να προκαλεί αντιρρήσεις και πρέπει να έχει καλές προοπτικές, να γίνει εκείνη η εστία, με τη βοήθεια της οποίας θα πραγματοποιηθεί το πέρασμα στη σοσιαλιστική επανάσταση. Τώρα, πιθανόν, το ζήτημα είναι πώς θα δημιουργηθεί το μέτωπο, ίσως, από τα πάνω, με τη συνένωση ορισμένων οργανώσεων, με τους άμεσους συμμάχους. Ομως, απ' ό,τι κατάλαβα, το πρόβλημα τίθεται να αρχίσει το μέτωπο να δημιουργείται από τα κάτω, στη βάση, στην παραγωγή, σε κλάδους, σε επίπεδο περιοχών, ώστε να προσελκυστούν εδώ οι ενιαίες δυνάμεις και οι τοπικές, και των παραγωγικών κολεκτίβων, και των συνδικάτων κλπ. Να δημιουργηθεί ένα σύστημα διοίκησης από το μέτωπο αυτό, χωρίς να χάνει τις ηγετικές θέσεις, ή ακόμα καλύτερα να ηγηθεί εξαρχής σ' αυτήν την υπόθεση. Για μας, παρουσιάζει πρακτικό ενδιαφέρον, με ικανοποίηση θα παρακολουθήσουμε τις προσπάθειές σας και ευχόμαστε επιτυχία στους Ελληνες συντρόφους σ' αυτή τη δουλιά. Κάτι παρόμοιο δοκιμάζουμε κι εμείς με ανάλογες μορφές. Το κίνημα "Εργαζόμενη Ρωσία", πυρήνας του οποίου είναι το ΚΕΚΡ, σε ορισμένο βαθμό είναι κι αυτό ένα μέτωπο αντίστασης, το οποίο αποκρυσταλλώνεται γύρω από το κόμμα.

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

Βασίλης ΖΟΥΝΗΣ

Η πολύ κακή οικονομική κατάσταση δημιουργεί δυσαρέσκεια και άνοδο των διεκδηκήσεων