Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επέβαλε τους όρους του στη νιγηριανή οικονομία. Τα πρωτοφανή οικονομικά προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο "γίγας της Αφρικής" μετά το τέλος των ανθηρών ημερών της πετρελαϊκής έκρηξης του '70, έκαναν τον σημερινό στρατιωτικό δικτάτορα της Νιγηρίας Σάνι Αμπάτσα να πιστέψει πως ίσως μπορούσε να αναζητήσει τη λύση στο εξωτερικό. Και να προκρίνει ως καλύτερη επιλογή για τη βελτίωση των πραγμάτων στη χώρα - πέρα από την άγρια καταστολή προς όλες τις πλευρές στο πολιτικό επίπεδο - την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο καθώς και την υιοθέτηση της πολιτικής που αυτό του υπέδειξε.

Από τους πρώτους μήνες του 1995, η Νιγηρία χαράσσει και ακολουθεί νέα οικονομική πολιτική, σύμφωνα με σχετικές υποδείξεις του ΔΝΤ. Τα βασικά σημεία της πολιτικής αυτής, που μπορεί να περιγραφεί γενικά με τον όρο "απελευθέρωση της οικονομίας και άνοιγμα στα ξένα κεφάλαια", είναι τα εξής:- Ο έλεγχος των συναλλαγών καταργήθηκε.

- Η αγορά νομισμάτων "απελευθερώθηκε" και η αξία του εθνικού νομίσματος δεν καθορίζεται πια με βάση τις αποφάσεις της κυβέρνησης αλλά τους "νόμους της αγοράς".

- Οι περιοριστικές διατάξεις του 1989, που προέβλεπαν δυνατότητες δημιουργίας επιχειρήσεων από ξένους μόνο σε συνεταιρισμό με Νιγηριανούς και με έλεγχο μόνο του 48% των μετοχών τους, καταργήθηκαν. Κάθε ξένος μπορεί να εισάγει ελεύθερα τα κεφάλαιά του στη Νιγηρία και να τα διαχειρίζεται κατά το δοκούν, αλλά (που είναι και το κυριότερο) και να τα εξάγει με τον ίδιο τρόπο.

- Η κυβέρνηση θα επιδιώξει την επενοικίαση και εκμετάλλευση των δημοσίων επιχειρήσεων από τον ιδιωτικό τομέα, σε νιγηριανά ή διεθνή κεφάλαια. Μεταξύ των επιχειρήσεων αυτών, περιλαμβάνονται ο εθνικός αερομεταφορέας και, κυρίως, οι επιχειρήσεις πετρελαίου.

- Θεσπίστηκαν ελαφρύνσεις στη φορολογία εισοδήματος και οι εισαγωγές των τροφίμων απελευθερώθηκαν.

Το όνειρο, το θαύμα και το παράδειγμα

Τα μέτρα αυτά συγκλίνουν, σε γενικές γραμμές, σε δύο κατευθύνσεις: αφ' ενός, στην υποτίμηση του νιγηριανού νομίσματος και, αφ' ετέρου, στην απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων και κεφαλαίων. Η προοπτική, σύμφωνα με το σκεπτικό του ΔΝΤ, θα καταστήσει τη νιγηριανή αγορά "ελκυστική" για τα δυτικά κεφάλαια.

Μολονότι, όμως, η αποτελεσματικότητα της νέας αυτής οικονομικής πολιτικής και των αντίστοιχων μέτρων είναι αμφισβητήσιμη - και τούτο όχι μόνον αν εξεταστούν θεωρητικά, αλλά και με βάση αντίστοιχα παραδείγματα του κοντινού παρελθόντος - ο στρατηγός Αμπάτσα τα υιοθέτησε πλήρως, προφανώς πιεσμένος από την αδήριτη ανάγκη.

Η σημερινή δραματική καθίζηση της νιγηριανής οικονομίας ακολούθησε τις ωραίες μέρες της πετρελαϊκής άνθησης της δεκαετίας του '70, γι' αυτό και "πόνεσε" ακόμη περισσότερο. Η οικονομική ανάπτυξη της Νιγηρίας είχε βασιστεί τον καλό καιρό, σχεδόν αποκλειστικά στην πετρελαϊκή εκμετάλλευση. Το πετρέλαιο απέδιδε τότε το 95% του εθνικού εισοδήματος από εξαγωγές και το 85% των κρατικών εσόδων.

Αλλά, μετά τον πόλεμο στον Κόλπο, η τιμή του πετρελαίου, που καθόριζαν πλέον, ανάλογα με το συμφέρον τους, οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες, κατέρρευσε. Τα κρατικά έσοδα εξανεμίστηκαν. Σύντομα, έτσι, το εξωτερικό χρέος της Νιγηρίας έφτασε και ξεπέρασε τα 24 δισ. δολάρια. Η αποπληρωμή των τόκων και μόνον, "τρώει" πια σήμερα το ένα τρίτο των συνολικών πετρελαϊκών εισοδημάτων της χώρας.

Αμπάτσα και οικονομικοί σύμβουλοί του προσδοκούν, από την πλήρη αλλαγή της οικονομικής πολιτικής, την οικονομική βοήθεια του ΔΝΤ αλλά κυρίως εισροές ξένων κεφαλαίων και επενδύσεων, με στόχο την ανόρθωση της οικονομίας, του νομίσματος, των εισοδημάτων των ανθρώπων. Το πιθανότερο όμως είναι, πως τα πράγματα θα κινηθούν με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο από αυτόν που φαντάζονται οι Νιγηριανοί ιθύνοντες. Αυτό υποδεικνύουν άλλωστε, πρώτα, η κοινή λογική και δεύτερον, το παράδειγμα της χώρας - προτύπου του ΔΝΤ στην Αφρική: της Γκάνα.

Η Γκάνα εμφανίζεται κατά κόρον ως η χώρα - υπόδειγμα της εφαρμογής των ειδικών προγραμμάτων του ΔΝΤ για την Αφρική. Οι αξιωματούχοι του διεθνούς αυτού οικονομικού οργανισμού την προβάλλουν, μάλιστα, ως πρότυπο επιτυχίας τους. Αλλά τα πράγματα κάθε άλλο παρά ρόδινα είναι στην αφρικανική αυτή χώρα. Το μοναδικό θετικό που έχουν να επιδείξουν οι κύριοι του ΔΝΤ από την επιβολή της πολιτικής τους στην Γκάνα, είναι οι υψηλοί, πράγματι, ρυθμοί οικονομικής της ανάπτυξης. Αλλά ευημερούν μόνον οι αριθμοί, όχι οι άνθρωποι. Η επίσημα και μόνον καταγεγραμμένη ανεργία ξεπερνά το 30%. Το, δε, εθνικό νόμισμα υποτιμάται χρόνο με το χρόνο όλο και περισσότερο, βυθίζοντας τον μισό πληθυσμό στην απόλυτη ανέχεια. Και όλα αυτά ύστερα από 11 συνεχή χρόνια εφαρμογής των "συνταγών".

Στη Νιγηρία, μάλιστα, τα αποτελέσματα της εφαρμογής των συγκεκριμένων προγραμμάτων είναι πιθανό να είναι πολύ χειρότερα. Και αυτό γιατί οι γενικές συνθήκες της Νιγηρίας είναι πολύ χειρότερες από αυτές της Γκάνα. Η δεύτερη, αν μη τι άλλο, διέθετε, μετά το 1984, μια πολύ σημαντική προσπάθεια κρατικής εξυγίανσης στον πολιτικό τομέα, που έφερε μια, εύθραυστη και, πιθανότατα, πρόσκαιρη αλλά ασυζήτητα πραγματική, οικονομική ανάκαμψη. Η πρώτη, όμως, δονείται από συχνές απεργίες, εργατικές αναταραχές, διαδηλώσεις και μια υπόγεια μα επικίνδυνα αναβράζουσα ένταση ανάμεσα στις φυλές που τη συναποτελούν. Τα κεφάλαια, όπως είναι γνωστό, συνήθως προτιμούν κι εγκαθίστανται σε μέρη που εγγυώνται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μεγάλη ασφάλεια και άμεσα υψηλές αποδόσεις. Και αυτή δεν είναι καθόλου η περίπτωση της Νιγηρίας.

Μια ταραγμένη σκηνή

Οι εργατικές αναταραχές που σαρώνουν εδώ και δύο χρόνια τη Νιγηρία αποτελούν πια σταθερό φαινόμενο της καθημερινότητας της χώρας. Μολονότι τα αιτήματα των εργαζόμενων είναι κατά κανόνα πολιτικά, το πιθανότερο είναι ότι οι ρίζες των κινητοποιήσεων ξεκινούν από τη μεγάλη πτώση της αγοραστικής αξίας του μέσου εισοδήματος και την εξάπλωση της ανέχειας. Η μόνιμη, πάντως, διένεξη και η αφορμή των μεγάλων απεργιών, διαδηλώσεων και συγκρούσεων των εργαζομένων με την αστυνομία είναι το ζήτημα του εκδημοκρατισμού της χώρας.

Πράγματι, στη Νιγηρία, τα στρατιωτικά κινήματα διαδέχονταν το ένα το άλλο εδώ και μία δεκαετία. Το τελευταίο σημειώθηκε τον Νοέμβρη του 1993. Ο στρατηγός Σάνι Αμπάτσα κατέλαβε τότε την εξουσία κι έθεσε άδοξο τέλος στην εφαρμογή ενός σχεδίου μετάβασης προς την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το σχέδιο είχε, πάντως, ήδη τορπιλίσει ο προηγούμενος δικτάτορας Ιμπραφιμ Μπαμπανγκίντα, απαγορεύοντας τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών οι οποίες είχαν γίνει τον Ιούνη του '93.

Παρά τις σκληρές κινητοποιήσεις των εργαζομένων, των εφημερίδων και της αντιπολίτευσης, ο Αμπάτσα δε φαίνεται διατεθειμένος να υποχωρήσει. Αντίθετα, μάλιστα, σκληραίνει την πολιτική της καταστολής, φυλακίζοντας τις ηγεσίες όσων κοινωνικών ομάδων του αντιστέκονται. Τα πράγματα δε φαίνονται ότι μπορούν να ησυχάσουν σύντομα. Η περαιτέρω συνέχιση της αντιπαράθεσης εικάζεται, δε, ότι μπορεί να έχει επιπτώσεις στις σχέσεις μεταξύ των φυλών, που από την εποχή του πολέμου της Μπιάφρα, δεν είναι οι καλύτερες δυνατές. Η διαμάχη μεταξύ των Χάουσας του βορρά, των Γιορούμπας του νότου και των Ιμπος της ανατολής σιγοβράζει κάτω από μια ήδη τεταραγμένη επιφάνεια. Η ύπαρξη ποικίλων και διαφορετικών θρησκειών εντείνει την αστάθεια. Αν η αναταραχή συνεχιστεί για πολύ και οι αντιπαραθέσεις οξυνθούν, ποιος μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας νέας φυλετικής έκρηξης, με ό,τι σημαίνει αυτό για τη Νιγηρία;

Ολα αυτά δεν είναι μυστικά. Τα γνωρίζουν οι υποψήφιοι επενδυτές που ονειρεύεται ο δικτάτορας Αμπάτσα και οι οικονομικοί επιτελείς του. Γι' αυτό, και το πιθανότερο είναι πως δε θα έρθουν. Και το μόνον που, καθώς φαίνεται, θα επιτύχουν τα νέα μεγαλεπήβολα προγράμματα του ΔΝΤ για τη μεγάλη αφρικανική χώρα και το λαό της θα είναι το ξέπλυμα των τεραστίων κερδών από το εμπόριο ηρωίνης, η αύξηση του πληθωρισμού, ο εξευτελισμός του νομίσματος και η εξάπλωση της ανέχειας, με συνέπεια την ενίσχυση της ήδη εκτεταμένης αναταραχής και των κινδύνων φυλετικής σύγκρουσης.

Μαριάννα ΤΟΛΙΑ

Στα τελευταία 10, τουλάχιστον, χρόνια, η Κολομβία έχει βρεθεί στο επίκεντρο καταγγελιών διάφορων διεθνών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μιας και χιλιάδες αγωνιστές, φοιτητές και συνδικαλιστές έχουν δολοφονηθεί. Για πρώτη φορά, όμως, στα χρονικά, ο Πρόεδρος της χώρας Ερνέστο Σαμπέρ Πιζάνο παραδέχτηκε, στα μέσα του Φλεβάρη, δημόσια τις ευθύνες του κράτους για την ομαδική σφαγή περισσότερων από 100 ατόμων στην πόλη Τρουχιλίγιο.

Η μεγάλη αυτή σφαγή έγινε μεταξύ του 1988 και του 1990, όταν δολοφονήθηκαν 107 αγρότες, άντρες, γυναίκες και παιδιά στην πόλη Τρουχιλίγιο, νοτιοδυτικά της Μπογκοτά, επειδή κατηγορήθηκαν πως υποστήριζαν τους αντάρτες ή ήταν μέλη του κινήματός τους.

Μάρτυρας μιας από τις πιο μακάβριες περιπτώσεις βασανιστηρίων και δολοφονιών ανθρώπων από στρατιωτικές δυνάμεις υπήρξε ο Ντανιέλ Αρσίλα, αγρότης της πόλης Τρουχιλίγιο. Το 1990, ο Αρσίλα, τελείως καλοπροαίρετα, αποφάσισε να δώσει τις εμπειρίες του στις αρχές της χώρας, πιστεύοντας πως έτσι το κράτος θα έπαιρνε τα μέτρα του και θα έβρισκε τους ενόχους. Ομως, αντί για κάτι τέτοιο, στάλθηκε σε κυβερνητικό ψυχίατρο, ο οποίος, μετά από 90 λεπτά συζήτησης μαζί του, κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο Αρσίλα είχε "μία παρανοϊκή ψυχοπαθητική" προσωπικότητα. Ενα χρόνο αργότερα, ο Αρσίλα κρατήθηκε από το στρατό. Τώρα πια θεωρείται σίγουρος ο θάνατός του.

Μια "διαφορετική" περίπτωση

Αυτή δεν είναι η μοναδική κατηγορία για ανάμειξη των αρχών στις δολοφονίες των πολιτών. Για πολλά χρόνια, διάφοροι υποστηριχτές των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αντιπολιτευόμενα κόμματα, σωματεία και φοιτητές έχουν καταγγείλει αμέτρητες τέτοιες περιπτώσεις καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σχετικά, όμως, με τη σφαγή της πόλης Τρουχιλίγιο, τα πράγματα διαφέρουν. Αυτή τη φορά, οι καταγγελίες έγιναν από κυβερνητικές προσωπικότητες και ανεξάρτητους ερευνητές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που έφεραν στην επιφάνεια την αλήθεια για τις σφαγές και τις δολοφονίες, που υπήρξαν καθημερινά φαινόμενα στο Τρουχιλίγιο εκείνες τις μέρες.

Η ανακάλυψη αυτή ανάγκασε τον Πρόεδρο της χώρας Ερνέστο Σαμπέρ Πιζάνο να παραδεχτεί δημόσια τις κρατικές ευθύνες για τις δολοφονίες αυτές.

"Δέχομαι, σαν Πρόεδρος της Κολομβίας, τις ευθύνες του κράτους στη διάπραξη των βίαιων επεισοδίων στο Τρουχιλίγιο τα χρόνια 1988 - 1990", δήλωσε ο Σαμπέρ στα μέσα του Φλεβάρη.

Η "χειρουργική επέμβαση"

Το 1990, ο Αρσίλα, του οποίου το αυτοκίνητο είχε κλαπεί από τους αντάρτες, βρέθηκε στη δύσκολη θέση να πρέπει να αναγνωρίσει μερικούς αντάρτες. Ενας από τους αντάρτες που αναγνώρισε ο Αρσίλα έδωσε και άλλα ονόματα στους στρατιωτικούς, με αποτέλεσμα η λίστα να μεγαλώσει.

Με τις διαταγές του ταγματάρχη Ουρουένια, όλοι οι κρατούμενοι ανακρίθηκαν, βασανίστηκαν και μετά δολοφονήθηκαν. Πρώτα, τα πτώματά τους διαμελίστηκαν με πριόνι, μετά τα έβαλαν σε σακούλες και τα πέταξαν στο ποτάμι.

Σύμφωνα με τον Αρσίλα, όταν του ζήτησαν να αναγνωρίσει τους αντάρτες, ο ίδιος έκανε έκκληση να μην τον δουν, με το φόβο πως ίσως κάποια στιγμή αργότερα τον σκότωναν. Ωστόσο, τον "καθησύχασαν" λέγοντας πως έτσι ή αλλιώς όλοι (οι αντάρτες) θα πέθαιναν.

Τελικά, τους μάζεψαν όλους μαζί και τους οδήγησαν σε ένα αγρόκτημα που χρησιμοποιόταν σαν στρατόπεδο, όπου τα "θύματά τους" βασανίζονταν και μετά δολοφονούνταν. Οπως αναφέρει ο Αρσίλα, την αυγή φάνηκε ο Ουρουένια και διέταξε έναν αρχηγό του στρατού, που χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο "Τίο" να αρχίσουν τα βασανιστήρια. Ομως, ο Τίο έφερε αντίρρηση: Δε θα ήταν καλύτερα να έπαιρναν πρώτα το πρόγευμά τους; Ο κίνδυνος να τους κοπεί η όρεξη ήταν σοβαρός...

Λίγο αργότερα, οι κρατούμενοι οδηγήθηκαν με δεμένα τα μάτια στο αγρόκτημα, όπου άρχισαν και τα βασανιστήρια. Τοποθετώντας μια σωλήνα νερού δύο ιντσών σε όλους, γυναίκες, άντρες και παιδιά, ο ταγματάρχης Ουρουένια ξεκινούσε τα φρικτά βασανιστήρια ανοίγοντας ταυτόχρονα και το νερό. Οταν το θεωρούσε αρκετό, έπαιρνε το πριόνι και τους έκοβε στην αρχή τα κεφάλια. Ακολουθούσε ο ολοκληρωτικός διαμελισμός του κάθε ανθρώπου. Ολα τα κεφάλια μπήκαν σε ένα σάκο και τα υπόλοιπα μέλη του σώματος σε άλλους σάκους. Τη νύχτα της 1ης Απρίλη τα "ξεφορτώθηκαν" στη λίμνη Κάουκα.

Ο Αρσίλο τότε κατάλαβε πως έπρεπε να φύγει, μιας και, αν έμενε, με όλα όσα είχε δει και με τις αμέτρητες δολοφονίες αθώων ανθρώπων, ήταν σχεδόν σίγουρο πως θα ερχόταν η σειρά του. Ετσι, παριστάνοντας τον άρρωστο, έφυγε και πήγε κατ' ευθεία στο γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα να καταγγείλει τα γεγονότα. Με τα γνωστά επακόλουθα...

Ούτε καν η πρώτη

"Η Κολομβία υποφέρει μια από τις πιο βάρβαρες καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων", αναφέρει ανακοίνωση του Δικτύου Υποστήριξης της Κολομβίας της Μάντισον, Ουίσκονσιν. "Από το 1985, περισσότερες πολιτικές δολοφονίες έχουν διαπραχθεί κάθε χρόνο στην Κολομβία, παρά στην 17χρονη δικτατορία του Πινοτσέτ στη Χιλή. Ωστόσο, υπάρχει μια διαφορά. Η Κολομβία έχει αποφύγει την εξονυχιστική έρευνα και αναφέρεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες σαν "χώρα - μοντέλο της δημοκρατίας"".

Το βιβλίο "Η Τρομοκρατία του Κράτους στην Κολομβία", που εκδόθηκε το 1992 από 10 διεθνείς οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, περιλαμβάνει τα προφίλ δεκάδων αξιωματούχων του στρατού που εμπλέκονται σε πολιτικές δολοφονίες και εγκληματικές ενέργειες. Μεταξύ άλλων, υπάρχει και το όνομα του ταγματάρχη Ουρουένια, όπου συνδέεται με τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις πέντε αγροτών το 1985 και με τις σφαγές της πόλης Τρουχιλίγιο το 1990.

"Η κρατική τρομοκρατία είναι μια πραγματικότητα στην Κολομβία... Οι δεκάδες χιλιάδες δολοφονημένων, οι χιλιάδες βασανισμένοι, οι χιλιάδες "εξαφανισμένοι" και οι εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι τη δεκαετία του '80 είναι μια δραματική καταγραφή της ύπαρξης της κρατικής τρομοκρατίας".

Η απόφαση του Προέδρου της Κολομβίας να παραδεχτεί τις ευθύνες του κράτους σχετικά με τα γεγονότα της πόλης Τρουχιλίγιο ήταν μάλλον σχεδιασμένη ενέργεια, ώστε να αποφύγει μια αγωγή από τη Διακομματική Επιτροπή του Κογκρέσου για τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη, μια μη - κυβερνητική οργάνωση, σε μια Αμερικανική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Σαν ένα μέρος της συμφωνίας, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να περάσει ένα νόμο, όπου θα δίνεται αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων, να επιδοτηθούν κοινωνικά προγράμματα στην πόλη Τρουχιλίγιο και να ανεγερθεί ένα μνημείο προς τιμήν των νεκρών.

Η σφαγή της πόλης Τρουχιλίγιο είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα για το τι πραγματικά συμβαίνει στην Κολομβία. Υπάρχει, όμως, και ένα πιο ενδιαφέρον ακόμη στοιχείο: Το γεγονός ότι τέτοιου είδους γεγονότα μπόρεσαν να γίνουν στο Τρουχιλίγιο το 1989 - '90 χωρίς κανείς να τα πάρει είδηση. Ενα γεγονός που λέει πολλά για την κατάσταση των χρόνων εκείνων, χρόνων, ως γνωστόν, αποκατάστασης της δημοκρατίας, της διαφάνειας, της ελευθερίας και όλων των παρόμοιων, αλλά και ένα γεγονός που δείχνει ότι υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις αποφασισμένες να κρύψουν αυτά που κάνουν.

Κλωντίν ΧΕΣΠΕΡ

Η Νιγηρία δεν είναι, τουλάχιστον ακόμη, ο ήσυχος τόπος που θα επιθυμούσαν οι ξένοι επενδυτές για να ...μην επενδύσουν

Το νεκροταφείο είναι ο τελικός τόπος των αντιπαραθέσεων στην Κολομβία,μια βίαιη χώρα, όπου, τόσο το "ναρκοτράφικο", όσο και η προσπάθεια κατάπνιξης των ανταρτών έχουν προκαλέσει πολλά θύματα. Τώρα, θα στηθούν μερικοί σταυροί και για το Τρουχαλίγιο