Ενα ιδιότυπο καθεστώς ιδιωτικοποίησης έχει αρχίσει να εφαρμόζεται εδώ και αρκετό καιρό στους νέους εθνικούς αυτοκινητοδρόμους της χώρας, με την κατασκευή με το σύστημα της αυτοχρηματοδότησης των Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ). Αυτό το καθεστώς ιδιωτικοποίησης θα επιβάλει τελικά τη μονοπώληση όλων των εξυπηρετήσεων στο εθνικό οδικό δίκτυο της χώρας και θα καταλήξει σε βάρος, όχι μόνο των καταναλωτών, αλλά και εκατοντάδων επιχειρήσεων (βενζινάδικα, εστιατόρια κλπ.), οι οποίες οδηγούνται σε αναγκαστικό και οριστικό κλείσιμο.

Ολα ξεκίνησαν με τη σύνταξη του Προεδρικού Διατάγματος 143/89, σύμφωνα με το οποίο στους "κλειστούς" αυτοκινητοδρόμους της χώρας επιβάλλεται να λειτουργούν μόνο ορισμένοι Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών, ενώ όλα τα πρατήρια υγρών καυσίμων και τα εστιατόρια που λειτουργούν σήμερα εκατέρωθεν της εθνικής οδού θα πρέπει να κλείσουν και να μεταφερθούν σταδιακά σε παράπλευρους δρόμους.

Με βάση το ΠΔ αυτό και τις αντίστοιχες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το 1993 η τότε κυβέρνηση της ΝΔ άρχισε να προκηρύσσει διαγωνισμούς για την κατασκευή ΣΕΑ στα τμήματα της εθνικής οδού, που ήταν ήδη έτοιμα με το σύστημα της αυτοχρηματοδότησης. Ο ιδιώτης δηλαδή που θα κέρδιζε το σχετικό διαγωνισμό θα αναλάμβανε να κατασκευάσει το σταθμό σε προκαθορισμένη έκταση από το Ταμείο Εθνικής Οδοποιίας (ΤΕΟ) και στη συνέχεια θα το εκμεταλλεύεται για 25 - 30 χρόνια παραδίδοντας στο Ταμείο ένα συμβολικό ποσόν ενοικίου και ένα ποσοστό (2 - 6%) από τις εισπράξεις πώλησης των υγρών καυσίμων. Επομένως, το ενοίκιο που θα πληρώνει ο ιδιώτης για τα "φιλέτα" αυτά αντιστοιχεί με αυτό του "πινακίου φακής", με δεδομένο ότι θα έχει τη μονοπώληση των εξυπηρετήσεων για το συγκεκριμένο τμήμα της Εθνικής. Κι όλα αυτά, ενώ θα μπορούσε να κατασκευάσει και να λειτουργήσει το ελληνικό δημόσιο τις επιχειρήσεις αυτές, που με το τεράστιο τζίρο τους θα απέφεραν έσοδα πολλών δισ. δρχ. στον προϋπολογισμό. Και μόνο γι' αυτό το λόγο η όλη κίνηση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σκανδαλώδης.

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αντί να παρέμβει και να διορθώσει τα δεδομένα αυτά, συνέχισε την ίδια πολιτική και τώρα σχεδιάζει να κατασκευάσει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο 20 περίπου περίπου ΣΕΑ κατά μήκος της εθνικής οδού Αθηνών - Ευζώνων και Κορίνθου - Τρίπολης. Και φυσικά επειδή η όλη επιχείρηση έχει πολύ "ψωμί" για τους ιδιώτες, έχει και την ανάλογη ανταπόκριση. Για την κατασκευή και εκμετάλλευση των ΣΕΑ, όπως μας ανέφερε ο πρόεδρος του ΤΕΟ, Δ. Κύρκος, συνωστίζονται στους πλειοδοτικούς διαγωνισμούς που προκηρύσσονται οι 7 πολυεθνικές εταιρίες πετρελαιοειδών, οι τρεις ελληνικές (ΕΚΟ, ΑVΙΝ και ΕΛΔΑ - Ε), μεγάλες τεχνικές εταιρίες (ΑΤΕΜΚΕ, ΑΤΤΙΚΑΤ, ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΜΗΧΑΝΙΚΗ), αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις γρήγορου φαγητού ή σούπερ μάρκετ.

Ο πρόεδρος του ΤΕΟ για την εκτέλεση του προγράμματος κατασκευής των ΣΕΑ επικαλείται λόγους αναβάθμισης της εξυπηρέτησης των αυτοκινητιστών, οι οποίοι, όπως λέει, "δικαιούνται εφόσον εισέρχονται σε κλειστό αυτοκινητόδρομο και πληρώνουν διόδια να απολαμβάνουν εκτός από την ασφάλεια και ανάλογη ποιότητα εγκαταστάσεων κατά τα πρότυπα της Ευρώπης". Οσον αφορά στην καταστροφή εκατοντάδων επιχειρήσεων που υπάρχουν σήμερα εκεί και θα κλείσουν αναγκαστικά, ο Δ. Κύρκος υποστηρίζει ότι λαμβάνεται μέριμνα να μεταφερθούν στους παράπλευρους δρόμους που κατασκευάζονται με βάση τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ποια, όμως, πελατεία θα έχουν; Ποιος οδηγός θα αποφασίσει να κάνει μερικές δεκάδες χιλιόμετρα παραπάνω ώστε να παρακάμψει την Εθνική για να κατευθυνθεί σ' αυτούς; Ασφαλώς, ελάχιστοι. Αρα, οι επιχειρήσεις αυτές αναγκαστικά θα μαραζώσουν.

Ηδη για το τμήμα της Μαλακάσας έχουν εκδοθεί αποφάσεις για το κλείσιμο των πρατηρίων και των εστιατορίων, των οποίων όμως οι ιδιοκτήτες αντιδρούν και προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, επιδιώκοντας την ακύρωση των αποφάσεων.

"Θα αντιδράσουμε δυναμικά και με κάθε τρόπο", τόνισε στο "Ρ" ο γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδας, Νίκος Στεργίου, ο οποίος χαρακτήρισε την ενέργεια αυτή της κυβέρνησης ως άλλο ένα χτύπημα κατά του κλάδου, που βρίσκεται ήδη σε αναστάτωση και από άλλα μέτρα της κυβέρνησης. "Ουσιαστικά - πρόσθεσε - παραδίδουν τον έλεγχο της διακίνησης καυσίμων σε 5 - 10 πολυεθνικές που θα κάνουν ό,τι θέλουν όχι μόνο σε βάρος μας. Το εμπόριο καυσίμων στην εθνική οδό θα μονοπωληθεί από ελάχιστα πρατήρια - παραρτήματα των πολυεθνικών με τρομερές συνέπειες και σε βάρος των καταναλωτών".

Ο Ν. Στεργίου επισημαίνει, τέλος, ότι σήμερα στην εθνική οδό λειτουργούν πάνω από 100 πρατήρια καυσίμων, κυρίως οικογενειακές επιχειρήσεις, που θα καταστραφούν αν προχωρήσει αυτός ο σχεδιασμός.

Σε πλήρη ανάπτυξη, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του ΤΕΟ και του ΥΠΕΧΩΔΕ, το πρόγραμμα περιλαμβάνει την κατασκευή 21 Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) στον αυτοκινητόδρομο Πάτρα - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Εύζωνοι (ΠΑΘΕ), δύο στην Εθνική οδό Κορίνθου - Τρίπολης και άγνωστο αριθμό στην Εγνατία οδό, αφού την ευθύνη γι' αυτήν θα έχει η ανώνυμη εταιρία που ιδρύθηκε και θα τη διαχειρίζεται για λογαριασμό του δημοσίου.

Από τους ΣΕΑ αυτούς, οι 5 ήδη λειτουργούν στην Εθνική οδό Πάτρας - Κορίνθου, η κατασκευή των οποίων ανατέθηκε παλιότερα από τις τοπικές οικονομικές Εφορίες. Ο πρώτος ΣΕΑ που άρχισε να λειτουργεί με τις νέες διαδικασίες, είναι ο "Σείριος" που βρίσκεται στο 43ο χιλιόμετρο της Εθνικής Αθηνών - Λαμίας. Ο σταθμός αυτός κατασκευάστηκε από την τεχνική εταιρία ΑΤΕΜΚΕ και έχει προϋπολογισμό 5,5 δισ. δρχ. Σε πλήρη λειτουργία θα τεθεί το φθινόπωρο και θα περιλαμβάνει πρατήρια βενζίνης της ΕΚΟ, εστιατόρια μέχρι και σούπερ μάρκετ και υποκατάστημα τράπεζας. Σύμφωνα με τη σύμβαση που υπογράφτηκε, το ΤΕΟ θα εισπράττει 3,2% από τα έξοδα πώλησης καυσίμων και μηνιαίο ενοίκιο 800.000 δρχ. με ετήσια αναπροσαρμογή 10%. Υπάρχει όμως πενταετής περίοδος χάριτος και έτσι το δημόσιο θα αρχίσει να εισπράττει από τις23 Ιούλη 1998!

Αλλοι 7 ΣΕΑ έχουν ήδη δημοπρατηθεί και έχουν ανατεθεί σε ιδιώτες. Αυτοί είναι:

• Στο 19ο χιλιόμετρο της Εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας, που ανέλαβε η MOBIL και πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία σε λίγο διάστημα. Ο προϋπολογισμός των έργων είναι 700 εκατ. δρχ. και το ΤΕΟ θα εισπράττει 3,51% από τις εισπράξεις πώλησης καυσίμων και μηνιαίο ενοίκιο 250.000 δρχ. αναπροσαρμοζόμενο κατά 15% το χρόνο.
• Στο 31ο χιλιόμετρο της Εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας, που ανέλαβε κι αυτόν η MOBIL και αναμένεται να λειτουργήσει μέσα στο μήνα. Ο προϋπολογισμός των έργων είναι 600 εκατ. δρχ. και το ΤΕΟ θα λαμβάνει: Ποσοστό 5,42% επί της πώλησης καυσίμων και μηνιαίο ενοίκιο 310.000 δρχ. αναπροσαρμοζόμενο κατά 15% το χρόνο.
• Στο 66ο χιλιόμετρο της Εθνικής Αθηνών - Λαμίας, που ανέλαβε η ΕΚΟ και βρίσκεται στο στάδιο των μελετών. Εχει προϋπολογισμό 1 δισ. δρχ. και το ΤΕΟ προβλέπεται να εισπράττει: Ποσοστό 2,2% επί της πώλησης καυσίμων και μηνιαίο ενοίκιο 100.000 δρχ. που θα αναπροσαρμόζεται κατά 15% το χρόνο.
• Στο 42ο χιλιόμετρο της Εθνικής οδού Χαλάστρας - Ευζώνων που ανέλαβε η ΕΚΟ και βρίσκεται στο στάδιο των μελετών. Ο προϋπολογισμός των έργων είναι 1,8 δισ. δρχ. και το ΤΕΟ θα εισπράττει: Ποσοστό 2,2% επί της πώλησης καυσίμων και μηνιαίο ενοίκιο 80.000 δρχ. που θα αναπροσαρμόζεται κατά 15% το χρόνο.
• Στο 40ό χιλιόμετρο της Εθνικής οδού Αθηνών - Κορίνθου, που ανέλαβε η AVIN και βρίσκεται στο στάδιο των μελετών. Εχει προϋπολογισμό 1,5 δισ. δρχ., ενώ το ΤΕΟ θα εισπράττει ποσοστό 5,1% επί των εισπράξεων όλων των καταναλωτικών αγαθών που θα διακινούνται σ' αυτόν.
• Στην Εθνική οδό Κορίνθου - Τρίπολης (700 μέτρα από τη σήραγγα Αρτεμισίου, δεξιά), που ανέλαβε ο ιδιώτης Β. Αρδάμης που στη συνέχεια το υπεκμίσθωσε στην εταιρία ΑΛΕΑ ΑΕ. Ο προϋπολογισμός των έργων ανέρχεται σε 800 εκατ. δρχ. και για το ΤΕΟ προβλέπονται έσοδα: Ποσοστό 6,2% επί της πώλησης όλων των καταναλωτικών αγαθών.
• Στην Εθνική οδό Κορίνθου - Τρίπολης (6 χιλιόμετρα μετά τη σήραγγα Αρτεμισίου, αριστερά), που ανέλαβε ο ιδιώτης Ι. Πουλής. Εχει προϋπολογισμό 700 εκατ. δρχ. και το ΤΕΟ θα εισπράττει 4,2% επί των εισπράξεων από την πώληση όλων των καταναλωτικών αγαθών.

Το ΤΕΟ έχει επίσης οριστικοποιήσει τις θέσεις που θα κατασκευαστούν άλλοι 5 ΣΕΑ στην Εθνική οδό Αθηνών - Θεσσαλονίκης και πρόκειται να δημοπρατηθούν το επόμενο διάστημα. Συγκεκριμένα οι ΣΕΑ αυτοί πρόκειται να κατασκευαστούν: Στο 270ο χιλιόμετρο, στο 306ο χλμ., στο 410ο χλμ., στο 447ο χλμ. και στο 493ο χλμ.

Τέλος, διερευνούνται οι οριστικές θέσεις άλλων 4 ΣΕΑ στην Εθνική οδό Αθηνών - Θεσσαλονίκης (ένας στην περιοχή της Υλίκης, ένας στην περιοχή της Αταλάντης και δύο στην περιοχή της Λάρισας).

Δεν αποκλείεται μερικοί από αυτούς τους ΣΕΑ να δοθούν σε τεχνικές εταιρίες ως επιπλέον κίνητρο (εκτός από εκμετάλλευση διοδίων) για να κατασκευάσουν ορισμένα τμήματα του αυτοκινητοδρόμου με αυτοχρηματοδότηση.

Νίκος ΠΕΡΠΕΡΑΣ

Ο "Σείριος", ένας από τους σταθμούς στο 42ο χλμ. της εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας