Με το πρόσχημα της συζήτησης για την εκπόνηση ενός εθνικού σχεδίου δράσης για τα ναρκωτικά, αλλά στην ουσία με μια θρασύτατη επίθεση προς το ΚΚΕ και το «Ριζοσπάστη», εμφανίστηκε χτες ο πρόεδρος του ΣΥΝ Ν. Κωνσταντόπουλος, θιασώτης της πρότασης νόμου για τα ναρκωτικά, που μεταξύ των άλλων προβλέπει την ελεγχόμενη χορήγηση των ναρκωτικών ουσιών.

Την πρόταση νόμου παρουσίασαν σε συνέντευξη Τύπου (23.5.2001) η Μ. Δαμανάκη και ο Φ. Κουβέλης (ΣΥΝ), Στ. Μπένος και Σπ. Βούγιας (ΠΑΣΟΚ) και ο Π. Τατούλης (ΣΥΝ). Κατά δήλωση του Φ. Κουβέλη, την πρόταση αυτή συνυπογράφει ολόκληρη η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Συνασπισμού.

Στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου παρούσα ήταν μόνο η Μ. Δαμανάκη, ενώ ο Φ. Κουβέλης ήταν εκτός Αθηνών, όπως ανέφερε ο Ν. Βούτσης.

Στην εισηγητική του ομιλία, ο Ν. Κωνσταντόπουλος είπε ότι «δεν οργανώνεται μια ουσιαστική, ανοιχτή συζήτηση των πολιτικών δυνάμεων, των αρμόδιων επιστημονικών φορέων και των πολιτών, που έχουν εμπειρίες από τη συμμετοχή τους, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, σε αυτή την υπόθεση», για να σημειώσει στη συνέχεια ότι και τα δειλά, όπως τα χαρακτήρισε, βήματα με το νόμο 2161/93 έμειναν μετέωρα και οι «απλοί χρήστες γεμίζουν τις φυλακές της χώρας». Μετά από μια επιδερμική κριτική τριών αράδων για την ανεπάρκεια των προγραμμάτων απεξάρτησης και υποκαταστάτων, ο Ν. Κωνσταντόπουλος επιτέθηκε στο ΚΚΕ λέγοντας:

«Είναι επίσης λυπηρό και ενδεικτικό μιας ακραίας συντηρητικής, κοινωνικής θεώρησης, ότι στο δημόσιο διάλογο των προηγούμενων ημερών, ένα κόμμα της Αριστεράς, το Κομμουνιστικό Κόμμα, ζητάει επί της ουσίας κατάργηση και αυτού του νομοθετικού πλαισίου, στην κατεύθυνση μεγαλύτερης καταστολής και πλέον γενικευμένης ποινικοποίησης. Οταν μάλιστα, οι διαφορετικές απόψεις, που εκφράζουν ακριβώς την αγωνία για την κοινωνική ευαισθησία και φροντίδα στους χρήστες και την αυστηρή δίωξη των εμπόρων χαρακτηρίζονται απαξιωτικά και καταδικάζονται με απαράδεκτο σκοταδιστικό πνεύμα, που κυριαρχεί σε άλλες συντηρητικές δυνάμεις της κοινωνίας, τότε η όποια επίκληση πολιτικών, δήθεν πρόληψης, είναι προσχηματική και αναποτελεσματική».

Μάλιστα, απαντώντας σε ερώτηση του «Ριζοσπάστη», αν θεωρεί «ακραία συντηρητική κοινωνική θεώρηση» και τις θέσεις των θεραπευτικών κοινοτήτων που βρίσκονται στην ίδια κατεύθυνση με τις θέσεις του ΚΚΕ, ο Ν. Κωνσταντόπουλος διαστρεβλώνοντας κείμενα της εφημερίδας μας, είπε ότι τα επιστρέφει, ότι υπάρχουν χαρακτηρισμοί του τύπου «ναρκέμποροι σε βάρος είτε του Συνασπισμού είτε των βουλευτών που κατέθεσαν την πρόταση».

Βέβαια «Ριζοσπάστης» δεν αποκάλεσε ποτέ και κανέναν βουλευτή ναρκέμπορο. Εκείνο που υπογράμμισε και υπογραμμίζει ο «Ρ», όπως στο κύριο άρθρο της 25.5.2001, είναι ότι τέτοιες προτάσεις οδηγούν στη λογική του κράτους ναρκέμπορα.

Το πόσο σωστή είναι αυτή η εκτίμηση το επιβεβαιώνει η απάντηση της Μ. Δαμανάκη στο ερώτημα του «Ρ» για τον τρόπο της προμήθειας της ηρωίνης σε περίπτωση που εφαρμοστεί η ελεγχόμενη χρήση των ναρκωτικών ουσιών, που έφερε ως παράδειγμα το κρατικό μονοπώλιο στην Ελβετία.

Ακόμα, η Μ. Δαμανάκη έφερε ως επιχείρημα για την πρόταση νόμου τη μείωση των θανάτων με τη χορήγηση των ναρκωτικών ουσιών στην Ελβετία. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που δεν έχει αξιολογηθεί ακόμα και για το οποίο έχει εκφράσει επιφυλάξεις και ο ΟΗΕ στις εκθέσεις για τα ναρκωτικά, τόσο το 1998 όσο και το 2001.

Υποκριτικό ήταν το τέλος της εισηγητικής ομιλίας του Ν. Κωνσταντόπουλου με τις κορόνες κατά της «ναρκω-κουλτούρας», «που προβάλλει ως τρόπο ζωής τα ναρκωτικά», αλλά και κατά της «τρομολαγνίας του κοινωνικού συνόλου απέναντι στη χρήση των ουσιών».

Τη σύσταση για μελέτη της πρότασης νόμου και ιδιαίτερα της εισηγητικής έκθεσης έκανε χτες ο Ν. Κωνσταντόπουλος.

Αντιγράφουμε λοιπόν από την αρχή της εισηγητικής έκθεσης: «Η παρούσα πρόταση Νόμου δεν ευαγγελίζεται λύσεις που θα οδηγήσουν στην εξάλειψη του φαινομένου της κυκλοφορίας και χρήσης των ναρκωτικών ουσιών...

Εισηγείται, πέραν των προγραμμάτων απεξάρτησης από τις ναρκωτικές ουσίες και ένταξης στην κοινωνία των απεξαρτημένων προσώπων, τη χορήγηση από την πολιτεία ναρκωτικών ουσιών ή υποκατάστατών τους, σε άτομα που παρουσιάζουν οργανική ανάγκη, στα πλαίσια προγράμματος σταθερής υποστήριξης με ελεγχόμενη χορήγηση. Η χορήγηση αυτή για να έχει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα θα πρέπει να γίνεται υπό τις προϋποθέσεις που περιγράφονται στο άρθρο 12, δηλαδή:

-- χορήγηση μόνο σε εξαρτημένα άτομα.

-- χορήγηση μόνο από ειδικά ιατρικά κέντρα.

-- χορήγηση μόνο από ειδικευμένο ιατρικό προσωπικό.

-- χορήγηση μόνο αν ο εξαρτημένος αρνείται ν' ακολουθήσει θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης.

-- επιτόπια ανάλωση των ουσιών που καθορίζονται από το ιατρικό προσωπικό.

Με δεδομένο ότι το παράνομο κύκλωμα εμπορίας ναρκωτικών ουσιών απευθύνεται και σε χρήστες εξαρτημένους, τους οποίους ταυτόχρονα πειθαναγκάζει να γίνουν διακινητές μικροποσοτήτων για την περαιτέρω διάδοση των ουσιών αυτών (βαποράκια), η πρόταση νόμου εισηγείται την τιμωρία της χρήσης, στο βαθμό που αυτή "δίνει τροφή" στο εμπόριο, γίνεται δηλαδή εκτός προγράμματος ελεγχόμενης χορήγησης».

Σε άλλο σημείο η εισηγητική έκθεση κάνει διάκριση από το σύνολο των ναρκωτικών ουσιών για τα προϊόντα της κάνναβης, ενώ στη συνέχεια αναφέρεται στο νόμο 2161/93 και σημειώνει ότι με βάση αυτό το νόμο το «Δικαστήριο έχει και σήμερα τη δυνατότητα να κρίνει ατιμώρητο τον περιστασιακό χρήστη εκτιμώντας "τις περιστάσεις και την προσωπικότητα του δράστη"» (ίδιο άρθρο παρ. 3).

Μάλιστα, όσο μπορέσαμε να διαπιστώσουμε στην πρόταση νόμου δεν υπάρχει καμία αναφορά στο νόμο 2721/99 που αξιοποίησαν οι έμποροι των ναρκωτικών για να μη δικαστούν.

Στις 25/5/2001 το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ έβγαλε ανακοίνωση στην οποία υπογράμμιζε: «Το σχέδιο νόμου των πέντε βουλευτών της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ πρέπει να απορριφθεί από το λαό και τη νεολαία αποφασιστικά. Πρώτο, επειδή οι διατάξεις του δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την αντιμετώπιση των αιτιών που δημιουργούν και οξύνουν το πρόβλημα των ναρκωτικών. Δεύτερο, επειδή διαχωρίζει τα ναρκωτικά σε σκληρά και μαλακά, γεγονός ιδιαίτερα επικίνδυνο για τη νέα γενιά. Ακόμα πιο επικίνδυνη είναι η προσπάθεια να ταυτιστεί ο διαχωρισμός με τον προοδευτισμό και τη δημοκρατική αντίληψη. Τρίτο, επειδή από τα πράγματα καλλιεργεί την αυταπάτη, ότι τα προβλήματα μπορούν ν' αντιμετωπιστούν με την καταφυγή στα υποκατάστατα. Η λογική που παράγεται είναι του συμβιβασμού με τα προβλήματα και όχι η ουσιαστική αντιμετώπισή τους».

Το ΚΚΕ τονίζει ότι η πολιτική ενάντια στα ναρκωτικά πρέπει να έχει ως κυρίαρχο στοιχείο την πρόληψη, και το κράτος να παρέχει τη δυνατότητα απεξάρτησης σε όσους αποφασίζουν να απεξαρτηθούν.

Στη συνέχεια αναφερόταν στο «νομικό πλαίσιο που θα πρέπει να λειτουργεί σε κάθε περίπτωση αποτρεπτικά απέναντι στη χρήση ναρκωτικών ουσιών» και τόνιζε:

• Οι ποινές των εμπόρων ναρκωτικών πρέπει να είναι βαριές και εξαιρετικά αυστηρή η δικαστική τους αντιμετώπιση.
• Να καταργηθούν οι νόμοι 2721/99 και 2161/93 που δίνουν τη δυνατότητα ακόμα και ελεύθερης διακίνησης μικρών ποσοτήτων ναρκωτικών ουσιών.
• Χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα για τους εξαρτημένους χρήστες:

-- Να μην κλείνονται οι υπόδικοι για ναρκωτικά χρήστες στις κοινές φυλακές μαζί με ποινικούς κρατούμενους ή σε ψυχιατρεία.

-- Να διαμορφωθούν ειδικά σωφρονιστικά - θεραπευτικά καταστήματα.

-- Να δημιουργηθεί ειδικό σώμα δικαστών, κατάλληλα εκπαιδευμένων, για το χειρισμό υποθέσεων χρηστών που παραβαίνουν τους νόμους για τα ναρκωτικά. Αυτοί οι δικαστές θα πρέπει να έχουν αποκτήσει ειδικές γνώσεις και λαμβάνοντας υπόψη τους όλες τις παραμέτρους (ηλικία, ψυχοσύνθεση, ιδιαίτερα προβλήματα), να μπορούν να διακρίνουν τις περιπτώσεις (απλή χρήση, εξάρτηση, εμπορία) και να επιβάλλουν κατάλληλες ποινές, που στόχο θα έχουν να διευκολύνουν την απεξάρτηση των τοξικομανών.

Πέρα από τη γενική θεώρηση του ΚΚΕ, βασικά στοιχεία για τη διαμόρφωση αυτών των προτάσεων αποτέλεσαν τόσο η φιλοσοφία όσο και η καθημερινή στάση και μάχη των θεραπευτικών κοινοτήτων για την απεξάρτηση των παιδιών που το αποφάσισαν.

Το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) σε ενημερωτικό του φυλλάδιο σημειώνει: «Οι βασικές αρχές της φιλοσοφίας των θεραπευτικών κοινοτήτων του ΚΕΘΕΑ έχουν άμεση σχέση με τον προσδιορισμό των αιτίων του προβλήματος της χρήσης φαρμακευτικών ουσιών. Το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν υπάρχει επειδή υπάρχουν οι συγκεκριμένες ουσίες, είναι πρόβλημα κοινωνικό. Τα αίτια της χρήσης φαρμακευτικών ουσιών πρέπει να αναζητηθούν στις υπάρχουσες κοινωνικές δομές, τα ψυχολογικά αδιέξοδα του σύγχρονου ανθρώπου και την ποιότητα των οικογενειακών και γενικότερα των ανθρώπινων σχέσεων. Τα εξαρτημένα από φαρμακευτικές ουσίες άτομα, δεν είναι στη συντριπτική πλειοψηφία τους "άρρωστοι" με την ψυχιατρική ή ιατρική έννοια του όρου και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι με ψυχολογικά προβλήματα - όπως αυτά που λίγο ή πολύ έχουν όλοι - αλλά επίσης και με ένα τεράστιο επιπρόσθετο πρόβλημα, αυτό της εξάρτησης. Η θεραπεία δεν μπορεί να βασιστεί στη χορήγηση μιας ουσίας, ενός υποκατάστατου... Το πρόγραμμα των Θεραπευτικών Κοινοτήτων είναι εθελοντικό και «στεγνό»... Η μη χορήγηση υποκατάστατων - ψυχοφαρμάκων και άλλων φαρμακευτικών ουσιών - είναι ο μόνος ουσιαστικός τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος της χρήσης ουσιών».

Μάλιστα το 1994 όταν γράφτηκε στις εφημερίδες ότι το ΚΕΘΕΑ θα συμμετάσχει και θα στεγάσει προγράμματα για τη χρήση υποκαταστάτων το ίδιο το ΚΕΘΕΑ με καταχώρισή του στον Τύπο τόνιζε: «Επανειλημμένα έχουμε τονίσει ότι τα προγράμματα χορήγησης υποκαταστάτων είναι προγράμματα συντήρησης και όχι θεραπείας. Θα μπορούσαν πιθανά να εφαρμοστούν κάτω από ορισμένες περιπτώσεις σε προγράμματα σωματικής αποτοξίνωσης για την αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου, αλλά φυσικά όχι σε στάδιο θεραπείας».

Ο ίδιος ο Ν. Κωνσταντόπουλος απαντώντας στο ερώτημα αν συμφωνεί με το πρόγραμμα μεθαδόνης έλεγε το 1997: «Υπάρχουν πολλές ενστάσεις για το μοντέλο των υποκαταστάτων. Είναι ένα πιλοτικό πρόγραμμα που εγώ στα πλαίσια αυτού του θεραπευτικού πλουραλισμού βλέπω ότι μπορεί να δοκιμαστεί, αρκεί να μην περνάει το μήνυμα στην κοινωνία ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι υπόθεση υποκατάστατων ουσιών» (βλέπε περιοδικό «Φαρμακευτικός Κόσμος», τεύχος 46, 1997).

Το Μάη του 1997 ήρθαν οι δηλώσεις του Γ. Παπανδρέου για το χασίς στις γλάστρες.

Η θέση αυτή προκάλεσε αναστάτωση και τρομακτικά προβλήματα στα προγράμματα απεξάρτησης, γεγονός που ανάγκασε τους διευθυντές των θεραπευτικών προγραμμάτων του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) και του «18 Ανω» να απευθυνθούν (26/5/1997) με κοινή επιστολή προς τον Οργανισμό κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) επισημαίνοντας αυτούς τους κινδύνους. Την επιστολή υπέγραφαν η Κατερίνα Μάτσα, υπεύθυνη του προγράμματος «18 Ανω» και ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος, διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, σημειώνοντας: «Θα θέλαμε να επισημάνουμε στον αρμόδιο φορέα, τον ΟΚΑΝΑ, τους κινδύνους που ενέχει η τόσο αβασάνιστη "έκφραση προσωπικής γνώμης" από χείλη μελών της κυβέρνησης για ζητήματα τόσο σοβαρά, όπως αυτό της αποποινικοποίησης των "μαλακών" ναρκωτικών και της καλλιέργειας χασίς στην αυλή του χρήστη».

Και η επιστολή κατέληγε: «Επειδή η κατάσταση, όπως διαμορφώνεται, ναρκοθετεί κάθε σοβαρή προσπάθεια που γίνεται στον τομέα της πρόληψης, όσο και της θεραπείας και της κοινωνικής επανένταξης, κάνουμε έκκληση να συμβάλλετε με τον τρόπο σας στο να σταματήσει η δημόσια διαχείριση μιας υπόθεσης ζωής κυρίως νέων ανθρώπων».

Τον Οχτώβρη του 1997 έγινε μια σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό Κ. Σημίτη και στην οποία μετείχαν εκπρόσωποι φορέων και των θεραπευτικών κοινοτήτων.

Οι θεραπευόμενοι στο «18 Ανω» κατέθεσαν υπόμνημα στον πρωθυπουργό στο οποίο μεταξύ των άλλων σημείωναν: «Τα μηνύματα που παίρνουν οι χρήστες αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος από θέσεις που ακούγονται από μέλη της κυβέρνησης για "ελεγχόμενη χορήγηση ηρωίνης" ή για "καλλιέργεια χασίς στις γλάστρες", μας ανησυχούν πολύ. Μας ανησυχούν γιατί ενισχύουν τη λαθεμένη άποψη ότι "ο τοξικομανής δε γίνεται καλά", γιατί αποθαρρύνουν τους τοξικομανείς που είναι στο πρόβλημα και τις οικογένειές τους, γιατί συντηρούν μύθους που κάνουν τα νέα παιδιά που βιώνουν το αδιέξοδό τους, πιο ευάλωτα και πιο επιρρεπή στις ουσίες. Μας ανησυχούν γιατί είναι αρνητικά μηνύματα που μπορεί να έχουν συνέπειες στη ζωή νέων ανθρώπων. Ζητάμε να σταματήσουν αυτές οι δημόσιες δηλώσεις. Θα πρέπει να μάθουν όλοι ότι υπάρχουν και πολύ μεγάλες επιτυχίες στην απεξάρτηση...».

Στις 23/11/1999 ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου με δηλώσεις του τάχτηκε «υπέρ της χορήγησης των ουσιών που χρειάζεται ένας εξαρτημένος επισήμως και νομίμως μέσα από το δημόσιο σύστημα Υγείας». Μια βδομάδα αργότερα ο τότε υφυπουργός Υγείας Θ. Κοτσώνης -και αρμόδιος για τα ναρκωτικά- επανέλαβε τις ίδιες προτάσεις από «ανθρώπινη ευαισθησία» για τους «χρήστες του τελικού σταδίου».

Το θέμα συζητήθηκε στη Διακομματική Επιτροπή της Βουλής στις 15/12/1999.

Η Κ. Μάτσα, επιστημονική υπεύθυνη του «18 Ανω», δήλωσε στο «Ρ» (25/5/2001) ότι η θεραπευτική κοινότητα είναι αντίθετη στην πρόταση νόμου των πέντε βουλευτών: «Το μήνυμα της εποχής, τόνισε η Κ. Μάτσα, δεν είναι να ξεφύγουν οι νέοι από τις δυσκολίες καταφεύγοντας στις ουσίες και να αποφύγουν έτσι τη συμμετοχή τους στο "κοινωνικό γίγνεσθαι". Το κύριο ζήτημα είναι να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες του προβλήματος και όχι να προσπαθούμε να αλλάξουμε το νομικό καθεστώς των ουσιών. Θεωρούμε ότι η κυβέρνηση πρέπει να βάλει το μαχαίρι στο κόκαλο, αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα στη ρίζα του και όχι να καταφεύγει σε πολιτικές διαχείρισης είτε προς την κατεύθυνση της καταστολής είτε προς την κατεύθυνση της νομιμοποίησης των ουσιών».