39ο ΜΕΡΟΣ

Οι εργασίες του συνεδρίου έπρεπε ν' αρχίσουν στη μία και η ευρύχωρη αίθουσα ήταν κιόλας από πολύ ώρα γεμάτη από αντιπροσώπους. Είχε γίνει σχεδόν εφτά και το προεδρείο ακόμα δε φαινόταν... Οι μπολσεβίκοι κι οι αριστεροί εσέροι έκαναν στα γραφεία τους συνεδριάσεις των παρατάξεων. Ολη αυτή την ατέλειωτη μέρα ο Λένιν και ο Τρότσκι την κατανάλωσαν στην πάλη με τους οπαδούς του συμβιβασμού. Σημαντική μερίδα των μπολσεβίκων ήταν υπέρ του σχηματισμού πανσοσιαλιστικής κυβέρνησης. "Δε θα μπορέσουμε να κρατηθούμε, φώναζαν. Ενάντιά μας είναι πάρα πολλές δυνάμεις! Δεν έχουμε ανθρώπους. Θα απομονωθούμε, κι όλα θα χαθούν...". Αυτά έλεγαν ο Κάμενεφ, ο Ριαζάνοφ κι άλλοι.

Ο Λένιν όμως, που τον υποστήριζε ο Τρότσκι, στεκόταν ακλόνητος σαν βράχος: "Ας δεχτούν οι συμβιβαστές το πρόγραμμά μας και να μπουν στην κυβέρνηση! Εμείς δεν υποχωρούμε ούτε σπιθαμή. Αν εδώ υπάρχουν σύντροφοι, που τους λείπει το θάρρος κι η θέληση να σταθούν στις θέσεις που στεκόμαστε εμείς, τότε ας πάνε μαζί μ' όλους τους άλλους δειλούς και συμβιβαστές! Οι εργάτες κι οι στρατιώτες είναι μαζί μας, κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίσουμε το έργο".

Στις εφτά και πέντε λεφτά οι αριστεροί εσέροι ειδοποίησαν ότι παραμένουν στη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή.

"Ετσι είναι", λέει ο Λένιν. "Αυτοί τραβιούνται κοντά μας!".

Λίγο αργότερα, όταν καθόμουν στη μεγάλη αίθουσα, στο τραπέζι των δημοσιογράφων, ένας αναρχικός, που συνεργαζόταν με τις αστικές εφημερίδες, μού πρότεινε να πάμε μαζί να δούμε τι συμβαίνει με το προεδρείο. Ούτε στο δωμάτιο της ΚΕΕ, ούτε στο γραφείο του Σοβιέτ της Πετρούπολης ήταν κανένας. Γυρίσαμε όλο το Σμόλνι. Σίγουρα κανένας δεν είχε ιδέα, πού βρίσκονταν οι καθοδηγητές του συνεδρίου. Στο δρόμο, ο συνοδός μου, μού αφηγήθηκε για την προηγούμενη επαναστατική δράση του, για το πώς υποχρεώθηκε να το σκάσει από τη Ρωσία και πόσο ευχάριστα έζησε αρκετό καιρό στη Γαλλία...

Τους μπολσεβίκους τούς θεωρούσε χοντροκομμένους, ύπουλους κι αμόρφωτους ανθρώπους, χωρίς λεπτά αισθήματα. Ηταν ένας τυπικός εκπρόσωπος Ρώσου διανοούμενου... Τέλος, φτάσαμε στο δωμάτιο Νο 17, όπου στεγαζόταν η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή και σταματήσαμε μπροστά στην πόρτα... Η πόρτα άνοιξε, κι από το δωμάτιο βγήκε ένας κοντόχοντρος πλατυμέτωπος άνθρωπος με στρατιωτική στολή, χωρίς επωμίδες, φάνηκε πως χαμογέλασε, όμως άμα πρόσεχε κανείς καλά θα 'βλεπε ότι το χαμόγελό του ήταν μόνο γκριμάτσα απέραντης κούρασης. Ηταν ο Κριλένκο.

Ο συνοδός μου, ο κομψός νεαρός, με την πολιτισμένη φινέτσα, φώναξε χαρούμενα και ρίχτηκε προς τα μπρος.

"Νικολάι Βασίλεβιτς!" φώναξε απλώνοντας το χέρι. "Μήπως με ξεχάσατε; Κάναμε μαζί φυλακή".

Ο Κριλένκο έκανε μια προσπάθεια, συγκεντρώθηκε και κοίταξε. "Αχ ναι", απάντησε τελικά, κοιτώντας το συνομιλητή με την πιο φιλική έκφραση. "Εσείς Σ... Χαίρετε!". Φιλήθηκαν. "Λοιπόν, τι κάνετε δω πέρα;" κι ο Κριλένκο έκανε με το χέρι μια πλατιά χειρονομία.

"Ω, εγώ μόνο παρατηρώ... Εσείς, φαίνεται, έχετε μεγάλες επιτυχίες;".

"Μάλιστα", απάντησε ο Κριλένκο, με κάπως απότομο τόνο. "Η προλεταριακή επανάσταση είναι μια μεγάλη επιτυχία!". Χαμογέλασε. "Πιθανόν... πιθανόν, ίσως, να ξανασυναντηθούμε στη φυλακή...".

Βαδίζαμε στο διάδρομο κι ο φίλος μου άρχισε να μου αναλύει την κατάσταση: "Βλέπετε, εγώ είμαι οπαδός του Κροπότκιν. Κατά την άποψή μας η επανάσταση τέλειωσε με μεγάλη αποτυχία: δεν ξεσήκωσε τον πατριωτισμό των μαζών. Φυσικά, αυτό αποδείχνει μόνο τούτο, πως ο λαός μας δεν ωρίμασε ακόμα για επανάσταση...".

***

Η ώρα ήταν 8 και 40 ακριβώς, όταν ένα βροντερό κύμα από ζητωκραυγές και χειροκροτήματα ανάγγειλε την εμφάνιση των μελών του προεδρείου και του Λένιν - του μεγάλου Λένιν - ανάμεσά τους. Ηταν ένας χαμηλός κοντόχοντρος άνθρωπος, με μεγάλη φαλάκρα και γερτό κεφάλι, που κρατιόταν γερά από τους ώμους. Μικρά μάτια, μεγάλη μύτη, φαρδύ ευγενικό στόμα, γερό πιγούνι. Ξυρισμένος αλλά με φυτρωμένο κιόλας το μούσι, τόσο γνωστό στο παρελθόν και στο μέλλον. Τριμμένο κοστούμι, κάπως μακριά, ανάλογα με το ανάστημα, τα παντελόνια. Τίποτε που να θύμιζε το είδωλο του πλήθους. Απλός, αγαπητός και σεβαστός τόσο, όσο ίσως λίγοι αρχηγοί αγαπήθηκαν και τιμήθηκαν στην ιστορία. Ασυνήθιστος αρχηγός του λαού, αρχηγός αποκλειστικά χάρη στη διάνοιά του, ξένος προς κάθε προσποίηση, δεν έχανε την ψυχική του διάθεση, σταθερός, ακλόνητος, χωρίς έντονα πάθη, που είχε όμως την τεράστια δεξιοσύνη να προβάλλει τις πιο σύνθετες ιδέες με τα πιο απλά λόγια και ν' αναλύει βαθιά τη συγκεκριμένη κατάσταση, συνδυάζοντας τη διορατική ευλυγισία με τη ριψοκίνδυνη θαρραλέα σκέψη.

Ο Κάμενεφ διάβασε τον απολογισμό της δράσης της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής: κατάργηση της θανατικής ποινής στο στρατό, αποκατάσταση της ελευθερίας της προπαγάνδας, απελευθέρωση των στρατιωτών και αξιωματικών που πιάστηκαν για πολιτικά αδικήματα, διαταγές για τη σύλληψη του Κερένσκι και για την κατάσχεση των αποθεμάτων τροφίμων στις ιδιωτικές αποθήκες... Θυελλώδη χειροκροτήματα.

Στο βήμα ξανά ο αντιπρόσωπος του Μπουντ. Η ανειρήνευτη θέση των μπολσεβίκων θα καταστρέψει την επανάσταση, γι' αυτό οι αντιπρόσωποι του Μπουντ είναι υποχρεωμένοι να παραιτηθούν από την παραπέρα συμμετοχή στο συνέδριο.

Κραυγές από τις θέσεις: "Εμείς νομίζαμε ότι φύγατε κιόλας από την περασμένη νύχτα! Πόσες φορές θα φύγετε;".

Κατόπιν ο αντιπρόσωπος των μενσεβίκων - διεθνιστών. Φωνές: "Πως! Ακόμα 'δω είστε κι εσείς;". Ο ομιλητής εξηγεί πως από το συνέδριο έφυγε μόνο ένα μέρος των μενσεβίκων - διεθνιστών, μα ένα μέρος παρέμεινε στο συνέδριο!..."Εμείς θεωρούμε τη μεταβίβαση της εξουσίας στα Σοβιέτ επικίνδυνη κι ίσως μάλιστα ολέθρια για την επανάσταση... (Θόρυβος). Θεωρούμε όμως καθήκον μας να παραμείνουμε στο συνέδριο και να ψηφίσουμε ενάντια σ' αυτήν τη μεταβίβαση".

Μίλησαν κι άλλοι, που όπως φαίνεται, πήραν το λόγο χωρίς να έχουν δηλώσει από προηγούμενα. Ο αντιπρόσωπος των ανθρακωρύχων του Ντονέτς κάλεσε το συνέδριο να πάρει μέτρα ενάντια στον Καλέντιν, που μπορούσε ν' αποκόψει τον εφοδιασμό της πρωτεύουσας με κάρβουνο και ψωμί. Μερικοί στρατιώτες, που μόλις είχαν φτάσει από το μέτωπο, μετέφεραν στη συνέλευση ενθουσιώδεις χαιρετισμούς από τα συντάγματά τους.

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 40ό ΜΕΡΟΣ

Παραμονή της επίσκεψης του πρωθυπουργού στην Αλβανία, η κυβέρνηση έφερε προς συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής και κύρωση "Σύμφωνο Φιλίας, Συνεργασίας, Καλής Γειτονίας και Ασφάλειας μεταξύ Ελληνικής Δημοκρατίας και της Δημοκρατίας της Αλβανίας". Το σύμφωνο αυτό είχε υπογραφεί το Μάρτη του 1996 από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλο και τον τότε ομόλογό του Σ. Μπερίσα.

Εκ μέρους του ΚΚΕ ο βουλευτής Μπ. Αγγουράκης,παρεμβαίνοντας στη συζήτηση, δήλωσε ότι καταψηφίζει το νομοσχέδιο επειδή μεταξύ άλλων πρόκειται για μία συμφωνία ανισότιμη σε βάρος του αλβανικού λαού, υπογραμμίζοντας ότι δεν μπορούν να οικοδομηθούν σχέσεις φιλίας εάν δεν υπάρχει αμοιβαίο όφελος. Αναφερόμενος συγκεκριμένα στην υπό κύρωση σύμβαση ανέφερε ότι δίνεται η δυνατότητα επέμβασης στα εσωτερικά της γείτονος χώρας, κάτι που φάνηκε στην πρόσφατη εξέγερση του αλβανικού λαού και στη στρατιωτική επέμβαση που ακολούθησε. Τόνισε ότι απουσιάζει από τη σύμβαση κάθε αναφορά στο χτύπημα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, ενώ παραγνωρίζεται ο ρόλος των Αλβανών εργαζομένων στη χώρα μας όσον αφορά την ανάπτυξη της φιλίας των λαών. Ο Μπ. Αγγουράκης τόνισε ότι με το σύμφωνο σπρώχνεται η Αλβανία στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ υπογράμμισε ότι το μέλλον των λαών της περιοχής περνάει μόνο μέσα από την ισότιμη συνεργασία και τη φιλία και όχι από το μάντρωμα σε διάφορους οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ και η Δυτικοευρωπαϊκή Ενωση. Υπενθύμισε δε ότι η σημερινή κατάσταση στα Βαλκάνια είναι αποτέλεσμα της επέμβασης των ιμπεριαλιστών στην περιοχή, τονίζοντας ότι το ΚΚΕ έγκαιρα είχε προειδοποιήσει για τις σημερινές εξελίξεις. Χαρακτηριστικά τόνισε ότι η επίκληση των αρχών των διάφορων διεθνών οργανισμών περί ελευθερίας και δημοκρατίας που υπάρχουν στο σύμφωνο είναι αυτές που οδήγησαν στη μέχρι πρότινος κατάσταση στην Αλβανία και στην εξέγερση του λαού της. Οι "αρχές" αυτές ίσχυαν όταν επιβαλλόταν σκληρή δίωξη σε οποιαδήποτε αναφορά στις κομμουνιστικές ιδέες.

Ο Μπ. Αγγουράκης σημείωσε πως με την πρόβλεψη του συμφώνου για "καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης" θα συνεχιστεί το πογκρόμ κατά των απλών Αλβανών εργαζομένων που δουλεύουν στη χώρα μας, ενώ κατήγγειλε ότι η "καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας", που επίσης προβλέπεται, ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί για να χτυπηθούν δυνάμεις που αντιπαλεύουν τον ιμπεριαλισμό. Με την κύρωση της σύμβασης συμφώνησε ο ΣΥΝ και το ΔΗΚΚΙ, ενώ η ΝΔ επιφυλάχτηκε να τοποθετηθεί στην Ολομέλεια, επειδή όπως ισχυρίστηκε ο εκπρόσωπός της δεν εξασφαλίζεται ο σεβασμός στα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας.

Από τη μεριά του ο παριστάμενος υπουργός Εξωτερικών, Θ. Πάγκαλος, ισχυρίστηκε ότι η συμφωνία ικανοποιεί την αλβανική πλευρά, λέγοντας μάλιστα ότι η αλβανική κυβέρνηση πιέζει εδώ και καιρό για την κύρωσή της.

Με την ψήφο των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας ψηφίστηκε χτες το 4ο Πρωτόκολλο της Συμφωνίας για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών (στα πλαίσια της ΓΚΑΤΤ). στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής. Στην ίδια επιτροπή ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κ. Γιαννακόπουλος εξελέγη πρόεδρος στη θέση του παραιτηθέντα Γ. Δαμιανίδη με... δυσκολίες αφού δύο βουλευτές του ΠΑΣΟΚ δεν τον ψήφισαν.

Οσον αφορά την κύρωση του 4ου Πρωτοκόλλου, το ΚΚΕ την καταψήφισε. Στην παρέμβασή του ο βουλευτής του Κόμματος Αχιλλέας Κανταρτζής υπογράμμισε ότι με τη συμφωνία αυτή που αφορά το σύνολο των επιχειρήσεων επικοινωνιών "δίνεται η δυνατότητα εγκατάστασης ξένων εταιριών" με αποτέλεσμα ο ΟΤΕ "να χάνει τη δυνατότητα, το συγκριτικό πλεονέκτημα, να αναπτύξει κερδοφόρες υπηρεσίες αφού αυτές έχουν ήδη αναπτυχθεί". Επίσης τόνισε ότι "στην ουσία βάζει την υποδομή του ΟΤΕ στην υπηρεσία των ιδιωτών" με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τους ανταγωνιστεί. Τέλος σημείωσε ότι παύει να είναι υποχρεωτική η"καθολική υπηρεσία" (τηλέφωνο δηλαδή και στο τελευταίο χωριό) για τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.

Στην ψηφοφορία για την ανάδειξη προεδρείου ο υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ Κ. Γιαννακόπουλος συγκέντρωσε 24 ψήφους αν και παρόντες ήταν 26 βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος. Με τους ίδιους ψήφους επανεξελέγη στη δεύτερη ψηφοφορία που απαιτεί απλώς σχετική πλειοψηφία. Αντίθετα ο προτεινόμενος για τη θέση του αντιπροέδρου βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Δ. Κατσικόπουλος έλαβε εξ αρχής 26 ψήφους. Πάντως ο επίσης βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γ. Διαμαντίδης που είχε υπερισχύσει στις εσωκομματικές εκλογές για πρόεδρος, αρνήθηκε να είναι υποψήφιος καταγγέλλοντας "πράγματα που δεν τιμούν τη δημοκρατική λειτουργία".