1. Σαν συνταξιούχος που είμαι, είχα αρκετό χρόνο στη διάθεσή μου και μπόρεσα να διαβάσω τις Θέσεις αρκετές φορές. Κατά τη γνώμη μου, είναι σωστές, δηλαδή αντανακλούν τη σημερινή πραγματικότητα και βαθαίνουν παραπέρα τους προβληματισμούς γύρω από το αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο, που αποτελεί το αγκωνάρι για να ανέβει το λαϊκό κίνημα και να διεκδικήσει την εξουσία.

Μια παρατήρηση που έχω να κάνω, αφορά τη γλώσσα του κειμένου, όχι πως δε βγαίνει νόημα, αλλά είναι εκτεταμένο, με αρκετούς όρους, ακαταλαβίστικους, για την πλειοψηφία των απλών μελών, των φίλων μας και γενικά την πλειοψηφία των εργαζομένων. Φράσεις όπως: "η δυσκολία αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου" ή "φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας", χρειάζονται ειδική ανάλυση που ο πολύς κόσμος δεν έχει. Επίσης λείπει το ρεζουμέ, το συμπέρασμα, στο τέλος του κάθε κεφαλαίου, αυτό που στα βιβλία λέμε, χοντρά γράμματα, που τα συγκρατούμε καλύτερα, άνθρωποι με λιγότερες γνώσεις και μπορούμε να τα μεταδώσουμε ευκολότερα στον περίγυρό μας. Δε λέω να λαϊκίζουμε, ούτε να μη διαβάζουμε τα κείμενα, αλλά να μπορούμε και μεις, που έχουμε λιγότερες γνώσεις, να δίνουμε στον περίγυρό μας τις σωστές απαντήσεις πάνω στις θέσεις του Κόμματός μας.

2. Το Κόμμα μας πρωταγωνιστεί στην προσπάθεια για τη συνεργασία των Κομμουνιστικών Κομμάτων, για τη συνεργασία του παγκόσμιου εργατικού, αντιιμπεριαλιστικού κινήματος.

Η παρατήρησή μου είναι η εξής: Διαβάζουμε στο "Ριζοσπάστη" τις ομιλίες των αντιπροσώπων στην τελευταία συνάντηση στην Αθήνα και πολλές φορές δεν ξέρουμε αν αυτοί που μιλούσαν, είχαν κάποια σχέση με κομμουνιστές. Βλέπουμε στην Ευρώπη Κομμουνιστικά Κόμματα να συμμετέχουν στις κυβερνήσεις χωρών που βομβαρδίζουν τη Γιουγκοσλαβία. Που είναι φανατικοί υποστηρικτές της ΟΝΕ και τα χάνουμε. Βέβαια το ΚΚΕ δεν μπορεί να χορηγεί πιστοποιητικά, για το πιο κατά τη γνώμη του είναι κομμουνιστικό κόμμα και ποιο όχι. Πολύ σωστά κάνει που συζητά με όλα. Δεν πρέπει όμως να παίρνει ανοιχτά θέση σε κρίσιμα θέματα, όπως η συμμετοχή (στις σημερινές συνθήκες) σε καπιταλιστικές κυβερνήσεις ή στη φιλοΟΝΕδική προπαγάνδα, ή στην καλλιέργεια ενός δήθεν αντιδεξιού συνασπισμού, που όμως βολεύει μια χαρά τα μονοπώλια; Οταν για τη συμμετοχή οποιουδήποτε, στο αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο πάλης, βάζουμε - σωστά - το μοναδικό όρο του αντιιμπεριαλιστή, αντιμονοπωλιακού, δεν πρέπει να βάζουμε ανοιχτά τη γνώμη μας, για τις απόψεις τέτοιων κομμάτων; Πιστεύω ότι οι ξεκάθαρες θέσεις, όχι μόνο, δε θα βλάψουν το παγκόσμιο κίνημα, αλλά θα ευκολύνουν και τις δυνάμεις εκείνες, μέσα σ' αυτά τα κινήματα και κόμματα, που έχουν επαναστατικό προσανατολισμό, για να πάρουν το πάνω χέρι και να στρέψουν τα κόμματα αυτά, στην ταξική κατεύθυνση.

3. Νομίζω ότι πρέπει να δώσουμε κάποιες οριστικές απαντήσεις, γύρω από το πρόβλημα, αν στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες οικοδομούνταν σοσιαλισμός ή όχι. Εγινε στο παρελθόν από το Κόμμα μια μεγάλη συζήτηση και βγήκαν κάποια συμπεράσματα. Στο διάστημα που ακολούθησε, η ζωή ξεκαθάρισε ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Στις Θέσεις, σε δύο σημεία, επισημαίνεται η ανάγκη για παραπέρα μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων. Εγώ, χωρίς να παραγνωρίζω την ανάγκη για παραπέρα έρευνα, νομίζω ότι από τώρα πρέπει να διακηρύξουμε ότι:

- Ναι εκεί χτιζόταν σοσιαλισμός! Την εξουσία την είχαν οι εργαζόμενοι! Τα μέσα παραγωγής ήταν στο κράτος! Η οικονομία αναπτυσσόταν σχεδιασμένα! Το βιοτικό επίπεδο του λαού μέσα σε λίγα χρόνια έκανε άλματα! Στέγη, παιδεία, υγεία, μεταφορές ήταν επιτεύγματα πρωτόγνωρα για όλο τον κόσμο! - Ναι πρέπει να μελετηθεί πώς έγινε δυνατή η ανατροπή. Πώς σιγά - σιγά έγινε αποξένωση του λαού, από το κόμμα του.

- Ομως πάει πολύ να γράφονται από πρώην στελέχη, ότι αυτό που χτιζόταν εκεί: δεν ήταν σοσιαλισμός!

Το Κόμμα πρέπει να δώσει οριστική απάντηση.

4. Στις παραμονές των εκλογών, και ενώ όλοι ετοιμαζόμασταν για τη δύσκολη μάχη, μάς ήρθε η κεραμίδα, από τις γνωστές δημοσιεύσεις στον αστικό Τύπο, του τότε βουλευτή Κωστόπουλου. Ο Κωστόπουλος συνέχισε και αργότερα τις δημοσιεύσεις.

Εμείς οι οικοδόμοι, αλλά και όλοι οι εργαζόμενοι, είχαμε καμάρι, που ένα παιδί από μας, έφτασε να γίνει ένα από τα βασικά στελέχη του Κόμματος. Ομως πάνω απ' όλα εκτιμούσαμε, τους αγώνες του και την κομματικότητά του. Φαίνεται όμως ότι ο Κωστόπουλος παρεξήγησε τα πράγματα. Η κομματικότητα και ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός πήγαν περίπατο. Εβαλε τον εαυτό του, όχι μόνο πάνω από το Κόμμα, αλλά και κόντρα στο Κόμμα.

Ο καθένας μπορεί να έχει απόψεις. Να τις βάζει στα όργανα, στις συνελεύσεις, στο συνέδριο. Οχι στους αστικούς προπαγανδιστικούς μηχανισμούς. Πιστεύω πως έβλαψε το Κόμμα εσκεμμένα.

Ο τρόπος που αντιμετώπισε, το πρόβλημα Κωστόπουλου και αργότερα του Ντρέκου η ΚΕ, ήταν διστακτικός. Βέβαια πάνω στις εκλογές δεν ανοίγεις μέτωπο, όπως επιδιώκει ο αντίπαλος, αργότερα όμως έπρεπε να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις και να μην αφήσει περιθώρια στους ψιθυριστές. Πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη, στην κρίση των κομματικών μελών, που είναι δοσμένη, αφού η ζωή επιβεβαιώνει τις θέσεις του Κόμματος. Πολύ μου άρεσε η απάντηση από το σ. Κόφφα.

5. Τη χρονιά που πέρασε, το Κόμμα και η ΠΕΑΕΑ έκαναν πολλές εκδηλώσεις για επετείους πάνω στη δράση του ΕΑΜ και του ΔΣΕ. Αξιόλογες προσπάθειες, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία, αυτών που τις παρακολούθησαν, ήταν οι ίδιοι οι αγωνιστές, τα άσπρα μαλλιά. Η νεολαία λιγοστή. Δεν ξέρω τι φταίει. Ισως να φταίμε εμείς οι αντιστασιακοί που πολλές φορές κάνουμε σαν να τα ξέρουμε όλα! Μπορεί και άλλοι λόγοι. Γεγονός είναι πως η νεολαία έχει πολλά να ωφεληθεί, από τη μελέτη της ηρωικής εκείνης εποχής. Το σωματείο των "απογόνων και φίλων της Εθνικής Αντίστασης" είναι άμαζο και αν κρίνω από την ομιλία του εκπροσώπου του στο Πεδίον του Αρεως, στις 27 Σεπτέμβρη, στην επέτειο για την ίδρυση του ΕΑΜ, είναι και άσχετο. Το ΕΑΜ, γιορτάζαμε και μάθαμε, για την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας από αποτυχημένους εμπόρους στην Οδησσό και για τη μασονική διάρθρωσή της.

6. Στη συγκρότηση του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου μεγάλο ρόλο θα παίξουν τα επιμέρους μέτωπα. Ενα απ' αυτά και όχι το τελευταίο, είναι το μέτωπο των συνταξιούχων. Πρωταγωνιστεί και εδώ η γενιά της Εθνικής Αντίστασης, αφού όλοι πια οι αγωνιστές είναι συνταξιούχοι. Δυστυχώς πολλοί υποτιμούν αυτόν τον αγώνα και ή δε συμμετέχουν ή έχουν πολύ μικρή συμμετοχή. Σύντροφοι συνταξιούχοι! Το δικό μας μέτωπο είναι αυτός αγώνας! Το παράδειγμά μας βοηθάει και άλλους κλάδους να μπουν στον αγώνα. Μην περιμένετε να δείτε στην τηλεόραση αν ήμασταν πολλοί! Μέσα όλοι στον αγώνα που έχει και αποτελέσματα.

7. Θα τελειώσω με λίγα λόγια για τον "902 TV". Χωρίς αμφιβολία έχει κάνει σημαντικές προόδους. Ειδικά το βραδινό δελτίο. Ομως τα ρεπορτάζ του πολλές φορές φαντάζουν ψεύτικα. Ενας συντάκτης υπογράφει δυο και τρία ρεπορτάζ με κάποιες κονσερβαρισμένες εικόνες από το παρελθόν, χιλιοειδωμένες και πολλές φορές και λαθεμένες (σε ένα τέτοιο ρεπορτάζ, που αφορούσε προσφυγικά σπίτια στην Πανόρμου, εμείς βλέπαμε τις προσφυγικές πολυκατοικίες στον Παναθηναϊκό). Μιλάμε για αγροτικές κινητοποιήσεις το 2000 και μάς δείχνουν τη «Βιοκαρπέτ». Γίνεται εκδήλωση για την ειρήνη σε κάποιες περιοχές και μεις βλέπουμε τη Μαραθώνια πορεία. Θα μου πείτε πού να βρούμε τόσα λεφτά να παρακολουθούμε με συνεργεία όλες τις εκδηλώσεις; Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα που ζητάει λύση. Γνώμη μου είναι που οι κομματικές οργανώσεις, στις πρωτεύουσες των νομών, να εφοδιαστούν με απλές κάμερες τηλεόρασης να τις χρεώσουν σε κάποιον σύντροφο, ο οποίος θα μαγνητοσκοπεί τη συγκέντρωση ή την πορεία και την άλλη μέρα η κασέτα να φτάνει στο σταθμό για προβολή. Η αλήθεια και η αμεσότητα πρέπει να είναι φανερή σε όλες τις ειδήσεις και μην ξεχνάμε. Ο Βιδάλης για να γράψει την αλήθεια, πήγε στη Θεσσαλία αψηφώντας τον κίνδυνο, όπου και τον σκότωσε ο Σούρλας.

Με αυτά που γράφω δε μηδενίζω όπως αναφέρω και παραπάνω τη θετική γενικά εικόνα, από τον άλλο όπως λέμε, σταθμό.

Τελειώνω με τη δήλωση ότι οι Θέσεις για το 16ο Συνέδριο είναι σωστές και περιμένω το ίδιο το συνέδριο να τις επεξεργαστεί παραπέρα.

Λόγω του έντονου ανταγωνισμού στις διεθνείς αγορές, συνέπεια της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και της δικτατορικής επιβολής του παγκόσμιου κεφαλαίου για μείωση του κόστους εργασίας (ελαστικές εργασιακές σχέσεις), καθώς και της αλματώδους ανάπτυξης της αυτοματοποίησης, που αντί να απελευθερώσει τον άνθρωπο από την εργασία, όπως θα γινόταν σε μια σχεδιαζόμενη οικονομία, λειτουργεί ως μέσο παραγκώνισής του από την παραγωγική διαδικασία και μέσο εκβιασμού του σε ξεπερασμένους εργασιακούς κανόνες, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι αντικειμενικές συνθήκες για το πέρασμα στο σοσιαλισμό γίνονται εντονότερες με γεωμετρική πρόοδο. Παρ' όλη λοιπόν τη συνειδησιακή φθορά που έχει υποστεί ο μέσος εργαζόμενος στις χώρες του πρώτου κόσμου, πολύ γρήγορα θα υπάρξουν κοινωνικές εκρήξεις. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας είναι ένα ισχυρό όπλο στα χέρια της αστικής τάξης, με τη χρήση της μπορεί επιπλέον να διαμορφώνει τις συνειδήσεις. Μπορούμε όμως και εμείς να χρησιμοποιήσουμε αυτό το όπλο της ενάντιά της, να κάνουμε πιο εύκολες τις επαφές με άλλους συντρόφους στα πέρατα του κόσμου, να διυλίζουμε τις πληροφορίες που μας σερβίρουν, δημιουργώντας παράλληλα δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών.

Ας μην ξεχνάμε ότι αυτή η ανάπτυξη της τεχνολογίας, λόγω της μεγάλης μείωσης των θέσεων εργασίας, είτε καταργώντας κάποιες ειδικότητες είτε λόγω της αύξησης της παραγωγής, στέλνει ένα μέρος της εργατικής τάξης στην ανεργία, στο περιθώριο. Αυτό το κομμάτι έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα, δεν υπόκειται άμεσα στις εργασιακές σχέσεις, κινδυνεύοντας να χάσει την ταξική του συνείδηση, το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο σε ανέργους χωρίς εργασιακό παρελθόν, αυτό το κομμάτι λοιπόν πρέπει να το βοηθήσουμε να μην αλλοτριωθεί.

Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν τη θέση τους στα μέσα παραγωγής, για να μπορέσουν να απελευθερωθούν. Ενα ισχυρό όπλο γι' αυτές τις διεργασίες είναι η συνεχής μαρξιστική - λενινιστική μόρφωση των μελών του Κόμματος, έτσι ώστε να μπορούν πιο άμεσα να θέσουν ως σκοπό τη συνολική αμφισβήτηση του συστήματος.

Μεγάλος σύμμαχος είναι ο «Ριζοσπάστης». Δεν είμαι σε θέση να ξέρω πόσα μέλη έχει το ΚΚΕ, πάντως σίγουρα το κάθε μέλος θα μπορούσε να ενημερώνεται συνεχώς από το «Ριζοσπάστη», καθώς και να βρει τουλάχιστον ένα άτομο που θα μπορούσε να φέρει σε επαφή με την αλήθεια διαμέσου αυτού, έτσι ώστε πιο εύκολα το Κόμμα να εκπληρώσει αυτό για το οποίο δημιουργήθηκε. Να οδηγήσει την εργατική τάξη, με την ευρεία μορφή που έχει σήμερα, στην εξουσία. Τα μέλη του ΚΚΕ πρέπει να προσεγγίσουν όλους τους εργασιακούς χώρους, ακόμα και τους πιο αντιδραστικούς, όπως ο στρατός και η αστυνομία, ακόμα κι αν χρειαστεί να λειτουργήσουν συνωμοτικά, με την έννοια της διακριτικής δράσης.

Στη διεθνή κατάσταση, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, οι αντικειμενικές συνθήκες για την επαναστατική ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και τη δημιουργία σοσιαλιστικών κοινωνιών έγιναν εντονότερες. Δυστυχώς όμως, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι υποκειμενικές συνθήκες, απόλυτα απαραίτητες κι αυτές, αποδυναμώθηκαν. Τούτο είναι κάτι φυσιολογικό, όχι τόσο λόγω της αυτού κάθε αυτού διάλυσης της ΣΕ, όσο λόγω του γεγονότος ότι ήταν η κοινωνία αυτή ο παγκόσμιος συντονιστής στον μεγαλύτερο ταξικό πόλεμο που ξέσπασε ποτέ, στον πόλεμο της μιας ισχυρότερης και μεγαλύτερης τάξης ενάντια σε όλες τις άλλες, με απώτερο σκοπό να γευτεί κάποτε η ανθρωπότητα την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την ευτυχία, χωρίς να χρειαστεί ο καπιταλισμός, έχοντας εξαντλήσει όλους τους φυσικούς πόρους του πλανήτη, να καταρρεύσει από μόνος του, μέσα σε μια οδύνη πόνου και καταστροφής, με αμφίβολες συνέπειες για το μέλλον του ανθρώπου στη Γη.

Βλέποντας λοιπόν το γεγονός ότι το ΚΚΕ είναι ένα κόμμα μαρξιστικό - λενινιστικό, με επαναστατική διάθεση, αναγνωρίζω σ' αυτό τη δυνατότητα να παίξει έναν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία των υποκειμενικών συνθηκών ακόμα και διεθνώς. Αυτό σημαίνει ότι το ΚΚΕ πρέπει να ξεμπερδεύει με τις τελευταίες φωνές ρεφορμισμού (αν υπάρχουν), οι οποίες μιλούν για άμβλυνση της επαναστατικής διάθεσης και πάλης μέσα από την Ευρωπαϊκή Ενωση, όχι τόσο διότι μπορούν να βλάψουν το ίδιο το Κόμμα, όσο διότι προκαλούν σύγχυση. Για να αποδεχτεί η εργατική τάξη με τη διευρυμένη μορφή που έχει σήμερα τη δυνατότητα δημιουργίας της αταξικής κοινωνίας, πρέπει το ΚΚΕ, επίσημα με τη συγγραφή μιας μελέτης από μηχανισμούς του Κόμματος και από το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών, καθώς και σε συνεργασία με άτομα με μαρξιστική λενινιστική μόρφωση, αλλά και οργανώσεις και κόμματα αυτής της μορφής εάν είναι δυνατόν από πρώην σοσιαλιστικές χώρες, όπως για παράδειγμα το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας, να δώσει απάντηση σε μια σειρά ερωτημάτων, όπως γιατί η ΣΕ κατέρρευσε; Σε ποιο σημείο της ιστορίας της έγινε το λάθος που επέτρεψε τη δημιουργία ρεύματος με αστική νοοτροπία και το οποίο λειτούργησε ως Δούρειος Ιππος, με τα γνωστά αποτελέσματα; Οφείλεται σε αλλαγή στις παραγωγικές σχέσεις; Σε μια αταξική κοινωνία μια τέτοια παρέκκλιση μπορεί να δημιουργεί μία Πέμπτη φάλαγγα; Σε μια τέτοια περίπτωση, τι μηχανισμούς ασφαλείας πρέπει να έχει αναπτύξει ένα κομμουνιστικό κόμμα, μια σοσιαλιστική ή κομμουνιστική κοινωνία για να προστατευτεί; Τι ήταν αυτό που αδρανοποίησε 300 εκατομμύρια Σοβιετικών πολιτών, που ενώ δήλωναν επίσημα με δημοψήφισμα ότι δε θέλουν να διαλυθεί η ΣΕ, παρά ταύτα δεν μπόρεσαν να αντιδράσουν; Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να απαντηθούν όχι μόνο για να ξεδιαλύνουν τις υποψίες αδυναμίας επιβίωσης μιας αταξικής κοινωνίας από τις ευρύτερες μάζες, που λειτουργούν εν μέρει αντανακλαστικά, αλλά και σαν παρακαταθήκη στις μελλοντικές σοσιαλιστικές κοινωνίες. Είναι επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας μιας κομμουνιστικής διεθνούς, αποτελούμενη από ένα σκληρό πυρήνα κομμουνιστικών κομμάτων, με αποστολή τη δημιουργία κομμουνιστικών κομμάτων εκεί που δεν υπάρχουν ή εκεί που έχουν αλωθεί από τις δυνάμεις του ρεφορμισμού, τη χάραξη βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων παγκόσμιων σχεδίων, για μια οικουμενική σοσιαλιστική κοινωνία, καθώς και το συντονισμό λαϊκών κινημάτων και κομμουνιστικών κομμάτων, ανάλογα με το επίπεδο πάλης στο οποίο βρίσκονται, είτε στο στάδιο της ένοπλης πάλης, π.χ. Κολομβία, είτε σε επίπεδο οργάνωσης και δημιουργίας της ταξικής συνείδησης, όπως στην Ελλάδα.

Θέλω να τονίσω ότι ένα κομμουνιστικό κόμμα έχει σκοπό ύπαρξης, κυρίως όταν παίρνει 5,5% σε απόλυτα εκλογικά νούμερα και διψήφια ποσοστά σε οχληρότητα, παρά το αντίστροφο όπως συμβαίνει σε ορισμένα γιγάντια εκλογικά, αλλά εκφυλισμένα κομμουνιστικά κόμματα. Ισως η απάντηση σε προαναφερόμενα ερωτήματα, καθώς και η δημιουργία μιας μαρξιστικής λενινιστικής διεθνούς να βοηθήσει υγιείς δυνάμεις σ' αυτά τα κόμματα να έρθουν στην επιφάνεια και να τα μεταμορφώσουν σε πραγματικά κομμουνιστικά. Αυτές οι κινήσεις όχι απλά δεν πρέπει να ακούγονται τεράστιες, αλλά να θεωρούνται αυτονόητες, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πηγή της δύναμής μας είναι ο άνθρωπος.

Αγαπητοί φίλοι, η ίδια η ύπαρξη της Σοβιετικής Ενωσης μας δίδαξε ότι μπορεί να γίνει η παρακαταθήκη που άφησε αυτή η ανεξάντλητη πηγή δικαιοσύνης και ελπίδας, είναι το δικό μας κεφάλαιο και είναι αθάνατο. Αιχμή του δόρατος για εμάς είναι ο διεθνισμός.

Κλείνοντας, θέλω να δώσω συγχαρητήρια σε όλους σας για τις στρατηγικές κινήσεις συνεργασιών που κάνατε, καθώς και για τη δημιουργία του ΠΑΜΕ στον συνδικαλιστικό τομέα. Να είστε πάντοτε έτοιμοι για την οποιαδήποτε κίνηση του εχθρού, ακόμα και μέσα από τις γραμμές του Κόμματος. Να είστε σίγουροι ότι οι αδικημένοι, οι παρίες της αστικής δικτατορίας θα κινηθούν βίαια, αναζητώντας το φως μέσα στο σκοτάδι της εκμετάλλευσης. Το ζήτημα είναι να είμαστε εκεί για να τους οδηγήσουμε από το χέρι στο φως της δικαιοσύνης.

Με συντροφικούς χαιρετισμούς

Ν. Μ.